Lastige soortgroepen & veelgemaakte fouten

Gestart door nielseimers, februari 24, 2017, 14:10:53 PM

Vorige topic - Volgende topic

nielseimers

#90
Mentha: Watermunt, Kransmunt, Akkermunt en Polei
Mentha is een berucht geslacht, de vele soorten lijken sterk op elkaar en kruisingen zijn veel voorkomend. De hier behandelde soorten kunnen alle vier door elkaar groeien en zijn niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden. Fotografeer daarom altijd de onderste stengelbladen, de kelktanden in bloei- of vruchtstadium en de aan/afwezigheid van beharing binnenin de kelk in vruchtstadium.
Opgelet: Vegetatief zijn Kransmunt en Akkermunt niet betrouwbaar te onderscheiden.
WatermuntKransmuntAkkermuntPolei
Breedte onderste stengelbladen1,5-4 cm breed1,5-4 cm breed1-2 cm breedTot 1(-1.2) cm breed
Bladrand onderste stengelbladen7-15 tanden, vrij diep getand5-13 tanden, vrij diep getand7-9 tanden, vrij diep getand1-4(-6) tanden, erg ondiep getand
Kelktanden (bloei- of vruchtstadium)Veel langer dan breedIntermediair, langer dan breedOngeveer gelijkzijdig driehoekigOnderste 2 langer en smaller dan bovenste 3
Beharing binnenzijde kelk (vruchtstadium)KaalSpaarzaam behaardSpaarzaam behaardDichte krans van haren
Geur bladPepermuntigNaaldboom/viesZoet/fruitig muntigVies
Deelbloeiwijzes naar de top toeSteeds groterGelijk blijvendSteeds kleinerGelijk blijvend
Bovenste deelbloeiwijzeBovenin de plant, grootBovenin de plant, intermediairIn bladoksels van 2-4 bladen onder de top, kleinBovenin de plant, klein

Opmerkingen:
  • Alle vier de soorten maken bovengrondse uitlopers, maar Polei is de enige soort die geen ondergrondse uitlopers maakt.
  • De vorm van de bladeren van de bovengrondse uitlopers zijn niet bruikbaar voor determinatie.
  • De lengte van de bloemen en kelk verschilt ook tussen de soorten, maar dit is vanaf foto's niet goed in te schatten.
  • De bloemkleur is ook enigszins verschillend, maar is te variabel.
  • De bladsteel is ook verschillend tussen de vier soorten, maar hier zit te veel overlap in.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2018).

Willemien Troelstra

#91
Bidens/Tandzaad: Smal, Veerdelig, Knikkend, Zwart, Rivier & 'Afrikaantjes'
Tandzaad bloeit laat en het is daarom handig om ze ook vegetatief uit elkaar te kunnen houden. Knikkend en Zwart tandzaad zijn makkelijk vegetatief van de anderen te onderscheiden aan de bladsteel. En Riviertandzaad is te onderscheiden aan de onregelmatig geveerde bladvorm. Veerdelig tandzaad lijkt veel op Smal tandzaad en is vegetatief vaak niet met zekerheid te onderscheiden. Maar, als ze hebben gebloeid zijn er genoeg verschillen zoals blijkt uit onderstaande tabel.

Als je een foto maakt zorg dan dat behalve de bladschijf ook de bladsteel goed te zien is en de omwindselblaadjes. Als er rijpe nootjes zijn haal die dan uit het hoofdje en fotografeer ze los zodat het oppervlak en het aantal 'pappusnaalden' dat er bovenop staat te zien is.

Smal (connata)Veerdelig (tripartita)Knikkend (cernua)Zwart (frondosa)Rivier (radiata)'Afrikaantjes'* (pilosa)
Wimpers omwindselsNauwelijksGewimperdGewimperdGewimperdKort gewimperdbehaard
Omwindselblaadjes2-6 lang t.o.v. hoofdje5-8 gemengde lengtes5-8?-910-12(-14) smalle gelijkeschatting: 8-12
BladsteelGevleugeldGevleugeldZittend bladOngevleugeldGevleugeldOngevleugeld, behaard
BladvormMeestal ongedeeldMeestal gedeeldOngedeeldGedeeldOnregelmatig geveerdGeveerd met driedelige top
BladtandenGrove onregelmatige tandenNaar voren wijzende tandenStompe tandenGelijkmatige scherpe tandenGrof naar binnen gekromde tanden  Regelmatige zaagtanden
Oppervlak nootjesKnobbeligGeen knobbelsGeen knobbelsKnobbelharigGladknobbels
Pappusnaalden4-5(2-)3-43-4224

Opmerkingen:
  • Knikkend tandzaad heeft bloemhoofdjes met en zonder lintbloemen en het knikken van de hoofdjes is niet altijd duidelijk zichtbaar.
  • Zwart tandzaad heeft incidenteel ook lintbloemen.
  • De bloemhoofdjes van Knikkend (cernua) en Rivier (radiata) zijn gemiddeld groter dan van de andere.
  • Smal en Zwart tandzaad hebben heel vaak donkerpaarse stengels, maar dit is niet zo'n harde regel dat ik hem in de tabel wilde opnemen.
  • * In 2017 is er een nieuwe soort opgedoken in velden met Afrikaantjes: Bidens pilosa. Deze wijkt flink af van de andere soorten: Indien aanwezig zijn de lintbloemen wit, de stengels is behaard en hele smalle nootjes. Ik heb hem op basis van de foto's van de waarnemingen toegevoegd aan de tabel. Verbeteringen welkom.

Referenties:
  • Heukels 23ste druk
  • Diverse andere bronnen, maar ik had al ergens een tabel gemaakt en daarbij niet genoteerd welke bronnen ik daarvoor heb gebruikt.
Tekst: Willemien Troelstra (2019).
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

#92
Mentha: Witte munt, Wollige munt, Hertsmunt, Aarmunt, Aar x Hertsmunt & Aar x Witte munt
Mentha is een van de lastigste geslachten uit de plantenwereld. Er zijn meer kruisingen dan soorten bekend en met de vele cultivars wordt het verhaal er niet gemakkelijker op. Witte munt (Mentha suaveolens) en Hertsmunt (M. longifolia) kunnen hybridiseren en vormen de kruising Wollige munt (M. x villosa). Wollige munt is uiterst variabel en kan sterk op beide oudersoorten lijken. Om het geheel nóg complexer te maken, kan Hertsmunt tevens hybridiseren met Aarmunt (M. spicata) en vormt de kruising Mentha x villosonervata. Aarmunt lijkt vervolgens weer sterk op Pepermunt (M. x piperta). Het verhaal wordt nog veel complexer, maar daarvoor kan je beter naar de algemene Mentha determinatiesleutel kijken die Rutger Barendse geschreven heeft. Om de uiteenzetting overzichtelijk te houden, beperk ik mij hier tot de behaarde soorten.



















Witte muntWollige munt (Hertsmunt x Witte munt)HertsmuntHertsmunt x AarmuntAarmuntAarmunt x Witte munt
WetenschappelijkMentha suaveolensMentha x rotundifoliaMentha longifoliaMentha x villosonervataMentha spicataMentha x villosa
Beharing op bladSterk wolligWollig tot spaarzaam wolligSpaarzaam behaardSpaarzaam behaardKaal tot spaarzaam behaard op nervenBehaard tot spaarzaam behaard
Nervatuur bladErg diepliggendIntermediairNiet diepliggendIntermediairDiep liggendDiep liggend
BladvormRond tot breed eivormigEirond tot ovaalLancetvormigLancetvormig tot ovaalLancetvormig tot breed ovaalLancetvormig tot ovaal
BladtopAfgerond tot stompStomp tot iets spitsSpitsSpitsSpits tot stompSpits tot stomp
Bladrand tandenNaar onder gebogenIntermediairToegespitstToegespitstSpitsSpits
FertiliteitFertielFertielFertielSterielFertielSteriel
BloemkleurWitWit of rozeLilaRozeWit tot roze of lilaRoze

Opmerkingen:

  • Andere kruisingen met deze soorten zijn Mentha x cartinthiaca (Akker x Witte munt), Mentha x smithiana (Akker x Water x Aar), Mentha x gracilis (Akker x Aar), Mentha x suavis (Water x Witte), Mentha x piperta (Water x Aar) & Mentha x dumetorum (Water x Herts).
  • Op basis van foto's is het op naam brengen van Mentha kruising nagenoeg onmogelijk. Meen je een kruising gevonden te hebben, fotografeer dit dan erg zorgvuldig. Anders is het voor ons niet te beoordelen. Je kan in dat geval beter materiaal verzamelen voor Naturalis.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

Willemien Troelstra

#93
Zomprus - Juncus × surrejanus  - Veldrus

Zomprus (Juncus articulatus) en Veldrus (Juncus acutiflorus) lijken redelijk wat op elkaar. Het makkelijkste veldkenmerk is dat Zomprus bijna altijd scheef uit de grond komt, vaak in een beetje platgeslagen pol groeit en meer in open terrein staat. Veldrus staat rechtop, groeit in rijen (door korte uitlopers) en vaak tussen andere begroeiing. Een ander vegetatief verschilkenmerk is de beharing van de binnenkant van de kamertjes in het blad: kaal (Veldrus) dan wel licht viltig behaard (Zomprus). Daarnaast zijn er zijn veel kleine verschillen in blad en bloeiwijze. Er bestaat ook een kruising tussen de twee.
Dit topic gaat alleen over deze twee soorten en de kruising; in de notities staan wat opmerkingen over andere gelijkende soorten.























