Lastige soortgroepen & veelgemaakte fouten

Gestart door nielseimers, februari 24, 2017, 14:10:53 PM

Vorige topic - Volgende topic

nielseimers

#120
Crataegus - Meidoorn (ongelobd):
Het geslacht Crataegus kent soorten met gelobd blad, zoals Eenstijlige meidoorn en Tweestijlige meidoorn, maar ook soorten met weinig tot niet gelobd blad. In Heukels' Flora (23e druk, 2005) staat momenteel alleen Hanendoorn (Crataegus crus-galli) opgenomen, maar er zijn meer soorten en kruisingen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de onderscheidende kenmerken. Niet alle velden zijn gevuld, deze informatie staat niet benoemd, maar is hopelijk ook niet relevant om tot een correcte determinatie te komen.
C. crus-galliC. succulentaC. x lavalleeiC. persimilisC. submollisC. coccinioidesC. coccinea
Stijlen en steenvruchten(1-)2-3(1-)2-3(1-)2-3(1-)2-3(3-)4-5(3-)4-5(3-)4-5
Beharing onderzijde bladAfwezigOp nervenOp nervenOp nervenOp blad, later alleen op nervenOp nerven, later kaalOp nerven, later kaal
Beharing bloeiwijzetakkenAfwezigBehaardSpaarzaam behaardSterk behaardViltig behaardSpaarzaam, later afwezigSpaarzaam, later afwezig
Bladvoet?>90 graden<90 graden<90 graden???
VruchtenBijna rond, 10 mm, roodRond, 12-15 mm, roodBreed elliptisch, 12-20 mm, oranjeroodFel rood, 10 mm, afvallend tijdens winterPeervormig, 15-20 mm, roodBijna rond, 15-20 mm, roodElliptisch tot peervormig, 15-20 mm, rood
BladNiet gelobdOndiep gelobd aan topNiet gelobdNiet gelobdGelobdGelobd?
Meeldraden10 of 2020?10-15(-20)102010
Bloemen12-17 mm12-17 mm?12-17 mm20-22 mm>2 cm<2 cm
Doorns3-8 cm3-5 cm?, spaarzaam4-7 cm5-7 cm3-5 cm3-5 cm

Opmerkingen:
  • Bij Crataegus x lavalleei blijven de vruchten tijdens de winter hangen, dit in tegenstelling tot Crataegus persimilis, waarbij de vruchten voor de midwinter afgevallen zijn.
  • Crataegus x lavalleei is de kruising van Crataegus crusgalli en vermoedelijk Crataegus stipulacea.
  • Crataegus persimilis werd vroeger Crataegus prunifolia genoemd. Tegenwoordig beschouwt met dit als de cultivar Crataegus persimilis 'Prunifolia'.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#121
Brassica - Kool (adventieven):
Naast Zwarte mosterd, Koolzaad, Raapzaad en Kool s.l. worden er nog diverse andere soorten uit het geslacht aangetroffen in Nederland en België. De meeste soorten zijn adventief, maar er wordt mogelijk ook mee gekweekt.
Brassica junceaBrassica carinataBrassica elongataBrassica tournefortiiBrassica fruticulosa
Onderste bladeren1-3 paar zijlobben0-1 paar zijlobben? paar zijlobben5-10 paar zijlobben2-8 paar zijlobben
SnavelOnduidelijk verschillend van vruchtDuidelijk verschillend van vruchtDuidelijk verschillend van vruchtOnduidelijk verschillend van vrucht?
Lengte snavel(4-)5-9(-12) mm, 0 zaden2,5-6(-7) mm, 0 zaden0,5-3 mm, 0 zaden10-16(-20) mm, 0-1(-3) zaden2-7 mm, 0-1 zaden
Kroonbladen9-14 mm13-20 mm6-8,5(-10) mm4-7 mm6-10 mm
Kelkbladen4,5-7 mm7-10 mm?2,5-4,5 mm3-8 mm
Vruchten2-6 cm2,5-6 cm1-4 cm, 1,5-2,5 mm breed3-7 cm, 3-9 mm breed1,5-4 cm
Carpofoor*10-12 mm?(1-)1,5-5,5 mm<1 mmTot 1,5 mm

Opmerkingen:
  • Het carpofoor is het stuk vanaf littekens waar de kroonbladen aangehecht zaten tot aan het begin van de vruchtkleppen.
  • Voor Brassica fruticulosa geldt dat de rijpe hauwen opvallend strak ingesnoerd zijn tussen de zaden. Bij andere soorten is dit niet zo of minder opvallend (Brassica tournefortii).

Referenties:
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
Tekst: Niels Eimers (2019) met aanvullingen van Antoon.

nielseimers

#122
Barbarea - Barbarakruid:
In Nederland en België worden vier soorten Barbarea aangetroffen, ze zijn relatief gemakkelijk op naam te brengen, mits goed gekeken wordt naar de diagnostische kenmerken. Op basis van overzichtsfoto's kan het echter vrij lastig zijn.
Rozetstadium:
Gewoon barbarakruidStijf barbarakruidBitter barbarakruidVroeg barbarakruid
Zijlobben1-2(-3) paar1-3 paar3-5(-6) paar6-10 paar
Laatste paar zijlobbenKorter dan breedte van eindlobGelijk aan breedte van eindlobLanger dan breedte eindlobLanger dan breedte eindlob
Lengte eindlobKorter dan rest van het bladLanger dan rest van het bladKorter dan rest van het bladKorter dan rest van het blad
Vorm eindlobRond met (meestal) hartvormige voetOvaal-langwerpig met niet-hartvormige voetOvaal met hartvormige voetOvaal met hartvormige voet



Bloeiend:
Gewoon barbarakruidStijf barbarakruidBitter barbarakruidVroeg barbarakruid
Lagere stengelbladenMet 2-4 paar zijlobbenMet 0-2 paar zijlobbenMet 3-6 paar zijlobbenMet 6-10 paar zijlobben
Bovenste stengelbladen0 zijlobben0 zijlobben>2 zijlobben>2 zijlobben
BloemknoppenKaalBehaardKaalKaal
Vruchten1,5-3 cm, wijd afstaand1,5-3 cm, stijf tegen stengel aan1-3 cm, omhoogstaand3-7 cm, wijd afstaand
Stengelomvattende bladvoetGeen tot weinig wimpersGeen tot weinig wimpersWeinig tot veel wimpersWeinig tot veel wimpers
Kroonbladen5-7 mm, geel tot zelden lichtgeel3,5-6 mm lang, lichtgeel<5,6 mm, lichtgeel>5,6 mm,
Snavel2-3 mm, spits1-1,5 mm, stomp1-1,5 mm, stomp0,5-2 mm, stomp


Opmerkingen:
  • Gewoon barbarakruid heeft drie ondersoorten: subsp. arcuata, subsp. vulgaris en subsp. rivularis. Voor toelichting, zie deze determinatiesleutel.
  • Stijf barbarakruid lijkt niet altijd haren op de bloemknoppen te hebben.
  • Barbarea rupicola wordt spordisch verwilderd aangetroffen. Deze soort heeft opvallend korte stengels en succulent blad.

Referenties:
  • Heukels' Flora (23e druk, 2005)
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
  • The Vegetative Key to the British Flora  (Poland & Clement, 2009)
  • Blumen in Schwaben
Tekst: Niels Eimers (2019).

dirder

Boslathyrus versus Brede lathyrus, zo eenvoudig mogelijk en zonder de twijfelachtige kenmerken die vaak vernoemd worden:

Grijp een paar deelblaadjes vast. Onder de deelblaadjes bevindt zich de bladsteel. Als je langs de bladsteel naar beneden gaat kom je uit bij de stengel (daar zitten ook stipulen) van de plant. Bladsteel en stengel moeten gevleugeld zijn (indien niet heb je iets anders beet).
Leg de bladsteel bovenop de stengel (doe dit voor alle zekerheid voor enkele bladeren en maak een gemiddelde).
Bladsteel even breed als stengel ---> Lathyrus latifolius.
Bladsteel duidelijk smaller dan stengel ---> Lathyrus sylvestris.

Groeten, Dirk Derdeyn.

nielseimers

#124
Gypsophila muralis & Petrorhagia saxifraga - Gipskruid & Kleine mantelanjer:
Ondanks dat deze twee soorten in verschillende geslachten zitten, lijken ze erg veel op elkaar. Ze worden dan ook constant door elkaar gehaald. De vele cultivars die in omloop zijn, maken het onderscheid er niet gemakkelijker op. De twee soorten verschillen o.a. in de aanwezigheid van een bijkelk (gemodificeerde schutbladen) bij Kleine mantelanjer. Bij Gipskruid ontbreekt deze bijkelk (epicalyx).
GipskruidKleine mantelanjer
BijkelkAfwezigAanwezig
Stengelbladen3-32 x 0,2-2 mm5-20 x 1-2,5 mm
Kroonbladen3-5 mm5-10 mm
Kelkbladen3-5 mm4-6 mm
Zaden0,3-0,5 mm0,8-1,3 mm

Opmerkingen:
  • Ik ben nog op zoek naar habitusverschillen en andere bruikbare verschillen tussen de twee soorten.
Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

Foto: Kleine mantelanjer met een rij kelkblaadjes en een rij bijkelkblaadjes.

nielseimers

#125
Euonymus - Kardinaalsmuts:
Wilde kardinaalsmuts (Euonymus europaeus) is in Nederland en België inheems, al wordt de soort ook zeer veel aangeplant. Er worden echter diverse andere soorten geïntroduceerd die sporadisch verwilderd aangetroffen worden. Vooral Euonymus fortunei wordt erg vaak aangetroffen, de meeste gevallen betreft het tuinafvaldump, maar eenmaal gevestigd, kan de plant lang standhouden.

