Rotsspringer

Gestart door blaauw7, september 27, 2009, 10:21:01 AM

Vorige topic - Volgende topic

blaauw7

Ik was op zoek naar hooiwagens maar vond oa. deze rotsspringer. Gevonden op de grebbeberg, hellingbos, eiken. zand, 10 meter boven de waterlijn van de rijn. Zat onder dood hout. Welke rotsspringer kan dit zijn?
Grootte 6.5 mm zonder staart
Groeten,
Dick Belgers

David Tempelman

ik denk dat je moet zoeken bij Petrobius brevistylis
Matty Berg heeft daar onlangs nog over geschreven (kan ik alleen nu even niet vinden)
met vriendelijke groet,
David

Arp

#2
Vreemd beest Dick  :o

De korte antennes en de vorm en plaatsing van de ronde ocellen onder de buitenhoeken van de ogen schreeuwen Dilta (in NL tot nu toe alleen Dilta hibernica, maar volgens mij is het een groep die matig tot slecht onderzocht is), maar ... die ogen passen er totaal niet bij ?! Dilta hibernica heeft een ontzettend moderne, coole zonnebril op: .

Qua oogvorm zou de door David al genoemde Petrobius dan eerder kunnen koppen, maar dan zijn beide antennes ongeveer in gelijke mate afgebroken èn de ocellen dusdanig uitgebleekt dat je het middengebied van de schoenzool niet ziet - een heel klein vlekje bij de neus in de buurt kan ik er nogwel bij fantaseren???

Puur op oogvorm durf ik een paar van de andere ook niet helemaal uit te sluiten en met mijn erbij gefantaseerde ocellenvlekjes naast de neus zou het dan ook nog weleens Trigoniophthalmus alternatus kunnen wezen (als ik me op de grote vlekken onder de oogbuitenhoeken verkijk en dat helemaal geen ocellen zijn) - uiteraard ook met geamputeerde voelers dan. Die soort heb ik in elk geval ook ver in het binnenland pal langs de Maas gevonden.

Maar goed - hier zit de welwillende amateur dus ook weer met de handen in het haar, met het zééér voorlopige kladsamenvattinkje dat ik er ooit voor maakte kom ik er bij deze in elk geval niet makkelijk uit  :rolleyes:

Ben benieuwd wat Matty en Hay er van maken  :huh:

P.S. Is het wel allemaal één beest??
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

blaauw7

Hoi Arp,
Het is allemaal 1 beest (foto's)! Er zaten er minstens twee. Waarvan er 1 in de vegetatie verdween toen ik hem wilde vangen. Zelf dacht ik aan Trigoniophthalmus alternatus. Hoe en waarom????? Het is voor het eerst dat ik zo'n beest in NL zie. Het habitat was erg droog niet echt iets voor een beest wat normaliter in de oeverlijn voorkomt.
We wachten af. Ik kan hem altijd nog opsturen.

Bedankt!
Groeten,
Dick Belgers

Arp

Citaat van: blaauw7 op september 28, 2009, 14:17:22 PMHet habitat was erg droog niet echt iets voor een beest wat normaliter in de oeverlijn voorkomt.
In Zuid-Frankrijk heb ik T.a. ook in droge warme habitats gevonden - stapels steenbrokken die een groot deel van de dag in de felle zon lagen enzo. Veel soorten zijn ook uitgesproken bergsoorten. Ik heb wel eens het stiekeme idee dat we in Nederland bepaalde dieren vooral langs rivieren en kusten vinden omdat ze domweg samen met basalt en andere oeverstenen uit het buitenland hier naartoe zijn gesleept. De pissebed Cylisticus convexus is voor mij ook zo'n geval, maar dat moet ik waarschijnlijk niet hardop zeggen, want het is maar amateuristischlekenbuikgevoelvermoeden  ;D
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

mberg

Heren,

Eindelijk een rotspsringer op Waarneming.NL!!  Voor zover ik weet de eerste waarneming. De foto is onmiskenbaar: Dilta hibernica. De korte antenne en vooral de positie van de ocellen (de driehoekige oogjes onder de facetogen) zijn onmiskenbaar. Alleen bij D. hibernica staan deze ocellen ver uit elkaar.

