Parasieten veroorzaken zombiebijen

Gestart door Violet (en Remco), februari 13, 2011, 17:37:23 PM

Vorige topic - Volgende topic

Violet (en Remco)

Dank voor je reactie gko. Zou inderdaad mooi zijn als een kenner kan laten weten of de door jou geopperde factor klopt, dan hebben we een goede manier om de grootte van de populatie vast te stellen.

Leuke vraag ook over de mollen! Helaas kunnen wij daar niet over mee praten, want voor zover we weten komen er in  'ons' A. vaga gebied eigenlijk geen mollen voor. Kan me in ieder geval niet herinneren daar ooit een molshoop gezien te hebben. Maar daar gaan we vanaf nu natuurlijk wel op letten!

Van de 30 exemplaren A. vaga die ik van de week heb bekeken, was er geen eentje waar ik 3 Stylopsen bij heb kunnen ontdekken. Dat betekent natuurlijk niet dat er max. 2 op een bijtje zaten.
Denk dat er best behoefte is aan meer waarnemingen en details, zodat de onderzoekers er wat meer mee kunnen. En natuurlijk voor alle liefhebbers/geïnteresseerden op Waarneming.nl
Daarnaast is het 'Stylops-seizoen' natuurlijk ideaal voor insectenliefhebbers; ze zijn makkelijk te vinden in een periode dat er verder minder insecten te vinden zijn dan tijdens de rest van het jaar.

Zou je hier wat meer info willen plaatsen gko? Waar bevindt/bevinden de gestylopiseerde kolonies zich, welke gastheren betreft het etc, hoeveel exemplaren etc. We zijn nieuwsgierig!
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Harsbijtje

Het leek (me) dat alleen vrouwtjes gestylopiseerd worden maar gisteren
vond ik ook een mannetje Grijze zandbij met S. melittae (zie foto's).
Is er iets van bekend of er meer vrouwtjes dan mannetjes geparasiteerd worden?

Violet (en Remco)

#32
In de bijgevoegde tekst staat dat gestylopiseerde vrouwtjes mannelijke kenmerken krijgen en andersom. Maar of vrouwtjes meer worden gestylopiseerd haal ik er niet uit. Misschien is dat ook nog wel niet bekend.

Ik weet trouwens niet eens hoe ik het verschil kan zien tussen vrouw en man A. vaga, laat staan als ze elkaars uiterlijke kenmerken overnemen...

En hoeveel Stylopsen een bijtje kan hebben zie ik zo ook niet terug. Maar wie weet wordt er steeds meer duidelijk als we met elkaar blijven zoeken.
Als het zonnetje blijft schijnen hopen we vanmiddag een mannetje Stylops te treffen, lijkt me prachtig!

Naast het bijgevoegde document ook nog een link naar een ander artikel van John Smit.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

gko

#33
ik heb contact opgenomen met een kennis van mij (jeroen de rond)die nog wat bemerkingen had,
ik kan niet uitputtend daarop ingaan maar het tellen van een bijenkolonie is redelijk lastig,
bij sommige soorten maakt het vrouwtje meerdere nestpijpen en je moet ook nog attent zijn op de gaatjes van de
naar buiten kruipende mannetjes, met enige oefening zijn die wel van de echte nestpijpen te onderscheiden.
De verhouding tussen mannetjes en vrouwtjes in een kolonie is een ander probleem, je hebt bijv solitaire soorten en solitaire
soorten die wel in een koloniestructuur leven en er zijn ook nog bijen die gezamenlijk een nest delen (bijv, hommelnesten).
De verhouding tussen mannetjes en vrouwtjes moet je voor een goede schatting eerst bepalen, tevens zou je
moeten weten hoeveel nestpijpen een vrouwtje gemiddeld graaft. Daarna kun je dan enigszins het aantal individuen schatten
door het aantal pijpen te tellen en dit getal te vermenigvuldigen met een factor, deze factor verschilt per soort, Jeroen vond
bij A. ventralis een verhouding man/vr van (grofweg) 10:1. Als elk vrouwtje (fictief) gemiddeld twee pijpen graaft kom je per pijp  op 1/2vrl + 10/2mnl = 5,5 exx per pijp, Het getal voor vaga weet ik niet precies maar bij grote soorten ligt het aantal mannetjes per vrouwtje w.s. lager (daarom noemde ik 3 a 5x) . De vaga-kolonie die ik regelmatig bezoek telt tussen de 8 en 10.000 bijen (grove schatting) maar de soort nestelt ook solitair op de paden door de hele randmeerbossen, dus het gaat om grote aantallen (tienduizenden).de aantallen op en langs de paden kunnen alleen grof geschat worden.
zo nu maar het bos in.
met vr gr gkoopman

