Hoofdmenu

Oude Wolven

Gestart door HPM, januari 03, 2017, 16:56:06 PM

Vorige topic - Volgende topic

peterv

Citaat van: HPM op januari 23, 2017, 21:36:33 PM
Het zou dan wel mooi zijn om ook nog iets uit de 15e eeuw te hebben.
Ik heb er wel een mooie, maar helaas uit België: "Op maandag 3 oktober 1496 in de morgen tussen het vijfde en het zesde uur stormde een dolle wolf via de Waelpoort de stad Gent binnen en beet vele mensen, zodat verscheidene er aan stierven; maar uiteindelijk is hij gedood."
Wel het toppunt van nauwkeurige documentatie: exacte plaats, datum en tijdstip!
Peter Venema

Rob Koelman

Citaat van: HPM op januari 23, 2017, 21:36:33 PMHet zou dan wel mooi zijn om ook nog iets uit de 15e eeuw te hebben.

Citaat van: peterv op januari 26, 2017, 20:43:15 PMIk heb er wel een mooie, maar helaas uit België: "Op maandag 3 oktober 1496 in de morgen tussen het vijfde en het zesde uur stormde een dolle wolf via de Waelpoort de stad Gent binnen en beet vele mensen, zodat verscheidene er aan stierven; maar uiteindelijk is hij gedood."
Wel het toppunt van nauwkeurige documentatie: exacte plaats, datum en tijdstip!

Enige onzekerheid is natuurlijk of het hierbij inderdaad om een wolf ging, of 'slechts' om een grote hond...

De praktijk wijst uit dat wolf en bepaalde typen hond makkelijk verwisseld worden door mensen die nog nooit een echte wolf gezien hebben...
Met vriendelijke groet, Rob

HPM

Citaat van: peterv op januari 26, 2017, 20:43:15 PM
Citaat van: HPM op januari 23, 2017, 21:36:33 PM
Het zou dan wel mooi zijn om ook nog iets uit de 15e eeuw te hebben.
Ik heb er wel een mooie, maar helaas uit België: "Op maandag 3 oktober 1496 in de morgen tussen het vijfde en het zesde uur stormde een dolle wolf via de Waelpoort de stad Gent binnen en beet vele mensen, zodat verscheidene er aan stierven; maar uiteindelijk is hij gedood."
Wel het toppunt van nauwkeurige documentatie: exacte plaats, datum en tijdstip!

Dat is inderdaad een mooie. Tot op het uur is uitzonderlijk.
Toch ga ik niet aan Belgie (of Duitsland) beginnen.

Rob, in die tijd waren de mensen vertrouwder met wolven dan wij ooit zullen zijn.
Herman van der Meer

HPM

Dit zijn ook leuke aanwijzingen voor wolven en het geeft ook nog een ander aspect van de 16e eeuw.

"Op 27 mei [1595] kwam de 40-jarige boer Jacob Janszoon getuigen dat twee van zijn jonge stieren afgelopen zomer waren gebeten door wolven. Beide dieren hadden de aanval overleefd, maar ze waren zo erg toegetakeld dat Jacob hen had moeten afmaken.
Hessel en Elbert Volckens hadden vervolgens aan hem opgebiecht dat zij de beesten hadden gebeten met hulp van de duivel. Jan Ottens, die vlakbij Volcken Dircxz en zijn kinderen woonde, zei nooit iets gemerkt te hebben van toverkracht bij zijn buren. Wel had hij wolven in de richting van 't Nieuweland zien lopen. Hij kende Elbert bovendien goed, omdat die twee zomers bij hem had gewoond. Jan verklaarde dat de jongen zeer leugenachtig was.
  Adriaan Reyers betuigde dezelfde dag nog dat bij hem een jonge koe en een jonge stier gebeten waren door wolven. Beide dieren waren aan hun verwondingen gestorven. Hessel zou Adriaan hiervoor om vergiffenis hebben gesmeekt.
  Ook Adriaan had de wolven op 't Nieuweland zien lopen, richting het huis van Volcken. De andere aanwezigen hadden hierover tegen elkaar gezegd: 'Dit moet Volcken met de sijne wesen'. Adriaan wist overigens niet of Volcken daadwerkelijk kon toveren, maar kon wel bevestigen dat hij hiervan regelmatig beticht werd sinds zijn vrouw Reyertgen geëxecuteerd was.
"
(Ruit, M. de (2008) 'Een afgrijselicke ende abominabele saecke. Toverijprocessen in Utrecht en Amersfoort 1590-1595')

Leuk ook die laconieke reactie bij het zien van (weer-)wolven: "Dat moet Volcken met de sijne wesen." Alsof het de gewoonste zaak van de wereld was.
Herman van der Meer

Rob Koelman

Citaat van: HPM op januari 26, 2017, 20:58:52 PM... in die tijd waren de mensen vertrouwder met wolven dan wij ooit zullen zijn.

