Parasieten veroorzaken zombiebijen

Gestart door Violet (en Remco), februari 13, 2011, 17:37:23 PM

Vorige topic - Volgende topic

Violet (en Remco)

Er bestaan bepaalde parasieten, de zogenaamde Waaiertjes, die parasiteren op Zandbijtjes. De parasieten zorgen ervoor dat de bijtjes eerder dan normaal actief worden. In dit topic staat her en der veel info, we zullen proberen de belangrijkste zaken in deze beginpost te verzamelen (in ontwikkeling 15-02-2013).

Geparasiteerde zandbijtjes worden voor hun doen extreem vroeg actief en zijn meestal erg sloom. Als je goed kijkt naar hun achterlijfje kan je tekenen van parasieten, de Waaiertjes zien.

Actuele oproep 03-2015: DNA-onderzoek heeft nieuwe inzichten aan het licht gebracht, daarom is meer, nieuw materiaal gewenst.
John Smit zou graag exemplaren van geparasiteerde bijtjes en/of de mannelijke parasieten ontvangen i.v.m. DNA-onderzoek.
Zie hieronder de lijst waar John nog geparasiteerde exemplaren van zou willen ontvangen. Andrena vaga hoeft niet meer verzameld te worden in ieder geval (zie tevens reactie 95 in dit topic).

Soortenlijstje:
Andrena apicata
Andrena barbilabris
Andrena bimaculata
Andrena carantonica
Andrena clarkella
Andrena florea
Andrena fucata
Andrena haemorrhoa
Andrena helvola
Andrena minutula
Andrena nigroaenea
Andrena nitida
Andrena nitidiuscula
Andrena synadelpha
Andrena tibialis
Andrena varians
Andrena wilkella

Zowel bijtjes met Stylops als exemplaren mannetje Stylops.

"Voor het verzamelen is het in ieder geval van belang dat ze droog gehouden worden, dus niet meteen in de alcohol. Dat maakt het uitprepareren van de vrouwtjes een stuk makkelijker, mits de exemplaren vers zijn.Het is het makkelijkst dat wanneer je geparasiteerde bijen tegenkomt je ze levend opstuurt, dan maak ik ze dood en prepareer de vrouwtjes uit."

Verzamelde exemplaren opsturen aan:

J.T. Smit
EIS Kenniscentrum Insecten, Postbus 9517, 2300 RA, Leiden.
of: Antwoordnummer 10430, 2300 WB, Leiden

Volgens John heb je op de eerste de beste dag van het jaar met 9 graden C kans op A. vaga.

Artikelen:
Waaiervleugeligen http://www.eis-nederland.nl/waaiervleugeligen.html

Waaiertjes in je lijf http://www.repository.naturalis.nl/document/124842

Waaiervleugeligen en Zandbijen http://www.eis-nederland.nl/pdfs/Smit_1994.pdf

Het Heidecicadewaaiertje http://www.repository.naturalis.nl/document/159606

Bijverschijnselen (p 28-29) http://www.nev.nl/hymenoptera/bzzz23.pdf

Waaiervleugeligen van Nederland http://science.naturalis.nl/media/177872/smit_smit_2005_strepsiptera.pdf

Bericht Natuurbericht http://www.natuurbericht.nl/?id=7845

Verslag IVN Eemland 2011 http://www.ivn-eemland.nl/Actueel/Nieuws/Default.aspx?nwsid=14&titel=Beestjes,%20ze%20zijn%20er%20weer!



Hoe het allemaal begon:

Wat heerlijk toch dat de lente in aantocht is; vandaag de eerste zandbijtjes gezien  ;D
Maar welke? Grijze zandbij - Andrena vaga ? Of is het toch een andere soort?

Het betreft deze waarneming http://waarneming.nl/waarneming/view/52297353
een onzekere Grijze Zandbij - Andrena vaga gezien op 2011-02-13 te Soest - De Stompert
foto`s :






Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl


Violet (en Remco)

Thanks voor de bevestiging Jaco, we zetten hem op zeker  :)
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Deze is extreem vroeg, zeker voor vrouwtje, maar in dit geval met een extra reden bovenop het zachte weer.
Kijk maar eens op het achterlijf, daar zit een Stylops.
Om de een of andere reden heeft een Stylops-infectie tot gevolg dat bijen eerder actief worden.