Zomprus - Juncus articulatus | Juncus x surrejanus | Veldrus (Juncus acutiflorus) | Bron |
GroeivormScheef uit de grondIntermediairRechtop2, 3, 4, 5
BladDof, geribd, afgeplat, soepel, vaak kromMatglans, beetje afgeplat, beetje gekromdGlanzend glad en stijf, ovaal1, 2, 5
Binnenwand kamers in bladSpinnenwebachtig behaard*IntermediairKaalVeldwijsheid
Aantal bloemenGem. 18 (3-55)Gem. 25 (3-65)Gem. 50 (11-102)1
Lengte binnen- tov buitendekbladGelijk Gelijk of iets langer Langer1, 2, 3, 4
Lengte bloemdekbladen2.3-3.5 mmIntermediair1.5-2.7 mm3, 4
Rijpe kapsuleSteekt uit bloemdek, wordt zwartSteekt nauwelijks uit, groen-bruinSteekt uit bloemdek, wordt bruin1, 3
Rijpe kapsuleStomp met topspitsjeIntermediairToegespitst1, 3, 4
Top buitenste bloemdekbladen RechtVaak recht, soms gekromdNaar buiten gekromd1, 4
BloemdekbladenEivormig spits met topspitsjeIntermediairGeleidelijk toegespitst2, 4

Bronnen:

Opmerkingen:

  • * Het spinnenweblaagje van de bladkamertjes van de Zomprus is vooral in jong stadium aanwezig. Dus zie je wel beharing: Zomprus, geen beharing: waarschijnlijk Veldrus
  • Paddenrus (Juncus subnodulosus) en Canadese rus (Juncus canadensis) lijken ook wel wat op deze soorten, maar hebben behalve gekamerd blad ook gekamerde stengels (de stengel is waar de bloeiwijze aan zit, lijkt veel op blad).
  • Veldrus is ook te verwarren met Rechte rus (Juncus alpinoarticulatus); die staan ook rechtop en is ongeveer even groot. Rechte rus heeft stompe bloemdekbladen en de bloeiwijze takken staan allemaal (schuin) omhoog, niet rechtaf of teruggeslagen.
  • De kruising (Juncus x surrejanus) is slecht zaadzettend (bron 4).
Tekst: Willemien Troelstra (2019).
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

#94
Agastache -  Dropplant & Anijsplant:
Anijsplant (Agastache rugosa) en Dropplant (Agastache foeniculum) zijn twee sterk gelijkende soorten die vrij gemakkelijk verwilderen. De bloemkleur is paars tot blauw, maar bij witbloemige exemplaren moet je bewust zijn van andere kandidaten (zie opmerkingen).


  • Agastache foeniculum: Bladonderzijde met fijne, dichte, dicht aanliggende haren. Bladonderzijde wit of grijsgroen. Bladvoet afgerond of afgeknot, die van de onderste bladen zwak hartvormig. Bladsteel 0,5-2 cm lang. Steunblaadjes eivormig. Bloeit juli t/m september.
  • Agastache rugosa: Bladonderzijde kaal, alleen op de nerven behaard of met rechtopstaande of gekromde haren, maar nooit met dicht aanliggende haren. Bladonderzijde lichtgroen of grijsgroen, maar niet wit. Bladvoet meestal hartvormig, soms afgerond. Bladsteel 1-5 cm lang. Steunblaadjes lancetvormig. Bloeit juni t/m september.

Opmerkingen:

  • Let bij witbloemige exemplaren op onderstaande twee soorten:
  • Agastache nepetoides lijkt sterk op deze twee soorten, maar is nog niet verwilderd aangetroffen. Deze soort heeft kleinere bloemen (5-7 mm i.t.t. 5-10 mm) die bovendien wit of geel zijn. Ook zijn de kelktanden kleiner (1 mm i.t.t. 1-2.5 mm) en eivormig met stompe top (niet smal driehoekig en spits).
  • Agastache urticifolia lijkt sterk op deze twee soorten, maar is nog niet verwilderd aangetroffen. Deze soort heeft grotere bloemen (10-14 mm i.t.t. 5-10 mm) die bovendien roze, paars of wit zijn. De kelktandenn zijn ook langer (3.5 mm i.t.t. 2.5 mm). De bladvoet is afgeknot tot bijna hartvormig.
  • Agastache aurantiaca is ook verwilderd aangetroffen, deze soort heeft grote, oranje bloemen en aan de bovenzijde behaard blad.
  • Agastache mexicana is ook verwilderd aangetroffen, deze soort heeft grote, oranje, rode, roze of blauwe bloemen bloemen en heeft onbehaard blad.

Referenties:

  • Krautige Zier und Nutzpflanzen (Rothmaler)
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#95
Bergsteentijm & Kleine bergsteentijm:
Zowel Bergsteentijm (Clinopodium menthifolium) als Kleine bergsteentijm (Clinopodium calamintha, syn. Clinopodium nepeta) zijn in Nederland uiterst zeldzame soorten in het wild. Kleine bergsteentijm is echter ook een tuinplant die vrij gemakkelijk verwildert. De twee soorten zijn vrij lastig te onderscheiden en kunnen samen voorkomen. Ze verschillen sterk in grootte van kelk, bloem en blad, maar dit is op basis van foto's lastig te controleren. Er is een verzamelsoort beschikbaar voor de twijfelgevallen. Met uitgebreid documenteren van de diagnostische kenmerken, is het onderscheid niet al te lastig.

Kleine bergsteentijmBergsteentijm
Lengte bloem9-15 mm15-22 mm
Lengte kelk4-6 mm6-11 mm
Lengte blad1-2 cm2,5-7 cm
Aantal bladrandtanden2-5 paar en vrij ondiep6-10 paar en tamelijk diep
Onderste kelktandenIets langer (1-2 mm) dan bovenste kelktanden (0,5-1 mm)Twee keer zo lang (3-4 mm) als bovenste kelktanden (1,5-2 mm)
BloemtrossenTot 20 bloemenTot 9 bloemen
Beharing op kelk<0,1 mm>0,2 mm
Beharing in kelkUit kelk stekendNiet uit kelk stekend

Opmerkingen:
  • Opmeten maakt het valideren voor ons heel veel gemakkelijker.
  • Bekijk altijd de lagere stengelbladen.
  • De lengte van de onderste kelktanden ten opzichte van de bovenste kelktanden is open voor interpretatie, maar dient te allen tijde bij de kelk in vruchtstadium bekeken te worden (niet in knop of bloei).
  • De beharing in de kelk kan alleen in vruchtstadium gebruikt worden.
  • Clinopodium ascendens is een tuinplant die sterk op Bergsteentijm lijkt. Ze verschilt door de meestal witte bloemen, de kortere kelktanden (2-3 mm i.t.t. 3-4 mm), de kortere stengelbladen (zelden >4 cm) en het kleinere aantal bladenrandtanden (3-8 paar i.t.t. 6-10 paar). Ze verschilt ook nog van Kleine bergsteentijm door de langere beharing op de kelk (>0,2 mm i.t.t. <0,1 mm).

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#96
Draba/Erophila - Vroegeling:
We weten al enige tijd dat wat wij Vroegeling (Erophila verna) noemen, in werkelijkheid een groter aantal soorten is. Recent is ook met Nederlands materiaal morfologisch en genetisch onderzoek gedaan. Deze soorten worden vanaf heden onderscheiden op waarneming.nl. Ook zullen deze soorten niet langer in het geslacht Erophila geplaatst worden, maar in het geslacht Draba. Voor bevestiging van de determinatie, zijn zeer scherpe macrofoto's van de bladbeharing noodzakelijk. Anders kunnen wij ze niet voldoende beoordelen.



Draba majusculaDraba verna s.s.Draba boerhaaviiDraba praecoxDraba glabrescens
Beharing op bladDicht behaardDicht behaardDicht behaardWeinig behaardWeinig behaard
Type beharingSter-, gaffel & gewone harenSter-, gaffel & gewone harenSter-, gaffel & gewone harenMerendeel gewone haren, enkele gaffelharenMinstens de helft gaffelharen, de rest gewone haren
Vruchtlengte5-10 mm(3,7-)4-8(-10) mm3-4(-5) mm2,5-6 mm4-6 mm
Lengte/breedte vrucht1,5-4(1,9-)2-4±21,3-1,8(1,8-)2-2,5
Beharing steelWel of niet voorbij eerste bloemsteel reikendWel of niet voorbij eerste bloemsteel reikendWel of niet voorbij eerste bloemsteel reikendNiet voorbij eerste bloemsteel reikendNiet voorbij eerste bloemsteel reikend
BladsteelAfwezig tot kortMatig kort tot matig langMatig kort tot matig langMatig kort tot matig langLang
BladvoetNauwelijks zichtbaarGeleidelijk tot abrupt versmald in bladsteelGeleidelijk tot abrupt versmald in bladsteelGeleidelijk tot abrupt versmald in bladsteelNauwelijks versmald in bladsteel
Grootte plant3-15 cm4-15 cm3-8 cm2-7 cmtot 18 cm