Citaat van: HPM op januari 26, 2017, 21:12:00 PMLeuk ook die laconieke reactie bij het zien van (weer-)wolven: "Dat moet Volcken met de sijne wesen." Alsof het de gewoonste zaak van de wereld was.

En dus blijkbaar ook zeer vertrouwd met weerwolven...
Met vriendelijke groet, Rob

HPM

Ja, Rob, in die tijden waren wolven en weerwolven realiteit. Net als verwilderde en dolle honden. Die mensen wisten misschien minder dan wij, maar ze waren niet gekker.
Herman van der Meer

OJGoreng

Het maakt me wel benieuwd waarom Reyertgen geëxecuteerd is. Als zij de dochter is van de Reyert die de vader is van Adriaan, is Adriaan dus de broer van Reyertgen en de zwager van Volcken. Kwaad bloed over een geëxecuteerde zus maakt het wel opportuun om de overlevende schoonfamilie van banden met de duivel te betichten, met dank aan passerende wolven.

Ik neem nog een speculaasje.
Met vriendelijke groet, Zainal

HPM

Citaat van: OJGoreng op januari 27, 2017, 01:07:37 AM

Het maakt me wel benieuwd waarom Reyertgen geëxecuteerd is. ...

Ze was op de brandstapel gekomen wegens 'toverije'.
Herman van der Meer

OJGoreng

En dat terwijl buurman Jan nooit iets van toverij bij dat gezin had vermoed. Vuil spel, wat ik je brom! De broers Volckens zullen alles ook niet spontaan hebben opgebiecht, denk ik zo. Jan en Adriaan spelen vast onder één hoedje. Arme Volcken en zoons!
Met vriendelijke groet, Zainal

migratorius

"Volk" is Russisch (en Macedonisch) voor wolf. Kan geen toeval zijn!

JanHein

HPM

Van onze Poolse correspondent

"Warschouw den 22 December 1754. Zeker Mansperzoon te veel gedronken hebbende, reed gisteren avond met Paard en slee van hier naar Willanouw af, maar denzelve door den Dronk uit de Sleede gevallen, en op den weg zynde blyven leggen, is door de Wolven verscheurd, en tot de Beenen, die men in de laarzen gevonden heeft, opgevreten."
Herman van der Meer

HPM

Het belangrijkste van de 17e eeuw zit er nu ook in. 114 waarnemingen in 52 uurhokken.
http://waarneming.nl/soort/maps/70056?from=1600-01-01&to=1699-12-31&show_heatmap=0&count_ex=1&grid=5000
Gezien het veelvuldig voorkomen in west- en zuidoost-Brabant, is het ontbreken in het centrale deel van de provincie opvallend. Het zal wel komen door het ontbreken van (toegankelijke) bronnen.
Herman van der Meer

HPM

Deze dissertatie is interessant om te lezen: De Schepper, K. (2010) De Geschiedenis van de wolvenjacht in de Zuidelijke Nederlanden (16e-18e eeuw)
http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/457/719/RUG01-001457719_2011_0001_AC.pdf
Aanvallen op mensen worden uitgebreid besproken en geanalyseerd. Ze maakt daarbij veel gebruik van het helaas niet digitaal verkrijgbare
Jean-Marc Moriceau (2007), Histoire du méchant loup, 3000 attaques sur l'homme en France (XVe -XXe siècle)
Herman van der Meer

HPM

Voor deze 18e eeuwse gevallen heb ik de lat wat lager gelegd. Uit de tijd zelf ben ik ze niet tegengekomen, dus de deze mondelinge overleveringen zijn niet te controleren. Maar in die tijd zaten er nog volop wolven ten zuiden van de grote rivieren en ook in Drenthe kwamen ze nog voor. Dwaalgasten in Utrecht lijken mij daarom goed mogelijk.

