Kuifleeuwerik nu echt bijna weg?

Gestart door hiskodevries, juni 28, 2010, 15:45:35 PM

Vorige topic - Volgende topic

wumizusume

Citaat van: frankneijts op oktober 06, 2011, 23:26:11 PM
Citaat van: wumizusume op oktober 06, 2011, 22:25:54 PM
Mogelijk erg kort door de bocht, maar ik heb een brute theorie waarom de Kuifleeuwerik (bijna) verdwenen zou kunnen zijn uit ons land.
Het is me opgevallen tijdens mijn onderzoek naar giftige planten in Nederland dat bezemkruiskruid (Senecio inaequidens) een biotoopvoorkeur heeft die verrassend overeenkomt met die van de Kuifleeuwerik. Deze soort is giftig genoeg door de erin aanwezige pyrrolizidinealkaloiden om een paard om te leggen. Dat laatste is al een paar keer beschreven! Het is dus niet geheel ondenkbaar dat Kuifleeuweriken (bijv. net uitgevlogen jongen) die van dit plantje knabbelen snel het loodje leggen. Met een snelle populatieafname als gevolg.
Waarom dan vroeger niet? Wel, deze plant is een recente invasieve exoot, die je inmiddels werkelijk o-ver-al aan kunt treffen: menige (vooral snel-)wegberm staat er helemaal vol mee, en op ruigtes, vooral zanderige, doet de soort het ook erg goed. Spoorwegemplacementen staan er ook helemaal vol mee. Toen de Kuifleeuwerik nog algemeen was, werd deze plant veel minder (zelfs niet?) aangetroffen.

Nogmaals: het is een misschien wat ver gezochte theorie, maar de parallellen vielen mij op. Bewijs hiervoor verkrijgen wordt erg moeilijk, nu de Kuifleeuwerik bijna is verdwenen....

Nou zijn leeuweriken niet van die "knabbelaars" (BWP over Kuifleeuwerik: "Most seeds and fruit swallowed whole...") en is het dus de vraag of de giftigheid ook de niet geplette zaden betreft èn of de giftigheid überhaupt ook geldt voor Kuifleeuweriken.... Bijvoorbeeld kun je ook met taxuszaden een paard omleggen maar een Appelvink vreet zich er te barsten aan........
Het gif wordt gemakkelijk in zuur milieu geëxtraheerd, dus hoogstwaarschijnlijk ook uit niet-beschadigde zaden. Dat zal het verschil dus niet maken. Maar de vraag of de leeuwerik daar echt last van zal hebben (gezien de schijnbare resistentie van Appelvinken tegen taxanen) is natuurlijk helemaal legitiem.
Een studie naar Appelvinken lijkt me op zijn plek.....
Groeten,

Teus Luijendijk

Stilte. Wie stilte wil beschrijven moet zijn mond maar houden. Wie niets hoort luistert niet en heeft niets te vertellen.   (R. Kopland)

Fred Hustings

Interessante theorie. Maar los van het feit of vogels zich zo stelselmatig zouden laten vergiftigen door een nieuwkomende plant, valt me op dat bezemkruiskruid bijv. in Drenthe nog zeldzaam is (http://www.natuurbericht.nl/?id=4720), terwijl de Kuifleeuweriken daar even goed zijn uitgestorven. Kan me de opkomst van het plantje in de jaren zeventig in de Limburgse Mijnstreek wel herinneren (een vriend was fanatiek in planten), maar toen waren de lokale Kuifleeuweriken al duidelijk op hun retour.

vriendelijke groet,
Fred Hustings

HPM

Ik 1991 vond ik de eerste planten in Meijendel. Het was toen een nieuwe soort voor waarschijnlijk het hele duingebied tussen Scheveningen en Katwijk (Meijendel en Berkheide dus). In de omgeving van Den Haag kende ik het toen alleen van de spoor- en snelwegen. De dichtsbijzijnde mij bekende plek was vlakbij Den Haag Centraal.

Nu is Bezemkruiskruid in de duinen een gewone soort die vooral op verstoorde grond massaal voorkomt en ook in de stad komt hij veelvuldig voor. Indertijd scheef ik dat als het zou doorzetten ik het een aanwinst voor het najaarsduin zou vinden. Dat vind ik nu ook, zeker omdat het niet ten koste is gegaan van Kuifleeuweriken en ze een eigen niche lijken te hebben gevonden.

Tegelijk met de toename van Bezemkruiskruid is ook de Boomleeuwerik weer sterk toegenomen. Die was begin negentiger jaren vrijwel uit ons duin verdwenen. De laatste tijd met het mooie weer zongen overal de Boomleeuweriken boven het door Bezemkruiskruid geelgekleurde duin. Als Kuifleeuwrikken niet tegen kruiskruid zouden kunnen, zouden Boomleeuwerikken dat dan wél kunnen?