Er komen in Nederland vijf soorten rotsspringer (Microcoryphia) voor:
Petrobius brevistylis (algemeen langs de kust, Noordzeekanaal en IJsselmeer, zoutminnend)
Dilta hibernica (Zuid-Limburg en eenmaal in de duinen van Zeeland)
Lepismachilis y-signata (Zuid-Limburg, zeldzaam)
Machilis germanica (Zuid-Limburg, Nijmegen en omstreken, Gorsel, zeldzaam)
Trigoniophthalmus alternatus (Grote rivieren, IJsselmeer, Noordzeekanaal)

Kijk vooral goed op relatief droge plekken. Steenspringers houden niet van vocht. Steen op steen buiten de spatzone (basalt of baksteen, maakt niet uit) is vaak een goede plek. Onder stenen in hellingbossen in Zuid-Limburg of grotingangen aldaar. Soms onder hout op gezette basaltdijken. Als je eenmaal weet waar je moet zoeken zijn ze niet moeilijk te vinden.

Ik ben erg benieuwd naar de waarneming! Kun je datum, vindplaats, aantal exemplaren en andere bijzonderheden over het habitat doorgeven voor het landelijke bestand? We (Hay Wijnhoven en ondergetekende) hebben u zo'n 190 waarnmeingen van steenspringers verzameld. Binnenkort komen we met een overzicht voor Nederland, inclusief determinatietabel, kaartjes en ecologische informatie. Tot (en ook na) die tijd zijn alle waarnemingen, mits goed gedocumenteerd vanharte welkom.

Met groet,

Matty Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Matty P. Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Onderzoeker bodemfauna aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen en Naturalis, Leiden
Aanspreekpunt Sectie Bodemfauna Nederlandse Entomologische Vereniging

Arp

#6
Citaat van: mberg op september 28, 2009, 22:26:19 PMEindelijk een rotspsringer op Waarneming.NL!!  Voor zover ik weet de eerste waarneming.
Ahem ...(click)...   :rolleyes: ;D

Ze zijn moeilijk terug te vinden want de term "Rotsspringer" zit niet als zodanig in de benaming en er is alleen de verzamelsoort - dus op de eigen soortnaam vind je ze ook niet. Mag ik voorstellen dat de door Matty genoemde soorten als afzonderlijke soorten worden aangemaakt en/of dat de verzamelnaam iets wordt in de trant van "Rotsspringers of steenspringers - Machilidae" ??

CiteerDe foto is onmiskenbaar: Dilta hibernica.
Op de close-up vind ik de facetogen errug hoog-rond voor Dilta hibernica (vandaar de onzekerheid) - op een paar van de overzichtsfoto's lijken ze alweer wat vlakker (vandaar de vraag of het één beest was). Is dat een artefact (perspectief van de foto??) of is die vlakke, lage oogvorm toch niet zo "typisch" voor Dilta?

CiteerKijk vooral goed op relatief droge plekken. Steenspringers houden niet van vocht. Steen op steen buiten de spatzone (basalt of baksteen, maakt niet uit) is vaak een goede plek.
Interessant :o is dan wellicht dat "mijn" populatie Trigoniophthalmus alternatus(43968990 en 40308203) aan de Maas bij Megen echt "zeiknat" zit aan/onder wat grote stenen die bij golfslag absoluut onderspatten (zei hij, zijn broek uitwringend en binnensmonds foeterend op die kleine pleurisplezierbootjes die 10x hogere golven veroorzaken dan een enorme Rijnaak - uh - Maasaak :rolleyes: ). Ik heb het hele gebied ondersteboven gekeerd en ze zitten echt alleen onder twee groepen stenen die vanaf de waterlijn maximaal een meter landinwaarts liggen. Sterker nog; Het is een uiterwaard, dus bij een beetje hoger water moet die hele "oever", die amper hoger is dan de rivierarm, als snel echt ondergedompeld staan (al heb ik dat nooit daadwerkelijk gezien). De populatie lijkt desondanks "stabiel" - voor zover je dat uit het aanwezig zijn in twee achtereenvolgende jaren af mag leiden.

De eerste T.a. die ik in Frankrijk vond (2007, mijn eerste Rotsspringers überhaupt) zaten ook "in de buurt" van water, onder hout en stenen in een vochtig bosje pal naast een natuurlijke bron, maar wel circa 10m van de echte oever. Voor mijn gevoel waren ze dus redelijk met "vocht" geassocieerd en was ik (dus) toch wel enigszins verbaasd ze dit jaar ook op een aantal veel drogere/warmere plekken te vinden (zoals hierboven ergens beschreven - ik zal de diverse waarnemingen ook maar eens op observado invoeren, al hebben jullie daar natuurlijk niks aan ;) ).