Groet Ivo
Groet Ivo

Hetty Soetekouw

CiteerKijk maar eens op het achterlijf, daar zit een Stylops
is dat dan een Stylops melittae?
met vriendelijke groet,

Hetty Soetekouw
~~Seraka Photography~~

Violet (en Remco)

Dag Ivo,

Dat klinkt interressant!

Bedoel je dan met een Stylops dat rode uitsteekseltje op de 3 foto - aan haar achterlijf ?

Dat maakt ze dus vroeger actief, in dit geval extreem vroeg? En is dit dan het lege omhulsel of zit het beestje hier nog in en gaat de zandbij dit niet overleven?

Nog nooit van een Stylops gehoord trouwens, weer veel geleerd tot dus toe  :duim:
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Bij zandbijen is het inderdaad steeds Stylops melittae en het is inderdaad dat roodbruine uitsteekseltje.
Het betreft hier een levend exemplaar dat lijkt op een (nagenoeg) volwassen vrouwtje. Ik weet echter niet hoe mannetjes eruitzien voor hun verpopping; ik weet niet eens of ze dan uberhaupt van buitenaf goed zichtbaar zijn.
Onder de soort Stylops melittae kun je in elk geval een aantal mooie foto's van zowel mannetjes als vrouwtjes vinden.

Groet Ivo
Groet Ivo

Violet (en Remco)

Dus invoeren als S. melittae, geslacht onbekend of als vrouwtje?
Heeft verzamelen zin?

We zullen deze in ieder geval ook invoeren.
Nogmaals dank voor de onverwachte toevoeging!
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Citaat van: Ivo Raemakers op februari 13, 2011, 19:20:18 PM
Om de een of andere reden heeft een Stylops-infectie tot gevolg dat bijen eerder actief worden.

Groet Ivo

Trouwens, echt actief waren deze twee exemplaren niet... Zeg maar eerder versuft of enorm sloom; er zat weinig beweging in. Zal ook wel te maken hebben met de parasiet?
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Bij de Stylops is het geslacht wat mij betreft onbekend.
Misschien dat John Smit later nog een keer uitsluitsel geeft.

Het gebrek aan activiteit zal wat de bij betreft vooral aan de temperatuur hebben gelegen.
Stylops-vrouwtjes komen gedurende hun leven nooit van hun plaats.

Groet Ivo
Groet Ivo

Ivo Raemakers

Ik had tot nu toe niet door dat het 2 verschillende bijen waren.
De Stylopsen zitten bijna op dezelfde plaats.

Groet Ivo
Groet Ivo

Violet (en Remco)

aaah, mijn fout, sorry  :-\

Foto's zijn van 1-en-hetzelfde exemplaar. Er was er nog eentje, maar die ging niet echt graag op de foto... Dat zijn allemaal bewogen foto's... Zelfs met de beste wil kunnen we daar niets van maken.

Was in ieder geval dezelfde soort zandbij, maar geen Stylops op de wazige foto's te ontdekken. Wat natuurlijk niet zegt dat er geen Stylops aanwezig was.

Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

LakeSide

Citaat van: Ivo Raemakers op februari 13, 2011, 21:47:47 PM

Het gebrek aan activiteit zal wat de bij betreft vooral aan de temperatuur hebben gelegen.
Stylops-vrouwtjes komen gedurende hun leven nooit van hun plaats.

Groet Ivo


Ik dacht dat dat ook te maken had met de Stylops. Dat die een stofje uitscheidt dat de bij versuft maakt, zodat de paring met het mannetje meer kans van slagen heeft.

glhnijhof

Tja.... Toeval of niet. Vanmiddag aan het wandelen geweest en ook maar eens een kijkje genomen op de plek waar normaliter een hele grote kolonie grijze zandbijen zit. Ik had zeker niet verwacht dat ze nu al actief zouden zijn. Tot mijn verbazing waren ze dat dus wel en het viel mij op dat er vliegjes in de buurt actief waren. Een van de bijtjes werd zelfs belaagd door zo'n vliegje. Het leek of ze eitjes in het beestje aan het leggen was. Nadat ik een aantal foto's had genomen nam ik me voor om het op dit forum te zetten. Bij het openen van het forum zag ik dit topic en toen vielen de puzzelstukje in elkaar. IK had namelijk vorig jaar ook al een aantal fotos van een bijtje gemaakt met wat uitstulpsels op het achterlijf. Zie bijgaande foto's. Nu dus het mannetje en vrouwtje bij elkaar. Wat een leuke en leerzame waarneming.