Violet (en Remco)

Ha gko,

Dank voor je extra info!
Nog leuke dingen gezien in het bos, en van het zonnetje genoten?
Heerlijk zo'n zonnige dag, het gevoel van lente, hmmm!

Poeh, het in schatten van de grootte van een kolonie valt niet mee, dat is wel duidelijk... Dank voor het navragen.

Vandaag zijn we weer even wezen kijken. Opvallend was dat we vandaag (begin van de middag) veel meer actieve A. vaga zagen. Ook veel versufte (gestylopiseerde) exemplaren, maar een duidelijk andere situatie dan afgelopen woensdag. Het zonnetje speelde vast een grote rol.

We zagen dus versufte, iets actievere en echt actieve A. vaga's. De suffe en redelijk actieve zandbijtjes waren in ieder geval gestylopiseerd, bij de echt actieve exemplaren was dit niet te controleren.
Als afsluiting tevens nog een mannetje S. melittae gezien. Helaas niet op de foto, maar wat gaaf! Zag iets kleins fladderen, landde op een klein grassprietje. Terwijl het insectje druk wapperde met zijn vleugeltjes was het zwarte lichaampje duidelijk zichtbaar. Maar voor ik een foto kon maken was hij alweer gevlogen, op zoek aar een vrouwtje...
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

gko

#35
de grote kolonie is door zijn ligging een uitstekende plek voor mensen
om lekker uit de wind in de zon te zitten, combineer dat met massa's honden (waaronder de mijne)
en het is een mirakel dat de kolonie zich weet te handhaven, de clarkella's zijn nog steeds niet
opgedoken, dat kolonietje gaat het misschien niet redden, maar tot nu toe lukt het deze bijen nog
steeds voor nageslacht te zorgen (ca 75 bijen).
Ik heb zelf de mannelijke S.melittae pas een keer kunnen fotograferen, hij heeft wel wat van een opwindbeestje.
Verder nog wat leuke nachtvlindersoorten op andere plek in het bos, ik ga nu de foto's bekijken.
met vr gr gkoopman

Violet (en Remco)

Hoe zo'n kolonie kan overleven vraag ik me ook wel eens af. De Soester kolonie bevindt zich op militair terrein en op de bewuste plek staat regelmatig een Dixie-toilet. Al die grote laarzen die er overheen banjeren, en dan ook nog bezoekers en eventueel hun honden. Knap toch dat die kleine vliegbeestjes dat jaar in jaar uit overleven.

S. melittae heeft wel wat van een opwindbeestje? Bedoel je dan de mannetjes of de vrouwtjes? Nu ik een mannejte heb gezien denk ik dat je die bedoelt, was echt prachtig! Zo snel als die vleugeltjes wapperen, te gek en inderdaad als een opwindbeestje dat zijn mechaniekje 'terug draait'.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Afgelopen dinsdag heb ik even bij een boswilg en dat leverde nog een aardige waarneming op naar aanleiding van de eerdere vraag of meer zandbij-vrouwtjes dan -mannetjes worden geparasiteerd.
Bij die boswilg vlogen nl. zo'n 25 Andrena carantonica mannen rond (voor vrouwtjes was het blijkbaar nog te vroeg) die voor het overgrote deel Stylops(-sporen) bij zich droegen. Van de circa 15 dieren die ik in mijn net kreeg waren er maar 2 zonder tekenen van parasitering. In de meeste gevallen was Stylops niet meer aanwezig maar resteerde een gat tussen de achterlijfssegmenten (zie foto). Ik ga er van uit dat die gaten wijzen op uitgevlogen mannetjes (al weet ik niet wat er met de Stylops-vrouwtjes gebeurd nadat ze eieren hebben gelegd), wat op z'n minst in dat geval zou betekenen dat bijen-mannetjes vooral Stylops-mannen bij zich dragen. Pop-resten ontbraken overigens (bij Xenos die op veldwespen parasiteert zie je die wel zitten).

