Gaffelwaterjuffer in de Achterhoek

Gestart door Marcel_Wasscher, augustus 24, 2012, 10:41:16 AM

Vorige topic - Volgende topic

Marcel_Wasscher

Afgelopen dinsdag 21 augustus 2012 was ik even ten noorden van Winterswijk en fotografeerde daar een vrouwtje gaffelwaterjuffer Coenagrion scitulum. Kenmerken: Klein blauw vrouwtje Coenagrion met twee strepen op zijkant borststuk. Groene onderkant van de ogen. Zeer zwarte tekening op achterlijf, steeds met één middenspitsje. Voorand segment 8 met twee lichte vlekken (bij mercuurwaterjuffer zou die recht zijn). Bij aanvaarding door de CWNO zou dit de eerste waarneming buiten Zeeland en Limburg zijn.
Zelf weet ik niet hoever de soort inmiddels in Duitsland naar het noorden is opgeschoven, maar dat het vermoedelijk een zwerfster uit Duitsland is lijkt me aannemelijk. De waarneming is na een periode met warm weer.
De biotoop is een plasje waarbij de vegetatie plasje lijkt op  duinplasje met in water langs oever kranswieren en gewone waterbies aangevuld met vlottende bies.

Marcel Wasscher

AvanderHeijden

Goeie actie, Marcel! Paar jaar nog, dan zit 'ie in heel NL waarschijnlijk. Leuk om dit te volgen!



JohanvantBosch

Gaaf man!
En dan bel je niet even... stuur je alleen een berichtje dat je 2 nachtjes in Winterswijk gaat kamperen....  O0 :P

Ik heb wel eens makkelijker vrouwtjes gezien trouwens, met meer blauwe tekening op de achterlijfsegmenten.

Over de verspreiding/ontwikkeling:
- Er zijn twee waarnemingen uit Zuid-Holland en een uit Noord-Brabant in behandeling bij de CWNO. Alle zonder fotografisch bewijsmateriaal.
- Er zijn inmiddels enkele waarnemingen uit Noord-Limburg aanvaard, waarvan 1 zeer dicht bij de grens met Noord-Brabant.
- Er zijn inmiddels diverse waarnemingen uit Zeeland buiten Zeeuws-Vlaanderen, met fotografisch bewijsmateriaal
- Zoals in een ander topic deze week aangegeven worden waarnemingen in Zeeuws-Vlaanderen vanaf 1 januari 2012 niet meer beoordeeld door de CWNO.

Ik wil nogmaals pleiten voor een stop van het vervagen van waarnemingen van Gaffelwaterjuffer. Behalve in de gevallen waar het expliciet om een kwetsbaar gebied (bv vegetatie) gaat of een gebied met andere kwetsbare soorten. Ik zou dat van geval tot geval bekijken en in de gevallen waar dat echt nodig is kiezen voor volledig embargo (dus zwaarder dan vervagen).

timtermaat


Wauw! Je moet 'm er maar uithalen, zo'n donker vrouwtje!
Knap werk en leuke ontdekking.


Tim

Tim Termaat

Anne Hueber †

Heb wel ff zitten turen op de foto's.....idd vrij donker, je zou toch welverwachten, dat wat van de torpedo-achtigen figuren te zien is en basis tussen de segmenten wat lichter.
Maar ja, wat kan het anders zijn.....dit kan niet missen ;D

Marcel_Wasscher

Eerlijk is eerlijk, ik heb ook heel wat moeten turen. Geen van de foto's van de Nederlandse vrouwtjes op waarneming.nl is zo donker. Ze is dus inderdaad donkerder dan verwacht, maar ik zou er zelf alleen dit van kunnen maken.
Marcel

Anne Hueber †

De foto's op het forum bekijken, of de foto's bij de waarneming goedkeuren, is toch wel ff wat anders.....vandaar mijn getuur ;) ;D
Enne.....gefeliciteerd Marcel met deze toffe waarneming :duim:

Sticht

Citaat van: JohanvantBosch op augustus 24, 2012, 12:09:25 PM


Ik wil nogmaals pleiten voor een stop van het vervagen van waarnemingen van Gaffelwaterjuffer. Behalve in de gevallen waar het expliciet om een kwetsbaar gebied (bv vegetatie) gaat of een gebied met andere kwetsbare soorten. Ik zou dat van geval tot geval bekijken en in de gevallen waar dat echt nodig is kiezen voor volledig embargo (dus zwaarder dan vervagen).

