Nematode (?)-> Mermis nigrescens

Gestart door corzonneveld, mei 23, 2016, 21:56:30 PM

Vorige topic - Volgende topic

corzonneveld

Ik zou graag willen weten welke soort dit is
Het betreft deze waarneming
http://waarneming.nl/waarneming/view/119097298
Aaltje onbekend - Nematoda indet. gezien op 2016-05-23 Amstelveen - Middenhoven/Waardhuizen
Foto's:






Toelichting:
In mijn Japanse Esdoorn, 4 ex., heen en weer zwiepend op uiteinde blaadjes Esdoorn, verder kruipend. Tijdens regen, na nacht lang regenval.

Kan iemand hier iets over zeggen. In lengte groot (5 - 10 cm), maar zoooo dun! Ze kropen boven in de rode esdoorn, aan het eind van een blaadje staken ze ver uit en zwiepten dan ver in de rondte, op zoek naar houvast.
bij voorbaat dank Cor Zonneveld
Met vriendelijke groet,
Cor Zonneveld

Natural History Photographs: www.corzonneveld.nl

grunsven

Geen nematode (die zijn kleiner) maar een paardenhaarworm.
In Nederland is alleen Gordius setiger bekend dus dat is een goede kanshebber.
Roy van Grunsven
De Vlinderstichting - Dutch Butterfly Conservation (www.vlinderstichting.nl)

corzonneveld

Vreemd; een flink aantal jaren geleden heb ik een keer zo'n worm alleen beschreven (toen geen foto), ik dacht toen aan Paardehaarworm, maar toen werd juist Nematode gesuggereerd. Volgens Brusca & Brusca (Invertebrates) kunnen de parasitair vormen tot 8 m (!) lang zijn; daarbij vergeleken zijn mijn wormpjes maar ieniemienie.

Nog een puntje: Nematomorpha hebben (vaak? altijd? soms?) een tweelobbige staart (zie bijgevoegde foto, eentje uit Frankrijk); ik heb die niet gezien bij mijn tuinwormpjes. Ik voeg nog een extra foto bij van een helemaal zichtbaar exemplaar, geen spoor van zo'n staart. Op het web vond ik een plaatje van G setiger, met zo'n tweelobbige staart.

Tot slot, Zijn Paardehaarwormen niet aquatisch? 't Was wel nat, maar toch niet echt aquatisch nat  :angel:
Met vriendelijke groet,
Cor Zonneveld

Natural History Photographs: www.corzonneveld.nl

David Tempelman

zeker paardenhaarworm, maar soort of genus is niet te zeggen . g. setiger is inderdaad aquatisch, andere leven ook elders, tot in sprinkhanen aan toe en vallen soms uit de lucht.
met vriendelijke groet,
David

Ton van Haaren

#4
Sorry maar dit moet ik echt even rechtzetten. Dit zijn nematoden der familie Mermithidae. Paardenhaarwormen zijn aquatisch en leven in zoet en zout water. mermithidae zijn uitermate grote nematoden en vertonen dit typische gedrag maar waarom weet ik niet precies. Verder hebben trouwens alleen de mannetjes van paardenhaarwormen een tweelobbige staart. De vrouwtjes hebben dit niet en lijken dan sprekend op nematoden.
Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-

grunsven

Leuk, ik wist niet dat die zo groot werden. Dat is dan wel erg waarschijnlijk inderdaad.
Roy van Grunsven
De Vlinderstichting - Dutch Butterfly Conservation (www.vlinderstichting.nl)

Ton van Haaren

Er is een revisie van Nematomorpha van Andreas Schmidt-Rhaesa (1997), een onderzoeker aan de universiteit van Hamburg, waarin europese soorten van paardenhaarwormen worden beschreven. Volgens hem is er maar één onbetrouwbare waarneming van Gordius obesus, die later weer is ingetrokken. Op basis van zijn werk zijn de volgende soorten ge-extraheerd die in Nederland voor zouden kunnen komen. Maar er is nog maar nauwelijks enig faunistisch onderzoek gedaan naar Nematomorpha in Nederland. De waarneming van G. setiger (en G. aquaticus) in Nederland is uitermate dubieus maar verschijnt zo nu en dan in teksten, maar er is geen gegronde reden waarom deze als inheems moet worden beschouwd.


Gordionus alpestris
Gordionus bilinareolatus
Gordionus dorieri
Gordionus dubiosus
Gordionus scaber
Gordionus violaceus
Gordionus  albopunctatus
Gordius aquaticus
Gordius germanicus
Gordius heinzei
Gordius longareolatus
Gordius mülleri
Gordius plicatulus
Gordius setiger
Gordius undulatus
Parachordodes pustulosus
Parachordodes tolosanus
Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-

corzonneveld

#7
Dank je Ton, leuk iets te weten! Ik vond een oud artikel (A contribution to our knowledge of the Mermithidae) online, dat ook enige informatie over de levenscyclus bevat. Als ik het goed interpreteer, waren mijn wormen vrouwtjes die eieren leggen. Die moeten tzt door sprinkhanen worden geconsumeerd, en dan leven de wormen parasitair in de sprinkhaan.