Opmerkingen:
  • Vroegeling is een autogame soort, dat houdt in dat de soort kan voortplanten zonder uitwisseling van genetisch materiaal met een soortgenoot. Daarom kunnen lokaal vrij gemakkelijk vormen ontstaan die morfologisch identiek zijn. Deze lokale vormen zijn in het verleden vaak als soort, ondersoort of variëteit beschreven. Met genetisch onderzoek is iets meer zekerheid te krijgen of we in dergelijke gevallen met soorten te maken hebben. Voorzichtigheid is echter geboden. Daarom hebben we gezamenlijk afgesproken om voorlopig alleen soorten beschikbaar te maken van Nederlands materiaal dat morfologisch en genetisch onderzocht is.
  • Draba majuscula heeft als enige soort de kroonbladen tot maximaal halverwege ingesneden. Bij de andere soorten zijn deze veel dieper ingesneden.
  • Draba spathulata is synoniem voor Draba boerhaavii.
  • Het onderzoek van Naturalis komt niet in alle opzichten overeen met de Duitse en Engelse literatuur. Dit is dan ook een voorlopig overzicht, wellicht dat toekomstige vondsten en onderzoeken hier meer helderheid in gaan geven.
  • Uit het onderzoek van Naturalis lijkt dat Draba praecox twee vormen heeft, waarbij de ene vorm dubbel zo veel kern-DNA heeft en dat lijkt gekoppeld te zijn aan vruchtgrootte.
  • In het artikel van Bomble (referentie 2) wordt nog Draba acutidentata genoemd. Deze soort is in Duitsland alleen bekend uit het stedelijk gebied en zit qua kenmerken tussen Draba glabrescens en Draba verna s.s. in. Net als Draba glabrescens heeft deze soort smalle blaadjes met lange bladsteel. Net als Draba verna s.s. zijn de blaadjes wezenlijk sterker behaard. Ook is de bladbasis zwart gekleurd.
  • New Flora of the British Isles (referentie 4) beschrijft twee variëteiten van Draba verna; Draba verna var. praecox (vruchten breed elliptisch tot ± rond) & Draba verna var. verna (vruchten omgekeerd eivormig met spitse basis tot rechthoekig of elliptisch). De laatste wordt ook wel Draba verna subsp. verna genoemd. Deze variëteiten gaan we voorlopig niet onderscheiden.
  • In referentie 5 worden twee nieuwe soorten beschreven: Draba droserifolia en Draba glauca.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers & Leni Duistermaat (2019).



nielseimers

#97
Utricularia - Groot, Loos & Klein blaasjeskruid:
Blaasjeskruiden zijn in volle bloei soms al erg lastig op naam te brengen, maar bij het ontbreken van verse bloemen, wordt de determinatie helemaal lastig. Er zijn talloze aanvullende kenmerken, maar die zijn op foto's vaak niet goed te zien. Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle kenmerken die gebruikt kunnen worden om onderscheid te maken.
Groot blaasjeskruidLoos blaasjeskruidKlein blaasjeskruidBetrouwbaarheid
BloemkleurDonkergeelDonkergeelBleekgeelHoog
OnderlipMet teruggeslagen randenMin of meer vlakMet teruggeslagen randenMatig
GehemelteBolBolHolHoog
BladenAlleen groene waterloten (lang vertaktAlleen groene waterloten (lang vertakt)Bleke grondloten (kort handvormig) en groene waterloten (lang vertakt)Vrij hoog
VruchtsteelNaar beneden gebogenAfstaand of tegen as aangedrukt?Hoog
VangblaasjesAlleen op de waterlotenAlleen op de waterlotenOp grondloten en waterlotenVrij hoog
BladslippenGetand, met stekelharenGetand, met stekelharenGaafrandig, aan top met één stekelhaarHoog
BladtandenMet >2borstelharenMet 1-2 borstelharenZonder borstelharenLaag
Boeiwijze3-12 bloemen3-5 bloemen2-4 mmMatig
Bloemlengte15-18 mm15-18 mm6-7 mmHoog
VangblaasjesTot 2 mm1 mm?Laag
Vorm spoorSchuin naar voren, vrij langSchuin naar voren, vrij langNaar beneden, kortHoog
Hoek bovenste en onderste kroonbladMinder dan 90 graden90 graden of meerMinder dan 90 gradenMatig
Bloemsteel15 mm, 2-3 x zo lang als schutblad18-20 mm, 3-5 x zo lang als schutbladTot 25 mmHoog
Bovenlip t.o.v. gehemelteEven lang1,5-2 x zo langKorterMatig
Klieren in spoorAlleen de bovenkantDe gehele binnenzijdeBovenkant en topHoog
Vangharen in blaasjeX-vormig met 2 kortereX-vormig met 2 kortereWaaiervormig, 2 korter of allen gelijkHoog
Stengel0,5-0,8 mm, 12 holtes0,5-0,7 mm, 12 holtes0,4-0,8 mm, 7 holtesMatig

Opmerkingen:
  • Het gehemelte is een uitstulping aan de basis van de onderliip.
  • De bloemkenmerken gelden alleen voor verse bloemen, bij het verwelken van de bloemen zetten deze je op het verkeerde spoor.
  • Om de hoek tussen het bovenste en onderste kroonblad te meten, teken je twee lijnen van de uiteinden van de kroonbladen naar de aanhechting van de bloem.
  • Plat blaasjeskruid (Utricularia intermedia) lijkt sterk op Klein blaasjeskruid, maar heeft geen vangblaasjes op de waterloten.
  • Vroeger kwam Bleekgeel blaasjeskruid (Utricularia ochroleuca) voor. Deze heeft net als Plat blaasjeskruid alleen vangblaasjes op de waterloten, maar heeft spitse bladslippen. De soort lijkt in vegetatief stadium sterk op Klein blaasjeskruid. De soort is in Nederland slechts twee maal in bloei gezien en komt mogelijk nog steeds voor, maar wordt niet herkend.
  • Utricularia stygia heeft net als Utricularia ochroleuca spitse bladslippen, maar heeft geen vangblaasjes en heeft 3-6 stekels op de laatste bladslip (Utricularia ochroleuca heeft 0-3 stekels).
  • Utricularia bremii lijkt sterk op Klein blaasjeskruid, maar heeft een rondere onderlip van 8-9 mm breed (niet 5-8 mm breed).
  • Er zijn geen kenmerken om Groot blaasjeskruid en Loos blaasjeskruid in vegetatief stadium betrouwbaar te kunnen onderscheiden. Op basis van watertype is er met waarschijnlijkheid een naam aan te geven (Groot staat meer in hard en voedselrijk water en Loos blaasjeskruid meer in zuur en voedselarm water). Zowel de stand van de tandjes langs de bladslippen als het aantal haartjes bovenop die tanden is niet betrouwbaar gebleken om de soort mee vast te stellen.

Referenties:
  • The Vegetative Key to the British Flora
  • New Flora of the British Isles (Stace)
  • Gefaßpflanzen Grundband (Rothmaler)
  • Heukels' Flora (23e druk, 2005)
  • Bestimmungsschlüssel für die aquatischen Makrophyten in Deutchland (Bestimmungsschlüssel & Abbildungen)
  • Blumen in Schwaben
  • Flora van België (3e druk, 2012)
  • BSBI: Utricularia (PDF)
  • Veldgids water- en oeverplanten (Pot, 2003)
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#98
Eranthis hyemalis & Eranthis cilicica:
De meeste verwilderde planten betreffen Eranthis hyemalis (Winterakoniet), maar ook Eranthis cilicica is in omloop en hun kruising is ook al aangetroffen. Eranthis cilicica lijkt sterk op Eranthis hyemalis, maar is op enkele kenmerken te onderscheiden.











Eranthis hyemalisEranthis cilicica
BloemkleurLichtgeelGoudgeel
StengelbladenBredere slippenFijne slippen
Jonge bladenGroenBronsgroen
WortelstokOneven en knobbeligRond en glad

Opmerkingen:

  • Eranthis x tubergenii is de kruising tussen Eranthis hyemalis en Eranthis cilicica en is steriel. Recentelijk is ook een schijnbaar fertiele kruising op de markt gekomen (referentie 1).
  • Er zijn zeer veel cultivars. Voor de namen en kenmerken, zie pagina 11 t/m 24 (referentie 1).
  • Er is recent genetisch onderzoek gedaan naar het geslacht Eranthis. Het artikel zal binnenkort gepubliceerd worden (referentie 2).
  • Eranthis longistipitata wordt voor zover bekend niet in Nederland aangetroffen. Deze soort verschilt door de meer oranjegele bloemen (referentie 1).
  • Een andere gele soort die beschreven is, heet Eranthis isaurica. Deze zou verschillen van Eranthis cilicica door de vorm van de zaden en het aantal zaden per vrucht (referentie 3).
  • Opmerking Ben Zonneveld: "Eranthis cilicica heeft 18.4 picogram (pg) DNA per kern, Eranthis hyemalis heeft 22.6 pg DNA per kern en Eranthis x tubergiana heeft 21.4 pg DNA per kern. Gevoegd bij het feit dat de hybride steriel is gaat het m.i. duidelijk om twee verschillende soorten. Bovendien ben ik triploide Eranthis hyemalis en de tetraploide (fertiel) Eranthis x tubergeniana tegengekomen."

Referenties:
Tekst: Niels Eimers & Erik Slootweg (2019).

nielseimers

#99
Atriplex - Spiesmelde & Uitstaande melde:
Spiesmelde (Atriplex prostrata) is in Nederland en België zeer algemeen, maar wordt vaak voor Uitstaande melde (Atriplex patula) uitgemaakt, omdat de bovenste bladen vaak erg smal en gaafrandig zijn. De bovenste stengelbladen zijn echter weinig betrouwbaar voor determinatie. Uitstaande melde is vrij algemeen, maar een heel stuk zeldzamer dan Spiesmelde.


















SpiesmeldeUitstaande melde
Bladvoet onderste stengelbladenStomp wigvormig tot afgeknot (>160 graden)Scherp tot stomp wigvormig (<145 graden)
Bladlobben onderste stengelbladenNaar achteren of opzij gerichtNaar voren gericht
Bladrand onderste stengelbladenMeestal gaafrandigLicht gegolfd/getand tot gaafrandig
Bovenste stengelbladenLijnvormig (l/b > 5:1)Lancetvormig (l/b 5:1 tot 3:1)
Vruchtkleppen>1/3e vergroeid<1/4e vergroeid
Vruchtlengte3-7(-20) mm2-6(-8) mm
VruchtvormDriehoekig tot omgekeerd vliegervormigDriehoekig

Opmerkingen:

  • Voor zekere determinatie zijn de onderste stengelbladen noodzakelijk.
  • Wanneer de onderste stengelbladen niet langer aanwezig zijn, zijn rijpe vruchten noodzakelijk.
  • Om vruchtvorm te beoordelen, zullen deze losgepeuterd moeten worden.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#100
Allium - Look (enkele witbloeiende tuinplanten):
Er wordt een groot aantal Allium (Look) soorten als tuinplant toegepast. Enkelen daarvan zijn vrij gemakkelijk te onderscheiden, maar onderstaande acht soorten zijn een stuk lastiger te onderscheiden. Bladbreedte is in de meeste geval noodzakelijk om de soort vast te stellen. De hier behandelde soorten hebben witte tot lichtroze bloemen, een half-bolvormige bloeiwijze, een ronde stengel en vlak tot gekield blad.

