Info over herkenning van kakkerlakken

Gestart door JohanvantBosch, december 01, 2017, 10:45:02 AM

Vorige topic - Volgende topic

JohanvantBosch

Deze waarneming gebruik ik maar even voor een wat algemenere vraag. Waar vind ik hoe ik de verschillende kakkerlakken in NL herken? Ik heb tot nu toe niks kunnen vinden hier op het forum. Via google wordt het beeld een beetje vertroebeld door ongedierteverdelgers..... O0

Daarom hier maar even de vraag. En voor deze specifieke waarneming ben ik natuurlijk ook benieuwd wat het is, maar met identificatie info kom ik er misschien zelf ook wel uit.

Alvast bedankt!
Groeten,
Johan

Het betreft deze waarneming
https://waarneming.nl/waarneming/view/146159358
onzeker Boskakkerlak - Ectobius sylvestris gezien op 2017-05-27 Kampina
Foto's:


Toelichting:
B. Schoenmakers suggereerde Boskakkerlak
bij voorbaat dank Johan van 't Bosch

Arp

Om makkelijk te beginnen: Dit is een volwassen mannetje Ectobius sylvestris.

De rest van de vraag is nog niet zo simpel even te beantwoorden. Even een paar algemene valkuilen:

Bij de meeste soorten zijn mannetjes en vrouwtjes duidelijk verschillend, niet alleen in de lengte van de vleugels (vrouwtjes hebben vaak kortere vleugels), maar deels ook in de kleur en tekening op halsschild en achterlijf. Binnen één soort zit daar ook individuele variatie in en/of zijn er zelfs min of meer erkende kleurvormen: Zo kan het vrouwtje sylvestris net zo'n zwart halsschild hebben als jouw mannetje hier, maar is er ook een vorm met een effen oranje-bruin halsschild (die dan  bijvoorbeeld weer veel meer op een vrouwtje lucidus lijkt - een soort die niet ver van onze grenzen ook voorkomt.

To add insult to injury hebben we natuurlijk ook nog nimfen rondlopen, met onvolgroeide vleugel(kapsels) en met voor bijna elk stadium een andere "typische" kleurtekening die echter ook weer individueel heel erg "variabel" kan zijn, vooral in de mate van uitdrukkingssterkte van de donkere delen. De mij bekende (weinige) sleutels die er historisch voor Nederland geweest zijn (o.a. een WM van de KNNV), voeren geen nimfen op en er zijn inmiddels twee nieuwe soorten bijgekomen in Nederland om rekening mee te houden en voor België ook nog de reeds genoemde lucidus.

Voor de twee nieuwkomers komt er binnenkort (begin 2018 hoop ik) een artikel waarin we ook een sleutel op willen nemen voor alle van oudsher bekende soorten en voor de nimfen - vooral dat laatste is nog niet zo makkelijk.

Als je de volwassen beesten eenmaal allemaal een beetje voor jezelf "in beeld" hebt, zijn de meeste goed te doen, al moet ik daarbij wel opmerken dat er onlangs toch weer even enige discussie was over de herkenning van de vrouwtjes inheemse pallidus vs. nieuwkomer vittiventris.

Voor de buiten levende Ectobiidae kom je een heel einde door goed te vergelijken met de plaatjes in dit familieoverzicht en doorklikken naar de soorten.

Ik ga kijken of ik dit weekend even wat links ergens bij elkaar kan vegen - dacht eigenlijk dat ik dat al lang 10 keer gedaan zou moeten hebben, maar zie de links nu even niet (meer).

Heeeel kort (zonder nimfen):