De 2 eerste foto's zijn van vanmiddag.
Mannetje Stylops
Op de volgende 3 foto's het vrouwtje
Gr.

Gerard Nijhof

nielsyese

Mannetjes Stylops worden zelden gezien. Leuke waarneming :duim:
Met vriendelijke groet, Niels-Jan Dek

LakeSide

Officieel zijn Strepsiptera geen vliegjes. Ze zijn voor zover ik week nog niet ingedeelt, omdat ze kenmerken van verschillende groepen hebben :)


Ik had zelf vorig jaar ook het geluk om een mannetje te zien. Blijft een apart gezicht!




michielelderenbosch

Hoi, ik heb deze waarneming gister gezien(16-02-2011)

http://waarneming.nl/waarneming/view/52350972

Wie kan mij hier wat meer over vertellen?
Groeten Michiel Elderenbosch

LakeSide

Citaat van: michielelderenbosch op februari 17, 2011, 11:16:29 AM
Hoi, ik heb deze waarneming gister gezien(16-02-2011)

http://waarneming.nl/waarneming/view/52350972

Wie kan mij hier wat meer over vertellen?


Inderdaad ook dezelfde soort. Je vind hem bij het invoeren bij "Insecten(overig)"

Harsbijtje

Heb gisteren en vandaag ook in 2 verschillende gebieden
Stylops melittae's gevonden.

Zie onderstaande link.

Violet (en Remco)

Het is leuk om te zien dat de soort opeens 'onder de aandacht' is. Goed voor de verspreidingsgegevens!

We hopen dat het volgend weekend mooi weer is en we nog eens een kijkje kunnen nemen bij 'de Soester kolonie'. Zijn ze alweer verdwenen of zijn er nog Stylopsen te vinden?
Hoe lang bedraagt de vliegtijd van de mannetjes? We hebben begrepen dat de exemplaren op zich maar heel kort leven, maar gedurende welke periode zijn de mannetjes te zien?
We zullen eens proberen om een oogje in het zeil te houden  ;)
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl


Violet (en Remco)

Ja, thanks Henk  :duim:

We hebben inderdaad deze link mee gestuurd naar de site van IVN-Eemland, om als link bij ons verhaaltje te plaatsen. Zeer informatief en interessant!
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Henk Soepenberg

Vriendelijke groeten,
Henk

Ivo Raemakers

Vandaag een A. vaga kolonie bezocht, maar afgezien van wat naar boven gewerkt zand was er nog geen activiteit.
Wel een vloog er een Andrena fulva vrouwtje en jawel hoor, die was gestylopiseerd.

Groet Ivo
Groet Ivo

Violet (en Remco)

Het lijkt er dus op dat al die vroege waarnemingen komen door Stylopsen. Of is dat te kort door de bocht?
Blijft in ieder geval zeer interessant, hoop dat we dit weekend ook nog even kunnen gaan kijken bij de Soester kolonie.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Nog geen weeend, maar wel de tijd gehad om alvast even te gaan kijken op deze stralende dag  ;D

Aangetroffen: Zeker 30 bijtjes die suf op de grond zaten of rond kropen. Zonder uitzondering met 1 of meer Stylopsen. Geen mannetjes Stylops gezien, maar het was ook nog redelijk vroeg op de dag en koud, misschien dat dat ook nog uit maakt?
Ook een paar exemplaren A. vaga gevonden die het loodje hadden gelegd.

Vraag me het volgende af: is het bekend hoe groot een kolonie A. vaga gemiddeld is? Bij ons betreft het een stukje van een paar vierkante meter. 's Zomers is het er altijd druk met 'vliegverkeer' van de bijtjes. Stel dat er 300 bijtjes leven (lijkt me al best veel voor dat stukje) dan zou het dus betekenen dat zeker 10% gestylopiseerd is (mooi woord Ivo, zelf bedacht of een reeds bestaand woord?). Kan een kolonie hieraan ten onder gaan? Is dat toevallig bekend? Op zich lijkt het me dat de natuur dat wel goed geregeld heeft maar ben er wel nieuwsgierig naar.