Op de eerste plaats: Mooie waarneming Marcel!
Ik ben het met Johan eens, niet meer vervagen, tenzij kwetsbaar gebied.

Marcel_Wasscher

#8
Ook ik ben met het niet vervagen eens. Het gebied waar ik dit vrouwtje zag is het Masterveld, van het Gelders Landschap. Het is een plasje/ vennetje dat weinig kwetsbaar is en ligt ten noorden van Ratum (251.292,445.928), aan het einde van een klein heideveldje. 
Marcel

JohanvantBosch

Bij het zoeken naar een vergelijkbaar vrouwtje werd mijn aandacht getrokken door dit beessie
http://waarneming.nl/foto/view/3807821
Deze is nu goedgekeurd als scitulum.en lijkt ook een oude dame. Ook met weinig blauwe tekening. Bij beter kijken denk ik dat het geen scitulum is, maar een Kleine roodoog.
Wat eerst opviel waren de vervaagde schouderstrepen. Maar er blijken ook geen achterhoofdsvlekken te zien. Ik twijfelde of dat alleen zo lijkt of dat het echt zo is. Volgens mij ontbreken de achterhoofdsvlekken echt.
Verder klopt ook alles voor viridulum. Ik zocht nog een soort extra bevestiging. Ik denk dat ik die heb hoewel niet met een beschreven kenmerk. Bij plaatjes kijken krijg ik de indruk dat bovenkant S10 blauw is bij viridulun en bij scitulum zwart....

Weia

Citaat van: JohanvantBosch op augustus 25, 2012, 00:46:16 AM
http://waarneming.nl/foto/view/3807821
Deze is nu goedgekeurd als scitulum.en lijkt ook een oude dame. Ook met weinig blauwe tekening. Bij beter kijken denk ik dat het geen scitulum is, maar een Kleine roodoog.
Eens met roodoogje.
Groeten, Weia
rode bosmieren: https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,342651.0.html
pagina over variatie bij een paar lastige libellensoorten: www.at-a-lanta.nl/weia/LibellenVariatie.html
motmugjes van foto determineren: http://www.at-a-lanta.nl/weia/Motmuggen.html
familie motmuggen systematisch http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=378882.0

Anne Hueber †

Citaat van: JohanvantBosch op augustus 25, 2012, 00:46:16 AM
Bij het zoeken naar een vergelijkbaar vrouwtje werd mijn aandacht getrokken door dit beessie
http://waarneming.nl/foto/view/3807821
Deze is nu goedgekeurd als scitulum.en lijkt ook een oude dame. Ook met weinig blauwe tekening. Bij beter kijken denk ik dat het geen scitulum is, maar een Kleine roodoog.
Wat eerst opviel waren de vervaagde schouderstrepen. Maar er blijken ook geen achterhoofdsvlekken te zien. Ik twijfelde of dat alleen zo lijkt of dat het echt zo is. Volgens mij ontbreken de achterhoofdsvlekken echt.
Verder klopt ook alles voor viridulum. Ik zocht nog een soort extra bevestiging. Ik denk dat ik die heb hoewel niet met een beschreven kenmerk. Bij plaatjes kijken krijg ik de indruk dat bovenkant S10 blauw is bij viridulun en bij scitulum zwart....

Klopt helemaal Johan, goed opgemerkt!
Ik had de waarneming al goedgekeurd.....heb nu gevraagd de Kleine roodoog apart in te voeren.

JohanvantBosch

Graag gedaan... vond dit toch wel een lastige. Omdat ze oud is, vervagen ook wel eens kleuren.

Terug naar de waarneming van Marcel... de laatste ooit in NL?