"Nog in de XVIIIde eeuw waren er in de Provincie Utrecht. Omstreeks het jaar 1740 zag mijn oom, te paard terugkeerende van een bezoek te Maartensdijk naar Utrecht, een wolf slapende bij den weg zitten; hij reed hem, zacht stappende, voorbij, en toen spoorslags voort. Was het misschien een overgebleven gast van den harden winter van genoemd jaar? L.J."
(De Navorscher 10(1860):200)

"Een oudoom van mij , die omstreeks 1800 overleden is, heeft eens, naar mijne gissing omstreeks 1770 of 1775, toen hij 55 of 60 jaren oud was, op de heide bij Driebergen een wolf gezien, die regt-streeks op hem aankwam, doch op het geblaat van schapen of het loeien van rundvee eensklaps zijwaarts afweek. De schout van Driebergen, wien hij het verhaalde, wilde het niet gelooven, maar den volgenden dag bleek de waarheid: het dier had verscheidene beesten gebeten, was eindelijk door de boeren afgemaakt en naar Utrecht over gebragt, waar het (op de anatomie meen ik) voor ieder te zien was. Mijn vader heeft dit aan ons kinderen meermalen met vele bijzonderheden verhaald. A. Br."
(De Navorscher 12(1862):3)
Herman van der Meer

HPM

Gehavende waggons

Tielsche Courant, 27 januari 1867
"In den nacht van 18 op 19 dezer vertrok de trein no. 67 op het bepaalde uur uit Groot-Luxemburg, hij bestond uit 9 gesloten en 3 open beestenwagens, waarin schapen en koeijen werden vervoerd. Reeds had men veel met sneeuwmassa's die de baan bedekten te kampen gehad, toen — om slechts in het kort te verhalen — eenigen der geëmploijeerden en een douanier uit hunne waggons sprongen om de sneeuw, die de trein belette voort te gaan, weg te ruimen.
  Eensklaps hooren zij op geringen afstand een hol geluid; zij keeren zich om en bemerkten vijf wolven, die door den reuk der schapen daarheen waren gelokt. Wat te doen? Zoo goed als men kon wapende men zich en men opende een strijd met de wolven. Doodangst bekroop de passagiers.
  Dobé — zoo heet de douanier — werd het eerst door een van het gevaarlijk vijftal aangevallen, doch raakte daarbij gelukkig slechts een pand van zijn jas kwijt. Een der wolven is reeds gedood en de gewapenden vliegen in een wagen, terwijl de dieren den aftogt schenen te maken. Alles is stil, doch slechts voor een oogenblik; in den beestenwagen begint een hevig gebrul en gevecht, nu de wolven de schapen aanvallen. Twee uren lang duurde dit verschrikkelijk tafereel, toen een aantal werklieden een einde er aan maakten.
  Na dien tijd in angst en beven te hebben doorgebragt kon de trein zijn weg vervolgen, een der lijken van de bloeddorstige dieren met zich voerende. De passagiers bleven gelukkig ongedeerd, maar de waggons waren zeer gehavend.
"
Herman van der Meer

HPM

De 18e en 19e eeuw heb ik nu ook ingevoerd.

18e eeuw http://waarneming.nl/soort/maps/70056?from=1700-01-01&to=1799-12-31&show_heatmap=0&count_ex=1&grid=5000
136 waarnemingen in 82 uurhokken, voornamelijk in Brabant en midden-Limburg.

19e eeuw http://waarneming.nl/soort/maps/70056?from=1800-01-01&to=1899-12-31&show_heatmap=0&count_ex=1&grid=5000
24 waarnemingen in 14 uurhokken, voornamelijk uit midden-Limburg in de tijd van de vele aanvallen op mensen.
De ontsnappingen van Den Bosch 1859 en Oosterbeek 1897 heb ik ook opgenomen. Ze verschijnen in blauw op de kaart.

Nu heb ik nog een stapeltje krantenberichten die ik niet zeker genoeg vind. Ik denk dat ik die maar als onzeker ga invoeren. Dan zijn ze vastgelegd, maar verschijnen ze niet op de kaart. Er staan er dan nog wel een paar door Ruud Vlek ingevoerd op de kaart, met name omgeving Nijmegen/Groesbeek, die ik waarschijnlijk allemaal als onzeker zou hebben ingevoerd. Merkwaardig is dat er zelfs een paar van zijn goedgekeurd.
Zie https://waarneming.nl/soort/view/70056?from=1800-01-01&to=1899-12-31&prov=7
Overigens zouden onzekere gevallen van mij best op de kaart mogen verschijnen, als ze maar al zodanig herkenbaar zijn.
Herman van der Meer

HPM

Dit is een van die 'o.b.v. bewijsmateriaal' goedgekeurde gevallen:
https://waarneming.nl/waarneming/view/100191789