Ik hang er even kiekjes bij van de natte vindplaats in Megen (die dag ook maar ingevoerd: 44779030) en één van de droge plekken in Zuid-Frankrijk (houtwal met puin tussen akkers - geen beek in de buurt).
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

David Tempelman

dag allen,
De Machilidae zijn vanaf nu als aparte familie terug te vinden onder 'Rotsspringers (Machilidae)' , hoofdgroep 'Insecten, overig'.

http://observado.org/soortenlijst.php?q=&g=6&f=10339&z=1&p=0&sort_lat=0

Vraagje, moet P. maritimus als synoniem voor P. brevistylis worden opgenomen?

edit, Arp natuuurlijk hebben we iets aan jouw waarnemingen op observado  ;) en al deze prachtige info lees ik ook hoor
met vriendelijke groet,
David

blaauw7

#8
Beste Matty en Arp,
Ik heb het beestje gevonden op De Grebbeberg (gem Rhenen, Utrecht), 10-12 meter boven de waterlijn van de Nederrijn. Ik was opzoek naar de hooiwagen Trogulus nepaeformis. Deze niet gevonden. (wel Trogulus tricarinatus en Astropbunus leavipes en andere algemene soorten) vijf meter (vertikaal) boven deze hooiwagens vond ik onder dood eikenhout twee exemplaren Dilta hibernica, waarvan ik er 1 verzameld heb. Het habitat hier bestaat uit een hellingbos (stuwwal) met eiken, erg droog zand met weinig ondergroei. Datum waarneming 27-09-09 (ik zal ze ook invoeren).

Bedankt!
Groeten,
Dick Belgers

Arp

#9
Hallo allemaal,

@David: Fantastisch - bedankt :duim: Toch nog één vraagje: Mag de verzamelsoort toch echt "Rotsspringers of steenspringers - Machilidae" heten? Deel van het probleem was namelijk dat mensen die in het zoekveld "Rotsspringer" invullen niets zullen vinden en dat is nog steeds zo ;)

Voor wat betreft de synoniemen moet je denk ik voorzichtig zijn - het zijn meestal slechts "partiële" synoniemen, veroorzaakt door auteurs die alles op één hoop veegden of de verschillen niet goed (her)kenden etc. Zo is bijvoorbeeld de naam "Machilis polypoda" in de geschiedenis wel zo'n beetje minstens één keer op alle soorten gelegd die we tegenwoordig erkennen.

Voor wat betreft de Petrobiussens ligt het even uit m'n hoofd ook lastig - volgens mij was het zoiets van: Ze zijn hoofdzakelijk (of helemaal?) parthenogenetisch en alleen in het mannelijke geslacht uit elkaar te houden, maar tegenwoordig "neemt men aan" dat in Nederland brevistylis voorkomt. Ik meen onthouden te hebben dat maritimus nog wel als soort gehandhaafd is, maar dat de beesten die in NL vroeger zo genoemd werden dus nu voor brevistylis worden gehouden. Edit: Nee dus vergeet het voorgaande: ik gooi iets door elkaar met Dilta die (hoofzakelijk?) parthenogenetisch is en dus moeilijker echt op naam te brengen. Voor Petrobius zie toevoeging onderaan.

Maar dat is allemaal maar even uit m'n bolletje van wat ik lang geleden een keer heb gegoogled - ik heb geen fatsoenlijk naslagwerk voor Microcoryphia en geen makkelijke toegang tot moderne publicaties erover in tijdschriften. Dit alles dus meer om Matty of Hay uit de tent te lokken om met verantwoorde info erover te komen ;D

Er komt net bezoek binnenwaaien dus het overzichtje met kenmerken dat ik snel in elkaar wilde prutsen gaat weer even op de wat langere baan :(

Edit: Ik weet kennelijk de helft van de tijd zelf niet meer wat ik ooit bij elkaar gezocht en opgeschreven heb (zoals hier):
CiteerPetrobius maritimus
Petrobius brevistylis ist nur bedingt von der Schwesterart Petrobius maritimus zu unterscheiden welche auch an den Küsten von Großbritannien und Frankreich gefunden wird. Am besten geht die Erkennung über männliche Tiere (GU), aber da beide Arten angeblich nicht zusammen auftreten (unterschiedliche Habitat-Bedingungen) sind die Weibchen somit auch identifizierbar.
Dennoch: An lebendige Tiere - in sofern ausreichend pigmentiert(!) - kann man u.U. bei sowohl Weibchen als Männchen erkennen das bei brevistylis die Antennengeissel (fast) uniform dunkel/schwarz ist, bei maritimus stark kontrastierend gebändert.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

mberg

Heren,


1) Mijn opmerking dat het naar mijn idee de eerste waarneming van een Machilidae op Waarneming.NL betrof komt voort uit mijn beroepsdeformatie. Waarnemingen worden pas interessant als het een soort betreft en als de waarnmeming is te controleren (van een foto voorzien). Pas dan kan ik hem opnemen in het landelijke bodemfaunabestand. Tis niet anders. Maar misschien heb ik wat over het hoofd gezien. Leuk om te zien dat de waarnemingen nu loskomen.