  • panzeri : Onze kleinste. Halsschild frivool getekend (hooguit eventueel te verwarren met exoot Cariblata). Mannetjes langvl. vrouwtjes met extreem korte vleugels (kortste van al onze soorten). Achterhoofd met helder wit bandje.
  • lapponicus : Mannetjes: langvl. en halsschild met onscherp afgegrensde, rond/ovale zwarte vlek die soms een iets lichtere middenband heeft en dan eventueel met Blattella germanica verward kan worden (synantrope plaagdiersoort). Vrouwtjes kortvl. maar nog relatief lang, halsschild rommelig oranjebruin. M/V kop wat rookkleurig tot soms zwart (vooral mannetjes) en doorgaans duidelijke donkere vlekken op voorvleugels.
  • sylvestris : Mannetjes: langvl. en halsschild met scherp begrensde, klokvormige zwarte vlek (uitgetrokken puntjes in achterhoeken). Vrouwtjes kortvl. (korter dan lapponicus en lucidus!) met in principe zelfde halsschildvlek als mannetjes, maar deze kan ook bruin zijn ipv zwart. Achterhoofd met een wit bandje dat dicht kan vloeien.
  • pallidus : M/V langvl. effen lichtbruine dieren, met nog duidelijk herkenbare rudimenten van een stippeltekening op achterhoofd, halsschild en soms ook voorvleugels, welke op de nimfen veel duidelijker tot uitdrukking komt. Is makkelijk te verwarren met vittiventris, deze in NL nochtans alleen in steden/tuinen/parken waar pallidus zelden of nooit aangetroffen wordt.
  • vittiventris : Mannetjes langvl. vrouwtjes nauwelijks gereduceerd (slechts weinig korter dan man, maar nog wel voorbij achterlijfspunt). Effen bruine dieren, vooral de mannetjes donkerder roodbruinig (donkerder dan pallidus). Effen bruine kop - soms met heel onduidelijke rudimentaire punttekening. Op halsschild géén rudimentaire punttekening. In NL voorlopig alleen in (warme) steden/tuinen/parken. Meestal buiten tegen de gevels van verwarmde gebouwen aan. Komen wel binnen (op licht warmte) maar kunnen daar slechts kort overleven en niet voortplanten.
  • Planuncus tingitanus s.l.  zie soortinfo en foto's op observado. Ook effen lichtbruin, maar achterhoofd met helder wit bandje en vrouwtjes met vleugels korter dan achterlijf.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

thijsdegraaf

#2

arpwifi

Hier is alvast een (erg) oud lijstje met veel links enzo - ongetwijfeld deels verouderd/dood :

https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:P4b/FnF/Dictyoptera

In de soortinfo van Planuncus staan ook wat nuttige documenten genoemd, waarvan vooral het document van Maurel (PDF) een groot aantal soorten behandelt (let op: Zijn "vinzi" is dus een Planuncus tingitanus s.l.).

Ook heel aardig is het overzicht van Danilo Matzke, vooral ook omdat hij er tenminste voor een paar soorten ook nimfen in behandelt:
Matzke, Danilo (2011) Fauna der Ohrwürmer (Dermaptera) und Schaben (Blattoptera) des Freistaates Sachsen. – Mitteilungen Sächsischer Entomologen. (Kurzform: PDF).
De link lijkt even dood...  :'(

Als uitgangspunt voor wat serieuzere studie kun je nog steeds het beste deel 3 van "Die Orthopteren Europas"  ofzo van Harz nemen (80ger jaren), maar dan wel aanvullen met recentere literatuur. Er zijn nogal wat recentere publicaties van vooral Bohn.

Voor wie geïnteresseerd is kan ik morgen als ik thuis ben wel een digitaal setje ergens online zetten - gooi dan even een peebeetje.
Groetsenzo, Arp (via onbeveiligde WiFi)

You know the state of computer security is dire when Qubes OS, arguably the world's most secure operating system, makes only modest claims. ("a 'Reasonably-Secure' Operating System") [J.M. Porup]

Henk Soepenberg

Boekje: WM133. De kakkerlakken en bidsprinkhanen - Dictyoptera - uit de landen van de Benelux.  http://tweedehands-boeken.knnv.nl/Toon_WMs.php 
Vriendelijke groeten,
Henk

JohanvantBosch

Wow! Dat is even heel wat leeswerk. O0
Allemaal bedankt voor de uitgebreide reacties.
Ik ga eens rustig studeren.

Arp

Citaat van: Arp op december 01, 2017, 13:31:12 PM
(o.a. een WM van de KNNV)
Citaat van: Henk Soepenberg op december 02, 2017, 13:55:45 PM
Boekje: WM133. De kakkerlakken en bidsprinkhanen - Dictyoptera - uit de landen van de Benelux.  http://tweedehands-boeken.knnv.nl/Toon_WMs.php 
Ja, die bedoelde ik inderdaad  :duim:
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)