Rotterdamsche courant, 04-09-1819
"NIJMEGEN den 30 Augustus. In den nacht tusschen Vrijdag en Saturdag, den 27 en 28 Augustus , werd te Beek, in de weide van Hendrik Arts, een Kalf door eene Wolf, die zoo men wil moeder is, aangevallen en verscheurd. Vreeslijk geteisterd en de borst half afgegeten, vondt men hetzelve des morgens. Dit in dit jaargetijde buitengewoon geval, daar thans voor hen, nog voedsel genoeg te vinden is, doet de bewoners dier aan het Kleefsche Wald grenzende Dorpen voor den naderenden winter teducht zijn, daar in genoemd Wald vele dier gevaarlijke dieren zich ophouden en zelden dan in den winter , bij gebrek aan voedsel, hetzelve verlaten."

Door dat "eene Wolf, die zoo men wil moeder is" wordt de indruk gewekt dat een wolvin is gezien die het kalf aanviel, maar aangezien het kalf 's morgens werd gevonden valt dat sterk te betwijfelen. In 1819 was het 's nachts echt wel donker.
Weinig reden voor zekerheid dus en van bewijsmateriaal is al helemaal geen sprake.
Herman van der Meer

HPM

Weerkalf

"De bewoners van Echt (Limb.) zijn opgechrikt door de verschijning van een wolf, dien men 's nachts aan de huizen en stallen heeft zien snuffelen."
(Vlissingse Courant, 22 februari 1895)

"Uit Echt schrijft men aan de ,,Limb. Koerier": Er is consternatie in ons dorp in de hoogste mate, vooral onder de jeugd en de bezorgde huismoeders. Het ziet er niet pluis uit. Een wolf zou in onze plaats verdwaald zijn en van zijne nachtelijke wandelingen vindt men des morgens overal de duidelijkste sporen. Op het eene erf heeft hij dit stuk gemaakt, op het andere dat verscheurd en overal vindt men de grove klauwen in de sneeuw afgedrukt. Er zijn er enkelen, die beweren, 't vreeselijke dier gezien te hebben en verklaren, dat het een heusche weerwolf moet zijn, zoo verschrikkelijk ziet het beest eruit. Men kan begrijpen, hoe de gemoederen opgewekt zijn."
(Nieuwsblad van het Noorden, 24 februari 1895)

"De beruchte wolf onder Echt is gevangen. Bij die gelegenheid bleek, dat de wolf geen wolf was, maar een kalf."
(De Echo van het land van Cuyk, 2 maart 1895)

Een wolf in 1895 was niet waarschijnlijk maar een kalf als verklaring voor de verhalen vind ik toch ook niet erg aannemelijk.
In Maasbommel werd in 1872 een wolf tot ree verklaard.
Herman van der Meer

HPM

Tussen 1500 en 1900 werden in Nederland tenminste 755 wolven bemachtigd, waarbij 51 oude en 458 jonge.
Het is een minimum omdat ik ongetwijfeld lang niet alles heb gevonden, maar ook omdat soms alleen over 'wolven' wordt geschreven, zonder daarbij een aantal te noemen. Dat heb ik dan als 2 gerekend. Ik veronderstel dat het er in werkelijkheid enige duizenden geweest zullen zijn. Het grootste aantal per jaar wat ik heb kunnen noteren is 27 in 1749; een optelsom van 12 gevallen.
Bij kleinere aantallen zonder opgegeven leeftijd zal het wel voornamelijk om adulten gegaan zijn, en bij grotere aantallen om juvenielen.
In de slechts 52 gevallen waarbij een geslacht werd opgegeven was 22(42%) man en 30 vrouw.
In 106 gevallen werd vermeld dat ze waren geschoten en in 51 gevallen gevangen. Het kon dan wel om meerdere exemplaren per geval gaan. In werkelijkheid zal het verschil niet zo groot zijn omdat jongen wel niet uit het nest geschoten zullen zijn. Overigens werden er wel jongen geschoten, maar dat zullen grotere geweest zijn.
Herman van der Meer

