Kever van het jaar 2004

Gestart door Andre321, januari 17, 2005, 15:40:17 PM

Vorige topic - Volgende topic

Andre321

Uit: www.naturalis.nl/vliegendhert

 Vliegend hert
Te citeren als: Smit, J.T. 2004. Vliegend hert. www.naturalis.nl/vliegendhert
Voor meer informatie: Huijbregts, H. Beschermde kevers in Nederland (Coleoptera). Nederlandse Faunistische Mededelingen, 19: 1-34.


Het vliegend hert is ongetwijfeld een van de spectaculairste insecten van Nederland. Het mannetje kan wel 8 centimeter groot worden, waarbij met name de gewei-vormige kaken zeer opvallen (fig 1). Het vrouwtje is veelal een stuk kleiner en mist de opvallende grote kaken (fig. 2). De mannetjes gebruiken deze kaken om vrouwtjes en rivaliserende mannetjes te imponeren, ze kunnen niet gebruikt worden om mee te eten.

 
Fig. 1. Mannetje van het vliegend hert. Foto en copyright René Krekels.
   
Fig. 2. Vrouwtje van het vliegend hert. Foto en copyright René Krekels.





Beschermd
Het vliegend hert is beschermd middels de Habitatrichtlijn. Dat wil zeggen dat de soort wettelijke bescherming geniet in zowel Nederland als de overige lidstaten van de Europese Unie. Omdat het slecht gaat met het vliegend hert in Nederland is er informatie nodig over de huidige verspreiding om deze soort op een zinvolle manier te kunnen beschermen.



Waarnemingen
Een ontmoeting met dit dier, zeker met een mannetje, blijft velen meestal helder voor de geest staan. We willen alle mensen die ooit zo'n ervaring hebben gehad, evenals alle mensen die in de toekomst zo'n ervaring mogen ondergaan, vragen om deze belevenissen en ervaringen op te schrijven en door te geven. Op die manier kunnen wij proberen om met behulp van al die waarnemingen zinvolle suggesties te doen met betrekking tot het behoud van deze soort in ons land.



Voorkomen
Het vliegend hert is, voor de ontwikkeling van haar larven, afhankelijk van door schimmels aangetast rottend eikenhout. Vroeger was dit aanwezig in de vorm van langzaam wegkwijnende zeer oude eiken. Deze zijn er al lang niet meer in Nederland. De plaatsen waar de soort de laatste 200 jaar heeft kunnen overleven in ons land zijn de plekken waar dit type hout min of meer kunstmatig aanwezig was. Veelal in de vorm van hakhout cultuur. Hier bleven stompen staan die uiteindelijk wegrotten. Het verspreidingsgebied is daardoor beperkt.

Fig. 3. Verspreiding van het vliegend hert in Nederland vanaf 1980.






Herkenning
Het herkennen van een vliegend hert is vrij eenvoudig, dit geldt zeker voor de mannetjes. Er zijn echter nog een aantal andere kevers die ook erg groot kunnen worden. Hiernaast zijn enkele soorten afgebeeld die verschillende keren zijn aangezien voor een vliegend hert.
- Meikever (fig. 4): Deze soort kan in de maanden mei en juni soms in aantal aanwezig zijn. Ze worden nogal eens vliegend waargenomen.
- Neushoornkever (fig. 5): Deze soort komt in Nederland voor in de buurt van composthopen waar de larven leven.
- Klein vliegend hert (fig. 6): Deze soort is een stuk kleiner en daardoor minder robuust gebouwd.


Fig. 4. De gewone meikever.
Foto en copyright René Krekels.
 

Fig. 5. De neushoorkever.
Foto en copyright Theodoor Heijerman
 
 
Fig. 6. Het klein vliegend hert.
Foto en copyright René Krekels.
   




