Vraag naar biomassa steeds meer bepalend voor natuur- en landschapsbeheer

Gestart door BartAbc, december 06, 2018, 13:17:05 PM

Vorige topic - Volgende topic

BartAbc

In het kader van de energietransitie komen er steeds meer biomassacentrales bij. Het idee is dat het stoken van biomassa CO2 neutraal is, omdat alle CO2 eerst vastgelegd wordt door de vegetatie. Deze gedachte gaat maar gedeeltelijk op, maar omdat het zonder gebruik van biomassa al helemaal niet lukt om de klimaatdoelen te halen wordt er toch op ingezet.

Wat gaat er mis? Op kleine schaal is het gebruik van biomassa natuurlijk goed verdedigbaar. Wanneer je reststoffen gebruikt (uit de landbouw, snoeihout, dunningshout) dan bespaar je op CO2-uitstoot, wel onder voorwaarde dat verwerking en transport naar de centrale minder uitstoot oplevert dan de uitstoot uit de fossiele brandstof die op deze manier uitgespaard wordt. Ook kun je snelgroeiende bomen planten, zoals wilgen en populieren, en na verloop van tijd oogsten. Die kunnen ook nog eens een bijdrage leveren aan landschap en biodiversiteit. Ooit was ik betrokken bij een onderzoek van Probos, in de Flevopolder. Daar waren proefvlakken met wilgenaanplant onder hoogspanningsleidingen. Voor alle soortengroepen leidde dat tot een toename van de biodiversiteit, als ik me goed herinner. Goed plan dus. Monotone bosaanplant in een van oorsprong gevarieerd gebied is alweer een minder goed plan.

Maar er komen steeds meer biomassacentrales. Voor de benodigde biomassa wordt ook dankbaar gebruik gemaakt van hout uit projecten voor natuurherstel, bijvoorbeeld het verwijderen van naaldbos in de duinen en op de Utrechtse Heuvelrug. Dat is al behoorlijk dubbel. Het zal wel goed zijn voor het landschap en de biodiversiteit (en naaldbos in de duinen heeft Habitattype Nul, dus is helemaal vogelvrij), maar het staat haaks op het behalen van de klimaatdoelen want het bos wordt niet teruggeplant. Regelmatig bestaat de indruk dat er bij ingrepen nu wel heel veel omgezaagd wordt, omdat de verkoop van houtsnippers lucratief is geworden. In dat geval schiet het ook voor het landschapsbeheer zijn doel voorbij. Een voorbeeld hier in Utrecht West: het volledig kaalkappen van de voormalige spoorbaan bij Vinkeveen (met prachtige volgroeide berken en eiken) ging me zeer aan het hart. Dit in het kader van het openmaken van het landschap. Het is nu een kale strook met een grote aantrekkingskracht op hondenuitlaatdiensten.

De meeste biomassa wordt uit het buitenland aangevoerd, in de vorm van houtpellets of houtsnippers. Dat komt uit landen als Canada, Verenigde Staten, Zweden, Baltische Staten en in de toekomst mogelijk ook Westelijk Rusland. Duidelijk is dat het transport hiervan veel energie vraagt, maar misschien hoeft de uitstoot hiervan niet meegerekend te worden voor de Nederlandse CO2-balans. Waar deze biomassa precies vandaan komt is maar de vraag. Voor een deel zal het gaan om reststromen, of speciaal aangelegde houtakkers. Maar het gaat zeker ook om 'rondhout' en hout uit bossen waar tot voor kort niet veel uit geoogst werd. De vraag is welke effecten dat heeft op de biodiversiteit ter plekke. In ieder geval uit de Verenigde Staten en Canada komen klachten over de Europese houthonger en de gevolgen op natuur en landschap. Dit kan ook in de Baltische Staten en Rusland gaan spelen. Wanneer er opeens op grote schaal geoogst wordt uit bestaande bossen dan levert dat in de eerste jaren (gokje: 20 jaar) een CO2-schuld op. De uitstoot is veel groter dan de opname. Pas na verloop van tijd slaat de balans om.

Het oogsten en verslepen van biomassa uit bossen betekent ook dat de bodem uitgeput kan raken. Voor een goede kringloop zou de as uit de energiecentrales weer terug moeten naar de bossen. Het is natuurlijk zeer de vraag of dat realiseerbaar is, en of dat niet weer nieuwe problemen oplevert (fraude met de verwerking, vervuilende stoffen).

