Als je een waarneming plaatst op Waarneming.nl, dan bestaat de kans dat je wordt gevraagd om aanvullende informatie voor een sluitende determinatie. Dit kan vooral gebeuren als je een zeldzame soort meldt (hierop wordt je ook gewezen in het invoerscherm), maar ook een algemeen voorkomende soort op een ongebruikelijke locatie of in een afwijkende periode kan reden zijn om navraag te doen.
Sommige gebruikers ervaren dit als vervelend. "Waarom geloven jullie mij niet?" is dan vaak de reactie, en vervolgens is er sprake van een moeizame discussie. In dit artikel geven we tekst en uitleg over het belang van kwaliteitscontrole, en hoe je hier als gebruiker van Waarneming.nl mee om kunt gaan.
Waarom kwaliteitscontrole?
Waarneming.nl is een enorme verzameling gegevens, die nu en in de toekomst inzicht biedt in de biodiversiteit van Nederland en omstreken. In veel gevallen is Waarneming.nl het digitale equivalent van het aloude notitieboekje. Het is voor allerlei natuuronderzoeken een enorme stap vooruit dat er zoveel gegevens worden verzameld en bewaard.
Voor een correct beeld is het van belang dat gegevens ook gecontroleerd worden. Natuurlijk is het ondoenlijk om ieder individuele waarneming te controleren. Daarom filtert Waarneming.nl door middel van kennisregels alle waarnemingen, en brengt deze onder de aandacht van experts ("admins"). Hiervoor worden onder andere methodes uit de statistiek en bekende gegevens over het voorkomen van soorten in Nederland gebruikt.
De admins controleren vervolgens de determinatie, en kunnen om extra informatie vragen, voorstellen om de waarneming te wijzigen of op "determinatie onzeker" te zetten, et cetera. Door gebruik te maken van een netwerk van admins kunnen we snel en efficiënt komen tot een acceptabele kwaliteit van de database. Waarneming.nl is continu op zoek naar methoden om de kwaliteit nog verder te verbeteren, maar wil wel het laagdrempelige karakter van de site behouden.
Waarom geloven jullie mij niet?
Als een admin contact opneemt met een waarnemer, dan zien we helaas vaak dat er negatief gereageerd wordt. "Waarom geloven jullie mij niet?" is een terugkerende vraag. Deze vraag is eigenlijk niet eens aan de orde. Het is niet zo dat we iemand niet geloven, of dat iemands expertise in twijfel wordt getrokken. Er wordt gevraagd om meer informatie, je wordt verzocht je kennis te delen. Hoe ben je tot deze determinatie gekomen? Door de interactie met de expert kun je wellicht je eigen kennis vergroten. En soms is het zo dat de admin iets bijleert (het toegeven van fouten hoort zeker bij zijn takenpakket, alsmede het hebben van een olifantenhuid en doorzettingsvermogen).
Het is soms best vervelend als er aanvullende informatie wordt gevraagd. Misschien wordt je aan het twijfelen gebracht, of misschien realiseer je je, dat je onvoldoende bewijsmateriaal hebt verzameld (genoteerd, gefotografeerd, opgenomen). Dit komt alle natuurliefhebbers bekend voor. Uiteindelijk is het in het belang van de natuur om eerlijk te zijn naar je zelf en naar anderen. Je kunt zelf overtuigd zijn, maar de waarneming is dan onvoldoende gedocumenteerd. Daarnaast is er een bekend fenomeen genaamd "wishful thinking". Dit betekent, dat de mens soms zichzelf voor de gek houdt, en ziet wat hij graag wil zien. Juist om te voorkomen dat dit leidt tot een nieuwe soort voor Nederland of extreme zeldzaamheden, is het van belang om een (opmerkelijke) waarneming goed en objectief te documenteren. Tenslotte is het zo dat bij verschillende soortgroepen het heel erg moeilijk is om een soort te determineren zonder microscopisch of ander onderzoek. Met andere woorden, alleen in een gespecialiseerde onderzoeksomgeving kan een determinatie tot op soortniveau worden "afgemaakt" -- voor een veldwaarneming moet dan vaak genoegen worden genomen met een verzamelsoort.