1a. Jonge twijgen met opvallend brede kurklijsten, bladeren ongeveer zittend. Euonymus alatus
1b. Jonge twijgen niet gevleugeld, hoogstens kantig, bladeren zittend tot lang gesteeld.  2
2a. Bladeren niet afvallend, dik en glanzend, soms met witte kleurpatronen. 3
2b. Bladeren afvallend in de winter, niet dik en niet glanzend, nooit met witte kleurpatronen. 4
3a. Plant kruipend of klimmend, wortelend op de knopen, bladeren meestal minder dan 5 cm lang, vaak met witte kleurpatronen, soms met bont blad, vruchten 6-8 mm breed, met vier afgeronde lobben, wit. Euonymus fortunei
3b. Plant rechtopstaand, bladeren meestal meer dan 5 cm lang, zelden met witte kleurpatronen, vruchten 6-10 mm breed, met vier afgeronde lobben, roze. Euonymus japonicus
4a. Bloemen met vijf (soms vier) kroonbladen en helmdraden, vruchten roze, 15-25 mm breed, met vijf (soms vier), stompe lobben, bladeren 8-16 cm lang en tot 7 cm breed. Euonymus latifolius
4b. Bloemen met vier kroonbladen en helmdraden, vruchten roze, 8-15 mm breed, met vier, gevleugelde lobben, bladeren 3-10 cm lang en tot 3,5 cm breed. Euonymus europaeus

Opmerkingen:

  • Momenteel staat Euonymus fortunei als synoniem voor Euonymus hederaceus, er is momenteel onduidelijkheid of dit niet andersom zou moeten zijn.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#126
Dianthus - Anjer (balbisii, carthusianorum & giganteus):
Karthuizer anjer (Dianthus carthusianorum) is in 1972 het wild uitgestorven in Nederland, maar wordt tegenwoordig vaak ingezaaid met uitheems materiaal. In deze inzaaimengsels zitten soms sterk gelijkende soorten die vaak voor Karthuizer anjer uitgemaakt worden. Dit is meestal Dianthus giganteus (Hoofdjesanjer), maar ook Dianthus balbisii is te verwachten. De soorten zijn alleen te onderscheiden op basis van de schubben aan de buitenkant van de kelk. Deze schubben lijken sterk op kelkblaadjes en worden daarom ook wel buitenkelkblaadjes genoemd.
Dianthus balbisiiDianthus carthusianorumDianthus giganteus
Kleur buitenkelkblaadjesGroen, bovenin roodVaak geheel roodVaak geheel rood
Vorm buitenkelkblaadjesHalverwege geleidelijk en erg lang toegespitstAan de top plotselijk en lang toegespitstAan de top geleidelijk spits tot kort toegespitst
BloeiwijzeRijkbloemig (>5)Armbloemig (3-4)Rijkbloemig (>4)
StengelbladenTot 6 mm breedTot 5 mm breedTot 8 mm breed
GrootteTot 80 cmTot 60 cmTot 100 cm

Opmerkingen:
  • Onder de kluwens van bloemen zitten lange schutbladen, verwar deze niet met de buitenkelkblaadjes.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#127
Hylotelephium/Sedum - Hemelsleutel:
Hemelsleutel werd in Nederland en België eerder in het geslacht Sedum opgenomen, maar is met de 24ste editie van Heukels' Flora in het geslacht Hylotelephium geplaatst. In Heukels' Flora is Hemelsleutel (Hylotelephium telephium), Roze hemelsleutel (Hylotelephium spectabile) en hun kruising Bastaardhemelsleutel (Hylotelephium 'Herbstfreude') opgenomen. Een derde soort, Hylotelephium anacampseros wordt ook als tuinplant aangeboden, maar is nog niet verwilderd aangetroffen. Ten slotte kent Hemelsleutel (Hylotelephium telephium) drie ondersoorten. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de diagnostische kenmerken.
Hylotelephium telephiumHylotelephium 'Herbstfreude'Hylotelephium spectabileHylotelephium anacampseros
MeeldradenKorter dan kroonbladenKorter dan kroonbladen, vaak slecht ontwikkeldDuidelijk langer dan kroonbladenEven lang als kroonbladen
KelkbladenBreed driehoekig, 1,5 x 1,2 mm, groenIntermediairSmal driehoekig, 2-2,5 x 0,8 mm, gelig groen2,5-3,5(-4) mm lang
Kroonbladen3-5 mm, roze, paarsrood of geelgroenIntermediair, roze of paarsrood6,5 x 1,5 mm, roze4-5 mm, witrozerood
Vorm & kleur stengelbladen2-8 cm, eirond tot omgekeerd eirond-lancetvormig, groenIntermediair4-10 cm, elliptisch, blauwgroen berijpt1,5-2,5 cm, ovaal tot eivormig, lichtgroen tot geelgroen
BladrandOver gehele lengte getandGaafrandig aan basis, aan de top getandGaafrandig aan basis, aan de top getandGaafrandig
Stand stengelbladenVerspreid staandMeeste stengelbladen verspreid staandTegenoverstaand of in kransen van 3Meestal verspreid staand, vaak alleen bovenin stengel
BladvoetSmal of breed wigvormig of afgerondSmal wigvormigBreed wigvormig tot afgerondHalf stengelomvattend

Hylotelephium telephium ondersoorten:
Hylotelephium telephium kent drie ondersoorten die met enige oefening goed te onderscheiden zijn. Bloei is vaak niet noodzakelijk, de bladvorm en bladvoet dient wel goed zichtbaar te zijn.

subsp. telephiumsubsp. fabariasubsp. maximum
BloemkleurRozeRozeGroenwit
BladvoetBreed wigvormigSmal wigvormigHalfstengelomvattend of zittend
BladvormBreed eivormig, getandSmal tongvormig, getandOvaal tot breed eivormig, getand of gaafrandig

Opmerkingen:
  • Hylotelephium telephium subsp. fabaria wordt op Blumen in Schwaben Hylotelephium vulgare genoemd.
  • Een extra verschil tussen Hylotelehium telephium subsp. telephium en subsp. fabaria is de aan/afwezigheid respectievelijk van een groeve op de achterzijde van de follicles (dit zijn de omhulsels van de vruchten, die oorspronkelijk de zaden bevatten en na de verspreiding verdroogd achterblijven).

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019). Nathalie De Somer (2022)

nielseimers

#128
Elaeagnus - Olijfwilg:
Olijfwilg is een uiterst lastig geslacht, alle soorten die in Nederland en België aangetroffen worden, zijn verwilderd vanuit cultuur. Onderstaande tabel geeft een beperkt overzicht van de onderscheidende kenmerken. Onder de tabel worden de eerste drie taxa en laatste drie taxa meer gedetailleerd beschreven.

E. pungensE. x submacrophyllaE. macrophyllaE. angustifoliaE. umbellataE. multifloraE. commutata
NederlandsStekelige olijfwilg'Bastaardolijfwilg''Brede olijfwilg'Smalle olijfwilgSchermolijfwilgLangstelige olijfwilgZilverwilg
BladBreed ovaal, dik, winterhardBreed ovaal, dik, winterhardBreed ovaal, dik, winterhardZeer smal, dun, afvallendSmal ovaal, dun, afvallendSmal ovaal, dun, afvallendSmal ovaal, dun, afvallend
BloemenWitWitWitGeelWit tot bleekgeelWit tot geelGeel
Rijpe vruchtenRoodRoodRoodOranjeRoodRoodZilverig
BloeiHerfstHerfstHerfstLenteLenteLenteLente

Elaeagnus pungens, Elaeagnus x submacrophylla & Elaeagnus macrophylla:
Elaeagnus pungens, Elaeagnus macrophylla en hun kunstmatige hybride, Elaeagnus x submacrophylla, zijn winterhard en bloeien in de herfst. Van de drie taxa is Elaeagnus x submacrophylla het meest aangeplant en wordt aangeboden als Elaeagnus 'Ebbingei'. De kruising is intermediair in alle kenmerken, maar lijkt sterker op Elaeagnus macrophylla. De kruising is deels vruchtbaar en heeft net als Elaeagnus macrophylla geen doorns.
  • Elaeagnus macrophylla: Blad elliptisch tot breed ovaal, alle schildharen op bladonderzijde zilverkleurig, bloembeker klokvormig en >4 mm breed, takken altijd doornloos.
  • Elaeagnus pungens: Blad ovaal tot smal elliptisch, schildharen op onderzijde bruin en zilverkleurig, bloembeker ovaal en <4 mm breed, takken meestal met doorns.

Elaeagnus commutata, Elaeagnus umbellata & Elaeagnus multiflora:
Elaeagnus commutata verschilt van Elaeagnus umbellata en Elaeagnus multiflora doordat de bladbovenzijde blijvend zilverkleurig is (niet groen wordend) en door de zilvergroene vruchten (niet rood). De andere twee soorten zijn wat lastiger te onderscheiden. In vegetatief stadium kan dit alleen op basis van de schildharen (zie afbeelding).
  • Elaeagnus umbellata: Bloemen 1-7 bijeen, bloemsteel 3-7(-12) mm lang, vruchten 6-8 mm lang, schildharen op bovenzijde blad met diameter van schijf groter dan lengte van de uitstulpingen, takken soms met doorns.
  • Elaeagnus multiflora: Bloemen 1-3 bijeen, bloemsteel 15-50 mm lang, vruchten 15 mm lang, schildharen op bovenzijde blad met diameter van schijf kleiner dan lengte van de uitstulpingen, takken doornloos.