Verder op dezelfde boswilg ook nog een erg vroege (en dus?!) gestylopiseerde Andrena chrysosceles man.

Groet Ivo 
Groet Ivo

Violet (en Remco)

Bij een aantal A. vaga heb ik ook een gat gezien en vermoedde ook al dat daar dan waarschijnlijk een mannetje Stylops gezeten zou hebben. Zou het kunnen dat als het vrouwtje eitjes heeft gelegd het bijtje dood gaat? Er lagen namelijk ook redelijk wat dode exemplaren met Stylops. Helaas zien wij het verschil niet tussen mannetje en vrouwtje A. vaga...

Volgens jouw waarneming zou je inderdaad denken dat de mannetjes Stylops op een mannetjesbij parasiteert. Maar, als die mannetjes bijen blijkbaar eerder vliegen dan de vrouwtjes, en je bedenkt dat een mannetje Stylops maar een levensduur heeft van een paar uur (toch?) is het weer niet zo logisch. Dan zijn de mannetjes Stylops dus al dood voordat ze ook maar een vrouwtje hebben geroken. Of denk ik nu verkeerd?

Wat een raadsels om uit te zoeken  :P

Groetjes,
Violet
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

John Smit

Citaat van: Ivo Raemakers op februari 13, 2011, 21:47:47 PM
Bij de Stylops is het geslacht wat mij betreft onbekend.
Misschien dat John Smit later nog een keer uitsluitsel geeft.

Het gebrek aan activiteit zal wat de bij betreft vooral aan de temperatuur hebben gelegen.
Stylops-vrouwtjes komen gedurende hun leven nooit van hun plaats.

Groet Ivo

Heren dames,

Het geslacht van Stylops melittae is wel degelijk te bepalen ook als het dier zich nog in de gastheer bevindt. De poppen van de mannetjes zijn bij Stylops melittae veel groter, ronder en dikker dan het cephalothorax van de vrouwtjes. Vergeef me de moeilijke namen. Het cep[halothorax is het vergroeide kop-borststuk (nog een uniek kenmerk van Strepsiptera binnen de insecten, die voor de rest allemaal een deling tussen kop en borststuk hebben) dat voor een deel bij de gastheer naar buiten steekt, tussen de tergieten (soms de sternieten). Let wel, dit is niet bij alle soorten even duidelijk. De soort die parasiteert op Halictus en Lasioglossum heeft een mannelijke pop die niet veel groter of dikker is dan het vrouwelijke cephalothorax.
Van wat ik tot nog toe gezien heb op waarneming.nl is het overgrote deel vrouwtje van Stylops melittae.

Groeten,

John

Violet (en Remco)

Ha John,

Hartelijk dank voor deze informatieve toevoeging  :duim:
In die moeilijke namen gaan we ons nog wel even verdiepen natuurlijk, is kennis voor volgend jaar en daarna.
Hou je op de hoogte!
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Vandaag de Soester kolonie weer bezocht, en met resultaat! 19 x Andrena vaga, allemaal geparasiteerd met Stylops melittae.
20 vrouwtjes en 4 mannetjes Stylops, waarvan 3 copula. Prachtig gezicht: de mannetjes flapperden constant met hun vleugeltjes. Bij een bijtje waar een paring op gaande was zagen we het achterlijfje samentrekkende bewegingen maken, leek alsof dat werd veroorzaakt door de paring.
Vorig jaar de eerste bijtjes gezien op 13 februari, nu dus zo'n 1,5 week later dankzij de vorstperiode.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Vandaag ook voor mij de eerste bijen. Een Andrena flavipes mini-mannetje in de tuin en 1 actief A. clarkella mannetje in het Savelsbos. Daar ook een rondvliegende boomhommel. Geen Stylops gezien.
Groet Ivo