Kortom: terughoudend zijn met het gebruik van biomassa, bij voorkeur uit de omgeving, en zorgen dat de vraag niet groter wordt dan wat er ecologisch gezien verantwoord geproduceerd kan worden. Hier wordt al lang voor gewaarschuwd. Maar dat lijkt weinig te helpen, er komen alleen maar biomassa centrales bij.   





vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl

Arjan Broekhuizen

We denken dat we het goed doen, maar ondertussen...

Vorig jaar had Zembla een informatieve uitzending over dit onderwerp, onder meer over de houtpellets die per schip aangevoerd werden uit Amerika:
https://zembla.bnnvara.nl/nieuws/bos-als-brandstof
Met vriendelijke groet,
Arjan Broekhuizen

BartAbc

Dank, Arjan. Inderdaad een prima reportage van Zembla, ik had hem nog niet gezien.

Ik heb spijt dat ik me de afgelopen jaren hier niet duidelijker over heb uitgesproken. Aan de andere kant, velen hebben dat wel gedaan zoals de KNAW (Academie v. Wetenschappen) en dat is allemaal terzijde geschoven. Het argument is: biomassa is niet ideaal, maar we moeten het wel gebruiken anders halen we de klimaatdoelen niet. Maar het middel kan ook erger zijn dan de kwaal, en daarbij nog eens nauwelijks werkzaam en heel duur. Dan kun je er beter mee stoppen. Afgezien dan van het kleine deel wat wel verantwoord geproduceerd kan worden.


vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl

tekenaar

hier in slovenie maken ze steeds meer houtpallets van resthout. Dat zijn zijtakken van omgezaagde bomen. Vroeger bleven die in het bos liggen, waar ze een groeiplaats vormden voor schimmels, schuilplaatsen voor allerlij dieren enz. Uiteindelijk verteerden ze en droegen ze bij aan de cyclus van nutrienten in het bos.

de meeste slovenen branden overigens beukenhout ... Is dat beter?
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

peterv

Citaat van: BartAbc op december 06, 2018, 13:17:05 PM
maar het staat haaks op het behalen van de klimaatdoelen want het bos wordt niet teruggeplant.
Dat lijkt me sterk. Het is wettelijk verplicht om het bosareaal in stand te houden. Gekapt bos moet altijd worden teruggeplant (tenzij het nadrukkelijk tijdelijk productiebos is, zoals populieren). Maar dat terugplanten hoeft niet perse op dezelfde plaats. De gekapte oppervlak kan dus ook elders in Nederland worden teruggeplant.
Peter Venema

BartAbc

Citaat van: peterv op december 08, 2018, 10:29:39 AM
Dat lijkt me sterk. Het is wettelijk verplicht om het bosareaal in stand te houden. Gekapt bos moet altijd worden teruggeplant (tenzij het nadrukkelijk tijdelijk productiebos is, zoals populieren).

Niet dus. Gekapt bos uit Natura 2000 gebieden hoeft niet te worden teruggeplant.

https://www.hekkelman.nl/blog/agrarischezaken/boswet-gaat-op-in-de-wet-natuurbescherming-wat-verandert-er

Neemt niet weg dat het in Nederland vaak goed is om in natuurgebieden (duinen, zandgronden, laagveengebied) weer meer open gebied te maken. Het merkwaardige is dan wel dat dat gefaciliteerd wordt door het klimaatbeleid (want vraag naar biomassa, ingreep goedkoper of kostenneutraal of zelfs winstgevend) terwijl het contraproductief werkt voor het klimaatbeleid. En daarbij bestaat het risico dat er meer gekapt wordt dan er voor natuur en landschap wenselijk is. Buiten Natura 2000-gebieden kan dat zeker het geval zijn, ook met terugplanten. Bosbeheerders krijgen dan weer steeds meer een doelstelling van houtproductie.

Voor de biomassa die we uit het buitenland halen lijkt het tegenovergestelde aan de hand, hoewel we er vaak niet goed zicht op hebben. Hier kun je na verloop van tijd een positieve balans hebben (energieproductie CO2-neutraal) terwijl het ten koste gaat van natuurlijk of half natuurlijk bos, en terwijl er uitputting van de bodem plaatsvindt en een netto mineralenstroom onze kant op. Een verdere vergroting van onze 'ecologische footprint'.

Alle reden om erg terughoudend te zijn met het gebruik van biomassa. Een grote vraag leidt er toe dat er steeds minder kritisch ingekocht wordt, met grote gevolgen voor de biodiversiteit en geen garantie dat de CO2 uitstoot hiermee substantieel teruggedrongen wordt (t.o.v. aardgas, steenkool).