Opmerkingen:
  • Schildharen (scales) zijn gemodificeerde haren, deze bestaan uit een schijfvormig midden met rondom uitstulpingen.
  • Aan/afwezigheid van doornen wordt vaak genoemd in literatuur, maar deze zijn alleen aanwezig bij oudere takken en kunnen bij alle taxa aanwezig zijn. De mate van aanwezigheid is onderscheidend. Ik heb er bewust voor gekozen om dit kenmerk niet op te nemen.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

Illustratie: Elaeagnus multiflora met schildharen; uitstulpingen langer dan diameter van schijf.

nielseimers

#129
Fraxinus - Es (vegetatief):
Es (Fraxinus excelsior) is de enige inheemse soort uit het geslacht in Nederland en België. Er worden echter diverse andere soorten uit het geslacht aangeplant als sierboom in parken en in de stad. Deze verwilderen sporadisch, maar blijven vrij zeldzaam. De soorten hebben sterk gelijkende bladvormen, er zitten kleine tot grotere verschillen in breedte, lengte, mate van gezaagdheid, vorm van de bladtop en kleur van het blad. Aanvullende kenmerken dienen bekeken te worden voor meer zekerheid in de determinatie.
EsSmalbladige esAmerikaanse esPluim-esPennsylvaanse es'Brede es'
Fraxinus excelsiorFraxinus angustifoliaFraxinus americanaFraxinus ornusFraxinus pennsylvanicaFraxinus latifolia
Aantal deelblaadjes9-137-1175-95-75-7
WinterknoppenZwartDonkerbruinBruinZilverbruinBruinBruin
Steel deelblaadje0-1 mm0-1 mm mm5-13 mm0-1 mm(1-)2-7 mm0-1 mm
BladrandGezaagdGezaagdGezaagdGezaagdGezaagdGaafrandig
BladvormVrij smalSmalVrij breedVrij breedVrij breedVrij breed
BladonderzijdeGroenGroenWitgroen, kaalGroen, behaard op nervenGroen, behaard op nervenWitgroen, beharing onbekend

Opmerkingen:
  • Bij zaailingen is het aantal deelblaadjes niet betrouwbaar, dit is vaak lager dan bij oudere planten.
  • Fraxinus excelsior 'Diversifolia' is een cultivar van Es met ongeveerd blad.
  • Fraxinus angustifolia 'Monophylla' is een cultivar van Smalle es met ongeveerd blad.
  • Fraxinus excelsior heeft meer bladrandtanden dan bladnerven, Fraxinus angustifolis heeft even veel bladrandtanden als bladnerven.
  • Fraxinus americana verschilt van Fraxinus pennsylvanica ook door de kale jonge twijgen.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#130
Potamogeton - Fonteinkruid (gemiddeldbladig):
Potamogeton is een uiterst lastig geslacht, de verschillende fonteinkruiden lijken sterk op elkaar en kruisingen zijn veelvoorkomend. Validatie op basis van foto's is daarmee erg lastig. Onderstaande tips maken het op naam brengen in ieder geval een stuk gemakkelijker. Fonteinkruiden zijn op te delen in smalbladige soorten (0,5-2 mm), gemiddeldbladige soorten (2-5 mm) en breedbladige soorten (3-10 cm). Ik behandel hier de gemiddeldbladige Fonteinkruiden.
De nervatuur:
Om Fonteinkruid betrouwbaar op naam te brengen, is het zichtbaar maken van de bladnervatuur essentiëel. Het is wel mogelijk zonder nervatuur, maar voor betrouwbare determinatie is het bekijken hiervan noodzakelijk. In het veld is dit zeer lastig, omdat het blad snel uitdroogt en niet recht blijft zodra je het boven water haalt. De nervatuur is bovendien vaak onopvallend. Je kan daarom beter materiaal verzamelen en vochtig in een zakje, bakje of potje mee naar huis nemen. Thuis plak je dit tegen een stuk glas aan, dan blijft het blad mooi vlak. Houd het stuk glas met het fonteinkruid vervolgens half tegen het zonlicht in (kunstmatig licht werkt slecht) en maak verschillende foto's. Te veel licht of te weinig licht geeft matige kwaliteit.

Meten is weten:
Op basis van foto's is het inschatten van afmetingen vaak erg lastig, zeker wanneer de soorten grote overlap vertonen in afmetingen. Daarom is het belangrijk om de volgende zaken op te meten: bladbreedte, lengte steunbladen & lengte vruchtsteel.

Puntig fonteinkruidStomp fonteinkruidSpits fonteinkruidPlat fonteinkruid
WetenschappelijkPotamogeton mucronatusPotamogeton obtusifoliusPotamogeton acutifoliusPotamogeton compressus
Bladbreedte(1,5-)2-3 mm(1,5-)2-3 mm2-4 mm2-5 mm
Duidelijke bladnerven3-5 (zie illustratie)3-5 (zie illustratie)35
Talrijke, fijne bladnervenAfwezigAfwezigAanwezigAanwezig
Bloeiwijze3-4(-10), losbloemig6-8 bloemen, dichtbloemig4-6 bloemen10-20 bloemen
Aarsteel2-3(-6) cm1-1,5(-2) cm0,5-1(-1,5) cm, 1 mm dik2-4 cm, 2 mm dik
Vruchtzetting2 (1-3) vruchten per bloem4 vruchten per bloem3-4 vruchten per bloem0(-4) vruchten per bloem
SteunblaadjesTot 2 cm2,5-4 cmTot 2 cm2,5-4 cm
Stengel bovenaan plantAfgeplat, smaller dan bladenAfgeplat, smaller dan bladenSterk afgeplat, even breed als bladenSterk afgeplat, even breed als bladen
BladtopVrij stomp, stekelpuntigStomp, kort stekelpuntigGeleidelijk toegespitstVrij plotseling toegespitst
VruchtenZonder knobbeltje, rug glad, snavel rechtZonder knobbeltje, rug glad, snavel rechtKnobbeltje op buik, rug geribbeld, snavel kromZonder knobbeltje, rug glad, snavel recht
VruchtaarKort, weinig vruchtenKort, veel vruchtenKort, weinig vruchtenLang, veel vruchten

Opmerkingen:
  • Stomp fonteinkruid heeft een olie-achtige glans op het blad, waar je de soort aan kan herkennen. Het bekijken van aanvullende kenmerken is aan te raden.
  • Smalbladige soorten zijn Schedefonteinkruid (0,5-2,5 mm), Draad (<1,5 mm), Haar (0,5-1 mm), Klein (0,5-2 mm) & Tenger (0,5-2 mm).
  • Puntig fonteinkruid (Potamogeton mucronatus) wordt in buitenlandse literatuur ook wel Potamogeton friesii genoemd.
  • Er is een verzamelsoort beschikbaar voor Spits fonteinkruid + Plat fonteinkruid.
  • De hybride van Spits fonteinkruid en Plat fonteinkruid heet Potamogeton x bambergensis. Deze is in alle opzichten intermediair.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).



Bij Stomp fonteinkruid zijn de buitenste bladnerven aan de top met de middennerf verbonden, de binnenste bladnerven (indien aanwezig) zijn ver onder de top met de buitenste nerven verbonden.
Bij Puntig fonteinkruid zijn de buitenste bladnerven (indien aanwezig) ver onder de top met de binnenste nerven verbonden. De binnenste nerven zijn aan de top met de middennerf verbonden.

nielseimers

#131
Tormentil, Kruipganzerik & Potentilla x suberecta:
Tormentil (Potentilla erecta) en Kruipganzerik (Potentilla anglica) kunnen sterk op elkaar lijken. De hybride van deze twee soorten (Potentilla x suberecta) is niet zeldzaam, ze groeit in Nederland altijd samen met Tormentil en naar schatting is in dergelijke populaties 30-50% de kruising (Ietswaarts & Kliphuis, 1985). In Engeland wordt gesteld dat de kruising algemener is dan Kruipganzerik. Kruipganzerik is in het verleden ontstaan uit de kruising tussen tussen Tormentil en Vijfvingerkruid (Potentilla reptans). Om de vergelijking nog complexer te maken, worden in Engeland nog twee ondersoorten van Tormentil onderscheiden. Kruisingen en terugkruisingen zijn tussen de soorten niet zeldzaam. Potentilla is een lastig geslacht met veel relatieve kenmerken die bovendien overlap vertonen. Ik probeer hier een uiteenzetting te geven van de kenmerken.
TormentilPotentilla x suberectaKruipganzerikBron
Bloemdiameter7-15 mmIntermediair12-18 mm2, 3, 6
Aantal kroonbladenVrijwel altijd 4, soms 5Meestal 4, soms 54 of 51, 2, 3, 6
Vruchten4-20<1020-502
StengelsVertakt, niet wortelendVertakt, niet wortelendZelfden vertakt, wortelend op knopen1, 2, 3, 4, 6
Lagere stengelbladenZittend, 3 deelblaadjesKort gesteeld, 3 deelblaadjesDuidelijk gesteeld, 3-5 deelblaadjes1, 2, 3, 5, 6
Bovenste stengelbladenMeestal 3, soms 1 zittend deelblaadjeSoms 3, vaak 1 zittend deelblaadjeZelden 3, meestal 1 gesteeld deelblaadje1
Vorm deelblaadjes stengelbladenSmalVrij smalVaak breder1, 2, 5
RozetAfgestorven tijdens bloeiAfgestorven of blijvendBlijvend1, 2
Rozet3 (heel soms 4 of 5) deelblaadjesIntermediair deelblaadjes(3-)5 deelblaadjes 5
RozetbladenDeelblaadjes met 2-3 paar tandenIntermediairDeelblaadjes met 4-6 paar tanden5
GroeivormErect tot opstijgend/klimmendErect tot opstijgend/klimmendKruipend1, 2