Oh, en het Nederlands Soorten Register meldt Gordius setiger wel - ten onrechte?
Met vriendelijke groet,
Cor Zonneveld

Natural History Photographs: www.corzonneveld.nl

Ton van Haaren

De Nederlandse fauna 10 (http://www.repository.naturalis.nl/document/333290) zegt hierover (op p156): "In Nederland zijn acht soorten vastgesteld in zoet water, maar de nomenclatuur is oud en onbetrouwbaar (Mol, 1984, Schuurmans Stekhoven, 1934)".  Echter in de eerdere versie van de biodiversiteit van Nederland (http://www.repository.naturalis.nl/document/133144) staat (op p80) dat er maar 1 soort in Nederland is vastgesteld en weer met referenties Mol (1984) en Schuurmans Stekhoven (1934). Ik heb er Mol (1984) op nageslagen (zie bijlage) en die zegt dat alleen Gordius setiger in Nederland bekend is met als bron Heinze, K., 1941. Saitenwürmer oder Gordioidea (Nematomorpha). Dahl, Die Tierwelt Deutschlands 39. Fischer, Jena. 78p. Ik heb dit boek niet, maar ik vind het wel opvallend dat Schmidt-Rhaesa (1997) dit boek in zijn lijst met referenties heeft staan, zonder dat er ook maar melding van wordt gemaakt bij de soort G. setiger. Mol (1984) noemt verder ook nog G. aquaticus maar deze is niet inheems want in het onderschrift staat hierover: "Er zijn geen literatuuropgaven uit Nederland bekend van Gordius aquaticus waarbij de determinatie betrouwbaar is uitgevoerd. Vermoedelijk werd en wordt deze naam 'per definitie' gegeven aan alle opvallend lange wormen. Dat zullen vaak Nematomorpha zijn, maar misschien ook soorten uit andere groepen (b.v. de oligochaete worm Haplotaxis gordioides of Nematoda van de familie Mermithidae). De echte Gordius aquaticus is zeker niet de algemeenste soort der Nematomorpha (Heinze 1941)."
Redeke (1948) heeft het in zijn boek "Hydrobiologie" het alleen over G. aquaticus (op p246): "Hij komt door het gehele land verspreid, doch naar het schijnt nergens zeer talrijk en voornamelijk in ondiep zoet water voor." Echter is het niet onwaarschijnlijk dat hij niet op de hoogte was van Mermithidae en zijn hoofdstuk heeft geschreven op basis van de zowel deze nematoden en de echte paardenhaarwormen. Deze hele familie Mermithidae wordt namelijk niet eens behandeld in dit boek. Kortom de melding van elke paardenhaarworm, inclusief G. setiger en G. aquaticus zou gecontroleerd moeten worden omdat dit zeer waarschijnlijk is gebaseerd op oude en dus onbetrouwbare determinaties. Die Gordius obesus die ooit voor Nederland gemeld zou zijn, berust zeer waarschijnlijk op een vergissing met etikettering, want die soort zou beperkt zijn tot Equador (Schmidt-Rhaesa 1997).
Ik heb overigens alle foto's van Nematomorpha onbekend in wrn.nl gechecked en dit betrof in alle gevallen een Mermithidae.
Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-

grunsven

Met de verwisseling van Nematomorpha en Mermithidae volg ik in elk geval een rijke traditie  ;D .
Maar erg interessant en duidelijk nog wat werk aan de winkel.
Roy van Grunsven
De Vlinderstichting - Dutch Butterfly Conservation (www.vlinderstichting.nl)

Ton van Haaren

#10
Inderdaad, aangezien ik nog nooit heb gehoord van een zekere waarneming van een paardenhaarworm in Nederland. Dus als je er een ziet, VERZAMELEN en (laten) determineren. Het liefst een mannetje met die 2 lobben. Je zou zomaar de eerste paardenhaarworm voor Nederland hebben. En zoals terecht door Mol (1984) wordt opgemorken lijkt de oligochaet Haplotaxis gordioides (een soort die ook onder water leeft in beken en bronnen) op eerste gezicht op een Paardenhaarworm. Haplotaxis (en alle andere oligochaeten of wormvormige organismen) hebben NOOIT een tweelobbige staart.
Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-

David Tempelman

ai wat een vergissing van mij :lips sealed: dankjewel Ton
met vriendelijke groet,
David

marcel123

De link ben ik kwijt, dus dan maar dit:


