Escape (Ontsnapt) / Exoot: Wat wanneer?

Gestart door Jan-Freerk Kloen, september 12, 2023, 20:13:44 PM

Vorige topic - Volgende topic

Jan-Freerk Kloen

Exoten in Nederland

In Nederland hebben we veel te maken met exotische reptielen, amfibieën en vissen en in het geval van de eerste twee groepen ook met inheemse soorten die buiten het natuurlijke verspreidingsgebied voorkomen. Voorbeelden zijn muurhagedissen buiten Maastricht, Alpenwatersalamanders op de Veluwe en vroedmeesterpadden in onder andere Utrecht.

Inheemse soorten als exoot

Omdat deze inheemse soorten ook natuurlijk voorkomen in Nederland, zijn deze niet als exoot aangeduid op waarneming.nl. Veel waarnemingen worden echter wel gedaan op een locatie waar door mensen gesleept is met dieren. De dieren zijn er dus op een niet-natuurlijke manier gekomen, al weten populaties zich soms al jarenlang te handhaven.

De functie 'Ontsnapt'/'Escape'/'Niet-natuurlijke oorsprong' voor exoten

Waarnemingen van exotische populaties kunnen door admins op 'niet natuurlijke oorsprong' (voorheen benaamd als'Ontsnapt') gezet worden ('Escape' op de oude site). Dit doen we om aan te geven dat een soort hier niet van oorsprong thuishoort. Letterlijk betekende de gebruikte functie dat het een ontsnapt dier vanuit een terrarium of iets dergelijks betreft en niet een ingeburgerde populatie, maar die functie wordt bij reptielen en amfibieën dus breder ingezet en tegenwoordig heeft de functie dus een meer toepasselijke naam.

'Validatie van ingeburgerde populaties'

Omdat valideren grotendeels handwerk is en het niet altijd even duidelijk is of een soort op een locatie van nature thuishoort, is het bijna ondoenlijk om heel consequent alle waarnemingen die het betreft altijd op escape te zetten. Het kan dus gebeuren dat een waarneming van een muurhagedis buiten Maastricht de ene keer wel op 'niet-natuurlijke oorsprong' gezet wordt en de andere keer niet. Je kunt de validatoren helpen door voortaan waarnemingen op dit soort locaties zelf al op 'niet-natuurlijke oorsprong' te zetten. Je kunt ervan uitgaan dat als één validator een waarneming op 'niet-natuurlijke oorsprong' zet, dit ook voor je waarnemingen in het verleden en de toekomst op deze locatie geldt.

Het belang

Uiteindelijk is het niet heel belangrijk of elke waarneming op 'niet-natuurlijke oorsprong' staat of niet, omdat de instanties die de data gebruiken zelf ook weten welke populaties inheems zijn. Het is met name voor je eigen soortenlijst, die uitheemse waarnemingen niet meetelt voor de levenslijst. Daarom heeft het bij de validatoren, die vele waarnemingen per dag binnen krijgen,  niet de hoogste prioriteit om dit consequent toe te passen. Wel kan het in de toekomst steeds vaker gebeuren omdat het door een nieuwe validatietool eenvoudiger en sneller is geworden om een waarneming op 'niet-natuurlijke oorsprong' te zetten.

Status per provincie

Op de oude site (old.waarneming.nl) is nog een oude functie in gebruik voor een aangepaste status per provincie. Daar is ingesteld dat onder andere de muurhagedis, vroedmeesterpad en geelbuikvuurpad in alle provincies behalve Limburg als exoot wordt aangeduid. Op de oude site is dit in je waarnemingenlijst zichtbaar met het 'Exo-icoontje', op de nieuwe site is het enige dat je merkt dat de soort niet in je levenslijst wordt opgenomen. Waarnemingen van soorten die in de gehele provincie als exoot gelden worden niet actief op escape gezet omdat deze automatisch als exoot worden aangeduid.

Muurhagedis in Limburg

Veel vragen gaan over de muurhagedis in Limburg, buiten Maastricht. De muurhagedis komt van nature alleen maar voor in de directe omgeving van Maastricht. Alle andere muurhagedissen in Limburg betreffen dus ingeburgerde/exotische populaties. Omdat er ook inheemse muurhagedissen in Limburg voorkomen worden deze populaties niet automatisch op exoot gezet en kunnen deze waarnemingen dus wel op 'niet-natuurlijke oorsprong' gezet worden.
Jan-Freerk Kloen (JFK)

JFK Natuurblog
Beleef de natuur!
www.jfknatuurblog.com