Opmerkingen:
  • Kroonbladgrootte wordt gedurende het bloeiseizoen steeds kleiner.
  • Kruipganzerik lijkt in rozetstadium op Vijfvingerkruid, maar is in het onderste 1/5e-1/3e deel van de bladrand niet getand. Kruipganzerik en Vijfvingerkruid kunnen ook kruisen (Potentilla x mixta). Kruipganzerik heeft 56 chromomsomen, Vijfvingerkruid en Tormentil hebben 28 chromosomen, Potentilla x mixta en Potentilla x suberecta  hebben 42 chromosomen. De kruising tussen Vijfvingerkruid en Tormentil is uiterst zeldzaam en heeft net als de oudersoorten 28 chromosomen.
  • Binnen Tormentil worden twee ondersoorten onderscheiden: subsp. erecta en subsp. strictissima (zie eerste referentie voor de verschillen).

Referenties:
  • Plant Crib (Harold, 1988)
  • Hybrid Flora of the British Isles (Stace, 2015)
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
  • Flora van België (2012)
  • The Vegetative Key to the British Isles (Poland & Clement, 2009)
  • Heukels' Flora (23e druk, 2005)
  • Blumen in Schwaben
  • Ietswaart, J.H. & Kliphuis, E. (1985). Hybrids between Dutch Tormentillae (Potentilla, Rosaceae). Acta Bot. Neerl.. 34: 157-170.

Tekst: Niels Eimers (2019).


Willemien Troelstra

#132
Fumaria - Duivenkervel
In de Heukels en bij Alien Plants Belgium worden maar enkele soorten Duivenkervel beschreven. In Middeneuropa worden acht soorten onderscheiden volgens deze sleutel bij offene naturfuehrer.de. Ik beperk me hier tot de drie uit de Heukels (23ste druk).
Gewone duivenkervel  Middelste duivenkervel Rankende duivenkervel Kleine duivenkervelRoze duivenkervel
WetenschappelijkFumaria officinalisFumaria muralisFumaria capreolataFumaria parvifloraFumaria vaillantii
BloemkleurRoze met donkere topVanaf begin roze met donkere topWit, later soms wat roze met donkere top Wit of lichtroze met donkere top Roze met donkere top
bloeitros 20-50 bloemen5-20 *5-20 *vrijwel ongesteelde tros lang gesteelde tros
Bloemgrootte 7-8 mm 7-9(-12) mm 9-14 mm 5-6 mm 5-6 mm
Vruchtsteel afstaand afstaand (meestal) gebogen schutblaadje>= vruchtsteel schutblaadje < vruchtsteel
Vruchtvorm top afgeplat of licht ingedeukt top iets afgeplat eivormig met spitsje top afgeplat zonder spitsje
Onderste kroonblad vooraan verbreed lijnvormig lijnvormig ? vooraan verbreed
Kelkblaadjes veel smaller dan bloem ongeveer zo breed als bloem zo breed als bloem klein klein
Bladslippen smal breed breed lijn- en gootvormig smal
Bladkleur boven-onder eenkleurig vaak tweekleurig vaak tweekleurig ? ?

Opmerkingen:
  • Heukels noemt voor Rankende duivenkervel (ten opzichte van Middelste duivenkervel): jonge vruchten hebben een duidelijk vlezige hals (een soort brede ribbel onderaan de vrucht). Dit kenmerk wordt door de andere bronnen niet genoemd. Zo'n kraag is inderdaad soms goed te zien, maar ook exemplaren die op basis van andere kenmerken Middelste duivenkervel zijn hebben lijken soms wel een iets verdikte hals te hebben. Ook is dit specifiek voor jonge vruchten, daarom heb ik het niet in bovenstaande tabel opgenomen.
  • Aantal bloemen per bloemtros van capreolata en muralis is onduidelijk. Fumatories of the British isles geeft aan dat capreolata veel bloemen heeft t.o.v. muralis, in de Heukels en bij Alien plants en Die offene Naturfuehrer is het omgekeerd.
  • Adventieve soorten die wel in GB en Duitsland bekend zijn maar nog niet in Nederland zijn Fumaria occidentalis, F. purpurea, F. reuteri, F. bastardii, F. densiflora. Hierbinnen worden ook nog 7 ondersoorten, enkele variëiteiten en kruising onderscheiden. Wil je deze uitsleutelen, dan kan je de Duitse sleutel uit de referentielijst gebruiken of Fumitories of Britain and Ireland (Murphy, 2009). Niet al deze taxa zijn in Nederland en/of België gevonden of te verwachten, maar als je er niet bewust van bent, zul je ze mogelijk ook niet ontdekken.

Referenties:
Tekst: Willemien Troelstra (2019)
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

#133
Myriophyllum - Vederkruid
Tijdens bloei is Vederkruid vrij goed op naam te brengen. Ook de boven het water uitstekende stengelbladen zijn goed herkenbaar. De delen van de plant die altijd onder water zitten, zijn echter een stuk lastiger op naam te brengen. Onderstaande tabel behandelt deze onderwater-vorm.
Teer vederkruidAarvederkruidKransvederkruidOngelijkbladig vederkruidParelvederkruid
WetenschappelijkMyriophyllum alterniflorumMyriophyllum spicatumMyriophyllum verticillatumMyriophyllum heterophyllumMyriophyllum aquaticum
BladkransenMet 3(-4) bladenMet (3-)4 bladenMet (4-)5(-6) bladenMet 4-5(-6) bladenMet 4-6 bladen
Bladlengte1-2,5 cm1,5-3 cm3-5 cmca. 5 cm3-4,5 cm
BladenMet 6-12 paar slippenMet 11-18 paar slippenMet (12-)16-20 paar slippenMet 7-11 paar slippenMet 4-15 paar slippen
BladslippenSlap, 1 mm breedStevig, tot 3 mm breedStevig, 1 mm breedStevig, 1 mm breedSlap, 1 mm breed
BladslippenVerspreid, boven soms tegenoverstaandOngeveer tegenoverstaandTegenoverstaandVerspreidstaandVerspreid of tegenoverstaand
Stengelholtes8-109-1212-20??ca. 25

Opmerkingen:
  • Bij Ongelijkbladig vederkruid staan de stengelbladen niet altijd in duidelijke kransen, de stengelbladen zijn bij de oudere stengels vaak een klein stuk hoger of lager geplaatst.
  • Kransvederkruid kan winterknoppen (turionen) maken, dit zijn worstvormige structuren van dicht in elkaar gevouwen bladeren die in de bladoksels van de stengelbladen staan.
  • De drooggevallen vorm is afwijkend, de bladen worden steviger, korter en sterker afgeplat.
  • Hoornblad verschilt door de bladkransen van 9-11 bladen, de bladen die 2-3 keer vertakt zijn en de getande bladslippen.
  • Waterviolier verschilt door de sterk afgeplatte bladslippen en door de kransen van 2-6 bladen.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

Willemien Troelstra

Dirk, Jij hebt een tekst geschreven over de Conyza's. Hier ontbreekt echter Conyza (Erigeron) bonariensis. Hierdoor lijkt het net alsof die soort niet voorkomt. Zou je Gevlamde fijnstraal toe willen voegen in je tekst of mag ik of een van de anderen dat doen?
Ik zou onderstaand sleutelpaar van de Manual of the Alien plants daarvoor als uitgangspunt gebruiken.