''De laatste dagen, vooral na verfrissende regenbuien, worden regelmatig lange dunne wormen waargenomen (tot 20 cm lang, één mm dik) die omhoog klimmen in de vegetatie, zelfs op natte ruiten zijn ze gezien. Zelf zat ik ook met de vraag, zijn het paardenhaarwormen (Gordiidae) of nematoden uit de familie Mermithidae. Ik heb de vraag of die 'in het veld' te herkennen zijn even voorgelegd aan collega Andreas Schmidt-Rhaesa in Hamburg, de paardenhaarwormspecialist. Hij schrijft:[/size]Lieber Tom,
Mermithiden und nematomorphen auseinanderzuhalten ist nicht immer leicht, aber bei adulten Tieren geht es ganz gut. Ich habe mal in einem Übersichtsartikel für das Handbook of Zoology 2013 ein paar Unterscheidungemerkmale zusammengestellt (siehe Anhang). Nematomorpha sind meist im Wasser, selten in feuchtem Boden. Wenn Menschen Mermithiden finden, ist es meist Mermis nigrescens, bei denen die Weibchen gerne auf Gartenpflanzen klettern, um die Eier abzulegen. Ein Wurm auf den Blättern von Vegetation ist fast immer Mermis nigrescens.
Leider gibt es im Moment keinen Mermithiden-Spezialisten mehr. Helmuth Kaiser aus Graz ist lange im Ruhestand und auch George Poinar aus den USA ist es. Soweit ich weiss, arbeitet kein jüngerer Wissenschaftler/Wissenschaftlerin an der Gruppe.
Viele Grüße,

Andreas.
In de bijlage waarnaar hij verwijst staat dat de volwassen exemplaren wel te onderscheiden zijn: Mermithieden zijn bleek of transparant, hebben spitse uiteinden en de eieren zijn met het blote oog zichtbaar. Gordiidae zijn gewoonlijk donker de uiteinden zijn afgerond en de eieren zijn klein, met het blote oog niet te zien. De mannetjes van de Gordiidae hebben een gespleten staart. We mogen er dus van uitgaan, op gezag van Andreas, dat als we lange dunne wormen op planten aantreffen, dat het om Mermis nigrescens Dujardin, 1842 gaat.''

corzonneveld

Geweldig, door ieders inspanningen zelfs een waarschijnlijke soortnaam! Ontzettend bedankt voor jullie moeite!!
Met vriendelijke groet,
Cor Zonneveld

Natural History Photographs: www.corzonneveld.nl

Arp

#14
Naar aanleiding van deze duscussie is een mooi artikel verschenen van ons aller Ton van Haaren in de laatste Macrofaunanieuwsbrief (139) die vermoedelijk weldra hier online zal komen :

https://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/monitoring/ecologie/macrofaunanieuws/

Ton van Haaren (2017) Komen er Paardenhaarwormen (Nematomorpha) voor in Nederland? - Macrofaunanieuwsmail 139, 13 november 2017, pp.2-8. (PDF)

Misschien leuk om ook nog even een paar andere aardige, oude discussies te linken zodat deze discussie als cross-ref voor Paardehaarwormen en Nematoden gebruikt kan worden:
- vreemd beestje (topic 48016, mei 2008)
- wat is dit (topic 48340, mei 2008)
- aaltje van ca 8 cm! (topic 50030, juni 2008)
- Paardenhaarworm (topic 108687, mei 2010)
- Nematode spec. (topic 148364, juni 2011)
- Levende haar (topic 153605, juli 2011)
- Nematode ? (topic 220783, april 2013)
- Worm of Slang? (topic 231985, juni 2013)
- Worm in/uit boomsprinkhaan? (topic 244100, aug.2013 Frankrijk)
- Onbekend wormpje op hortensia (topic 277701, mei 2014)
- Keverlarve met wormen (topic 314131, april 2015)
- Worm? Potworm? (topic 359392, mei 2016)
- Paardenhaarworm?? (topic 376385, okt.2016 Indonesië)
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)


Ton van Haaren

Recent onderzoek heeft aangetoond dat paardenhaarwormen wel degelijk voorkomen in NL. Die zijn beperkt tot bovenloopjes en bronbeken langs de Utrechtse heuvelrug. Artikel is in de maak.
Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-

Arp

Top dat je dat even hier meldt Ton - en interessante vondst dus  :duim:
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

marcel234

Paardenhaarwormen zijn erg populair deze week in de tuin lijkt het. Komt dat door het natte voorjaar?
https://www.facebook.com/100003685215468/videos/2340730932726391/

Leuk dat je meld dat er een artikel is, maar waar wordt dat gepubliceerd?

Ton van Haaren

We zijn nog steeds aan het schrijven. Ik hoop het volgend jaar af te hebben. Artikel ligt onder op de stapel, helaas. Kan alvast verklappen dat we in ieder geval twee soorten hebben.
Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-

G.J.stoop

mermis nigrescens? of paardenhaar?

Ton van Haaren

Met vriendelijke groet
Ton

"There's a fine line between fishing and just standing on the shore like an idiot."
-Steven Wright-