Plek
Het vinden van een vliegend hert in het veld is minder makkelijk. Veelal zijn het toevallige ontmoetingen. De beste kans heeft men in oude rijke loofbossen, met oude eiken en het liefst dood en rottend eikenhout. De volwassen exemplaren drinken graag van het wondvocht van eikenbomen en zijn daardoor relatief vaak op boomstammen te vinden. Het zoeken ernaar kan het beste gedaan worden door de eikenstammen af te zoeken naar deze bloedende plekken, vaak duidelijk zichtbaar als donkere plekken op de stam. Ook willen de mannetjes op warme, zwoele, zomeravonden nogal eens rondvliegen op zoek naar vrouwtjes (fig. 7). De beste periode om deze dieren aan te treffen is van eind juni tot midden augustus (fig. 8).


Fig. 7. Een vliegend mannetje van het vliegend hert. Foto en copyright René Krekels.





Fig. 8. Aantallen waarnemingen per decade weergegeven. De getallen achter de maanden geven de decaden van de betreffen maand weer.  




Vliegende herten en bosranden
Nederland ligt aan de rand van het verspreidingsgebied van het vliegend hert. Vermoedelijk bevinden de broedplaatsen van deze dieren zich niet in de dichte (eiken)bossen zelf, maar eerder in halfopen landschappen zoals bosranden of houtwallen. In de bossen zelf is de temperatuur waarschijnlijk te laag voor de larven om zich goed te kunnen ontwikkelen. In bosranden en houtwallen die op het zuiden gericht zijn heeft de zon meer vrij spel waardoor de temperatuur hoger is en de larven betere kansen hebben. Voor meer informatie over het natuurvriendelijk beheer van bosranden zie het boek Bosrandbeheer voor vlinders en andere ongewervelden (Veling e.a. 2004, KNNV uitgeverij).

Waarnemingen doorgeven
Het doorgeven van waarnemingen kan op verschillende manieren.
De gegevens die in ieder geval genoteerd moeten worden zijn, naast het gegeven dat het om een vliegend hert gaat:

- of het een mannetje of een vrouwtje is
- het aantal individuen
- de datum
- de vindplaats, zo nauwkeurig mogelijk en het liefst voorzien van coördinaten
- de waarnemer

Bovendien is het handig om een telefoonnummer of e-mail adres te noteren van de waarnemer zodat er contact opgenomen kan worden indien er onduidelijkheid is over enig detail.

De waarnemingen kunnen per e-mail gestuurd worden naar: eis@naturalis.nl

of per post naar:

EIS-Nederland, Antwoordnummer 10430, 2300 WB Leiden (geen postzegel nodig).





Broedstoven  

 











Fig. 9. Larf van het vliegend hert.
Foto en  copyright Gerrit Rekers. Broedstoven, een steuntje in de rug.  
Op plekken waar een populatie aanwezig is kunnen de dieren geholpen worden door kunstmatig het aanbod aan dood eikenhout te verhogen. Op de veluwe zijn reeds positieve resultaten behaald met het ingraven van eikenhouten schaaldelen (het afvalhout van een boomstam die verzaagd wordt tot planken). Deze zogenaamde hertenstoven, bestaan uit eikenhout (stobben, stammen, takken, schaaldelen e.d.) die (gedeeltelijk) ingegraven zijn. Soms worden deze nog overdekt met houtsnippers / eikenhaksel. Uiteindelijke wordt dit hout aangetast door schimmels en zo ontstaat een goede ontwikkelingsplek voor de larven (fig. 9). De eerste positieve resultaten werden al binnen 3 jaar behaald.








Meer informatie

Poster met oproep waarnemingen - poster.pdf (207 Kb)

Kevers van de Habitatrichtlijn in Nederland  - NFM19-01.pdf (678 Kb)

Het vliegend hert - vliegendhert.pdf (230 Kb)

Boek:  Bosrandbeheer voor vlinders en andere ongewervelden; te bestellen bij de KNNV: www.knnvuitgeverij.nl



Europa en natuurbescherming: http://europa.eu.int/comm/environment/nature/home.htm

Nederland en natuurbescherming: http://www.rivm.nl/milieuennatuurcompendium/nl/x-nl-1-f.html



Ongewervelden en beleid:Ongewervelden en beleid

Het vliegend hert op de Veluwe: www.natuurrondleidingen.nl