Om ook
deze vraag iets te beantwoorden.
In Nederland en België is een aantal van min of meer "dergelijke" goudhaantjes met zwartig halsschild en rode dekschilden te vinden:
Chrysolina polita (5,7-8,3mm) : JW/B; EuCh; ksib; ColPol.
Chrysomela populi (9,3-11,9mm) : JW/B; EuCh; ksib; ColPol; CB.
Chrysomela saliceti (6,2-9,0mm) : JW/B; EuCh; ksib; ColPol;
Chrysomela tremula (7,6-9,4mm) : JW/B; EuCh; ksib; ColPol;
Gonioctena spp. (4,5-7,5mm) : JW/B; EuCh; ksib; ColPol.
Daarnaast kan de kleurcombi nog bij een aantal andere Chrysomelidae voorkomen, maar die zijn op habitus snel uit te sluiten. Datzelfde geldt eigenlijk voor de
Gonioctena's - die toch al zelden ongevlekte dekschilden en een geheel zwart halsschild hebben - en voor
Chrysolina polita. Ik noem ze even, zodat beginners niet vergeten deze ook te vergelijken.
Als we alleen naar de
Chrysomela's kijken wordt het lastiger. Iemand die ze allemaal goed kent zal ze waarschijnlijk min of meer gemakkelijk op habitus in één oogopslag uit elkaar kunnen houden, wat al bij de grootte begint en vervolgens over de exacte vorm van het halsschild gaat. Maar van foto zijn dat soort dingen heel veel moeilijker te beoordelen. De grootte zie je niet en de vorm van kever/halsschild krijg je op foto meestal onder een verkeerde hoek aangeboden. Bovendien zal er maar een handjevol mensen in Nederland zijn die ze überhaupt eventueel "van een afstandje" min of meer zeker op naam kan brengen (afgezien van de kontvlek). Voor de rest van ons blijft er niks anders over dan goed naar de kenmerken kijken en die zijn meestal op foto niet goed te zien.
Zelf ken ik, zoals iedereen,
populi tot vervelens toe, maar de andere twee nagenoeg niet. Dankzij Theo Kiewiet heb ik alleen
saliceti een keer beter kunnen bekijken aan de hand van een zwikje verzamelde exemplaren van Ameland op alcohol (bedankt Theo!

). Dat is fantastisch voor de morfologie, maar kleurnuances en houding van de levende kever leer je er niet van. Wat hieronder staat is dus hoofdzakelijk "boekjeswijsheid".
Hèt hamerkenmerk voor
populi is de
zwarte vlek op het einde van de dekschildnaad.
C.saliceti en
tremula hebben dat niet (zie bijlage). Beide kunnen hier ipv de zwarte vlek hooguit een beetje donkerder bruinig gekleurd zijn, of de kever is helemaal zwart (zeldzaam). Eigenlijk ben je dan klaar. Als je hieraan denkt terwijl je de kever voor de lens hebt, dan heb je 99,99999% van alle rood-zwarte
Chrysomela die je tegenkomt correct op naam.
Alle andere kenmerken zijn moeilijker te fotograferen en veel lastiger van foto te beoordelen.
Fotografeer dus altijd de kont van deze rood-zwarte kevers.
Als het een
Chrysomela is (dus niet
Chrysolina polita of een
Gonioctena) en de kever heeft
geen zwarte stip op de kont, dan neem je de kever mee. Altijd.
De andere kenmerken om de vreselijk algemene
populi van de twee zeldzame af te zetten zijn de inkeping van het derde tarslid (verstopt achter het vierde(!):
populi duidelijk diep ingekeept, de andere niet/nauwelijks) en de bestippeling van verdikte rand van de dekschilden (enkele rij bij
populi, dubbel bij de andere twee). Dat laatste heb ik aan
saliceti bekeken en ik kan je verzekeren dat het
géén "fotokenmerk" is

Voor onderscheid tussen
saliceti en
tremula is vooral een goede scherpe foto
recht dorsaal op het halsschild nuttig zodat de vorm én de groeven duidelijk herkenbaar zijn. Verder kun je dan ook weer naar de tarsen kijken:
tremula met twee uitstekende tandjes aan de onderkant van het uiteinde van het laatste tarslid,
saliceti (en
populi) daar eventueel wel met scherpe hoeken, maar niet in tandjes uitgetrokken. Ook dit is van foto lastig. Ik heb foto's van
saliceti waar je zou zweren dat het een tandje is, uit een andere hoek weer niet.
Verspreiding en waardplant zijn hooguit van beperkt nut om een keuze tussen
saliceti en
tremula iets waarschijnlijker te maken (
populi zit "overal" en op "alles").
Ch. tremula diep in het binnenland en eigenlijk alleen nog maar in Limburg en vooral op
jonge Ratelpopulier (maar ook op Wilg);
Ch. saliceti vooral langs de kust en met een voorkeur voor Wilgen (Kruip- en Bittere), maar ook op Ratelpopulier.
Dus: Kont bekijken en indien geen zwarte stip, dan kever meenemen.
Al het andere gaat in het veld op foto zo goed als zeker niet lukken (een doodenkele uitzondering met walgelijk goede camera en dito geduld daargelaten

)
De kever van Bas zou ik op basis van vindplaats en habitus/halsschild inderdaad als onzekere
populi wegzetten.
Bronnen:
- Winkelman, Jaap (2014) De Nederlandse goudhaantjes (Chrysomelidae: Chrysomelinae) - Entomologische Tabellen, vol.7, 91pp. Leiden: EIS/NEV/Naturalis. info/kopen.
- Nederlandse Goudhaantjes-webpaginga's (Jaap K. Winkelman)
- Hubble, David (2010) Test Version 2010: Keys to the adults of Seed and Leaf Beetles of the British Isles. (Coleoptera: Bruchidae, Orsodacnidae, Megalopodidae & Chrysomelidae) PDF (Let op: dit is een Testversie van het iets uitgebreidere boek (2012) hieronder.
- Hubble, David (2012) Keys to the adults of seed and leaf beetles of Britain and Ireland. - Field Studies Council (FSC) occasional publications vol,156, 136pp.. ISBN 9781908819086. info/kopen.
- Mohr, K.H. (1966) Chrysomelidae - In: Freude, H.; Harde, K.W.; Lohse, G.H. (eds.) Die Käfer Mitteleuropas, Vol.9, pp.95-299.. Krefeld: Goecke & Evers. PDF
- Chrysomela Bestimmungstabelle op coleo-net.de
- Chrysomelidae - Checklist and Iconography (Lech Borowiec, Univ. Wroclaw)
- ...