We zullen de kolonie in ieder geval regelmatig gaan controleren.

Groetjes,
Violet
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Om te vliegen, zullen Stylops-mannen vast wat hogere temperaturen prefereren; vliegen kost al energie genoeg.
Andrena vaga nestelt meestal in kolonies, vaak in hoge dichtheden en soms met duizenden tegelijk. 30 gestylopiseerde (een niet door mij verzonnen woord overigens) bijen lijkt mij bijzonder en al helemaal in een niet al te grote kolonie. Misschien moet je John Smit tezijnertijd maar eens inlichten. Vermoedelijk is er niet veel bekend over parasiteringspercentages, jouw waarneming is dus interessant, zeker als je later nog eens inschatting maakt van het totaal aantal aanwezige nesten. Zelf zie ik wel heel regelmatig stylops maar nooit veel tegelijk.
En ja, het is wel mijn ervaring dat extreem vroege zandbijen vrijwel zonder uitzondering stylops bij zich dragen (afgezien van per ongeluk binnenshuis gehaalde of opgegraven exemplaren). Mijn meest extreme waarneming is een Andrena florea vrouw op klein hoefblad in maart terwijl de exclusieve waardplant heggerank nog grotendeels ondergronds bivakkeerde.

Groet Ivo
Groet Ivo

Violet (en Remco)

Laat die hogere temperaturen, èn mannen Stylops maar snel komen  ;D

Maar als A. vaga in hoge dichtheden nestelt, zou het dus ook kunnen dat er op een paar vierkante meter veel meer exemplaren voorkomen dan 300?
We zullen de kolonie dit jaar eens goed bestuderen, al vragen we ons af hoe we een schatting kunnen maken als alles af en aan vliegt...
Zal ook een berichtje aan J. Smit sturen.

Citaat van: Ivo Raemakers op maart 03, 2011, 07:51:09 AM
Mijn meest extreme waarneming is een Andrena florea vrouw op klein hoefblad in maart terwijl de exclusieve waardplant heggerank nog grotendeels ondergronds bivakkeerde.

Die A. florea was dus ook gestylopiseerd?
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Ondanks dat John Smit momenteel op reis is, kregen we een zeer snelle reactie op onze mail.
Hij vond het inderdaad een interessante waarneming.

Tevens heeft hij nog wat documenten mee gestuurd: we moeten ze nog even goed door lezen, maar het zag er leerzaam uit.

Het is leuk dat we hier het Zandbijwaaiertje - Stylops melittae wat meer onder de aandacht kunnen brengen. Wij hadden er zelf nog niet eerder van gehoord, maar zijn echt blij dat we dit weer hebben bijgeleerd!
En als je weet waar je op moet letten (en wanneer) dan is de kans op het zien van een S. melittae een stuk groter! Duzzz: slome Andrena vaga + waarneming in februari/begin maart = grote kans op S. melittae.
En dan moet je nog goed kijken en de mazzel hebben dat de vleugels er niet voor zitten. Wat zijn die parasietjes klein!
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

gko

ik denk dat jullie schatting heel redelijk is, verstandig is in ieder
geval om het aantal nestgaten/holen te tellen op het hoogtepunt van de kolonie.
Je hebt dan een vast ijkpunt, wat je vervolgens kunt gebruiken om ongeveer
het aantal bijen te schatten, ik weet de factor niet precies maar die zal
tussen de 3 en de 5 liggen, dus 300 bijen is tussen de 60 en 100 gangen (schat ik),
ik hoor graag hoe een expert daar over denkt en of daar al cijfers over bekend zijn,
ook wil ik graag meer weten over het grote aantal mollenbulten bij 
de mij bekende vaga en clarkellakolonies. Ik verdenk de mollen ervan
deze kolonies als een soort provisiekamer te gebruiken gezien
de concentratie bulten in en langs de kolonie (en veel minder buiten de kolonie),
misschien is dit reeds meer mensen opgevallen, Het is natuurlijk erg moeilijk te
bewijzen, nog een vraag: ik vind hier bijen met drie stylopsen, kunnen het er
nog (veel) meer zijn per bij?
met vr gr gkoopman