Maskerbij...

Gestart door Stijn Schreven, oktober 07, 2010, 00:27:52 AM

Vorige topic - Volgende topic

Stijn Schreven

Op 14 en 20 augustus ving ik 2 vrouwtjes van een Hylaeus-soort in de Bruuk. Ze hebben geen geel op de kop (clypeus/gezichtsvlekken) en dan blijven Hylaeus rinki en H. pfankuchi over. De verschillen tussen die twee zijn alleen een beetje relatief, dus ik zou graag de mening horen van wat ervarener mensen.
H.rinki: propodeum met fijne rimpels en kleine tussenruimten + antennen aan onderkant zwart tot bruin.
H.pfankuchi: propodeum met grove, duidelijke rimpels en grote tussenruimten + antennen aan onderkant (donker)geel.
(kenmerken uit: Bzzz 29, Hylaeus-tabel van H. Nieuwenhuijsen en I. Raemakers).

Ik vind zelf de rimpels op het propodeum wel duidelijk en -als ik het zou moeten zeggen- met grote tussenruimten (dus pfankuchi). Maar ik heb geen vergelijkingsmateriaal. De twijfel is ook dat de onderkant van de antennen juist weer meer lijkt op bruin (rinki) dan donkergeel. Voorlopig heb ik ze in ieder geval staan op H. rinki, ook omdat H. pfankuchi zeer zeldzaam is. Wie helpt?
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Stijn Schreven

en hier nog wat foto's van het 2e vrouwtje:
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Stijn Schreven

ik breng deze nog eens onder de aandacht.
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Stijn Schreven

Niemand? Hij gaat zo snel naar beneden in de lijst.
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Ivo Raemakers

Het lijkt ook mij een rinki, maar ik wil haar nog eens bekijken met de tabellen er bij.
H. pfankuchi is ook voor mij een onbekende.
Overigens weet ik dat Arie Koster en Dathe nog wel wat aanvullende kenmerken kenmerken noemen, die niet zijn opgenomen in de tabel van Hans Nieuwenhuijssen en mij. Ik zal ook dat nog opzoeken.

Groet Ivo
Groet Ivo

gko

wat doe je in dit soort gevallen? Het ene kenmerk hoort bij rinki en het andere kenmerk
past beter bij pfankuchi. Ik hoop hier nog wat meer van te horen, (bijv. op deze plaats)
met vr gr gkoopman

Stijn Schreven

ik denk dat Ivo er nog op terug gaat komen. De zaak is in ieder geval nog niet rond. Een controle van de dieren in "levende" lijve i.p.v. foto's is natuurlijk het best, maar ik weet niet of Ivo ze kan afhalen in Groesbeek of ik bij Ivo langskom, het ligt nogal ver uit elkaar (Zuid-Limburg toch?). En opsturen per post vind ik te riskant.
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Ivo Raemakers

Wanneer verschillen gradueel zijn, en dat zijn ze nogal eens bij hymenoptera, is vergelijking met referentie-materiaal eigenlijk de enige oplossing. En aangezien ik H. pfankuchi ook pas 1 keer gezien heb in een museumcollectie, zou naar mij opsturen in dit geval niet heel veel oplossen.

Overigens vind ik de rimpeling van het propodeum van het hier getoonde exemplaren niet bijzonder sterk.
Wat Amiet en Dathe (beide met tekeningen) alsook Koster geven nog als aanvullend kenmerk dat de zijvelden van het propodeum richting 'Stutz' (volgens Koster: zwak) kantig zijn afgezet bij pfankuchi, bij rinki is zo'n scherp randje alleen onderaan aanwezig (op de foto's zie ik geen doorlopende randen).
Verder noemt Dathe dat propodeum bij rinki vrijwel meteen steil omlaag gaat met slechts een kort horizontaal deel , korter dan het postscutellum; bij pfankuchi is dat horizontale deel langer dan het postscutellum.
Koster noemt verder verschillen bij de ogen in zij-aanzicht; duidelijk 'constricted' ter hoogte van de scapus bij rinki, niet samengeknepen bij pfankucki. De beide figuren waar hij in de tabel naar verwijst, worden in het figuurbijschrift echter precies aan de andere soort toegeschreven dan in de tabeltekst. Onduidelijk hoe dit nu precies zit.

Al met al verwacht ik dat het rinki zal worden, maar een bezoek aan Naturalis zal meer duidelijkheid verschaffen.