Marcel_Wasscher

Alle laatste commentaren even goed moeten lezen. Was even bang dat ik het mis had, maar het was de andere waarneming die nu als kleine roodoogjuffer is gedetermineerd. Verder inderdaad een zeer late waarneming. Uit het artikel dat ik met Kees Goudsmits schreef: "In België zijn er waarnemingen tussen 19 juni tot 5 augustus, met de meeste waarnemingen in juli (libellenwerkgroep Gomphus, 2006). Verder naar het zuiden heeft de soort een vroegere vliegperiode, in Slovenië van begin juni tot begin augustus (Kotarac, 1997) en in Turkije van half mei tot eind augustus (Kalkman, 2006)'."
Dus alleen Turkije gaat daar overheen, alhoewel ik die late augustus waarneming niet uit het grafiek op de site zie: http://www.libellen.org/epallage/maps_graphs/coenagrion_scitulum.html
Groet,
Marcel
Literatuur:
Wasscher, M.Th. & K. Goudsmits, 2010. De Gaffelwaterjuffer Coenagrion scitulum, terug van weggeweest in NW-Europa. Brachytron 13: 19-25.
zie: http://www.brachytron.nl/Brachytron/brachytronsums/Brachytron%2013-1&2-2.pdf


Sticht

Citaat van: JohanvantBosch op augustus 25, 2012, 10:54:10 AM

Terug naar de waarneming van Marcel... de laatste ooit in NL?

Waarnemerseffect? Marian Kiefer had er nog een op 18-08 in Z.Vlaanderen.
http://waarneming.nl/waarneming/view/70638129
Wie kijkt daar verder? Wellicht vliegen ze nog steeds.

Anne Hueber †

Citaat van: JohanvantBosch op augustus 25, 2012, 10:54:10 AM
Terug naar de waarneming van Marcel... de laatste ooit in NL?

Dat lijkt er tot nu toe idd wel op.

theomuusse

Erg gekke scitulum dit, Marcel.

Ik hoop dat ie aanvaard wordt want de eerste voor Brabant van mij en Bas haalde het niet vanwege de groene onderkant van de ogen.
Zou een speer moeten zijn geweest.
En dat was nog wel een mannetje.

Theo

theomuusse

Weet je zeker dat het geen mercuur is?

Theo


JohanvantBosch

Je prikkelt wel weer Theo. Ik vind het toch ook een raar beest.....

Anne Hueber †

Dan zou de achterrand van het halsschildje uitsluitsel moeten geven.
Ik heb het idee, dat het bij Gaffel wat meer gelobt is.
Bij Mercuur heeft dat de vorm van een accolade.
Misschien toch nog ff een crop van het halsschildje Marcel ;)

Marcel_Wasscher

#20
Oh inmiddels heeft Anne gereageerd en dat is net wat ik aan het doen was.
Punt 1: het waren lastige foto's om te maken, maar volgens mij is het halsschildje zo iets uitvergroot en lijkt het me eerder een iets gegolfde achterrand (KD: blz 112) dan rechte achterrand met middenuitsteeksel (KD blz. 110). Maar nu zie ik wel dat hij duidelijk minder gegolfd is dan http://observado.org/foto/view/2737944
Punt 2. Mijn hypothese is: indien voorrand segment 8 en 9 deels licht gekleurd is, dan is het een vrouwtje gaffelwaterjuffer, indien geheel recht dan zou het alle twee kunnen zijn.
Een vrouwtje mercuurwaterjuffer : http://observado.org/foto/view/3844701
Een vrouwtje gaffelwaterjuffer recht: http://observado.org/foto/view/2737944
idem beetje, blauw bij voorrand segment 8: http://observado.org/foto/view/2197054
idem meer blauw: http://observado.org/foto/view/1346470
idem zeer veel blauw: http://observado.org/foto/view/3498198
Lastig, lastig (vooral ook omdat er misschien wat lichte glimmende delen bij zitten). Maar mijn voorkeur blijft naar gaffelwaterjuffer gaan, vooral ook omdat de groene onderkant van de ogen zo heftig is en een beetje ook wel door de biotoop.
Groet,
Marcel

Anne Hueber †

#21
Tsjonge.....het benne en blijve krengen :rolleye:

Daar komt ie:
De achterrand van het halsschildje bij Mercuur heeft meestal een fijn getekende lichte streep (dat zie je bij Gaffel niet)
Dat is op jouw foto duidelijk te zien.....ook lijkt het de vorm van een accolade te hebben.
Het blauw tussen de segmentdelen lijkt ook beter bij Mercuur te passen.
Alleen heb ik wat moeite met de schouderstreep, die is bij Merccur toch wat smaller dan de schouderstreep op jouw foto.