4 Leaves narrow, less than 5 mm wide, the uppermost linear. Inflorescence often with greatly enlarged side branches overtopping the main axis. Apex of involucral bracts often purplish. Capitulae ca. 6-10 mm at anthesis. Pappus brownish === 2. E. bonariensis

4 Most leaves wider, 3-20 mm wide, never linear. Side branches of the inflorescence not overtopping the main axis. Apex of involucral bracts not purplish. Capitulae ca. 4-6 mm at anthesis. Pappus whitish === 6. E. sumatrensis
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

#135
Avena - Haver
Avena is een lastig geslacht om te determineren. Met ervaring zijn een aantal soorten gemakkelijk te herkennen, maar voor de meeste soorten is het open peuteren van de aartjes noodzakelijk. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste kenmerken voor determinatie.
OotWilde haver"Behaarde haver"Gekweekte haverEvene"Naakte haver"
WetenschappelijkAvena fatuaAvena sterilisAvena barbataAvena sativaAvena strigosaAvena nuda
Kafnaalden2-3, sterk geknikt2, sterk geknikt2, recht tot sterk geknikt0-1, vrijwel recht2, recht tot geknikt1-2, recht tot geknikt
Lemma'sOnderaan behaardOnderaan behaardOnderaan of geheel behaardKaalMeestal kaalKaal
Bloemen2-32-32-32-32-33-4
Onderste kelkkafje(15-)18-25 mm(20-)25-30(-32) mm15-30 mm17-30 mm15-26 mm?
Onderste lemma14-20 mm15-25 mm12-18 mm12-20(-25) mm10-17 mm15-20 mm
Gespleten top van lemma< 0,5 mm< 1,5 mm3-5 mm<1 mm3-9 mm<4 mm
Nerven op lemmaAfwezig of niet tot in topAfwezig of niet tot in topDuidelijk, tot in topAfwezig of niet tot in topDuidelijk, tot in topDuidelijk, tot in top
Rijpe aartjesSlankSlankSlankBreedSlankSlank
Litteken op vruchtjes*RegelmatigRegelmatigRegelmatigOnregelmatigOnregelmatigRegelmatig
Lengte kafnaalden2,5-4 cmTot 6 cm3-6 cm2,5-3,5 cm2-3,5 cm1,5-2 cm

Opmerkingen:
  • Het knikken van de kafnaalden is pas in vruchtstadium bruikbaar, daarvoor zijn de kafnaalden vrijwel altijd recht.
  • Wilde haver, Oot en "Behaarde haver" hebben spontaan afvallende vruchtjes, het zogeheten "litteken" aan de voet van de vrucht, is regelmatig rond, hard en glanzend. Bij Haver en Evene blijven de vruchten zitten en breken pas af bij het dorsen of oogsten. Het litteken is daar onregelmatig en zonder harde, glanzende rand. Op bladzijde 220 van Heukels' Flora (23e druk, 2005) staan de littekens geïllustreerd.
  • Opvallend aan "Naakte haver" is dat de kelkkafjes korter zijn dan het aartje, waardoor de lemma's zichtbaar zijn zonder dat de bloem opengepeuterd is. De lemma's zijn papierachtig en hebben duidelijke (7-9) nerven.
  • De kruising tussen Haver en Oot (Avena x hybrida, synoniem: Avena x marquandii) lijkt op Haver, maar heeft langere kafnaalden en vroeg loslatende vruchten.
  • Wilde haver kent twee ondersoorten. Vermoedelijk betreffen vondsten in Nederland subsp. ludoviciana, maar men kan ook letten op subsp. sterilis. Deze laatste ondersoort heeft 3-5 bloemige aartjes, een onderste kelkkafje van 32-45 mm, lemma's van 25-33 mm en een tongetje van >5 mm.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2020).

nielseimers

#136
Galanthus plicatus & Galanthus x valentinei - Geplooid sneeuwklokje
Het op naam brengen van Sneeuwklokjes is een nooit eindigende strijd. Recent zijn wat nieuwe inzichten verschenen, waarbij is gebleken dat we Geplooid sneeuwklokje vaak ten onrechte als zodanig bestempeld hebben. In de meeste gevallen betreft dit Galanthus x valentinei, de kruising tussen Geplooid sneeuwklokje en Gewoon sneeuwklokje. Deze kruising is aanzienlijk algemener dan de zuivere oudersoort Geplooid sneeuwklokje en is in alle opzichten intermediair. De kruising is algemeen in het hele land te vinden, maar wordt vaak niet herkend.
Gewoon sneeuwklokjeGalanthus x valentineiGeplooid sneeuwklokje
BladrandGeheel vlakDeels tot geheel met (on)duidelijke, smalle vouwrandenGeheel met duidelijke, brede vouwranden
Bladbreedte5-10 mm+/- 10 mm10-20 mm
BladkleurEgaal dof blauwgroenIntermediairGroener (vooral onder), boven vaak met bleke middenstreep

Opmerkingen:
  • Geplooid heeft vaak duidelijk grotere bloemen (tot 3 cm i.p.v. tot 2,5 cm) en is vaak ook hoger dan Gewoon sneeuwklokje. De hybride zit hier tussenin. Door de grote variatie (cultivars) binnen Gewoon sneeuwklokje is dit echter geen betrouwbaar onderscheidend kenmerk, maar als je grotere bloemen ziet, weet je dat je alert moet zijn.
  • Geplooid sneeuwklokje kent twee ondersoorten: Galanthus plicatus subsp. plicatus is algemener en heeft alleen aan de top van de binnenste bloemdekbladen een groene vlek. Galanthus plicatus subsp. byzantinus is zeldzamer en heeft zowel aan de top en aan de basis een groene vlek, deze is soms vergroeid tot één grote vlek.

Referenties:
  • Hybrid Flora of the British Isles (Stace, 2015)
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
Tekst: Niels Eimers (2020).

Galanthus plicatus (Geplooid sneeuwklokje), herkenbaar aan het groene blad met brede, duidelijk gevouwen bladrand.

nielseimers

#137
Elymus - Mainzerkweek, Veldkweek & Zeekweek
Met het verschijnen van de nieuwe Heukels' Flora is het geslacht Kweek - Elymus (voorheen Elytrigia) op de schop gegaan. Zandkweek (E. maritima) wordt niet langer als soort beschouwd en is samengevoegd met Zeekweek (E. atherica). Er zijn ook twee nieuwe soorten opgenomen, Veldkweek (E. campestris) en Mainzerkweek (E. arenosus). Dit is naar aanleiding van onderzoek door Gerard Dirkse. Binnenkort kunnen we een publicatie verwachten. Veldkweek, Mainzerkweek en Zeekweek hebben alle drie dof/berijpt, blauwgroen en veel stugger blad dan Kweek (E. repens), maar er is ook nog een blauwe vorm van Kweek (E. repens var. glauca) en enkele kruisingen die het algehele geslacht Elymus er niet gemakkelijker op maken. Onderstaande tabel geeft de onderscheidende kenmerken weer.
MainzerkweekVeldkweekKweek var. glaucaZeekweek
BladkleurGroen of blauwgroenBlauwgroenBlauwgroenBlauwgroen
StengelBovenin gevuldBovenin gevuldGeheel holBovenin gevuld
BladribbenAltijd afgerond, niet aaneensluitendOverwegend afgerond, niet aaneensluitendZwak, met grote afstand tussen ribbenOverwegend vlak, hoekig, vaak aaneensluitend
Stekeltjes op bladribbenDicht bezet met fijne stekeltjesAan zijkanten met fijne stekeltjes soms gladFijne stekeltjes, soms gladBovenop met platte, grove stekels of papillen, soms glad
Beharing op ribbenMet lange, buigzame harenKaal, soms met een enkele, lange haarMet lange, buigzame haren, soms kaal of papilleusKaal, soms met een enkele, lange haar
Onderzijde bladnervenVlakVlakMeestal met fijne stekels, zonder papillenVlak
Vrije bladschederandZonder wimpersZonder wimpersMeestal kaal, soms met lange wimpersMet wimpers, soms kaal
Kelkkafjes en lemma'sKort genaaldOngenaaldOngenaald tot lang genaaldVaak genaald
Helmhokken2,9-4,8 mm, zonder stuifmeel3,5-4,8 mm, zonder struifmeel+/- 4 mm, met stuifmeel6-7 mm, met stuifmeel
Kelkkafjes6,5-8 mm> 8 mm7-12 mm> 8 mm

opmerkingen:
  • Bij twijfelgevallen kan je kiezen voor de verzamelsoort: Zeekweek + Veldkweek + Kweek.
  • Mainzerkweek is een endeem (een soort met een zeer geringe verspreiding) uit het Mainzer Sand (Duitsland). Deze soort is tot nog toe alleen in de Millingerwaard gevonden, ik weet niet waar.
  • In Duitsland worden meer soorten binnen het geslacht Elymus onderscheiden, goede documentatie is gewenst. Dit is een uiterst lastig geslacht!

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2020).

nielseimers

#138
Epilobium obscurum - Donkergroene basterdwederik:
Donkergroene basterdwederik is een obscure soort. Epilobium is sowieso een erg lastig geslacht met vele soorten en kruisingen. Donkergroene basterdwederik is waarschijnlijk de meest lastig te herkennen soort. Hij zal vermoedelijk vaak niet opgemerkt worden, maar veel opgaven van de soort betreffen waarschijnlijk foutieve determinaties. Het is daarmee onduidelijk hoe zeldzaam de soort nu daadwerkelijk is, maar waarschijnlijk een heel stuk zeldzamer dan op verspreidingsatlas gesuggereerd wordt. Ik vergelijk de soort hier met Kantige basterdwederik en Beklierde basterdwederik. De overige soorten zijn gemakkelijker van Donkergroene basterdwederik te onderscheiden op tal van kenmerken (zoals een vierlobbige stempel).
Beklierde basterdwederikDonkergroene basterdwederikKantige basterdwederik
ZadenMet doorschijnend aanhangselZonder aanhangselZonder aanhangsel
UitlopersStevig, in rozetten eindigendLang, in knop eindigendZeer kort, in rozetten eindigend
Bloeiwijze-as en bovenste deel stengelMet klierharenZonder klierharenZonder klierharen
Doosvrucht en kelkbladenMet klierharenSoms met enkele klierharenZonder klierharen
Stempel?Minder dan half zo langHalf zo lang als de stijl
Bladsteel1,5-4 mm0-1 mm0-1 mm
StengelbladenLicht tot donkergroen, scherp getandDonkergroen, zwak getandLicht tot donkergroen, scherp getand
Doosvrucht?4-6 cm7-10 cm
Stengel?SamendrukbaarHard
Kroonbladen2,5-6 mm, lichtroze4-7 mm, roze4-8 mm, roze