Pietsje

Ivo, wow, wat een goed nieuws. Ik kan niet wachten tot ik de eerste bijtjes weer zie. Het duurt zo lang. ;D
Bedankt voor je reactie
Pietsje
Als je naar iets op zoek bent, vind je vaak iets anders!
waarnemingen in het buitenland: https://observation.org/users/50326/photos/?advanced=on

Ivo Raemakers

Groet Ivo

Violet (en Remco)

#45
Citaat van: Ivo Raemakers op februari 25, 2012, 15:37:14 PM
Mooie foto's weer van A. vaga met Stylops!

Dank Ivo. Het was ook weer erg bijzonder om te zien.

Hier een paar filmpjes van een paring

http://www.youtube.com/watch?v=jvuRrxrzk2o

http://www.youtube.com/watch?v=dUzzAwRsLDk

En de foto's dan ook maar hier even plaatsen:











Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Vandaag de kolonie weer bezocht, het was feest!
Met een aantal leden van Vlinderwerkgroep IVN Eemland én John Smit kwamen we terecht in één grote orgie van parende Stylops melittae (Zandbijwaaiertje)  :P De mannetjes Stylops waren in grote getale aanwezig, ze vlogen ons om de oren en zochten zelfs de grassprietjes af op zoek naar een partner!
Soms twee paringen op 1 bijtje en honderden gestylopiseerde A. vaga. Maximaal gevonden S. melittae op 1 bijtje was 4 stuks vrouwtjes.
Mooiste was nog wel dat we zagen hoe de mannetjes S. mellittae uit hun cocon kwamen: eerst zag je iets kleins, zwarts bewegen op het achterlijf van het bijtje. Al snel werd het groter en was het goed te zien hoe er een beestje met fragiele vleugeltjes tevoorschijn kwam, wow!
Onze schatting voor vandaag is: 501 x Andrena vaga, 301 x Stylops melittae vrouwtje en 201 x Stylops melittae mannetje. Dit is een onderschatting van de werkelijke aantallen, maar het was gewoon niet meer te tellen  :rolleye:
Link naar filmpjes zullen we later plaatsen.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Ivo Raemakers

Ik vrees toch dat jullie er nu niet meer aan ontkomen om een artikel over jullie bijzondere waarnemingen te publiceren.
Genoeg materiaal om een plekje in de NFM te krijgen dunkt me, en in de Hymenovaria kan altijd!!

Citaat van: Violet (en Remco) op maart 03, 2012, 16:56:49 PM
Vandaag de kolonie weer bezocht, het was feest!
Met een aantal leden van Vlinderwerkgroep IVN Eemland én John Smit kwamen we terecht in één grote orgie van parende Stylops melittae (Zandbijwaaiertje)  :P De mannetjes Stylops waren in grote getale aanwezig, ze vlogen ons om de oren en zochten zelfs de grassprietjes af op zoek naar een partner!
Soms twee paringen op 1 bijtje en honderden gestylopiseerde A. vaga. Maximaal gevonden S. melittae op 1 bijtje was 4 stuks vrouwtjes.
Mooiste was nog wel dat we zagen hoe de mannetjes S. mellittae uit hun cocon kwamen: eerst zag je iets kleins, zwarts bewegen op het achterlijf van het bijtje. Al snel werd het groter en was het goed te zien hoe er een beestje met fragiele vleugeltjes tevoorschijn kwam, wow!
Onze schatting voor vandaag is: 501 x Andrena vaga, 301 x Stylops melittae vrouwtje en 201 x Stylops melittae mannetje. Dit is een onderschatting van de werkelijke aantallen, maar het was gewoon niet meer te tellen  :rolleye:
Link naar filmpjes zullen we later plaatsen.
Groet Ivo