Groet Ivo
Groet Ivo

Ivo Raemakers

#8
Een door mij als rinki gedetermineerd vrouwtje van een plek waar ik ook rinki-mannetjes trof.
Ook bij deze van onderen bruine antenneleden.
Groet Ivo

Stijn Schreven

Dat lijkt inderdaad wel dezelfde kleur. En hoe is het mediane vlak v/h propodeum?
Morgen zal ik ook foto's maken van exemplaren in A'dam.
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Stijn Schreven

#10
Vandaag ben ik in A'dam geweest. Er waren twee vrouwtjes van Hylaeus pfankuchi in de NEV-collectie, beiden uit Ankeveen (verzamelaar en jaar heb ik niet op gelet). Van H. rinki waren er ca. 5 vrouwtjes, waarvan ik er 2 heb bekeken.
Van beide soorten heb ik de kenmerken volgens de literatuur bekeken en vergeleken met mijn 2 Hylaeus-vrouwtjes. Mijn conclusie: de exemplaren van mij betreffen beiden vrouwtjes van H. rinki.

Even mijn oordeel over de kenmerken:

- de ribbeling van het propodeum is een duidelijk kenmerk: bij H. pfankuchi zijn er echt duidelijk en hoog opstaande ribbels, bij H. rinki zijn deze ribbels veel oppervlakkiger (ook al zie je ze dus wel). Het verschil in grootte van de tussenruimten is subtiel, maar die van H. pfankuchi zijn net wat groter.

- de kleur van de onderkant van de antennen was met vergelijkingsmateriaal goed te beoordelen. De antennevlag van onderen bij H. pfankuchi is voor een veel groter deel lichter gekleurd, en inderdaad wat gelig. Bij H. rinki is deze in mindere mate lichter gekleurd en niet geel, maar bruinig tot donkerder, met soms zwarte onderbrekingen.

- het kenmerk van Amiet en Dathe wilde ik opzoeken in de literatuur (met tekening), maar die was uitgeleend, dus wist ik niet precies wat bedoeld werd. Ik ging er van uit dat het de scheiding tussen mediane vlak en zijvelden van het propodeum is. Deze vond ik bij H. pfankuchi scherp, duidelijk en langs de hele scheiding lopend. Bij H. rinki was de rand niet te zien, alleen onderaan in het "gootje" naar de aanhechting van het achterlijf.

- de indeuking in het mediane vlak vond ik moeilijk te beoordelen, het leek te varieren binnen beide soorten. Ik heb deze trouwens beoordeeld door vanaf de zijkant naar het profiel van het mediane vlak te kijken.

- de breedte van het horizontale deel ben ik vergeten te vergelijken met het postscutellum, dus daar kan ik niks over zeggen.

- ik vond zelf nog een nieuw (?) verschil tussen de exemplaren in de collectie van H. rinki en H. pfankuchi: de grondkleur van de poten. Bij H. pfankuchi was bij voldoende licht duidelijk te zien dat de poten een donkere, roodbruine grondkleur hadden. De grondkleur van de poten bij H. rinki was daarentegen bij de twee bekeken vrouwtjes en mijn eigen exemplaren echt zwart.


Ik heb geprobeerd foto's te maken van de verschillen, maar hoewel het licht er stukken beter was dan bij mij thuis, kon mijn camera niet verder zoomen. Ik heb foto's van H. pfankuchi gemaakt en van een eigen Hylaeus-vrouwtje. Nu achteraf besef ik pas dat het ook handig was geweest foto's te maken van een H. rinki vrouwtje uit de NEV-collectie, om de afzonderlijke soorten dan te kunnen vergelijken met mijn exemplaren. Ivo, zou jij dan wat foto's van een zekere H. rinki van het propodeum kunnen leveren?

Ik kan komend weekend ook nog een tekening plaatsen met propodeum van beide soorten zoals ik die heb gezien.

Commentaar bij foto's: bij de detailfoto's van het propodeum zijn de rand van het mediane vlak en de pootkleur aangegeven met pijlen. De foto van H. rinki is helaas wat onduidelijk en donker.
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

Ivo Raemakers

#11
Hoi Stijn,

Leuk dat je uitgebreid verslag doet van je bevindingen.
Ik zal binnenkort het propodeum van rinki fotograferen en de foto hier plaatsen.

Nog even een kanttekening bij de roodbruine ipv zwarte pootkleur die je bij pfankuchi zag:
Bij oude, lang bewaarde bijen wordt de chitinekleur bijna altijd roodachtig en gaat de originele zwarte kleur verloren. Waarschijnlijk betreft het dus ook in dit geval een normaal 'verouderingsverschijnsel'. Je zou dit nog kunnen navragen bij Jeroen de Rond. Hij heeft eind jaren '90 nog wat pfankuchi's verzameld. Die exemplaren zouden hun naturel-kleuren nog wel eens kunnen bezitten.

Groet Ivo
Groet Ivo