Opmerkingen:
  • Het doorschijnend aanhangsel is een versmalling aan de bovenzijde van de zaden.
  • Donkergroene basterdwederik zou stompe bloemknoppen moeten hebben en Kantige basterdwederik spitse bloemknoppen. Dit kenmerk is erg open voor interpretatie.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2020).

dirder

#139
Geen idee of dit zal helpen, maar het proberen waard. Zoete kers: Calyx afgerond aan de basis en ingesnoerd aan de top, kelkslippen snel teruggeslagen



versus sierkersen (en er zijn meer soorten/kruisingen dan serrulata en incisa): niet zo


Groeten, Dirk Derdeyn.

dirder

Pruimen versus kersen tijdens de bloei. Dit is niet bedoeld als een waterdichte, rigoureuze uiteenzetting, maar zou in de meeste gevallen met één snelle blik moeten in staat stellen het onderscheid te maken (meerdere bloemwijzen bekijken!). Pruimen met 1-2 bloemen per knop, kersen meestal met 3 en meer bloemen per knop (bij sierkersen hebben de bloeiwijzen soms zelfs een gemeenschappelijk steel). Bij kersen zijn de binnenste knobschubben vaak sterk vergroot, teruggebogen, groeien er kleine blaadjes/schutbladen uit de bloemknoppen, dit is bij pruimen bijna nooit het geval. Kersen krijgen ook sneller blad dan pruimen (van in het begin van de bloei) en dat blad is vaak duidelijk langer getand dan bij pruimen.
Groeten, Dirk Derdeyn.

Willemien Troelstra

#141
Aronia - Appelbes:
Zwarte appelbes Aronia x prunifolia wordt in Nederland het meest aangetroffen. Dee soort kan zich in veensysteem invasief gedragen. De oudersoorten, Aronia melanocarpa en Aronia arbutifolia (Rode appelbes) worden incidenteel verwilderd aangetroffen.

De afbeelding in de bijlage is afkomstig van Paul Veenvliet. Onderstaande literatuur beschrijft de verschillen tussen de soorten. Dit moet nog bundig samengevat worden.

New Flora of the British Isles (Stace, 2019):
- Aronia arbutifolia: Suckering shrub to 3m; leaves narrowly obovate to eliptic, densely hairy on lowerside; fruits red.
- Aronia x prunifolia: Fruits purple.
- Aronia melanocarpa: Suckering shrub tot 1,5m; leaves obovate, subglabrous; fruits black.

Hybrid Flora of the British Isles (Stace, 2015):
The hybrid Chokeberry has not been recorded from the wild in the British Isles, although both parents have. However, since it is common in gardens (often misnamed as one of the parents), and is the only taxon recorded in the wild in de Netherlands, it is probably overlooked here. The two parents and hybrid have, respectively, red, black en dark purple fruits.

Blumen in Schwaben:
http://www.blumeninschwaben.de/Zweikeimblaettrige/Rosengewaechse/aronia.htm
- Aronia arbutifolia: Reife Früchte rot, 4 - 7 mm dick, Blätter spitz.
- Aronia x prunifolia: Reife Früchte schwarzpurpurn, 8 - 10 mm dick, Blätter vorne stumpf.
- Aronia melanocarpa: Reife Früchte schwarzpurpurn, 8 - 10 mm dick, Blätter meist mit aufgesetzter Spitze.

The Vegetative Key to the British Flora (Polant & Clement, 2009):
- Aronia arbutifolia: Twigs hairy. Leaves 5-8 x 4 cm, narrowly obovate to elliptic, abruptly acuminate or cuspidate, cuneate to cordate at base, with red-black glands along midrib above, densely hairy yo +/- woolly below, with 5-7 pairs of lateral veins. Petiole to 7 mm. Stipules small, green, toothed, soon falling. Twigs not thorny, densely adpressed-hairy tot sparsely woolly when young. Bugs to 6(-8) mm, acute, reddish-brown, +/- hairless. Suckering shrub to 3 m.
- Aronia melanocarpa: Twigs hairless. Leaves with red-black glands along midrib above, 3-7 x 5 cm, obovate, acute, cuneate to rounded at base, rolled when young, shiny dark green and hairless above (midrib may be strigose), paler and sparsely hairy below, serrate, with 5 pairs of lateral veins (veins turning reddish). Petiole 6 mm, reddish, hardly channelled. Stipules 8 mm, linear, glandular-fimbriate. Twigs olive-brown. Buds adpressed, to 8 mm, flattened, acute, shiny dark red, with 5 acute glandular-ciliate scales (occ with two nothes at tip). Suckering shrub to 1,5 m.

Manual of the Alien Plants of Belgium (Verloove, 2014):
http://alienplantsbelgium.be/content/aronia
- Aronia melanocarpa: Mature leaves glabrescent to glabrous. Berry purplish-black when ripe, ca. 6-8 mm across. Twigs and inflorescence branches glabrous. Usually low shrub, rarely exceeding 100 cm.
- Aronia xprunifolia: Mature leaves more or less persistently hairy beneath. Berry purplish when ripe, 8-10 mm across. Twigs and inflorescence branches hairy. Usually taller shrub, often exceeding 100 cm.

Heukels' Flora (Duitstermaat, 2020):
- Aronia x prunifolia: Bladen en twijgen aanvankelijk wollig behaard, later kaler wordend tot vrijwel kaal. Bladschijf elliptisch tot omgekeerd eirond, 3-7 cm lang, fijn gezaagd, de middennerf aan de bovenzijde met roodachtige, meestal langgerekte klieren. Struik lange wortuitlopers vormend. Bloeiwijze tuilvormig, de assen wollig behaard tot +/- kaal. Kroonbladen wit, 4-6,5 mm lang. Kelkbladen met klieren langs de rand. Helmknoppen paarsrood. Vrucht bolvormig, 6-8 mm breed, aanvankelijk rood, later paars- tot zwartrood verkleurend. 0,40-3,00.
- Opmerking: Incidenteel verwilderend kunnen ook de stamouders aangetroffen worden. Deze onderscheiden zich als volgt: A. arbutifolia heeft rode vruchten en bladen van onderen blijvend dicht behaard. A. melanocarpa heeft zwarte vruchten en bladen ook bij aanvang +/- kaal.

Flora Be,Lux,N-Frankrijk en aangrenzend  (De Langhe 3ed, 2012):
- Aronia prunifolia 1,5-2m mei - nanofanerofyt - Natte bosjes, moerassige oevers Sierheester, soms verwilderd of ingeburgerd - Z in Kempen - N-Amerikaans
OPM
1. De taxonomie van Aronia is ingewikkeld en vormt een punt van discussie onder Amerikaanse auteurs. Sommigen beschouwen A. prunifolia als een hybride tussen A. arbutifolia en A. melanocarpa, terwijl anderen deze laatste als een variëteit van A. prunifolia beschouwen. Bepaalde planten in het gebied van de Flora worden spoedig kaal en beantwoorden goed aan deze 'A. melanocarpa'
2. Aronia arbutifolia wordt zeer zelden aangetroffen op analoge groeiplaatsen als A. prunifolia; hij is ingeburgerd in N-Mar (Zeeland, omgeving van Domburg) en is vooral van A. prunifolia te onderscheiden door de helderrode, 4-6mm brede vruchten (6-10mm breed en spoedig donkerpurper tot zwartachtig wordend bij A. prunifolia).
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

#142
Hieracium - Havikskruid met gevlekt blad
Niet alle Havikskruiden met gevlekt blad heten Gevlekt havikskruid. Er zijn diverse soorten die in diverse secties vallen. Bloei is noodzakelijk om vast te stellen met welke sectie en welke soort je te maken hebt. Ook in bloei is het vaak erg lastig om vast te stellen met welke sectie je te maken hebt. De vlekken kunnen gedurende de bloei ook nog eens verdwijnen.

Kom je een Hieracium tegen met gevlekt blad en staat de plant niet in bloei, meld deze dan als Hieracium spec.

Soorten met gevlekt blad:
Sectie Vulgata: Hieracium arrectarium, Hieracium fictum, Hieracium maculatum, Hieracium pollichiae & Hieracium sphilophaeum.
Sectie Hieracium: Hieracium glauciniforme, Hieracium glaucinum, Hieracium gougetianum, Hieracium similatum, Hieracium fallens, Hieracium basalticum & Hieracium praecox.

nielseimers

#143
Geranium - G. endressii, G. x oxonianum & G. versicolor:
Met het verschijnen van de nieuwe Heukels' Flora is Geranium x oxonianum opgenomen, de kruising tussen Geranium endressii (Roze ooievaarsbek) en Geranium versicolor. Dit is erg fijn, want deze kruising is algemener dan de zuivere Roze ooievaarsbek. Toch kan deze kruising nog wel wat extra toelichting gebruiken.