A. subhirsutumA. trifoliatumA. ramosumA. roseumA. nigrumA. neapolitanumA. zebdanense
Bladbreedte2-10 mm3-15 mm1,5-8 mm4-12 mmtot 80 mm5-20 mm5-20 mm
BladLicht gekield, bladrand behaardLicht gekield, Blad geheel behaardGekield tot vlak, kaalLicht gekield, kaalGekield, kaalVlak, kaalVlak, kaal
Aantal bladen3-63-64-92-43-61-21-2
Aantal bloemen5-205-206-305-3075-1006-204-10
Bloemsteel3-4 keer zo lang als bloem1,5-3 keer zo lang als bloemTot 6 cm2-4 keer zo lang als bloem2,5-4,5 cm1,5-3 keer zo lang als bloemNauwelijks langer dan bloem
BloemkleurWitWit tot lichtrozeWitLichtroze tot witWit of rozeWitWit
Kroonbladen7-9 mm7-9 mm4-7 mm7-12 mm6-9 mm7-12 mm7-12 mm
MiddenstreepWit of rozeWit of rozeRoze of groenRozeGroen of rozeWitWit
StengelRondRondRond, gevleugeldRondRondLicht driehoekigRond

Opmerkingen:
  • Zonder blad is het op naam brengen nagenoeg onmogelijk.
  • Er zitten grote verschillen in bloeitijd tussen de soorten. Dit moet nog toegevoegd worden aan bovenstaande tabel.
  • Allium ramosum (Chinese bieslook) heeft als synoniem Allium tuberosum. Deze laatste soort zou zich onderscheiden door de groene (niet roze) middenstreep en het vlakkere blad.
  • Allium roseum heeft soms ongesteelde broedknolletjes in de bloeiwijze.
  • Allium subhirsutum heeft bruine helmknoppen, Allium trifoliatum heeft geelachtige helmknoppen.

Referenties:
  • New Flora of the British Isles (Stace, 4e editie, 2019)
  • Rothmaler - Exkursionsflora von Deutschland 5 Krautige Zier- und Nutzpflanzen
  • Blumen in Schwaben
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#101
Helosciadium (voorheen Apium), Berula & Sium - Groot moerasscherm, Kleine watereppe & Grote watereppe:
Kleine watereppe, Grote watereppe en Groot moerasscherm lijken vegetatief zeer veel op elkaar. Er zijn echter enkele kenmerken waarmee dit trio te onderscheiden is. Vooral het aantal dwarsschotten in de bladsteel (onder de deelblaadjes) is een erg nuttig kenmerk. Het ezelsbruggetje hierbij is A (Apium): 0 dwarsschotten, B (Berula): 1 dwarsschot & C (Sium): >1 dwarsschotten.
Sinds Apium gewijzigd is in Helosciadium is de ezelsbrug veranderd van de ABC(=S) regel in de HBS-regel.























Groot moerasschermKleine watereppeGrote watereppe
WetenschappelijkApium nodiflorumBerula erectaSium latifolium
Dwarsschotten in bladsteel01>1
EinddeelblaadjeEen- of drielobbigDrielobbigEenlobbig
Ondergedoken bladenEnkel geveerd3-4 voudig geveerd2-3 voudig geveerd
Basis deelblaadjesVaak met zwarte vlekjesOngevlektOngevlekt
Omwindselbladen0(-2)Talrijk (vaar driedelig)2-6
Omwindselblaadjes5-6Talrijk (vaak driedelig)2-6
Scherm3-1510-20 stralen20-30 stralen
Schermpjes3-1510-2020-30
Deelblaadjes(2-)3-6 paar5-10 paar3-7 paar


Opmerkingen:

  • De dwarsschotten in de bladsteel zitten onder de deelblaadjes en zijn van de buitenzijde zichtbaar als cirkels rondom de bladsteel. Soms zitten hier kleine, rudimentaire deelblaadjes aan.
  • Vooral bij jonge planten moet je soms goed zoeken naar een goed blad met dwarsschot. Later in het seizoen is dit makkelijker.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#102
Anethum & Foeniculum - Dille & Venkel:
Dille (Anethum graveolens) en Venkel (Foeniculum vulgare) zijn voedselgewassen die qua geur en smaak sterk verschillen, maar erg sterk op elkaar kunnen lijken. Beide soorten hebben grote schermen van gele bloemen en 3-4 maal geveerde bladen met haarfijne bladslippen. Omwindselbladen en omwindselblaadjes zijn meestal afwezig en het aantal schermen en schermpjes zijn ook min of meer gelijk.

















DilleVenkel
GrootteTot 60(-90) cm80-200 cm
Stengel onderaanNooit verdiktVaak verdikt
StengelMet opvallende, witte lengtestrepenMet onopvallende, witte lengtestrepen
Bladslippen10-20 mm bij 1 mm5-50 mm bij 0,5 mm
BladschedeTweetoppigStomp
Vruchten3-5 mm lang, sterk afgeplat4-5 mm lang, halfrond
VruchtenDriehoekige ribben, gevleugeldAfgeronde ribben, niet gevleugeld


Opmerkingen:

  • Vruchtkenmerken zijn pas bruikbaar wanneer de vruchten bruin beginnen te worden.
  • De bladscheden zijn bij Dille korter dan bij Venkel.
  • De bladschede zouden geoord (auriculate) moeten zijn bij Venkel en niet bij Dille.
  • Bij beide soorten zijn de stengel en bladsteel in eerste instantie gevuld, maar later hol.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019).

RutgerB

#103
Cardamine graeca:
Cardamine graeca is een nieuwkomer voor Nederland en België en valt op door de grote bloemen en de diep ingesneden deelblaadjes. De soort wordt net als Aziatische veldkers (C. occulta) via potgrond in plantenpotten aangevoerd. Cardamine graeca verschilt van het trio Kleine veldkers, Aziatische veldkers en Bosveldkers door de grotere kroonbladen, de diep ingesneden deelblaadjes, de stengelomvattende bladvoet en de afgeplatte, gevleugelde vruchten. Op de grotere kroonbladen na, deelt Cardamine graeca al deze kenmerken met Springzaadveldkers (Cardamine impatiens). Onderstaande tabel ligt de onderscheidende kenmerken verder toe.















Cardamine graecaCardamine impatiens
Kroonbladen(3-)4-6 mm lang, zuiver wit2-3 mm lang, bleekwit tot gelig
Stengelomvattende bladvoetKaalLang gewimperd
Aantal deelblaadjesOnderste bladen met 4-5 paar, bovenste met 2-3 paarOnderste bladen met 5-9 paar, bovenste met 5-9 paar
Deelblaadjes van stengelbladNauwelijks langer dan breedDuidelijk langer dan breed
Vruchten35-50 mm lang, (2,5-)3-4 mm breed20-30 mm lang, 1 mm breed
VruchtenWeinig (5-10)Veel (10-50)

Opmerkingen:

  • De deelblaadjes zijn bij Cardamine graeca meer afgerond en iets dieper ingesneden dan bij Springzaadveldkers.
  • Net als bij Aziatische veldkers, zijn bij Cardamine graeca en Springzaadveldkers het bladoppervlak kaal, maar kunnen er langs de bladrand wel enkele haren zitten.

Referenties:
Tekst: Rutger Barendse & Niels Eimers (2019).

timvdv

#104
Carex  - Oeverzegge, Moeraszegge, Scherpe zegge & Stijve zegge:
Nu het zeggeseizoen weer bijna aanbreekt wil ik enkele algemene grote zeggen onder de aandacht brengen. Er wordt in veel gevallen weinig aandacht besteed aan de documentatie van detailkenmerken, waardoor veel waarnemingen voor admins moeilijk of niet zijn te beoordelen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van enkele handige kenmerken die meestal gemakkelijk zijn te controleren.

OeverzeggeMoeraszeggeScherpe zeggeStijve zegge
GroeiwijzeZodenZodenZodenPol
Aantal stempels33 (soms 2)22
Mannelijke aren3-62-3(1-)2-41-3
Vrouwelijke aren1-52-42-42-3
Onderste schutbladLanger dan bloeiwijzeLanger dan bloeiwijzeLanger dan bloeiwijzeTot half zo lang als bloeiwijze
TongetjeBoogvormig, even lang als breedSpits toelopend, langer dan breedKort, afgerond of iets spitsSpits en even lang als breed
Dwarsnerven in bladschedeZeer opvallend ("bakstenen")OnopvallendOnopvallendOnopvallend
Bladescheden onderaan stengelLichtbruinLichtbruin, vaak paarsrood aangelopenLichtbruinGeelbruin
Bladescheden onderaan stengelVrijwel niet rafelendRafelendNiet rafelendRafelend

Opmerkingen:
  • Bij de documentatie van zegge-waarneming is het belangrijk dat bovenstaande kenmerken zoveel mogelijk op de foto's zijn terug te zien.
  • Probeer bij de determinatie altijd op meerdere kenmerken te letten.
  • Bladschede kenmerken dienen gecontroleerd te worden van de onderste bladschede bij een volgroeid exemplaar. Dit geldt in mindere mate ook voor het beoordelen van de tong.
  • Bij het fotograferen van stempels kan het best enkele urntjes los getrokken worden zodat het aantal per bloem beter zichtbaar is (urntjes zitten dicht op elkaar).