2) Petrobius maritimus is een goede soort en geen synoniem van P. brevistylis. De soort is beschreven uit Zuid-Engeland en is daarnaast met zekerheid vastgesteld in Ierland en Frankrijk. Tot nu toe niet in Belgie gevonden en ook niet in Nederland. Maar, het voorkomen in ons land is zeker niet uit te sluiten. Het advies is dan ook om Petrobius sp waargenomen in Zeeland te verzamelen. Vanaf een foto is het verschil met P. brevistylis niet te zien.

3) De vlakke oogvorm is niet zo typisch voor Dilta. Het beste algemene kenmerk zijn de ver uit elkaar geplaatste ocellen.

4) Mijn ervaring is dat Microcoryphia vooral op droge plekken zitten. Inderdaad langs de waterkant, maar dan meestal 1-5 meter van de kant en ongeveer 1 tot meer meter boven het waterniveau. Maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.

Met groet,

Matty
Matty P. Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Onderzoeker bodemfauna aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen en Naturalis, Leiden
Aanspreekpunt Sectie Bodemfauna Nederlandse Entomologische Vereniging

David Tempelman

dag Arp, ik heb nu twee NL namen gemaakt, zo wellicht handiger.

http://waarneming.nl/soortenlijst.php?q=machilidae&g=0&f=0&z=1&p=0&sort_lat=0

het lijkt me goed om deze info snel bij de soortteksten te zetten. wat mij betreft, krijgen Matty en jij daarvoor rechten. dan sneeuwt deze nuttige info die jullie steeds aandragen niet na verloop van tijd weer onder. wat denken jullie daarvan?
met vriendelijke groet,
David

mberg

Hej David,

Prima, hoe doe ik dat?

Matty
Matty P. Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Onderzoeker bodemfauna aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen en Naturalis, Leiden
Aanspreekpunt Sectie Bodemfauna Nederlandse Entomologische Vereniging

Arp

#13
Hallo allemaal,

en Matty bedankt voor je info  :duim:

Lekker belangrijk, maar de "Ahem" sloeg inderdaad op een paar waarnemingen met foto en opmerking erbij welke soort het was van 2008 en juli 2009 - vanmorgen nog te vinden onder de gelinkte verzamelsoort, maar sinds David zo vlijtig was geweest met het aanmaken van alle soorten inmiddels al verplaatst naar de betreffende soort ;)

Wel leuk inderdaad dat alleen al het aanmaken van de soorten en de discussie hier kennelijk anderen hebben aangespoord om het één en ander in te voeren - ik zag in elk geval opeens ook een Petrobius uit IJmuiden langskomen (bedankt Trees!)  :lol:

Citaat van: mberg op september 29, 2009, 20:15:20 PM2) Petrobius maritimus is een goede soort  ... Vanaf een foto is het verschil met P. brevistylis niet te zien.
Is het door mij elders genoemde kenmerk van de al dan niet geringde antenneflagel überhaupt bruikbaar (brevistylis flagel eenkleurig donker; maritimus met lichte ringen.), of is dat te onduidelijk/variabel?

Citeer3) De vlakke oogvorm is niet zo typisch voor Dilta.
Okay, dan vergeten we die weer  :-\

Citeer4) Mijn ervaring is dat Microcoryphia vooral op droge plekken zitten. Inderdaad langs de waterkant, maar dan meestal 1-5 meter van de kant en ongeveer 1 tot meer meter boven het waterniveau. Maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.
Het zet me wel aan het denken, zowel over de natte Maas-beesten als de droge Franse (geen water in de buurt). Vooral die mogelijke inundatie in de uiterwaarden lijkt problematisch. Is daar iets over bekend? Ik kom wel het één en ander tegen over soorten in "inundation forests" elders in de wereld, maar dan gaat het om boombewonende soorten. Er staat een grote stoere boom om een meter of 5 van de vindplaats - vluchten ze daarin, of kunnen ze het ondergedompeld onder hun steen overleven?

