Geleedpotige in het nieuws

Gestart door ruut, december 01, 2019, 02:33:11 AM

Vorige topic - Volgende topic

ruut

Prehistorische springstaarten vlogen mee op de rug van insecten
Zestien miljoen jaar geleden vlogen springstaarten mee op de rug van vliegende termieten. Dat blijkt uit fossielen in barnsteen, die Amerikaanse en Franse onderzoekers beschrijven in het wetenschappelijke vakblad BMC Evolutionary Biology.
De Symphypleona-variant van de springstaart, een geleedpotig dier dat niet groter is dan 6 millimeter, komt over de hele wereld voor. Het dier kan echter niet vliegen en volgens onderzoeken zou het dier vroeger zelfs onder de grond hebben geleefd.
Het dier dankt zijn naam aan een orgaan bij de onderbuik, waarmee het weg kan 'springen' van gevaar. Dit orgaan is alleen niet sterk genoeg om de springstaart lange afstanden te laten springen.
Hoe het dier zich dan alsnog over de zee naar andere continenten heeft kunnen verspreiden, was dan ook onduidelijk voor wetenschappers.Ook onduidelijk hoe springstaart kon overleven
Hoewel de springstaarten al miljoenen jaren bestaan, is het niet duidelijk hoe het dier al die tijd heeft kunnen overleven.
De vondst van 25 springstaarten op en nabij de rug van gevleugelde termieten, voor eeuwig vastgelegd in barnsteen, zou volgens de Amerikaanse en Franse wetenschappers de vraag kunnen beantwoorden hoe het dier zich heeft verspreid naar andere leefgebieden.
Het barnsteen is zestien miljoen jaar oud en werd gevonden in de Dominicaanse Republiek. Het sluit aan op eerdere vondsten van meeliftende springstaarten. Zo vonden paleontologen al eens springstaarten in het Caribische gebied en Europa, die op de rug van een kever, een hooiwagen en een eendagsvlieg zaten.
Fossielen tonen niet eerder gezien gedrag van springstaart
Toch komen dergelijke vondsten niet vaak voor, want het moet maar net voorkomen dat dergelijk gedrag wordt vastgelegd in een fossiel.
Niet alleen toont de nieuwe vondst, samen met de eerdere enkele ontdekkingen, aan hoe dergelijke diersoorten meeliften met insecten, maar het is ook een van de weinige momenten dat een springstaart wordt gezien in interactie met een andere diersoort.

Hiermee laat het onderzoek volgens de wetenschappers zien dat dergelijke vondsten niet alleen een beeld geven van vroeger dierengedrag, maar ook van dierengedrag dat tegenwoordig bij onderzoek nog niet eerder bij levende soorten is waargenomen.
Bron Nu.nl
30 november 2019 20:23

https://www.nu.nl/wetenschap/6014512/prehistorische-springstaarten-vlogen-mee-op-de-rug-van-insecten.html

mberg

Dag Ruut,

Leuk stukje! Er is veel bekend over het dispersievermogen van springstaarten. Passief transport via wind (of raften via water en wind) is een belangrijke manier om springstaarten over een groot oppervlak te verdelen en het zijn vooral de oppervlakkig levende soorten (zoals Symphypleona) die in luchtplankton worden aangetroffen (soms op meerdere km-s hoogte). Dit verklaard waarom gebieden onder terugtrekkende gletchers, rotspunten die bloot komen te liggen door afsmeltend ijs en afgelegen oceaaneilanden van vulkanische oorsprong zo snel gekoloniseerd worden door springstaarten.

Er zijn springstaarten die een sterke interactie aangaan met andere soorten. Een ervan komt ook in Nederland voor. De mierenspringstaart Cyphoderus albinus (en vergelijkende soorten in het buitenland) komt exclusief in mierennesten voor waar ze leven van afval door de mieren geproduceerd.

De publicatie doet suggereren dat springstaarten (net als sommige mijten en pseudoschorpioenen) mee kunnen liften met andere soorten (foresie) maar dat valt nog te bezien. De gemiddelde afmeting van een springstaart en de afwezigheid van morfologische aanpassingen wat foresie door andere kleine ongewervelden mogelijk moet maken lijken te ontbreken. Voor bodemmijten is vastgesteld dat zij mee kunnen liften met vogels, maar dit is voor springstaarten nog nooit bewezen. Gezien de soms sterke interactie tussen springstaarten en kolonievormende ongewervelden, zoals mieren en termieten, zijn ar alternatieve hypothesen te bedenken voor de gepubliceerde waarneming.

Zoals gebruikelijk vraagt de observatie om meer onderzoek zodat we een beter beeld krijgen wat zich hier heeft afgespeeld.

Met vriendelijke groet,

Matty
Matty P. Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Onderzoeker bodemfauna aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen en Naturalis, Leiden
Aanspreekpunt Sectie Bodemfauna Nederlandse Entomologische Vereniging

ruut

Luizen ontdekt die knaagden aan dinosaurusveren
Paleontologen hebben in barnsteen versteende veren van dinosaurussen ontdekt, waar prehistorische luizen zich in hebben genesteld. Deze luizen blijken nog onontdekte soorten en worden beschreven in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.

Amerikaanse, Britse, Chinese en Russische onderzoekers beschrijven tien fossielen van prehistorische varianten van luizen, de allereerste exemplaren van de nieuwe soort Mesophthirus engeli. De tien insecten zaten op twee dinosaurusveren, in 100 miljoen jaar oude stukken barnsteen uit Myanmar.

Hoewel er in dit tijdperk veel gevederde dinosaurussen waren, was er tot op heden nog weinig bewijs van insecten die dineerden in hun verenkleed. Wel zijn er eerder luizen uit de tijd van de dinosaurussen ontdekt die zich voedden op bloed.

Eén van de twee veren in barnsteen was beschadigd, waarschijnlijk omdat er al flink aan geknaagd was door de parasieten. De schade aan de veren is volgens de paleontologen vergelijkbaar met de ravage die moderne luizen achterlaten bij vogels.

Gevonden insecten verschillen van moderne luizen
Moderne luizen zijn wel iets anders dan hun prehistorische voorouders. Zo zijn de bekken van de Mesophthirus engeli anders gevormd en hebben de prehistorische parasieten een soort borstelharen op hun klauwen en antennes.

De luizen zijn niet groter dan ongeveer 0,23 millimeter, kleiner dan een speldenknop. Vermoedelijk waren het nog jongen op het moment dat ze in het barnsteen vast kwamen te zitten.

Nog veel onbekend over evolutie van luizen
Er is nog veel onbekend over hoe verenetende luizen zijn geëvolueerd. Dat is vooral te danken aan een gebrek aan dergelijke fossielen uit het mesozoïcum, ofwel de periode van ongeveer 250 miljoen tot 65 miljoen jaar geleden.

Dankzij de vondst uit Myanmar komt daar verandering in. Door de vondst lijkt het erop dat toen er meer soorten vogels en gevederde dinosaurussen begonnen te ontstaan, er ook parasieten begonnen te ontwikkelen die zich met de veren van deze dieren voedden.


Een artist's impression van de luizen op dinosaurusveren. (Foto: Chen Wang)
bron: https://www.nu.nl/wetenschap/6017723/luizen-ontdekt-die-knaagden-aan-dinosaurusveren.html