Nog twee stukken over het gebruik van biomassa:
https://www.trouw.nl/groen/waarom-biomassa-een-grotere-klimaatkiller-is-dan-steenkool-~a8d089d1/
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/to-biomassa-or-not-to-biomassa/

vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl

BartAbc

Ik zie nu pas dat Natuur en Milieu begin december ook met een visie op het gebruik van biomassa is gekomen. Nog niet goed naar gekeken, maar ziet er op het eerste gezicht degelijk uit. Kijk er eens naar.

https://www.natuurenmilieu.nl/nieuwsberichten/nederland-overvraagt-biomassa-twee-tot-vier-keer/
vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl

BartAbc

En nog eens een rapport uit 2017 van de WUR, over de achteruitgang van het actuele bosareaal:

https://www.wur.nl/nl/nieuws/Ook-in-Nederland-vindt-ontbossing-plaats.htm


vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl

Freek Verkerk

Ik las ergens dat er hout gekapt wordt in Canada dat dan per schip naar Nederland vervoerd wordt (Zeer milieu vervuilend, vervoer per schip), om dan in Nederland met subsidie verbrandt te worden. Ik denk dat de hele milieu en energiebalans van dat gebeuren niet meer positief is. Maar ergens onderweg is in kaboutertjes land ook de logica gesneuveld lijkt het. Het is het najagen van kabouterdromen. En als ik een kampvuurtje in mijn tuin of op het strand stook is dat verboden. :)
Natuurlijk gegroet
Freek Verkerk

jeroen vinke

Laat ze inderdaad eens naar dat over en weer transporteren kijken om de milieudoeleinden te halen. Zo halen wij hier massa's soja voor veevoeder uit Amerika, terwijl onze maïs daarnaartoe gaat om in de biovergister te eindigen (ook hier in NL trouwens) om energie op te wekken. In plaats van dat ze daar soja gaan vergisten en wij onze koeien hier weer maïs geven. Hetzelfde met vlees: onze vleesstandaarden zijn goed, dus wordt het door China ingekocht, en wij halen dan het vlees weer uit Argentinië. Toch wel erg belangrijk dat wij onze dieren zo goed verzorgen...
Nu gaan ze iedereen dwingen om hun auto in te leveren voor een elektrische. Ik wil niet weten hoeveel CO2 het kost om zo'n auto te produceren, vast niet minder dan die van mij uitstoot tot ik hem afgereden heb. Wegwerpmaatschappij ten top.

Met vriendelijke groet
Met vriendelijke groet,

Jeroen Vinke

Freek Verkerk

Citaat van: jeroen vinke op januari 12, 2019, 11:15:57 AM
Laat ze inderdaad eens naar dat over en weer transporteren kijken om de milieudoeleinden te halen. Zo halen wij hier massa's soja voor veevoeder uit Amerika, terwijl onze maïs daarnaartoe gaat om in de biovergister te eindigen (ook hier in NL trouwens) om energie op te wekken. In plaats van dat ze daar soja gaan vergisten en wij onze koeien hier weer maïs geven. Hetzelfde met vlees: onze vleesstandaarden zijn goed, dus wordt het door China ingekocht, en wij halen dan het vlees weer uit Argentinië. Toch wel erg belangrijk dat wij onze dieren zo goed verzorgen...
Nu gaan ze iedereen dwingen om hun auto in te leveren voor een elektrische. Ik wil niet weten hoeveel CO2 het kost om zo'n auto te produceren, vast niet minder dan die van mij uitstoot tot ik hem afgereden heb. Wegwerpmaatschappij ten top.

Met vriendelijke groet
Even een opmerking om dit weer bovenaan te krijgen :) Ik vind ook dat de EU met hun landbouwbeleid en minimumprijzen en het opkopen van voedsel niet erg milieu-bewust bezig is. Want wat doen ze met dat voedsel dat met veel energie is geproduceerd? We hebben het over de boter en vlees bergen, de wijn en alles wat de EU opkoopt en doordraait. Kijk eens naar de energie balans daarvan, zo groen is dat allemaal niet.
Natuurlijk gegroet
Freek Verkerk

BartAbc

Vandaag bij de NOS aandacht voor CO2-beleid versus Natura2000.

https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2275074-leve-de-natuur-weg-met-het-bos.html

Een iets andere invalshoek, het gaat om ingrepen die al langere tijd gepland of gewenst waren. Het gekke is dat het wel gefaciliteerd wordt door de grote vraag naar biomassa. En zo werkt het CO2-beleid averechts: er wordt juist meer bestaand bos opgestookt, en niet gecompenseerd.

Bij ons dan wel, als het goed is, met een positieve uitwerking voor landschap en biodiversiteit. Anders is dat in het buitenland, waar door de vraag naar biomassa (half) natuurlijk bos vervangen wordt door soortenarme plantages.






vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl