Determinatiegids valken (NL)

Gestart door Timo Roeke, oktober 21, 2010, 13:48:38 PM

Vorige topic - Volgende topic

Timo Roeke

Determinatiegids valken (NL)
Dit topic is bedoeld om een beginners te helpen met de diverse valken (Falconidae) die men in Nederland tegen kan komen. De kans op een roodpootvalk is gering maar ik heb hem toch in de lijst meegenomen. Soorten als sakervalk, lannervalk, giervalk, etc. vallen buiten dit topic. Wellicht kan iemand anders zijn vingers daar aan branden. Kritiek is meer dan welkom aangezien we gezamenlijk tot het beste resultaat voor de (beginnende) vogelaar willen komen. Het is een topic dat nogal wat werk vereist en ik zal hem regelmatig updaten met nieuwe informatie/bevindingen.
Valken: Falco is een geslacht in de familie Falconidae van orde roofvogels waarin het merendeel van de valkachtigen (Falconidae) te vinden is. Het geslacht telt 39 soorten. Collins vogelgids (ANWB): Kleine tot middelgrote roofvogels met vrij spitse vleugels en snelle, wendbare vlucht; de meeste slaan hun prooi in de lucht. Snavel met stompe 'tand' aan snijrand van bovensnavel.



TorenvalkFalco tinnunculus – GeluidFilmpje
Algemeen: Meest algemene valk van Nederland en het gehele jaar aanwezig (voornamelijk standvogel). Speurt biddend met afhangende, waaivervormige gespreide staart of in zit naar prooi. Jaagt op muizen en insecten. Mannetje en vrouwtje hebben beiden een donkere baardstreep en de staart is voorzien van een zwarte eindband. Soort heeft lange vleugels (smal aan de basis) en staart. Slagpennen donker.
Man: Grijze kop en grijze staart. Mantel, rug en bovendekveren diep kastanjebruin met kleine zwarte vlekken.
Vrouw: Donkere dwarsbanden op de staart. Kop gestreept en bovenzijde minder warmrood dan bij mannetje.
Juveniel: Lijkt veel op vrouwtje maar borst minder gestreept.

Determinatiefoto





Roodpootvalk - Falco vespertinus – Geluid – Filmpje
Algemeen: Middelgrote valk, met actieve vlucht zoals torenvalk, vangt echter insecten zoals boomvalk. In Nederland vrij zeldzaam maar kan soms met grote groepen tegelijkertijd binnen vliegen. Voornamelijk in veen gebieden in de maand mei. Ook de roodpootvalk bidt vaak en landt tijdens de insectenjacht op de grond om prooi te verschalken. Boomvalk doet dit veelal in boom, ander struikgewas of in de lucht.
Man: Donker, blauwgrijs lichaam met dofrode broek die doorloopt in de onderstaart. Poten diep oranje. In vlucht is de bovenzijde van de handpennen zilvergrijs en de onderzijde van de handvleugel donker. Duidelijk rode broek aanwezig.
Vrouw: Vrijwel ongestreepte, lichtoranjebruin buik. Duidelijke witte wang en korte donkere baardstreep. Poten oranje (minder dan bij man). In vlucht net als juveniel een donkere achterrand op de vleugels maar minder duidelijk dan bij juveniel.
Juveniel: Meer gelige dan oranje poten en lijkt het meest op vrouw. Maar minder warm van kleur, meer bruin- met grijstinten. Duidelijk gestreepte borst! Te onderscheiden van juveniel boomvalk door witte wang in plaats van gelige wang. In vlucht zeer donkere achterrand op vleugels.

Determinatiefoto

 
 

Boomvalk - Falco subbuteo – Geluid – Filmpje
Algemeen: Lijkt qua kleur en tekening op slechtvalk maar is kleiner, slanker en sierlijker met smallere, langere vleugels en rechtafgesneden staart. Jaagt in snelle achtervolging of duikvlucht op insecten en kleine vogels (zwaluwen). Eet prooi vaak in glijvlucht of boom. Prooi van slechtvalk is groter. Zomergast in Nederland (april – september) en overwintert in Afrika.
Man: Zeer herkenbaar door roestrode broek en duidelijke baardstreep. Donkere ondervleugels en de borst heeft duidelijke lengtestrepen. De poten van de boomvalk zijn geel. De kop is even donker als het bovenlichaam en heeft een smalle snorstreep.
Vrouw: Zie adult man.
Juveniel: Ontbreken van rode broek & anaalstreek. De anaalstreek van juveniel boomvalk is beige. Bovendien heeft juveniel bruine tint op bovendelen en bruinige lengtestrepen op de borst en een lichter voorhoofd. Bovenzijde lichaam is niet zwart maar bruinzwart met lichte dekveertoppen.