Geranium endressiiGeranium x oxonianumGeranium versicolor
KroonbladenHelderroze met onopvallende nervenIntermediair, soms donkerrozeWit of bleekroze met opvallende nerven
Zwarte vlekken bij bladinsnijdingenAltijd afwezigMeestal aanwezigAltijd aanwezig
BladlobbenScherpIntermediairStomp
Vorm kroonbladenBreed, weinig uitgerande topBreed of smal, iets sterker uitgerande topBreed, diep uitgerande top
Kroonbladlengte16-22 mm20-26 mm13-18 mm

Opmerkingen:
  • De kruising kan sterk op Roze ooievaarsbek lijken, daarom is er een verzamelsoort beschikbaar: Geranium x oxonianum + Geranium endressii.
  • Er zijn zeer veel cultivars van Geranium x oxonianum, de variatie is erg groot.
  • Moerasooievaarsbek (Geranium palustre) lijkt qua bladvorm en bloemen ook sterk op deze taxa, maar heeft geen uitgerande kroonbladen, minder sterk vertakte nervatuur in de kroonbladen en nooit zwarte vlekken bij de bladinsnijdingen.
  • Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) lijkt in vegetatief stadium sterk op deze taxa. Bij de bladinsnijdingen zijn meestal zwarte vlekken aanwezig, maar lang niet altijd. De bladvorm is net wat anders, maar door de grote variatie in bladvorm tussen rozetbladen, stengelbladen en de diverse cultivars, lukt het mij niet goed om deze soort in vegetatief stadium te onderscheiden.

Referenties:
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
  • Heukels' Flora (24e druk, 2020)
  • Blumen in Schwaben (alleen G. endressii)
Tekst: Niels Eimers (2020).

nielseimers

#144
Berberis - Zuurbes, Japanse berberis & Roze berberis:
Zuurbes is een inheemse soort, maar lijkt sterk op twee uitheemse soorten, Japanse berberis en Roze berberis. Deze twee uitheemse soorten komen al heel lang voor, maar worden nog niet altijd goed herkend.
ZuurbesRoze berberisJapanse berberis
WetenschappelijkBerberis vulgarisBerberis aggregataBerberis thunbergii
DoornsDriedeligDriedeligEnkelvoudig
BessenLangwerpig, roodBolvormig, rozeroodLangwerpig, rood
BladrandMet veel fijne stekeltjesGaafrandig of met weinig, grove stekeltjesGaafrandig
BloeiwijzeHangend, trosvormig, 3-5 cmRechtopstaand, pluimvormig, 1-4 cmAlleenstaand of tot 5 bijeen
BladkleurGroen of paars, van onderen lichtgroenGroen, van onderen blauwgroenGroen of paars

Opmerkingen:
  • Er zijn meerdere gelijkende soorten, zoals Chinese zuurbes - Berberis julianae met langwerpig, grof gezaagd blad en driedelige doorns.
  • Doorns kunnen bij de uiteinden van takken enkelvoudig zijn, maar lager op de takken wel driedelig zijn. Ook kunnen doorns enkelvoudig lijken als je ze onder een ongelukkige hoek fotografeert.
  • Zuurbes lijkt ook op Berberis francisci-ferdinandi maar deze heeft alleen kantige (niet kantig én gegroefde) twijgen en bijna alle doornen zijn 1-tallig.

Referenties:
  • Heukels' Flora (24e druk, 2020)
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
  • Blumen in Schwaben
Tekst: Niels Eimers (2020).

Hanneke Waller

#145
Tussilago farfara & Petasites hybridus - Klein hoefblad & Groot hoefblad:
Tussilago farfara (Klein hoefblad) en Petasites hybridus (Groot hoefblad) zijn in bloei gemakkelijk te onderscheiden en in de meeste gevallen vegetatief ook. Toch zijn er gevallen waarbij dit een heel stuk lastiger is, vooral bij individuele exemplaren met kleinere bladgrootte.
Klein hoefblad Groot hoefblad
Formaat blad 10-30 cm breedTot 90 cm breed
Onderste paar nervenLoopt meestal niet langs de bladrandLoopt altijd langs de bladrand
NervatuurNiet netvormig geaderdNetvormig geaderd
Omtrek bladschijfRondachtig tot hartvormig, de rand hoekig, met spitsere lobbenRondachtig tot niervormig, blad minder hoekig, lobben meer afgerond
Oppervlak bladschijfMin of meer vlakSterker geplooid
Bovenzijde bladschijfLichtgroen, in begin vaak spinnenwebachtig behaardDonkerdergroen, meestal niet behaard
Beharing onderzijde bladschijfWitviltigGrijsviltig
Bladtanden Onregelmatig, iets verdikt, purperzwart-achtig, kleinerDubbel getand, onregelmatig, stomp getand, groter
HuidmondjesBeide zijdenAlleen onderzijde
BladschedeNauwelijksAanwezig
BladsteelZijdelings afgeplat, niet geribdNiet zijdelings afgeplat, rondom geribd
Doorsnede bladsteelGevuldHol
Geur bij doorsnijden bladsteelLichte geur Sterke geur
Aantal vaatbundels bladsteelca. 9, in een boogje10-30, verspreid
Oppervlak/bedekkingGroeit meestal minder dicht op elkaarVormt dichte populaties

Opmerkingen:
  • Het kenmerk behorend bij Groot hoefblad, dat het onderste paar zijnerven langs de bladrand loopt, blijkt in een klein aantal gevallen ook voor te komen bij Klein hoefblad.
  • Groot hoefblad groeit nagenoeg altijd langs waterkanten en andere vochtige ruigtes. Klein hoefblad is meer een pionier en wordt op meer open biotopen en drogere biotopen gevonden.

Referenties:
Tekst: Hanneke Waller (2020).

Tussilago farfara - Klein hoefblad:

Petasites hybridus - Groot hoefblad:


nielseimers

#146
Malva - Dessertbladen, Zuidelijk, Frans & Klein kaasjeskruid:
Dessertbladen (Malva verticillata) en Klein kaasjeskruid (Malva neglecta) kent menig florist wel, maar er zijn twee sterk gelijkende soorten die minder goed herkend worden. Dit zijn Zuidelijk kaasjeskruid (Malva pseudolavatera) en Frans kaasjeskruid (Malva nicaeensis).
DessertbladenZuidelijk kaasjeskruidFrans kaasjeskruidKlein kaasjeskruid
WetenschappelijkMalva verticillataMalva pseudolavateraMalva nicaeensisMalva neglecta
Kroonbladlengte< 2 keer zo lang als kelk (5-9 mm)2,5-4 keer zo lang als kelk, (10-20 mm)2-3 keer zo lang als kelk (4-17 mm)2-3 keer zo lang als kelk (4-17 mm)
Kleur kroonbladenLichtroze, zonder donkere nervenDonkerroze, met donkere nervenLichtroze, met of zonder donkere nervenLichtroze, met donkere nerven
StengelErect, tot 180 cmErect, tot 250 cmOpstijgend tot liggend, tot 50 cmLiggend
BuitenkelkblaadjesSmal, vrij, > 5 keer zo lang als breedBreed, vergroeid, < 3 keer zo lang als breedBreed, vergroeid, < 3 keer zo lang als breedSmal, vrij, >5 keer zo lang als breed
Beharing jonge takkenSpaarzaam, sterharenDicht, sterharenSpaarzaam, gewone, bifide en sterharenSpaarzaam, sterharen en gewone haren
DeelvruchtjesOnduidelijk geribbeld, scherpkantigOnduidelijk geribbeld, afgerondDiep netvormig geribbeld, scherpkantigGlad
DeelvruchtjesKaal tot spaarzaam behaardMeestal kaalDicht behaard of kaalDicht behaard
Vruchtsteel<10 mm5-25 mm...10-50 mm
Kelk in vruchttijdVrucht volledig bedekkendVrucht losjes bedekkendVrucht losjes bedekkendVrucht weinig bedekkend

Opmerkingen:
  • Zuidelijk kaasjeskruid (Malva pseudolavatera) heeft als synoniemen Lavatera cretica en Malva multiflora
  • Zuidelijk kaasjeskruid kan ook op Groot kaasjeskruid (Malva sylvestris) lijken, maar heeft kleinere kroonbladen, aan de basis vergroeide bijkelkblaadjes en een dichte beharing van sterharen op de bloemsteel.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2020).

Martijn van Sluijs

#147
Euphorbia - E. oblongata, E. epithymoides (Kleurige wolfsmelk) en E. brittingeri (Wrattige wolfsmelk)
In Nederland en België komen Euphorbia oblongata en Euphorbia epithymoides beiden (verwilderd) voor. In de 23e editie van Heukels' Flora was E. oblongata niet opgenomen, en in de 24e editie is E. oblongata wel opgenomen, maar in een opmerking en niet in de sleutel. E. epithymoides was wel opgenomen in de sleutel, en door de overeenkomstigheid kwam men met die sleutel bij waarnemingen van E. oblongata uit op E. epithymoides. In 2020 bleek dat een groot deel van de waarnemingen die ingevoerd waren onder E. epithymoides betrekking hadden op E. oblongata, of dat ze er op basis van het geleverde fotomateriaal niet van te onderscheiden waren. Het vinden van een goede sleutel waarin beide soorten zijn opgenomen is lastig, en daarom onderstaand overzicht. Hierin is tevens een derde, ook sterk gelijkende, soort opgenomen: E. brittingeri (synoniem E. verrucosa). Deze is wel in België waargenomen (zie waarnemingen.be), maar voor zover bekend nog niet in Nederland.
E. oblongataE. epithymoidesE. brittingeriBetrouwbaarheid
Randklieren2 (-3)44++
Wratten op vruchtenHalfrondTwee keer zo lang als breedVeel, zeer dichtbezet++
Hoogte50-100 cmTot ca. 50 cm30-50 cm+
Bloeiwijze Stralen meestal met lange stengels, bloeiwijze hierdoor duidelijk verspreid met tussenruimte. Aanhechting met hoofdstengel vaak duidelijk vrijliggend (bovenaanzicht). Meer gedrongen. Stralen meestal met korte stengels. Aanhechtingspunt met hoofdstengel vaak niet of nauwelijks vrijliggend (bovenaanzicht). Meer gedrongen. Stralen meestal met korte stengels. Aanhechtingspunt met hoofdstengel vaak niet of nauwelijks vrijliggend (bovenaanzicht). -
Diameter bloeiwijze >= diameter deel plant onder bloeiwijze <= diameter deel plant onder bloeiwijze <= diameter deel plant onder bloeiwijze -
Bladrand (bovenste bladhelft) Zeer fijn gezaagd Gaafrandig (?) Zeer fijn gezaagd -

Opmerkingen:
  • Het is van belang om van alle genoemde kenmerken een scherpe detailfoto aan de waarneming toe te voegen.
  • De wratten op de vruchten lijken vooralsnog verreweg het betrouwbaarste determinatiekenmerk.
  • Kijk in dit topic voor meer opmerkingen, verdere toelichting van de sleutel, verwijzingen naar gebruikt referentiemateriaal, totstandkoming van de sleutel etc.