Referenties:
  • Sedges of the British Isles (Jeremy, 2007)
  • Heukels' Flora (23e druk, 2005)
Tekst: Tim van de Vondervoort (2019).
Groeten,

Tim van de Vondervoort

dirder

#105
Prunus - Zoete kers & Zure kers
Zoete kers (Prunus avium) versus Zure kers (Prunus cerasus).

Bloeitijd:
Het is duidelijk dat Zure kers toeneemt (een erg leuk plantje) en dat hier erg veel fouten mee gemaakt worden. Zoals gewoonlijk wordt dit niet goed beschreven in de flora's (alhoewel de Heukels dat prima doet). Er zijn veel misverstanden over die 'blaadjes, 'bladachtige aanhangsels' die aan sommige knopschubben hangen. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, doet dit fenomeen zich voor bij beide soorten (weliswaar meer frequent bij Zure kers, maar ook erg vaak bij jonge Zoete kers en het is net daarmee dat Zure kers verward wordt, ook al omdat die vaak kleinere bloemen hebben), zie bijvoorbeeld Zoete kers
.

Een belangrijke bron voor verwarring in België en Nederland zijn de wel zeer slecht gekozen namen. Wilde vormen van Zoete kers hebben zuur smakende kersen. De meest algemene vorm van Zure kers heeft bitter smakende kersen (smaak pompelmoesachtig).

Eerst moet je zeker zijn dat je het onderscheid kent tussen vegetatieve en bloemknoppen: Bij een exemplaar zonder bloemen zijn het allemaal vegetatieve knoppen, indien er bloemen zijn, volg gewoon de bloemstelen tot de basis. Vaak zitten die twee soorten knoppen zeer dicht bij elkaar gepropt, dus goed opletten is de boodschap. In tegenstelling tot wat in de flora's beweerd wordt zijn het juist de vegetatieve knoppen en niet de bloemknoppen die een nuttig kenmerk leveren.

Kijk naar geïsoleerde vegetatieve knoppen, die dus niet omringd zijn door bloemknoppen.
Uiteraard moeten, zoals altijd, verspreid meerdere knoppen/bloemen bekeken worden en een gemiddelde gemaakt worden.
Dit is zeer belangrijk!
1a. Teruggeslagen kelkslippen met duidelijk gekartelde rand met 3 - 7 (-8) tanden per zijde (dus 6 - 14 (-15) in totaal) --> Zure kers

1b. Teruggeslagen kelkslippen niet met duidelijk gekartelde rand --> 2.
2. a. Enkele van de binnenste knopschubben van vegetatieve knoppen snel teruggeslagen, de buitenste knopschubben zo aan het zicht ontrekkend . --> Zoete kers.

 


2.b. Knopschubben van vegetatieve knoppen rechtopstaand tot afstaand, de buitenste knopschubben niet aan het zicht ontrekkend --> Zure kers.




Bij de meeste (maar niet alle!) Zoete kersen is het merendeel van de klieren te vinden op de bladsteel, bij de meeste (maar niet alle!) Zure kersen is het merendeel van de klieren te vinden op de bladrand nabij de bladbasis en zijn deze klieren minder opvallender en ronder dan vaak het geval bij Zoete kers.

Bij Zoete kers is het jong blad vaak rood aangelopen, bij Zure kers is dit veel minder vaak het geval.

Bij Zure kers zijn de bladaanhangsels aan knopschubben van bloemknoppen indien aanwezig meestal (maar niet altijd!) eerder rond, bij Zoete kers zijn ze dan eerder langwerpig. Hetzelfde geldt voor blaadjes die uit de bloemknoppen groeien.

Knopschubben van Zoete kers zijn groter dan die van Zure kers (je moet dat niet beginnen meten, kijk gewoon een paar Zoete kersen na) en ook de bloemen (kroonbladen) van Zoete kers zijn doorgaans groter dan bij Zure kers.

Bij Zure kers is de calyx van de bloemen doorgaans minder ingesnoerd aan de top dan bij Zoete kers (er zit daar wel wat variatie op), dit is het best te zien bij bloemen die nog moeten opengaan.

Zure kers maakt van zeer jongsaf duidelijk wortelopslag en ouder is dat dan vaak een heus haagje. In deze vorm is Zure kers makkelijk herkenbaar. Indien een zeer grote recht opgaande boom, dan is het altijd Zoete kers.

Vegetatief:

Bladrand gezaagd eerder dan getand, tanden min of meer rond aan de top, grotendeels max. 1 mm lang -----> Zure kers.
Bladrand getand eerder dan gezaagd, vele tanden driehoekig en minstens 2 mm lang --------> Zoete kers.
Bij Zure kers heeft blad (zowel bovenzijde als onderzijde) een duidelijk neiging om te glanzend (enkel relevant tijdens de zomer bij volgroeid blad).

bronnen: alle grote flora's voor Europa + eigen observaties.
Groeten, Dirk Derdeyn.

wetzels

#106
Vegetatieve grassensleutel algemene soorten:
Deze determinatiesleutel is voornamelijk opgesteld op basis van algemene soorten in Amsterdam en omgeving. Tussen haakjes staat het aantal km-hokken vanaf 1990 in Groot-Amsterdam (van 815 hokken totaal). In de tekst zijn enkele symbolen gebruikt: (S) Bladspruit samengevouwen; (P) Plant polvormig; (Z) Plant zodevormend.

1  In water of aan oever; tongetje vliezig en accoladevormig --> Liesgras - Glyceria maxima (331)
1  In water of aan oever; tongetje uit haren bestaand --> Riet – Phragmitis australis (788)
1  Niet aan water gebonden --> 2
  2  Schede met dwarsnerven; blad van voorgaand jaar lang aanwezig --> Rietgras - Phalaris arundinacea (691)
  2  Spruiten omringd door verweerde bladscheden; blad ruw --> Duinriet - Calamagrostis epigejos (395)
  2  Niet aldus --> 3
    3  Blad borstelvormig --> 4
    3  Blad vlak of V-vormig --> 6
      4  Schede gesloten; blad op doorsnede rond (P/Z) --> Rood zwenkgras - Festuca rubra (758)
      4  Schede gespleten --> 5
        5 Blad op doorsnede afgeplat tot ovaal (Z) --> Hard zwenkgras - Festuca brevipala (128)
        5 Blad op doorsnede rond; niet op klei/veen (P) --> Fijn schapengras - Festuca filiformis (218)
      6  Tongetje ontbreekt --> Hanenpoot - Echinochloa crus-galii (359)
      6  Tongetje uit haren bestaand --> 7
      6  Tongetje vliezig --> 10
        7  Blad smaller dan 2,5 mm --> 8
        7  Blad breder dan 2,5 mm; middennerf extra breed --> 9
        . 8  Bladschede behaard; bladrand met klierputjes --> Klein liefdegras - Eragrostis minor (77)
        . 8  Bladschede kaal; bladrand gaaf--> Straatliefdegras - Eragrostis pilosa (237)
        . 9  Bladschederand bovenaan gewimperd--> Groene naaldaar - Setaria viridis (164)
        . 9  Bladschederand kaal--> Geelrode naaldaar - Setaria pumila (108)
        10 Bladen met oortjes --> 11
        10 Bladen met kleine oortjes niet bij elke blad aanwezig (S) --> Engels raaigras - Lolium perenne (787)
        10 Bladen zonder oortjes --> 16
          11 Oortjes gewimperd --> 12
          11 Oortjes kaal --> 13
          . 12 Tongetje 0,5 mm (P) --> Rietzwenkgras - Festuca arundinacea (558)
          . 12 Tongetje groter dan 1,5 mm; blad 6-15 mm breed (Z) --> Reuzenzwenkgras - Festuca gigantea (62)
          . 12 Tongetje groter dan 1,5 mm; blad tot 6 breed (Z) --> Reukgras - Anthoxanthum odoratum (522)
          .   13 Plant in een pol --> 14
          .   13 Plant niet in een pol; oortjes lang en kruisend --> 15
          .     14 Oortjes korter dan 2 mm --> Beemdlangbloem - Festuca pratensis (329)
          .     14 Oortjes lang en kruisend --> Italiaans raaigras – Lolium multiflorum (212)
          .     15 Bladbovenkant met verspreide lange haren --> Kruipertje - Hordeum murinum (504)
          .     15 Bladbovenkant kaal --> Kweek - Elytrigia repens (413)
          16 Blad met een skispoor --> 17
          16 Blad zonder skispoor --> 19
          . 17 Plant eenjarig --> Straatgras - Poa annua (783)
        .   17 Plant meerjarig --> 18
      .     18 Tongetje korter dan 2 mm aflopend --> Veldbeemdgras - Poa pratensis (694)
    .       18 Tongetje langer dan 5 mm--> Ruw beemdgras - Poa trivialis (767)
  19 Blad in knop samengevouwen --> 20
  19 Blad in knop ineengerold --> 23
  . 20 Spruiten rond --> 21
  . 20 Spruiten afgeplat --> 22
  .   21 Blad breder dan 3 mm; bladbovenkant en bladranden zeer ruw (S)(P) --> Deschampsia cespitosa (288)
  .   21 Blad tot 3 mm breed; niet ruw (S) --> Kamgras - Cynosurus cristatus (258)
  .   22 Blad breder dan 5 mm tong gerafeld (S) --> Kropaar - Dactylus glomerata (779)
  .   22 Blad smaller dan 5 mm tong lang en spits (S) (Z) --> Mannagras – Glyceria fluitans (668)
  23 Onderste stengelleden knolvormig (S)--> Timoteegras - Phleum pratense (755)
  23 Geen knollen --> 24
      24 Stengel alleen op de knopen behaard --> Gladde witbol - Holcus mollis (188)
      24 Bladscheden behaard --> 25
      24 Bladschede kaal --> 29
      . 25 Bladschede met rode strepen --> Gestreepte witbol - Holcus lanatus (374)
      . 25 Bladschede ongestreept --> 26
      .   26 Bladschede dicht behaard met korte en lange haren --> 27
      .   26 Bladschede met weinig maar lange haren; soms alleen op de schederand --> 28
      .     27 Jong blad stijf rechtop; schede en bladtoppen vaak rood --> IJle dravik - Anisantha sterilis (532)
      .     27 Jong bladtop gedraaid; hoofdwortels vertakt --> Zachte dravik - Bromus hordeaceus (778)
      .     28 Alleen haren op de schederand --> Glad vingergras - Digitaria ischaemum (166)
      .     28 Haren op schede en bladbovenkant --> Harig vingergras - Digitaria sanguinalis (191)
      29 Bladbovenkant met verspreide lange haren (P)--> Glanshaver - Arrhenatherum elatius (773)
      29 Blad merendeels ingerold --> Gewoon langbaardgras - Vulpia myuros (309)
      29 Blad vlak --> 30
          29 Liggende spruiten aanwezig --> 31
          29 Spruiten rechtopstaand --> 32
            31 Tongetje stomp; bladtop vaak roodachtig; liggend blad --> Fioringras - Agrostis stolonifera (758)
            31 Tongetjes spits; knopen rood- -> Geknikte vossenstaart - Alopecurus geniculatus (615)
            32 Tongetje korter dan 3 mm --> Hoog struisgras - Agrostis gigantea (200)
            32 Tongetje korter dan 3 mm --> 33
              33 Blad smaller dan 3 mm--> Gewoon struisgras - Agrostis capillaris (548)
              33 Blad breder dan 3 mm; al in april bloeiend --> Grote vossenstaart - Alopecurus pratensis (540)