Determinatiefoto

 
 

Slechtvalk – Falco peregrinus – Geluid – Filmpje | Filmpje_2 jagend
Algemeen: Nederlands grootste valk. Eet voornamelijk vogels. Vogels worden gevangen na een snelle horizontale jachtvlucht of zeer snelle duikvlucht. Sinds het eind van het pecticiden verhaal weer sterk toenemend. Slechtvalken komen voor in vogelrijke gebieden. Vrouw duidelijk groter dan man. Heeft een krachtig lichaam met een 'zware borst', gele poten, middellange staart en spitse vleugels met een brede arm. De slechtvalk heeft een kenmerkende donkere baardstreep met witte nekvlekken die de indruk wekken van een monnikskap. Is inmiddels weer broedvogel in Nederland.
Man: Bredere baardstreep dan juveniel en gebandeerde borst met vaal witte achtergrond. Bovendelen donkergrijs en stuit, benedenrug lichter grijs.
Vrouw: Zie adult man maar groter van formaat en net wat minder contrast qua koptekening.
Juveniel: Juveniel slechtvalk onderscheidt zich van adult door een gestreepte (ipv gebandeerde) borst. Tevens is de borst niet wit maar beige en is de rug bruiner.

Determinatiefoto


Smelleken - Falco columbarius – Geluid – Filmpje
Algemeen: Het smelleken is de kleinste roofvogel van Europa en schaars in Nederland (augustus tot mei). Jaagt voornamelijk op vogels en vangt deze na lange achtervolging of snelle horizontale glijvlucht. Het smelleken jaagt vaak laag aan de grond en kan lijsterachtige vluchtvorm aannemen. Vogel schijnt altijd haast te hebben en wordt minder vaak dan andere valken 'zittend' gezien. Vluchtsilhouet lijkt op dat van slechtvalk door de nogal zware borst, spitse hand en middellange staart. Bij ontbreken van referentiekader kan determinatie op basis van grote moeilijk zijn maar vliegt met snellere vleugelslag dan slechtvalk. Baardstreep van zowel man als vrouw onduidelijk maar meer aanwezig bij man.
Man: Ongeveer even groot als torenvalk maar met forser postuur. Bovenkant is grijsbruin en onderkant is licht met donkere strepen die deels gebandeerd zijn. Staart heeft duidelijke bandering (5 brede banden). Man is op de bovenkant leigrijs. Heeft oranjeachtige buik met fijne donkere strepen en heeft een zwarte eindband op de staart.
Vrouw: Vrouwtje met donkerbruine bovendelen, witachtige, bruin gestreepte onderdelen en krachtig crème en donkerbruin gestreepte staart.
Juveniel: Zeer moeilijk uit elkaar te houden met vrouw.

Determinatiefoto





Bronvermelding en informatie:
Sites
Waarneming
Xeno-Canto Europe
Youtube
Atlas of Birds of Aragon (docs)

Boeken
Collins Birdguide – Tweede druk

Timo Roeke

Ik ben inmiddels begonnen met zoeken naar geschikte foto's en ga de verschillende foto's in een enkele foto zetten door middel van photoshop zodat er een duidelijk overzicht ontstaan. Post gerust de link van een ideale foto!

Willen jullie determinatiekanonnen kritisch naar de tekst kijken. Bij smelleken heb ik de tekst bijvoorbeeld zo geschreven dat er nogal wat gevoel bij komt kijken (qua haast en het zitten). Graag bevestigingen en aanwijzingen over hoe het anders kan.

DeHaas

Groeten,
Nanny de Haas

Timo Roeke

Inmiddels determinatie foto van torenvalk en boomvalk toegevoegd.

frankneijts

Alvast een eerste, snelle reactie Timo:
Loffelijk streven maar probeer je te onderscheiden van de gangbare veldgidsen (voeg iets toe). Gebruik vééél  foto's om diverse soorten naast elkaar te zetten en met pijltjes de verschillen/overeenkomsten/kenmerken aan te geven, zowel goed belichte als meer silhouet-foto's voor de vorm en structuur. Besteed (meer) aandacht aan leeftijd en geslacht als het gaat om verschillen in vorm en kleed (bij Roodpoten bijv. wijken 1e zomer mannen aanzienlijk af van adulte of juveniele vogels). Doe dat zo nauwkeurig en uitgebreid mogelijk en probeer (opnieuw) foto's te vinden die dat illustreren. Vogelaars kijken liever plaatjes dan dat ze ellenlange verhalen lezen.....
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

Thijs Fijen

Citaat van: frankneijts op oktober 22, 2010, 00:31:35 AM
Vogelaars kijken liever plaatjes dan dat ze ellenlange verhalen lezen.....
Agree, toen ik geen plaatjes zag scrolde ik meteen naar beneden voor aanvullende opmerkingen en kenmerken..
Thijs Fijen

Timo Roeke

Er staan al plaatjes bij! Je moet alleen op de link klikken. Misschien moet ik ze er maar gewoon inzetten.

Jan vH

Ziet er goed uit zo!  :duim: Nu de andere soorten nog.  ;)
Jan van Harten
Validator Plantengallen

stefanhageman


Hier een aantal goede foto's met link.