Of zal de hoogwaterstand voor deze populatie altijd samenvallen met de eifase of iets dergelijks? Ik heb er eigenlijk ook alleen relatief kleine dieren gevonden, dus dat zou misschien kunnen - een soort kunstmatige één-generatie per jaar cyclus omdat de volwassenen in het voorjaar verzuipen??

:huh:
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

#14
Hoi David,

Ik vind het prima om leuke dingen te bouwen, soortteksten aan te dragen en wat dies meer zij, maar ik ben een complete amateur en als ik iets bij elkaar zoek is dat vaak/meestal op basis van internetbronnen die niet altijd even betrouwbaar zijn. Kortom: Ik weet niet of het wijsheid is nincompoop moi met teksten te laten rommelen die door anderen weer serieus genomen worden omdat ze bij wrn op de soortinfo staan. Weet ook niet of "the forces that be" überhaupt blij zijn als mensen zoals ik "rechten" krijgen - ben soms ook wel een beetje een lastpak geloof ik ;D

P.S. De oplossing met het synoniem voor de verzamelsoort is perfect natuurlijk  :duim:
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

David Tempelman

Citaat van: mberg op september 29, 2009, 21:00:19 PM
Hej David,

Prima, hoe doe ik dat?

Matty
hoi Matty, dat is mooi! ik bij Hisko zal rechten voor je aanvragen. gewoonlijk regelt hij dat dan snel. ik stuur je een cc'tje van de mail daarover. zodra je rechten hebt leg ik e.e.a. wel even uit.
met vriendelijke groet,
David

David Tempelman

Citaat van: Pudding4brains op september 29, 2009, 21:20:01 PM
Hoi David,

Ik vind het prima om leuke dingen te bouwen, soortteksten aan te dragen en wat dies meer zij, maar ik ben een complete amateur en als ik iets bij elkaar zoek is dat vaak/meestal op basis van internetbronnen die niet altijd even betrouwbaar zijn. Kortom: Ik weet niet of het wijsheid is nincompoop moi met teksten te laten rommelen die door anderen weer serieus genomen worden omdat ze bij wrn op de soortinfo staan. Weet ook niet of "the forces that be" überhaupt blij zijn als mensen zoals ik "rechten" krijgen - ben soms ook wel een beetje een lastpak geloof ik ;D

P.S. De oplossing met het synoniem voor de verzamelsoort is perfect natuurlijk  :duim:
hoi Arp, er is een simpele oplossing voor: gewoon onder de soorttekst je naam, of initialen zetten. ik zal eerst even peilen bij 'the forces that be'  ;)
met vriendelijke groet,
David

David Tempelman

Citaat van: David020 op september 30, 2009, 00:16:58 AM
Citaat van: Pudding4brains op september 29, 2009, 21:20:01 PM
Hoi David,

Ik vind het prima om leuke dingen te bouwen, soortteksten aan te dragen en wat dies meer zij, maar ik ben een complete amateur en als ik iets bij elkaar zoek is dat vaak/meestal op basis van internetbronnen die niet altijd even betrouwbaar zijn. Kortom: Ik weet niet of het wijsheid is nincompoop moi met teksten te laten rommelen die door anderen weer serieus genomen worden omdat ze bij wrn op de soortinfo staan. Weet ook niet of "the forces that be" überhaupt blij zijn als mensen zoals ik "rechten" krijgen - ben soms ook wel een beetje een lastpak geloof ik ;D

P.S. De oplossing met het synoniem voor de verzamelsoort is perfect natuurlijk  :duim:
hoi Arp, er is een simpele oplossing voor: gewoon onder de soorttekst je naam, of initialen zetten. ik zal eerst even peilen bij 'the forces that be'  ;)
edit: het is alweer geregeld. je zou er nu bij moeten kunnen ! succes en ik hoor het wel verder,
met vriendelijke groet,
David

blaauw7

Wat 1 waarneming allemaal niet teweeg kan brengen ;D
Groeten,
Dick Belgers

Arp

Citaat van: blaauw7 op september 30, 2009, 08:59:37 AMWat 1 waarneming allemaal niet teweeg kan brengen ;D
Kan maar één ding betekenen Dick: Meer zulke waarnemingen aanbrengen  ;D ;D

@David: Tje ... nou ... poeh ... dan ga ik maar eens kijken hè  :duim:
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)