HPM

"De heer Gysbert Montenberg, opperhoutvester van het kroonkomein, doodde voor ruim een eeuw de laatste wolf, die bij Nijmegen de streken onveilig maakte. Zijn achterkleinzoon Gljsbert Montenberg, rentmeester van den heer Jan Luden van Heumen, bracht dezer dagen voor het eerst in ons land drie jonge wolven voor het kasteel ,, Moockerheide, " waar deze dieren opgekweekt worden, om te dienen als fokmateriaal tot verkrijging van het echte ras ,,wolfshond", die afgericht worden tot bewaking van het jachtterrein der Moockerheide. De lichtbak kan nu wel naar den zolder, want deze honden bewijzen als politiehond uitstekende diensten."
(Nieuwe Brielsche Courant, 1908-08-23)

Ik dacht even dat dit bericht wat meer licht zou kunnen werpen op de moeizame laatste wolven uit de omgeving van Nijmegen, maar het heeft het over "voor ruim een eeuw", terwijl ik uit die omgeving geen gevallen ken van voor 1915. Dat schiet dus niet op.
Maar in ieder geval vertelt het iets over het fokken van bastaarden.
Herman van der Meer

peterv

Citaat van: HPM op januari 16, 2017, 21:38:13 PM
Ah, Buisman. Dan heb ik genoeg aan deel en pagina.
Ik ben nog met andere dingen bezig, anders zou ik gelijk aan de andere kant beginnen. Wie weet kom er nog iets uit de 14e en 15e eeuw uit.
Ondertussen heb ik alle delen gehad. De oudste die Buisman noemt betreft wolven in Denemarken [.... waarin gezegd wordt, dat in 1047 tussen Denemarken en Noorwegen de wolven over het ijs liepen, .....], de oudste Nederlandse vermelding is volgens mij meer beeldspraak, na de stormvloed van 14 december 1287 [Een wonderlijk voorval: en man, een wolf, een hond en een haas, kwamen op een balk levend in de Wolden aan]. (de Wolden is de omgeving van Garmerwolde, Oostwold, provincie Groningen).
Voor het overige bevatten de delen van Buisman, afgezien van de door mij al eerder genoteerde gevallen, geen duidelijk gedateerde of gelokaliseerde wolven in Nederland, wel regelmatig uit het buitenland.
Peter Venema

HPM

Dank voor je moeite, Peter.
Herman van der Meer

HPM

Steenwolf

"Eindhoven, den 28 November. Heden is alhier in de nabijheid van de stad, aan het riviertje de Strijpsche Gender, door eene zich op jagt bevindende jager, een Wijfje van een Steenwolf geschoten. Dit dier had men, eenige dagen te voren, nog op andere plaatsen bespeurd, zonder dat men het nogtans voor een Wolf aanzag; de zeldzaamheid van zulk een Roofdier, in deze streken, deed niemand op die gedachte komen, maar men hield het voor een verloren hond of uitermate groote vos, ook had men nog van geen roof of aanval op huisdieren, aan de nabijheid van zulk een gevaarlijk dier blootgesteld, vernomen; waarschijnlijk vond de Wolf ook aas genoeg aan krengen en mesthopen, daar hij zich zoo nabij de menschen en huizen ophield. De Jager schoot hem met ordinaire jagthagel in twee schoten genoegzaam mors dood."
("Dagblad der provincie Braband", 02-12-1814)

Dit het enige eigentijdse bericht wat ik over dit geval heb kunnen vinden. Dat is vreemd omdat je in die tijd wel wat meer ophef over een wolf zou verwachten, zeker na de golf van menselijke slachtoffers in midden-Limburg enkele jaren eerder(1810-1812). Later is het bericht of het geval wel vele malen aangehaald.
Het geval is op basis van dit bericht door anderen al twee keer als zekere waarneming ingevoerd, maar ik beschouw het als onzeker.
Juist vanwege het nog recente voorkomen in Limburg valt een wolf als dwaalgast bij Eindhoven niet helemaal uit te sluiten, maar ik acht het toch minder waarschijnlijk.

Dit is ook het enige geval wat ik ben tegengekomen waarin sprake is van een 'Steenwolf' en ik heb verder ook niets gevonden over steenwolf in verband met wolven of andere diersoorten.
Heeft iemand een idee wat ermee bedoeld zou kunnen zijn? Wat maakte een wolf een steenwolf?
Herman van der Meer

ronris

Citaat van: HPM op februari 19, 2017, 11:37:51 AM
Steenwolf

"Eindhoven, den 28 November. Heden is alhier in de nabijheid van de stad, aan het riviertje de Strijpsche Gender, door eene zich op jagt bevindende jager, een Wijfje van een Steenwolf geschoten. Dit dier had men, eenige dagen te voren, nog op andere plaatsen bespeurd, zonder dat men het nogtans voor een Wolf aanzag; de zeldzaamheid van zulk een Roofdier, in deze streken, deed niemand op die gedachte komen, maar men hield het voor een verloren hond of uitermate groote vos, ook had men nog van geen roof of aanval op huisdieren, aan de nabijheid van zulk een gevaarlijk dier blootgesteld, vernomen; waarschijnlijk vond de Wolf ook aas genoeg aan krengen en mesthopen, daar hij zich zoo nabij de menschen en huizen ophield. De Jager schoot hem met ordinaire jagthagel in twee schoten genoegzaam mors dood."
("Dagblad der provincie Braband", 02-12-1814)