Referenties:
Tekst: Martijn van Sluijs (2020).
Vriendelijke groeten,
Martijn

nielseimers

#148
Persicaria, Aconogonon &  Koenigia - Afghaanse duizendknoop & lookalikes:
Afghaanse duizendknoop (Persicaria wallichii) staat in Heukels' Flora en zal bij de meeste floristen bekend zijn. Hopelijk alleen van naam, want deze invasieve exoot is gelukkig nog behoorlijk zeldzaam. Nieuwe inzichten plaatsen deze soort echter in het geslacht Koenigia en dan onder de naam Koenigia polystachya.Op waarneming.nl/waarnemingen.be is dit geslacht nog onder de verouderde naam te vinden Aconogonon. In dit geslacht zitten een aantal lookalikes van Afghaanse duizendknoop, waarbij de aanname wordt gemaakt dat de meeste andere vondsten de kruising Aconogonon x fennicum betreffen. Met onderstaande determinatiesleutel (vertaald uit Stace, 2020) zijn de soorten op naam te brengen.

Algemene beschrijving:
Het geslacht Koenigia bestaat uit eenjarige en meerjarige (en dan met korte rhizomen) soorten. De bloeiwijze zit over het algemeen aan de top van de plant, de bloemen bestaan uit drie of vijf bloemdekbladen, de bloemdekbladen zijn niet gevleugeld en vergroten niet in vruchtstadium, de bloem heeft drie of acht meeldraden en twee tot drie stijlen, de stempel is knopvormig, de nootjes zijn driekantig en soms gevleugeld.

Determinatiesleutel:
1a.   Langste bloemdekbladen <2,5 mm   2.
1b.   Langste bloemdekbladen >2,5 mm   3.
2a.   Bladen met viltige onderzijde (dichte beharing van gedraaide haren)   K. weyrichii (A. weyrichii)
2b.   Bladen met kale tot dicht behaarde bladonderzijde (beharing recht)   K. mollis (A. molle)
3a.   Bloemdekbladen 1/4e tot 1/2e vergroeid, meestal roze   K. campanulata (A. campanulatum)
3b.   Bloemdekbladen niet vergroeid, altijd wit   4.
4a.   Stijlen (inclusief stempel) >0,5 mm, lagere stengelbladen met afgeknotte tot hartvormige bladvoet  K. polystachya (A. polystachyum) <-- Persicaria wallichii
4b.   Stijlen (inclusief stempel) <0,5 mm, lagere stengelbladen met afgeknotte bladvoet   5.
5a.   Lagere stengelbladen lancetvormig, meestel >3 keer zo lang als breed   K. alpina (A. alpinum)
5b.   Lagere stengelbladen smal tot breed ovaal, <3 keer zo lang als breed   K. x fennica (K. alpina x K. weyrichii) (A. x fennicum)

Opmerkingen:
  • Aconogonon divaricatum is in België eenmalig gevonden en heeft lijnvormige stengelbladen (4-20 keer zo lang als breed), een kale bladonderzijde en niet-vergroeide bloemdekbladen.
  • Koenigia heeft als synoniemen Aconogonon, Rubrivena en Polygonum.
  • Persicaria wallichii heeft als synoniemen Polygonum polystachyum, Persicaria polystachya, Aconogonon polystachyum, Pleuropteropyrum polystachyum, Reynoutria polystachya en Rubrivena polystachya.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2020).

dirder

#149
Hordeum, Triticum, Secale & Triticale - Gerst, Tarwe, Rogge & Triticale
Gekweekte graansoorten worden slecht herkend en slecht gedetermineerd. Herkenning op basis van kleur, vorm en lengte van de kafnaalden leidt tot foute determinaties. In dit forum topic wordt de nadruk gelegd op basis van bloemkenmerken, de daadwerkelijke determinatie.


1. Hordeum - Gerst:
Bij Hordeum zijn de aartjes per drie gerangschikt op de knopen van de bloeiwijzen (aren). Elk aartje heeft twee smalle kafjes (veel smaller dan de lemma's), die beiden vóór het aartje staan. Aartjes zijn éénbloemig! Voorbeelden: Hordeum leporinum, drie aartjes en zes kafjes. De lemma's zijn lang genaald, de kafjes lopen uit in een minder lange punt.

Hordeum leporinum


Hordeum vulgare - Gerst



De zijdelingse aartjes verschillen bij sommige soorten sterk van het centrale aartje, wat zeer belangrijk is voor de determinatie tot op soort. Concreet, voor de gekweekte soorten (de wilde soorten gaan zelden met een gewas verward worden). Bij Chevaliergerst zijn de zijdelings aartjes steriel met doorgaans ongenaalde lemma.

Hordeum distichon - Chevaliergerst


Hordeum distichon - Chevaliergerst



2. Triticum - Tarwe:
Bij Triticum zijn de kafjes breed en gekield, even breed en min of meer dezelfde vorm als de lemma's. Alleen al hierdoor zou Triticum nooit verward mogen worden met Gerst of Rogge. De kafjes zijn grotendeels aan de top uitgerand of afgeknot (als je de topspits negeert), dit is vooral belangrijk voor het onderscheid met Triticale. Er zijn altijd minstens twee tot veel meer bloemen. Voorbeelden (eerst twee keer een kafje, dan een aar met aartjes):

Triticum aestivum - Tarwe


Triticum aestivum - Tarwe


Als je verwilderde Triticum (en vaak ook als gewas) verder probeert te determineren, kom je erg vaak uit op andere soorten dan Triticum aestivum (vaak op Triticum turgidum). Een landbouwer vertelde me ooit dat het merendeel van het graan dat in Vlaanderen gecultiveerd wordt zelfs niet goed genoeg is om in veevoer verwerkt te worden. Of het dan eventueel om een andere soort zou gaan is me niet duidelijk, maar ik vermoed van niet. Het probleem ligt wellicht veeleer bij de sleutels: de gebruikte kenmerken zijn niet makkelijk te interpreteren. Verwilderde tarwe heeft erg vaak lang genaalde lemma's, wellicht is dit hetgeen dat tot verwarring met andere graangewassen leidt.


3. Secale - Rogge:
Bloeiend is Rogge doorgaans goed te herkennen (staat vaak met enkele exemplaren in tarwevelden en steekt dan boven het graan uit), het is een sierlijk gras met slanke, lange aren.

Secale cereale - Rogge


De kafjes zijn smal, veel smaller dan de lemma's. Hebben iets minder lange punt dan bij Hordeum en staan netjes naast de aartjes in plaats van ervoor. Meestal zijn er twee fertiele bloemen per aartje (drie kan ook, naar verluidt). Kafjes en lemma's zijn niet gekield, dus als je een duidelijke kiel ziet op de rug in de aren moet je niet meteen aan Rogge denken.

Secale cereale - Rogge


Secale cereale - Rogge


Secale cereale - Rogge


Secale cereale - Rogge


Wat je vaak (niet altijd doch) ziet bij Rogge en nooit bij Tarwe en gecultiveerde gerst zijn stijve wimperharen aan de rand van de lemma's en eventueel ook op de middennerf van de lemma's (zie ook foto's hierboven).

Secale cereale - Rogge



4. x Triticosecale - Triticale:
Een kruising van Tarwe en Rogge. Op afstand het makkelijkst te verwarren met Rogge, maar heeft iets minder sierlijke, minder slanke aren.

x Triticosecale spec. - Triticale


Op basis van bloeiwijzekenmerken van Rogge te onderscheiden door: Kafjes veel breder dan bij Rogge en aartjes grotendeels duidelijk meer dan twee bloemen. Onderscheid met Triticum is iets moeilijker: Kafjes zijn iets minder breed dan bij Triticum, ze zijn niet afgeknot of uitgerand aan de top maar gaan continu over in de topspits. Topspits is ook slanker dan bij Triticum en nooit haakvormig (topspits van kafjes van Triticum aestivum is meestal 'haakvormig' naar binnen gebogen).

x Triticosecale spec. - Triticale


Bronnen:
Tekst: Dirk Derdeyn (2020).
Groeten, Dirk Derdeyn.