Opmerkingen:

  • Dit is een dynamische sleutel die mogelijk over de tijd aangepast wordt.
  • Enkele grassen die buiten Amsterdam en omgeving voorkomen, zijn hier niet in opgenomen.

Referenties:

  • Heukels' Flora (23e druk, 2005)
Tekst: Peter Wetzels (2019).
Met vriendelijke groet,
Peter Wetzels

nielseimers

#107
Lamiastrum galeobdolon subspecies - Gele dovenetel ondersoorten:
In Heukels' Flora (23e druk) staan twee ondersoorten van Gele dovenetel beschreven, Bonte gele dovenetel (subsp. argentatum) en Gele dovenetel s.s. (subsp. galeobdolon). Er zijn echter vier ondersoorten in Nederland te vinden.
subsp. argentatumsubsp. flavidumsubsp. montanumsubsp. galeobdolon
IndeginiteitTuinplantTuinplant?InheemsInheems
BladkleurGroen met zilverwitte tekeningenGroenGroenGroen
BovenlipGeelBleekgeelGeelGeel
Bovenste stengelbladenBreed eirondLancetvormig, toegespitstLancetvormig, toegespitstBreed eirond
Bladrand tandenStompSpitsSpitsStomp
Beharing onderaan stengelVerspreid behaardKaal of behaardVerspreid behaardAlleen op hoeken behaard
Aantal bloemen4-8 bloemen10-16 bloemen<8(-9) bloemen (1e t/m 3e krans)>(7-)10 bloemen (vanaf 4e krans of hoger)
Kelk in vruchttijd>12 mm?<12 mm<12 mm
Bovenlip>12 mm breed?<8 mm breed<8 mm breed
Lengte bloemkroon20-26 mm14-17 mm8-23 mm17-21 mm
UitlopersAanwezigAfwezigAanwezigAanwezig

Referenties:

Opmerkingen:
  • Controleer de stengelbeharing onderaan de bloeiende stengels.
  • Bij subsp. flavidum is het niet duidelijk bij welke bloemkrans de bloemen geteld dienen te worden.
  • Vooral de vorm van de bovenste stengelbladen die direct onder de bloemkransen zitten (de draagbladen) is typerend.
Tekst: Niels Eimers (2019).

dirder

#108
Crepis - Paardenbloemstreepzaad & Groot streepzaad:
Paardembloemstreepzaad (Crepis vesicaria) en Groot streepzaad (Crepis biennis) zijn vaak lastig te onderscheiden zonder rijpe nootjes (beide soorten hebben erg variabel blad). Bij Groot streepzaad zijn de zwarte borstelharen op de kiel van de omwindsels doorgaans erg opvallend en grof en vrijwel altijdonbeklierd. Bij Paardenbloemstreepzaad zijn diezelfde borstelharen veel minder opvallend, fijner en vooral, ze dragen gele klieren aan de top.
PaardenbloemstreepzaadGroot streepzaad
NootjesLang gesnaveldNiet tot kort gesnaveld
Zwarte borstelharen op kiel omwindselbladenFijn, met gele klierharen aan topGrof, vrijwel altijd onbeklierd
Onderzijde randstandige lintbloemenMet rode middenstreepGeheel geel
Binnenste en buitenste lintbloemenNagenoeg gelijk van grootteBuitenste duidelijk langer dan binnenste
Kleur stijlGeelVuilgeel
Hoogte plantTot 0,8 mTot 1,2 m


Opmerkingen:
  • Op het omwindsel zelf kan Groot streepzaad wél klierharen hebben. Het hier benadrukte kenmerk gaat om de klierharen op de zwarte borstelharen.

Referenties:
Tekst: Dirk Derdeyn (2019) met aanvullingen van Rutger Barendse en Nathalie De Somer.
Groeten, Dirk Derdeyn.

nielseimers

#109
Gehoornde klaverzuring - Oxalis corniculata variëteiten:
Binnen Gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata) worden drie variëteiten beschreven. Deze variëteiten verschillen morfologisch, ecologisch en genetisch en betreffen vermoedelijk aparte soorten.
var. atropurpureavar. corniculatavar. microphylla (Oxalis exilis)
BladPaars, groot (7,5 mm diameter)Groen, groot (7,5 mm diameter)Groen, klein (4,5 mm diameter)
Bloeiwijze2-8-(12) bloemig2-8-(12) bloemig1-bloemig
KroonbladenGeel met oranje vlek bij basisGeel zonder oranje vlek bij basisGeel zonder oranje vlek bij basis
Vrucht(4-)8-20 mm, >4 per vruchthok(4-)8-20 mm, >4 per vruchthok3-4,5 mm, 2-4 zaden per vruchthok
Meeldraden10 met helmknoppen10 met helmknoppen5 met helmknoppen, 5 zonder helmknoppen

Opmerkingen:
  • De groenbladige variëteiten kunnen sterk lijken op Stijve klaverzuring (Oxalis stricta), maar Stijve klaverzuring heeft een erecte groeivorm (niet kruipend) en heeft geen steunblaadjes aan de basis van de bladsteel.
  • De groenbladige variëteiten kunnen sterk lijken op Knobbelklaverzuring (Oxalis dillenii), maar Knobbelklaverzuring heeft een erecte groeivorm (niet kruipend) en heeft onregelmatige richels op de zaden).

Referenties:
Tekst: Niels Eimers & Rutger Barendse (2019)

nielseimers

#110
Egelantier, Schijnegelantier & Kleinbloemige roos:
Egelantier (Rosa rubiginosa) wordt door de meeste floristen gemakkelijk herkend door de typerende zoete appelgeur. Dit kenmerk is echter niet uniek voor Egelantier. Ook Kleinbloemige roos (Rosa micrantha) en hun kruising Schijnegelantier (Rosa x gremlii, synoniem: Rosa henkeri-schulzei) hebben deze geur. Het belangrijkste onderscheid zit in de diameter van de stijlopening, een opening aan de bovenzijde van de bottel waar de stijl door heen steekt.
EgelantierSchijnegelantierKleinbloemige roos
Diameter stijlopening1,2-2 mm±1 mm0,5-0,8 mm
BottelschijfZwak concaaf, vlak of zwak convexIntermediairDuidelijk convex
StempelsHoedvormigIntermediairBoeketvormig
StijlWollig tot viltig behaardIntermediairKaal tot zwak ruwharig
Kelkbladen (rijpende bottels)OpgerichtAfstaandTeruggeslagen
Kelkbladen (rijpe bottels)Nog steeds aanwezigLater afvallendAfgevallen
Vorm rijpe bottelsEllipsoidisch tot kogelvormigIntermediairEllipsoidisch, eivormig of flesvormig
Kleur rijpe bottelsOranjeroodIntermediairDonkerrood
Stekels op tweejarig houtGrof en fijnGrof en fijnGrof

Opmerkingen:
  • Er is een verzamelsoort beschikbaar: Kleinbloemige roos + Egelantier + Schijnegelantier.
  • Er zijn nog enkele minimale verschillen die veel overlap laten zien en zijn daarom niet opgenomen in deze tabel. Dit zijn o.a. de mate van beharing op de bladonderzijde, de vorm van de deelblaadjes, de mate van aanwezigheid van klierharen op de vrucht en vruchtsteel & kleur van de kroonbladen (wit tot lichtroze bij Kleinbloemige roos, dieproze bij Egelantier).