Smelleken:Vrouw : http://waarneming.nl/waarneming/view/46750608?_popup=1
                 2e KJ   : http://waarneming.nl/waarneming/view/45967970?_popup=1
                silhouet: http://waarneming.nl/waarneming/view/44896987?_popup=1
                Man      : http://waarneming.nl/waarneming/view/3896929?_popup=1
                juveniel: http://waarneming.nl/waarneming/view/41333650?_popup=1


Roodpootvalk: Juveniel: http://waarneming.nl/waarneming/view/44477465?_popup=1
                       Silhouet:  http://waarneming.nl/waarneming/view/4439954?_popup=1 en http://waarnemingen.be/waarneming/view/40054544?_popup=1
                       Vrouw   : http://waarneming.nl/waarneming/view/4433477?_popup=1
                                       http://waarneming.nl/waarneming/view/4421035?_popup=1
                        2e kj    : http://waarneming.nl/waarneming/view/4403577?_popup=1
Man adult moet goed te vinden zijn.
Stefan Hageman


Timo Roeke

Bedankt voor de foto's. Inmiddels moet alleen de slechtvalk nog. En waarschijnlijk nog flink wat aanpassingen aan huidige tekst en foto's :). In ieder geval een leerzaam proces. Kan iedereen aanraden zoiets te maken. Kenmerken blijven daarna zeker hangen!

Thijs Fijen

#10
Citaat van: Timo Roeke op oktober 25, 2010, 11:17:05 AM
Er staan al plaatjes bij! Je moet alleen op de link klikken. Misschien moet ik ze er maar gewoon inzetten.
Lees de reactie van Frank en kijk ook even naar het boomkruiper topic (@Frank, misschien deze hier ook plaatsen? Kijk er nog af en toe naar om wat te checken (ook vanuit het veld) (link: http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=43104.0.html))
Thijs Fijen

Timo Roeke

Na de basis wil ik het gaan uitbreiden en specifieker worden.  Bedankt voor alle tips.

frankneijts

Citaat van: Timo Roeke op oktober 26, 2010, 11:53:30 AM
Na de basis wil ik het gaan uitbreiden en specifieker worden.  Bedankt voor alle tips.

OK Timo, dit begint ergens op te lijken....! Paar aandachtspuntjes: De Torenvalk rechtsonder is een jong mannetje (zie o.a. grijze stuit). Bij de Roodpootvalk is linksboven een 2e kj wijfje, geen adult. Er staat niet 1 adult man bij, allemaal 2e kj vogels dus ook rechtsboven en rechtsonder (adulte mannen hebben ongebandeerde staart- en vleugelveren).
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

BramtK

Leuk Timo, die fotocollages zijn, denk ik, zeer behulpzaam. Hoe zit het trouwens met auteursrechten, als het van waarneming.nl komt is het vrijelijk te gebruiken? Ik vraag mij wel het volgende af. In de posts hierboven gaat het over het ingaan op details terwijl je schrijft dat het een gids voor beginnende vogelaars is. Voor die beginnende vogelaars zie ik in ieder een toegepast nut op deze site: Een topic om te raadplegen of naar te verwijzen bij relatief simpele determinatievraagstukken. Dat zou ook uitstekend kunnen voor kiekendieven en buizerdachtigen. Maar in hoeverre is het voor een beginnende vogelaar nodig om meteen alle kleden te kennen en in hoeverre kan dat zonder eerst iets te schrijven over de verschillende kleden en ruistadia? Voor de beginnende vogelaar is het wellicht ook nuttig om habitat te beschrijven.
Als je meer in wilt gaan op de details (en het een meer specialistische gids wilt maken) zou ik je aanraden om te kiezen voor de bewerking van foto's met pijltjes en teksten om op de relevante kenmerken te wijzen, zoals hierboven voorgesteld. We hebben in het verleden voorbeelden voorbij zien komen van Steppekiekendief en de Ruigpootbuizerden (man en vrouw) van de Ovp.

In dat laatste geval heb ik voor de afdeling buizerden nog het volgende meegenomen van Texel: http://waarneming.nl/waarneming/view/50696643?_popup=1 ;)

Bram
Groeten,

Bram ter Keurs

yvdmaat

Vond tussen al mijn foto's deze foto van een volwassen slechtvalk vrouwtje (S2)
Foto is niet van mijzelf (helaas)

Folkert Jan

Kom dit nu pas tegen! Erg leuk overzicht Timo. Nu nog een mooi stuk over kleine torenvalk en amoervalk  ;)
"Birding is something we do for enjoyment; so if you enjoy it, you're a good birder. If you enjoy it a lot, you're a great birder." Kenn Kaufman

gr, Folkert Jan Hoogstra

Landelijke Big Day 2016 (Record - 201 soorten)
TOH big day 2014
TOH big day 2013

Timo Roeke

Bedankt FJ! Zelf was ik het al helemaal vergeten. Moet er nog iets aan doen dus zal binnenkort de pen weer eens oppakken :).

Guido Klerk

Beetje jammer dat Imageshack foto's na een bepaalde tijd verwijderd worden. :(