Hoe documenteer ik mijn waarneming?
In veel gevallen biedt een digitale foto of een geluidsopname duidelijkheid. Ontbreken die, of geven die geen uitsluitsel, dan zijn andere kenmerken van belang. Zeker bij extreme zeldzaamheden is het van belang om goed te noteren (of als dat niet kan, te onthouden) wat je waarneemt. Niet voor niets wordt in de verschillende atlassen vaak de naam van de eerste ontdekker van een soort voor Nederland genoemd. Die waarneming moet dan wel gedocumenteerd zijn. Eeuwige roem komt je niet zomaar aanwaaien! Ook voor minder zeldzame soorten kan een ongebruikelijke waarneming een (heel) ander beeld over het voorkomen van de soort in Nederland geven.
De admins hebben vaker met dit bijltje gehakt, en zullen je ook zeker helpen bij het komen tot de juiste conclusie. Echter, het is ook hun taak om alternatieven te benoemen, die ook passen bij de waargenomen kenmerken, maar tot een andere determinatie zouden kunnen leiden.
Wat als de determinatie niet sluitend blijkt?
Constateer je in overleg met de admin dat de determinatie niet sluitend is, dan werk je de waarneming bij. Je zet bijvoorbeeld de determinatie op onzeker, of je wijzigt de soort naar een verzamelsoort. Vaak zal de admin een suggestie doen.
Wat als ik het niet eens ben met de admin?
Dat kan gebeuren. Je hoeft je waarneming ook niet aan te passen. De admin zal een markering op de waarneming plaatsen die aangeeft dat de waarneming niet meetelt voor de database van Waarneming.nl (code "NA", "Not Approved"). In jouw eigen, persoonlijke archief (en in je exports) staat de waarneming wel.
Als je vindt dat de admin een fout maakt, of als je een second opinion wilt, dan kun je altijd een e-mail sturen naar info@waarneming.nl.
Mag een admin zomaar mijn waarneming aanpassen?
Nee. Je waarneming is van jou, daar blijft Waarneming.nl van af. De admins kunnen alleen de "adminstatus" van een waarneming aanpassen (bijvoorbeeld "NA"). Er zijn een paar uitzonderingen:
1) Bewust misbruik van de site. Grappenmakers zijn van alle tijden, en mensen die bewust foute informatie invoeren worden geweerd, en hun waarnemingen gewist.
2) Niet reageren van de waarnemer op vragen van de admins. Als een admin je vraagt om meer informatie, en er volgt geen reactie, dan zal de waarneming na verloop van tijd door de admin (wegens onvoldoende documentatie) op "NA" worden gezet. Mocht het zo zijn, dat er wel een foto beschikbaar is, en die foto geeft uitsluitsel over de determinatie, maar de soort is onjuist, dan kan een admin de soort van de waarneming wijzigen. Er wordt altijd een opmerking toegevoegd, zodat de actie van de admin bekend is.
3)
Wanneer uit een bijgevoegde foto duidelijk blijkt dat het gaat om een andere soort dan de gebruiker vermeldt, dan mag de waarneming, mét uitleg via de
commentaarfunctie, worden gewijzigd. Bijvoorbeeld: 'Op de foto staat een Witgat i.p.v.
Bosruiter, soort is gewijzigd door de admin'
4)Op verzoek van een gebruiker.
5)Als het de snelheid van valideren aanzienlijk vergroot als de wijziging gelijk tijdens het valideren wordt uitgevoerd en het de intentie van een waarneming niet wezenlijk wijzigt.
We hopen, dat deze toelichting een stukje extra duidelijkheid geeft. En nu? Lekker naar buiten, genieten van de natuur, zowel van de zeldzaamheden als van de doodgewone soorten.