Referenties:
  • Exkursionflora van Deutchland, gefäßpflazen (Rothmaler, 2013)
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
Tekst: Niels Eimers & Sipke Gonggrijp (2019).

dirder

#111
Vicia villosa - Bonte wikke ondersoorten:
Ik zie dat in Nederland nu ook de ondersoorten van Vicia villosa beschikbaar zijn (in Frankrijk worden Vicia varia en Vicia villosa als verschillende soorten beschouwd), dus misschien tijd om er eens werk van te maken. Moet ook minstens met Vicia cracca vergeleken worden (daar worden bizar veel fouten tegen gemaakt, er is dus een goede afbeelding nodig om het verschil te tonen ipv. een woordelijke beschrijving) en wellicht ook met Vicia tenuifolia (die laatste is kennelijk nogal mysterieus). Tip voor de ondersoorten van Vicia villosa: probeer de bloeiwijzen van voldoende dichtbij in beeld te brengen (zodat de beharing goed zichtbaar is) en trek bij enkele bloemen de kroon uit, daardoor zie je beter de lengteverhouding tussen de kelkbuis en de onderste kelktanden.
Zachte wikke (subsp. villosa)Bonte wikke s.s. (subsp. varia)
Onderste kelktandenEven lang of langer dan kelkbuisKorter dan kelkbuis
Stengel, bladeren en bloeiwijzeSterk behaardKaal of spaarzaam behaard

Opmerkingen:
  • Bonte wikke s.s. (subsp. varia) heeft als synoniem subsp. dasycarpa.
  • Zachte wikke is meestal donker paarsblauw van kleur. Bonte wikke s.s. is vaak meer roodpaars. Dit is echter geen betrouwbaar onderscheid.
  • Stace beschrijft dat er in Engels een vijftal ondersoorten/variëteiten gevonden worden, maar dat deze van twijfelachtige, taxonomische status zijn.
  • In Nederland is eenmalig Vicia villosa subsp. ambigua aangetroffen. In België komt mogelijk ook Vicia villosa subsp. eriocarpa voor.

Referenties:
Tekst: Dirk Derdeyn (2019).
Groeten, Dirk Derdeyn.

nielseimers

#112
Odontites vernus subspecies -  Rode ogentroost ondersoorten:
In Heukels' Flora (23e druk, 2005) staan twee ondersoorten van Rode ogentroost opgenomen: Late ogentroost (subsp. serotinus) en Akkerogentroost (subsp. vernus). In onze buurlanden wordt echter een derde ondersoort onderscheiden: Vroege ogentroost (subsp. litoralis). Recent zijn hier diverse fotowaarnemingen van binnengekomen, maar men lijkt niet goed te weten wat de verschillen nu eigenlijk zijn.
Late ogentroostVroege ogentroostAkkerogentroost
VerspreidingBinnenland, open graslandenKust, open graslanden en kweldersBinnenland, akkers
GrootteKlein, tot 25 cmKlein, tot 20 cmGroot, tot 50 cm
Zijtakken(0-)2-8 paar(0-)1-4 paar(0-)1-4 paar
Hoek van zijtakken t.o.v. stengel>50°<50°<50°
Laagste bloemen8e-14e knoop4e-9e knoop4e-9e knoop
Kelktandenn.v.t.Driehoekig, minder scherp tot stomp, korter dan kelkbuisSmal driehoekig, scherp, even lang als kelkbuis
StijlBuiten bloem stekend tijdens bloeiIn bovenlip blijvend tijdens bloeiBuiten bloem stekend tijdens bloei
Intercalary leaves2-7 paar0-1 paar0-1 paar

Opmerkingen:
  • De Intercalary leaves zijn hier vermoedelijk het aantal bladen tussen bloeiwijze en de bovenste vertakking.
  • Heukels benoemt dat de taxonomische status van Vroege ogentroost zeer omstreden is en dat het onzeker is of deze ondersoort voorkomt in Nederland.
  • Heukels benoemt als onderscheidend kenmerk tussen Rode en Akkerogentroost dat de steunblaadjes gewoonlijk korter tot even lang zijn als de bloemen bij Late ogentroost en langer bij Akkerogentroost. Dit kenmerk is matig betrouwbaar gebleken, binnen één bloeiwijzetak kom je schutbladen tegen van alle lengtes. Gebruik dit als ondersteunend kenmerk, niet als leidend kenmerk.

Referenties:
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
  • Blumen in Schwaben
  • Heukels' Flora (23e druk, 2005)
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#113
Eupatorium - Gevlekt leverkruid & Purper leverkruid:
Koninginnekruid (Eupatorium cannibinum) heeft als enige soort binnen het geslacht handvormig blad. Alle andere soorten hebben ongedeeld blad. In onze buurlanden worden 10 soorten uit het geslacht aangetroffen, al worden deze vaak in andere geslachten geplaatst (Eutrochium, Conoclinium & Ageratina). Drie van deze soorten zijn ook al in Nederland aangetroffen, waarvan Eupatorium rugosum zich onderscheidt door de tegenoverstaande stengelbladen en de witte bloemen. Gevlekt leverkruid (Eupatorium maculatum) en Purper leverkruid (Eupatorium purpureum) onderscheiden zich door de in kransen staande stengelbladen. Dit duo is echter een stuk lastiger te onderscheiden.
Gevlekt leverkruidPurper leverkruid
Bloemhoofdjes8-22 bloemen4-7 bloemen
BloeiwijzeVlak schermGewelfd scherm
Bladkransen3-6 bladen3-4(-5) bladen
StengelPaars gevlekt (of geheel paars)Ongevlekt (groen of paars)
BloemenPaars tot licht blauwpaarsLichtroze tot paars
BladvormEilancetvormig tot lancetvormig, 6-20 cmLancetvormig tot eivormig, 5-15 cm
Bladsteel0,5-2 cmTot 2 cm

Opmerkingen:
  • Net als Eupatorium rugosum hebben alle overige soorten hebben tegenoverstaand blad: Eupatorium coelestinum, E. album, E. sessifolium, E. altissimum, E. perfoliatum & E. aromaticum
  • Beide soorten kennen nog variëteiten/ondersoorten.

Referenties:
  • Exkursionsflora von Deutschland: Krautige Zier- und Nutzpflanzen (Rothmaler).
Tekst: Niels Eimers (2019).

nielseimers

#114
Hypericum - Hertshooi (houtig):
De struikvormige Hertshooi soorten zijn niet-inheemse soorten die als tuinplant geïntroduceerd worden en met enige regelmaat verwilderen. Door de vele kruising is het op naam brengen vrij lastig. In tegenstelling tot wat velen denken, betreffen vrijwel alle verwilderingen niet Mansbloed, maar Hypericum x inodorum. Onderstaande tabellen geven een overzicht van de diagnostische kenmerken.

Bloemen klein (2-3 cm)

Hypericum androsaemumHypericum x inodorumHypericum hircinum
KroonbladenKleiner tot even groot als kelkGelijk of iets groter dan kelkDuidelijk groter dan kelk
Oude vruchtenZwart wordendZwart wordendRood wordend
StijlenDuidelijk korter dan de vruchtKorter tot even lang als vruchtLanger dan de vrij langwerpige vrucht
Kelkblaadjes bij oude vruchtenBlijvendBlijvendAfvallend, iets langwerpiger
StengelTwee ribbenTwee ribbenVier ribben
Bloemdiameter1,5-2,5 cm2,5-4 cm2,5-4 cm
MeeldradenEven lang als kroonbladenIets langer dan kroonbladenIets langer dan kroonbladen

Bloemen groot (4-8 cm)

Hypericum calycinumHypericum x hidcoteenseHypericum x moserianum
Hoogte plant20-60 cmTot 175 cmZelden hoger dan 50 cm
Kleur helmknoppenOranjegeelOranjegeelRoodachtig
Meeldraden t.o.v. kroonbladen3/4e zo lang1/4e-1/2e zo lang> 1/2e zo lang
StengelbladenAfgerondMeestal met topspitsjeAfgerond
Bloemdiameter5-8 cm3,5-8 cm?
Kroonbladen2,5-4 cm?2-3 cm
Kelkbladen10-20 mm?7-10 mm
Stengelbladen4,5-10,4 x 1,5-4,5 cm?2,2-6 x 0,7-3,6 cm
StengelMet 4 lijnenMet 4 lijnen?
Stijlen t.o.v. vrucht1,5-3 keer zo lang?1-1,5 keer zo lang

Opmerkingen:
  • Mansbloed (Hypericum androsaemum) lijkt onder de bladaanhechtingen sterker golvende ribben te hebben dan Hypericum x inodorum. Hoe betrouwbaar dit kenmerk is, moet nog onderzocht worden.
  • Twee overige tuinplanten zijn Hypericum kalmianum (Erg smalle stengelbladen) en Hypericum olympicum (Kleine, blauwgroene bladen).
  • Hypericum x inodorum is de kruising van H. androsaemum en H. hircinum.
  • Hypericum x moserianum is de kruising van H. calycinum en H. patulum
  • Hypericum x hidcoteense is de kruising van H. calycinum en H. x cyathiflorum
  • Hypericum x cyathiflorum is waarschijnlijk de kruising van H. addingtonii en H. hookerianum

Referenties:
  • New Flora of the British Isles (Stace, 2019)
  • The Vegetative Key to the British Flora
  • Rothmaler Exkursionsflora van Deutschland: Krautige Zier- und Nutzpflazen (2007)
  • Manual of the Alien Plants of Belgium
  • Blumen in Schwaben (let op: onderscheid H. x moserianum en H. x hidcoteense niet opgenomen).
Tekst: Niels Eimers (2019) met aanvullingen van Rutger Barendse.

RutgerB

#115
Cornus - Kornoelje (vegetatief):
Kornoeljes zijn vegetatief lastig uit elkaar te houden. Rode kornoelje (Cornus sanguineus) kent drie ondersoorten: subsp. australis, subsp. hungarica en subsp. sanguinea. Deze zijn te onderscheiden aan de beharing op de onderzijde van het blad: subsp. australis heeft rechtere haren (vaak dubbele) die in één richting staan, subsp. sanguinea heeft gekromde haren die in meerdere richtingen staan en subsp. hungarica (ook te beschouwen als de kruising tussen beide andere ondersoorten) heeft qua beharing iets wat het midden houdt daartussen. Canadese kornoelje (Cornus sericea s.l.) is van Rode kornoelje te onderscheiden doordat deze meer zijnerven heeft (5-7 paar t.o.v. 3-5 paar) en een wittige bladonderzijde (geen groene).  De felrode kleur van de twijgen is juist opvallend bij Cornus sericea s.l.. In de winter wordt dit veel voor Rode kornoelje gehouden die vaak donkerdere rode twijgen heeft. Gele kornoelje (Cornus mas) heeft gemiddeld kleiner blad dan Rode en Canadese kornoelje. Het blad is langer gepunt en van boven aangedrukt behaard. De jongste twijgen zijn (licht) gekant.