Violet (en Remco)

Begreep vandaag van John dat hij er op deze manier ooit is ingetuind  ;D

Schrijven is een andere hobby van me, maar dit lijkt me meer iets voor John!
Eventueel in samenwerking, maar de kennis is niet bij ons aanwezig. Weet al niet eens wat de NFM en  Hymenovaria is/zijn  ???
Wij doen gewoon waarnemingen.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl


Hetty Soetekouw

Bijzonder om te zien hoe het stylops mannetje zijn gastheer verlaat. Ik vraag me af hoe het daarna met de gastheer gesteld is. Is hij dan nog steeds versuft of is het effect van de Stylops op het gedrag van de bij dan direct verdwenen?
met vriendelijke groet,

Hetty Soetekouw
~~Seraka Photography~~

Violet (en Remco)

Het versuffen is tijdelijk. We zagen echter genoeg bijtjes waar sporen van een S. melittae man te zien waren (opening tussen de achterlijfsegmenten), en die waren nog steeds suf.
Opvallend was ook dat een aantal bijtjes tijdens een zwak zonnetje veel actiever werd. Maar we struikelden werkelijk over het enorme aantal versufte bijtjes, allemaal, zonder uitzondering, gestylopiseerd.
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

John is vandaag nog even terug gegaan naar de populatie in Soest, zie waarneming http://waarneming.nl/waarneming/view/63500265
Wow, spectaculaire aantallen  :rolleye:
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Citaat van: Seraka op maart 03, 2012, 20:43:15 PM
Bijzonder om te zien hoe het stylops mannetje zijn gastheer verlaat. Ik vraag me af hoe het daarna met de gastheer gesteld is. Is hij dan nog steeds versuft of is het effect van de Stylops op het gedrag van de bij dan direct verdwenen?
Citaat van: Violet (en Remco) op maart 03, 2012, 20:48:52 PM
Het versuffen is tijdelijk. We zagen echter genoeg bijtjes waar sporen van een S. melittae man te zien waren (opening tussen de achterlijfsegmenten), en die waren nog steeds suf.
Opvallend was ook dat een aantal bijtjes tijdens een zwak zonnetje veel actiever werd. Maar we struikelden werkelijk over het enorme aantal versufte bijtjes, allemaal, zonder uitzondering, gestylopiseerd.
Nuancering: als een bijtje aleen een mannetje Stylops heeft is de 'versuffing' minder. Zitten er vrouwtjes Stylops op de bij, dan is er voor de Stylops meer baat bij om de gastheer/vrouw sloom te krijgen. Want als de bij sloom is kan het mannetje Stylops veel makkelijker een vrouwetje Stylops vinden om mee te paren. En aangezien een mannetje S. melittae maar hooguit een dag leeft is het natuurlijk van wezenlijk belang dat ze een vrouwtje kunnen vinden om mee te paren. Ik denk wel dat de bijtjes met vrouwelijke Stylopsen langer versuft zijn.
Als ik het goed heb begrepen laten de larfjes van de Stylopsen zich vanaf de bij vallen, op o.a. bloempjes waar andere bijtjes nectar komen halen. Zodat ze vanaf daar een nieuwe gastheer/vrouw kunnen parasiteren.

John, Ivo of anderen, correct me if I'm wrong!

Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Aan alle geïnteresseerden:

Nog even en we kunnen weer vroege Grijze zandbijtjes zien die geparasiteerd zijn (in 2011 de eerste exemplaren op 13/2 gezien).
Houden jullie allemaal een oogje in het zeil?