Al met al begin ik tocht steeds meer richting Mercuur te denken.
Niets veranderlijker dan een mens ;D 8)

Anne Hueber †

Marcel, ik had de waarneming al als Gaffel goedgekeurd.....heb 'm nu voor alle zekerheid maar ff op 'in behandeling' gezet.

Marcel_Wasscher

Nog maar eens even in m'n boekenkast rondgesnuffeld. Een mogelijk antwoord komt van Erich Schmidt (1929) Die Tierwelt Deutschlands, Volume 4 Teil 1, blz 26-27, waarbij ik het figuur 24 heb bijgevoegd. De kleur van de aanhangsels van de twee soorten blijkt te verschillen:
- wit bij de mercuurwaterjuffer (zie fig 24 g) en foto http://observado.org/foto/view/3844701
- zwart bij de gaffelwaterjuffer (zie fig 24 h) en foto http://observado.org/foto/view/1346470
Volgens mij ziet segment 10 er bij het vrouwtje van mijn waarneming alsvolgt uit (zie foto hierbovenP1200660uu.jpg): deel tegen segment 9 aan met een zwarte tekening (en daarin wat witte spiegeling), dan op de zijkant veel en bovenop iets minder lichtblauw, daarachter aan de bovenkant zwart en aan de onderkant lichtblauw. Daar de aanhangsels aan de bovenkant van het achterlijf achter segment 10 uitsteken lijken mij de aanhangsels op deze foto zwart. Dat zou voor mijn determinatie een gaffelwaterjuffer betekenen.
Groet,
Marcel

Es en Faz

En een Azuur vrouwtje? eentje zoals deze: http://waarneming.nl/foto/view/743498  :angel:

Ik ben bij vrouwtjes ooit eens op de 'voetjes' (tarsus) gaan letten.

-Gaffel lijkt hele witte voetjes te hebben, welke soms door enkel wat zwart onderbroken zijn (hoofdzakelijk wit).
-Mercuur, half om half/zwart-wit, waarbij wit overheerst (meer wit als zwart). 
-Azuur en Variabele, hoofdzakelijk zwart en soms onderbroken door een licht wit streepje (meer zwart als wit).

Op de foto's lijken de voetjes erg donker, het blijft overigens een gokje  ;) .

Groetjes Esther
Groetjes Es & Faz
Onze webstek: http://www.macromia.nl
Heidelibellen Determinatie Sleutel: http://macromia.nl/Info-contacts-links/determinatie.html

JohanvantBosch

Er zijn een paar gedachten die mij bezighouden bij dit beessie:
- over Mercuur... ik denk daar met deze schouderstrepen niet zo snel aan. Ik zou ze liever wat rechter en smaller zien. Achterlijftekening zou denk ik prima passen.
- Over Gaffel: ik zou graag foto's zien van andere gaffels met zo weinig lichte tekening. Kan dat? En... met de pterostigma's moeten we toch een heel eind komen. Op mijn telefoon kan ik ze niet echt vinden, straks ff kijken hoe dat op de pc is.
- Azuur... daar heb ik ook aan zitten denken. Hoe sluiten we die uit bij dit beest. In het veld heb je dat misschien op grootte gedaan?

JohanvantBosch

Overigens Theo... volgens mij hangt die van jou nog....;-)

Marcel_Wasscher

#27
Jeetje wat een tijd gaat hierin zitten. Esther kijk eens mee: op http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=184642.0 heb jij op de onderste compilatie rechts de laatste segmenten van azuurwaterjuffer op een rij gezet. Dat heb ik nu voor de gaffelwaterjuffer daar nu links naast erbij gedaan. De voorlaatste is ook met veel zwart op verzoek van Johan.
Groet,
Marcel

Anne Hueber †

Citaat van: Marcel_Wasscher op augustus 27, 2012, 09:59:01 AM
Jeetje wat een tijd gaat hierin zitten.

Tsja Marcel.....dan moet je ook maar niet zoiets aparts zien/claimen ;)
En je hebt toch nog vakantie en anders geef je je leerlingen nog maar een extra dagje vrij..... 8)

Anne Hueber †

Dit topic is wel de moeite waard, om in het pinned-topic 'discussies over lastige soorten' te zetten.