Dit het enige eigentijdse bericht wat ik over dit geval heb kunnen vinden. Dat is vreemd omdat je in die tijd wel wat meer ophef over een wolf zou verwachten, zeker na de golf van menselijke slachtoffers in midden-Limburg enkele jaren eerder(1810-1812). Later is het bericht of het geval wel vele malen aangehaald.
Het geval is op basis van dit bericht door anderen al twee keer als zekere waarneming ingevoerd, maar ik beschouw het als onzeker.
Juist vanwege het nog recente voorkomen in Limburg valt een wolf als dwaalgast bij Eindhoven niet helemaal uit te sluiten, maar ik acht het toch minder waarschijnlijk.

Dit is ook het enige geval wat ik ben tegengekomen waarin sprake is van een 'Steenwolf' en ik heb verder ook niets gevonden over steenwolf in verband met wolven of andere diersoorten.
Heeft iemand een idee wat ermee bedoeld zou kunnen zijn? Wat maakte een wolf een steenwolf?

Ben aardig op zoek geweest naar de naamgeving "Steenwolf" maar niets kunnen vinden, ook niet in oude Duitse en Belgische (jacht)artikelen/geschriften enz.
Suggestie mijnerzijds, niet gestoeld op feiten maar gaat het hier wel om een wolf? Er zijn momenteel in Europa weer waarnemingen van jakhalzen, was dat in die tijd of daarvoor ook nog het geval in Nederland of bij de buren?  Jakhals werd ook wel rietwolf genoemd, zeker in Hongarije. In jouw artikel wordt ook nog eens benadrukt dat het hier wel om een heel zeldzaam dier gaat, wellicht nog zeldzamer dan de wolf waarvan in 1810-1812 in zuid-Limburg nog melding werd gemaakt.

Jakhalzen zijn natuurlijk ook wel bekend als "stenen" dier, zeker bij de oude Egyptenaren werd de jakhals vaak afgebeeld als (stenen) beeld.     
 

HPM

Dank je, Ron. Ik had ook al vergeefs in het Duits gezocht.
In het krantenartikel wordt ook gewoon over een wolf gesproken, dus het lijkt me waarschijnlijker dat eerder een wolf bedoeld werd dan een jakhals. Ik ben ook nooit eerder een vermelding van een jakhals tegengekomen, dus als het er een was zal het een ontsnapte geweest zijn.
Herman van der Meer

peterv

Gokje: Het betreft wellicht een steenmarter of een das? Het hoeft niet beslist een hondachtig dier te zijn geweest. Hamsters worden/werden ook korenwolf genoemd. De grootte van het dier in het artikel zegt mij niet zoveel (hond of uitermate grote vos). Heel veel dieren worden in verhalen/pers opgeblazen tot enorme proporties.
Peter Venema

HPM

Ik heb ruim 20 gevallen uit de 19e eeuw als onzeker ingevoerd. De kans dat het om honden ging acht ik te groot, maar ik wilde ze toch bij de wolven vastleggen. Enkele ervan waren door anderen al als zekere wolven ingevoerd.
Onzekere waarnemingen worden niet op de verspreidingskaarten getoond.

Er zijn ook nog een stuk of 10 vergelijkbare vermeldingen uit het begin van de 20e eeuw, maar ik ben niet van plan om ook die in te voeren. Daarvoor lijken ze me te onwaarschijnlijk en ik wilde ergens een grens trekken. Die had ik misschien ook wel bij 1850 kunnen trekken.
Herman van der Meer

marcel234

Is er ook een topic over wolven die kinderen in Nederland op hebben gegeten?

HPM

Citaat van: marcel234 op maart 18, 2018, 19:50:29 PM

Is er ook een topic over wolven die kinderen in Nederland op hebben gegeten?

Niet dat ik weet maar zie de eerste pagina van dit topic.
https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=382069.msg2054790#msg2054790
Herman van der Meer

marcel234