John Smit zou graag geparasiteerde exemplaren van de Grijze zandbij - Andrena vaga ontvangen i.v.m. DNA-onderzoek. Ze mogen overal vandaan komen, behalve van locatie De Stompert te Soest (daar hebben ze er al genoeg van  ;D ).
"Voor het verzamelen is het in ieder geval van belang dat ze droog gehouden worden, dus niet meteen in de alcohol. Dat maakt het uitprepareren van de vrouwtjes een stuk  makkelijker, mits de exemplaren vers zijn. Het is makkelijkst wanneer je geparasiteerde bijen tegenkomt, dat je ze levend opstuurt."


Opsturen kan naar:
J.T. Smit
European Invertebrate Survey - Nederland
Postbus 9517
2300 RA Leiden
The Netherlands
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

JohnSmit

Hee Violet en Remco, en andere in waaiertjes geinteresseerden,

Ik voel me vereerd voor het plaatsen van bovenstaande oproep en ik kan niet wachten tot ze weer actief worden.
Nog een kleine aanvulling op deze oproep: alle geparasiteerde zandbijen zijn welkom. Van de Grijze zandbij hebben we inmiddels materiaal uit Limburg en Utrecht daarnaast hebben we van 7 andere zanbijsoorten materiaal. Uit DNA onderzoek is gebleken dat het wel eens om verschillende soorten waaiertjes zou kunnen gaan, die vermoedelijk een hoge mate van specialisatie hebben. Om die reden willen we zoveel mogelijk materiaal onderzoeken de komende tijd en willen we ook hard op zoek naar die moeilijk vindbare mannetjes om te zien of die qua uiterlijk van elkaar verschillen....
Kortom zeg het voort.

En bij voorbaat hartelijk dank voor de medewerking.

Groeten,
John Smit
--
Kijk ook eens op atlasproject 'Leuke Vliegen': http://waarneming.nl/vliegen_start.php

Veldtabel blaaskopvliegen van Nederland: http://www.repository.naturalis.nl/document/491918

Violet (en Remco)

Hey John,

Wij kunnen ook niet wachten tot de zandbijtjes weer actief worden. Voor ons betekenen ze het begin van het voorjaar en de komende seizoenen  :lol:

En inderdaad, de oproep geldt natuurlijk voor alle geparasiteerde Zandbijtjes, niet alleen voor A. Vaga, goed punt!

Hopelijk krijg je met bovenstaande oproepen voldoende materiaal binnen om het onderzoek voort te kunnen zetten, want hoe interessant!

John, heb je nog tips over de beste zoektijd naar andere soorten geparasiteerde zandbijtjes? A. vaga is duidelijk: ongeveer half februari tot half maart (toch?), is er ook zo'n kader voor andere zandbijtjes?
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

Violet (en Remco)

Theo heeft dit topic 'sticky' gemaakt, waarvoor dank  :duim:
Topictitel is inmiddels aangepast (naar idee van John Smit).

In de beginpost staan nu zoveel mogelijk artikelen/info bij elkaar verzameld, maar is nog wel 'in ontwikkeling'.

Alle nieuwe info is welkom!
Misschien ook leuk om de verschillende locaties/waarnemingen met geparasiteerde bijtjes te vermelden?
Groetjes,
(Remco en) Violet

www.vlinderseemland.nl

wilde

Op 13 mei 2011 zag ik in mijn tuin (Koudekerke, Walcheren) een mannetje Andrena florea met 2 Stylopsvrouwtjes. Ik heb in 2012 geen gestylopiseerde bijen gezien, maar zal dit jaar eens extra opletten en er proberen te vangen voor onderzoek.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

JohnSmit

Hee Albert,

Bijzonder interessant! Ik heb ooit in Vrouwenpolder de einge A. florea gevangen in augustus of zelfs september met een vrouwtje Stylops er in, de enige zomerwaarneming van het zandbijwaaiertje. Aanvullende waarnemingen zouder bijzonder leuk zijn!

Groeten,

John
--
Kijk ook eens op atlasproject 'Leuke Vliegen': http://waarneming.nl/vliegen_start.php

Veldtabel blaaskopvliegen van Nederland: http://www.repository.naturalis.nl/document/491918