De kleur van de twijgen is bij Kornoelje vaak geen duidelijk onderscheidend kenmerk. Die kleur is afhankelijk van de hoeveelheid opvallend licht, standplaats en groeistadium.

Opmerkingen:

  • Canadese kornoelje s.l. bestaat uit diverse soorten, waaronder Cornus controversa, Cornus alternifolia, Cornus amomum, Cornus alba en Cornus sericea s.s..
  • Er zijn ook nog diverse andere Kornoeljes als tuinplant in omloop die gemakkelijk verward kunnen worden met de hier behandelde soorten, maar meestal niet verwilderen.

Referenties:
Tekst: Rutger Barendse (2019) met aanvullingen van Niels Eimers.

nielseimers

#116
Lepidium - Kruidkers:
Lepidium is in bloeitijd relatief gemakkelijk op naam te brengen, dan zijn de stengelbladen en de kroonbladen nog zichtbaar. Na de bloeitijd zijn alleen de vruchten en groeivorm nog zichtbaar, om de soort in dit stadium betrouwbaar vast te stellen, kan het noodzakelijk zijn om de vruchten en zaden op te meten.

SteenkruidkersAmerikaanse kruidkersVergeten kruidkersDichtbloemige kruidkers
WetenschappelijkLepidium ruderaleLepidium virginicumLepidium neglectumLepidium densiflorum
KroonbladenAfwezigLanger dan kelkbladenKorter dan kelkbladenAfwezig of korter dan kelkbladen
RozetbladenEnkel tot dubbel veerdelig, verdroogd in vruchttijdLiervormig, verdroogd tijdens bloeiLiervormig, verdroogd in vruchttijdLiervormig, verdroogd in vruchttijd
Onderste stengelbladenEnkel tot dubbel veerdeligMet grote tandenMet grote tandenGezaagd
Bovenste stengelbladenGaafrandigGezaagd/getandZwak gezaagd/getandZwak gezaagd/getand
VertakkingenOnderaanBoveninBoveninOnderaan
GeurAanwezig, als Tuinkers/Kleine varkenskersAfwezigAfwezigAfwezig
VruchtenOvaal, 1,5-2 mm breedRond, 2,5-3,5 mm breedRond, 2,3-3 mm breedOvaal, 2-2,5 mm breed
Zaden1,3 x 0,6 mm, niet gerand1,5 x 1,1 mm, aan één zijde breed gerand1,8 x 1,2 mm, aan één zijde breed gerand1,2 x 0,7 mm, aan één zijde smal gerand
Stengel en bladenKorte, rechte of iets gebogen, stompe harenSlanke, meestal naar boven gebogen, spitse harenKorte, rechte of iets gebogen, stompe harenKorte, rechte of iets gebogen, stompe haren

Opmerkingen:
  • Vergeten kruidkers is in Heukels 24 samengevoegd met Dichtbloemige kruidkers.
  • Steenkruidkers komt meestal veel bossiger en laag bij de grond blijvender over dan de andere soorten. Dichtbloemige vertakt vaak wel laag, maar die zijstengels groeien dan vrij ver uit en neigen naar boven voordat daar bloemen aan komen waardoor bij mooi uitgroeiende exemplaren een pyramide vorm/boompje ontstaat.
  • Ook Tuinkers (Lepidium sativum) kan sterk lijken op de hier behandelde soorten. Tuinkers onderscheidt zich doordat de plant volledig onbehaard is, de grote vruchten (5-6 mm lang), de blauwgroene bladen, de veerdelige rozet- en onderste stengelbladen en de grote kroonbladen.
  • Lepidium bonariense, een lookalike van Steenkruidkers wordt d.m.v. vogelzaad geïntroduceerd en is in België en Engeland al enkele malen gevonden. Deze soort heeft ook bovenin de plant veerdelig blad en heeft iets grotere vruchten (2-3,5 mm).

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019) met toevoegingen van Rutger Barendse.

nielseimers

#117
Cochlearia - Lepelblad:
Lepelblad is met enige ervaring goed op naam te brengen, maar op basis van foto's kan dit goed lastig zijn. Hopelijk kan onderstaande tabel hierbij helpen.

Deens lepelbladEcht lepelbladEngels lepelblad
WetenschappelijkC. danicaC. offinicalis subsp. officinalisC. offinicalis subsp. anglica
Bladvoet rozetbladenHartvormigHartvormigAfgerond tot wigvormig
RozetbladenTot 1,5 cm lang, nier- of klimopbladvormigTot 5 cm lang, ovaal?? cm lang, ovaal tot omgekeerd eivormig
Bovenste stengelbladenKort gesteeldStengelomvattendStengelomvattend
Vorm vruchtenBol tot ovaal, niet afgeplat, 3-6 mm langOvaal, niet afgeplat, 3-7 mm langOvaal, afgeplat, 8-15 mm lang
Vliezige tussenschot in vrucht<2 keer zo lang als breed1,5-3 keer zo lang als breed5-12 keer zo lang als breed
Kroonbladen3 mm4-5,5 mm5,5-7 mm
Zaden?? per hok, 1-1,5 mm breed2-4(-6) per hok, 1,5-2,5 mm breed5-6 per hok, 1,5-2,5 mm breed
BloeitijdApril-juniMei-juniMei-juni

Opmerkingen:
  • In Nederland worden Engels lepelblad en Echt lepelblad als ondersoorten beschouwd. In België (waar Engels lepelblad niet voorkomt) en elders worden dit als soorten gezien.
  • In zinkbiotopen komt Zinklepelblad (Cochlearia officinalis subsp. pyrenaica) voor. Ook dit taxon wordt buiten Nederland als soort gezien (Cochelearia pyrenaica). In Nederland komt deze soort niet voor.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019) met aanvullingen van Rutger Barendse.

nielseimers

#118
Hirschfeldia incana & Brassica nigra - Grijze mosterd & Zwarte mosterd:
Grijze mosterd wordt vaak niet goed herkend, de soort is vermoedelijk veel algemener dan momenteel bekend. Grijze mosterd wordt vaak voor Zwarte mosterd aangezien, maar blijft over het algemeen lager en is lager in de plant vertakt. De echte kenmerken zitten echter in de vruchten. De verdikte snavel is bij velen reeds bekend als onderscheidend kenmerk van Grijze mosterd, maar in jong stadium is de snavel nog niet verdikt. Kijk daarom vooral naar de dikte van de vruchtsteel en eventueel naar de relatieve lengte van de snavel (zie bijlage ter illustratie).











Grijze mosterdZwarte mosterd
VruchtsteelBovenin net zo dik als de vrucht, groen blijvendVeel smaller dan de vrucht, rood wordend
SnavelRelatief lang, bovenin pas versmaldRelatief kort, direct versmald
SnavelAfgeplatRond
VruchtRondVierkant

Opmerkingen:

  • Beide soorten hebben gemeen dat ze aanliggende vruchten hebben in tegenstelling tot Herik - Sinapis arvensis. Die laatste heeft ook een langere snavel en bij armetierige exemplaren zou je dit voor Grijze mosterd kunnen houden. Vruchten van Herik zijn vaak ook meer of minder behaard.
  • Grijze mosterd onderscheidt zicht vegetatief door het doffe, grijsgroene (t.o.v. van glimmende, donkergroene) blad met regelmatige bladlobben en een eindlob die niet veel breder is dan de zijlobben.
  • Probeer goed ontwikkelde vruchten te bekijken, hier gaan de bovengenoemde kenmerken het beste op.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2019) met aanvullingen van Rutger Barendse en Willemien Troelstra.

Willemien Troelstra

#119
Centaurium  - Duizendguldenkruid:
Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythrea), Strandduizendguldenkruid (Centaurium littorale) en Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum) kunnen vanaf foto's erg lastig te beoordelen zijn. Probeer altijd een foto van de lagere stengelbladen en van de bloeiwijze in zij-aanzicht te maken.
EchtStrandFraai
Kroonbuis/kelkkroonbuis gelijk/langer dan kelk kroonbuis ongeveer gelijk kelk kroonbuis gelijk/langer kelk & versmald boven vrucht
Vruchtlengtevrucht 1,5-2 x kelkvrucht = kelkvrucht = kelk
Kroonslippenlicht tot middelroze 4-6 mmintens roze 4-6 mmdieproze 2,5-4 mm (<50% kroonbuis)
Bloemsteel0-1 mm0 mm1-4 mm
Stengelbladbreed (l<4b) spitssmal (l>5b)eirond
Stengelbladnerven3 0-1 3-5
BladrozetBreed blad + 3-5 nervensmal blad + 0-1 nerfgeen rozet tijdens bloei
Stengellijstenkantiglicht kantigkantig-gevleugeld
Hoogte15-50 cm7-25 cm<20 cm met >50% bloeiwijze
Top van de stijlSmal afgerond tot kegelvormigBreed afgerond tot bijna platn.v.t.
KelkslippenMet geen tot weinig papillenMet veel papillenn.v.t.

Opmerkingen:
  • Centaurium x intermedium, de kruising tussen Echt duizendguldenkruid en Strandduizendguldenkruid, is intermediair in alle kenmerken. Qua bladvorm en dichtheid aan papillen op de kelkslippen lijkt de kruising sterk op Strandduizendguldenkruid, maar qua stijltype en lengte van de doosvrucht meer op Echt duizendguldenkruid.
  • Strandduizendguldenkruid verkleurt onderaan oranje tijdens bloei

Referenties:
Tekst: Willemien Troelstra (2019).
groet, Willemien Troelstra