Herman van der Meer

Jan vH

Opvallend: 3 overvliegende Kuifleeuweriken in Friesland en ook een in Groningen.
Jan van Harten
Validator Plantengallen

dupont

Zijn er ook trektellen.nl-admins?!?  :police:  ;D
Met vriendelijke groeten,

David Uit de Weerd

wumizusume

Goede punten van o.a. Fred en Herman.
Een verband tussen bezemkruiskruid en de afname van Kuifleeuwerik lijkt zo wel erg vergezocht. Toch nuttig om zulke hypotheses (hoe woest dan ook) zo eens te toetsen, niet?
Groeten,

Teus Luijendijk

Stilte. Wie stilte wil beschrijven moet zijn mond maar houden. Wie niets hoort luistert niet en heeft niets te vertellen.   (R. Kopland)

Bart van Hoogstraten

Citaat van: wumizusume op oktober 19, 2011, 20:00:16 PM
Goede punten van o.a. Fred en Herman.
Een verband tussen bezemkruiskruid en de afname van Kuifleeuwerik lijkt zo wel erg vergezocht. Toch nuttig om zulke hypotheses (hoe woest dan ook) zo eens te toetsen, niet?

Ik vind het mateloos boeiend en leer er heel erg veel van -> hoezeer een vraag of 'n stelling ook controversieel of kinderachtig lijkt -> in alle reactie zit altijd verrijkende info (maar ik ben zelf inmiddels wel huiverig met posten van een stelling of vraag uit angst dat er weer 'n arrogante reactie of betuttelend commentaar op zit uit de "herenkamer"...  ;) ).
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

Vincent Hart

Een vraag kan nooit dom zijn, Bart, blijf die vooral stellen dus! Bij een als stelling verpakte vraag loop je wat meer risico op een minder vriendelijk antwoord. Verpak je stellingen dus als vraag en je zit gebeiteld ;)
Groet, Vincent


Als je goed om je heen kijkt
zie je dat alles gekleurd is                    K. Schippers

Fred Hustings

Citaat van: wumizusume op oktober 19, 2011, 20:00:16 PM
Goede punten van o.a. Fred en Herman.
Een verband tussen bezemkruiskruid en de afname van Kuifleeuwerik lijkt zo wel erg vergezocht. Toch nuttig om zulke hypotheses (hoe woest dan ook) zo eens te toetsen, niet?
Mee eens. Beetje blijven nadenken kan nooit kwaad. En de theorie vond ik eerder verrassend dan woest.

groet,
Fred

Oenanthe

In Spanje is de kuifleeuwerik nog wijd verspreid. Zou daar ooit onderzoek zijn gedaan naar hun manier van leven> Welke factoren bepalen het voorkomen en de overleving? Of zou de soort te gewoontjes en te saai gekleurd zijn om serieuze onderzoekers te interesseren?
Veel succes allemaal,

Maarten Verrips

frankneijts

Citaat van: Fred Hustings op oktober 11, 2011, 13:23:29 PM
Interessante theorie. Maar los van het feit of vogels zich zo stelselmatig zouden laten vergiftigen door een nieuwkomende plant, valt me op dat bezemkruiskruid bijv. in Drenthe nog zeldzaam is (http://www.natuurbericht.nl/?id=4720), terwijl de Kuifleeuweriken daar even goed zijn uitgestorven. Kan me de opkomst van het plantje in de jaren zeventig in de Limburgse Mijnstreek wel herinneren (een vriend was fanatiek in planten), maar toen waren de lokale Kuifleeuweriken al duidelijk op hun retour.

vriendelijke groet,
Fred Hustings

In dat verband valt nog op te merken dat de 1e vondst van Bezemkruiskrui uit de omgeving van Eindhoven dateert uit 1983 en t/m 1989 nog maar 10 vondsten bekend waren (Atlas van de Flora van Eindhoven 1980 - 1989) maar daarna ging het ook wel erg hard en in de 21e eeuw is het een 'algemene' soort (A vd F v E, 2005). Weliswaar valt dat vrij nauwkeurig samen met een sterke achteruitgang van de Kuifleeuwerik in Eindhoven van ca. 30 paar begin 80-er jaren tot slechts 5 in 1993 Maréchal & Veenhuizen  1997 (maar dat zijn beide onderschattingen!) maar in feite trok de achteruitgang van de Kuifleeuwerik al halverwege de 70-er jaren de aandacht van ecologen op het Rijksinstituut voor Natuurbeheer (nu Alterra) en waarschijnlijk ook al elders (Duitsland).
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

HPM

Citaat van: Oenanthe op oktober 19, 2011, 20:47:48 PM
In Spanje is de kuifleeuwerik nog wijd verspreid. Zou daar ooit onderzoek zijn gedaan naar hun manier van leven> Welke factoren bepalen het voorkomen en de overleving? Of zou de soort te gewoontjes en te saai gekleurd zijn om serieuze onderzoekers te interesseren?

Een merkwaardig fenomeen bij dit soort gevallen is dat eigenlijk altijd alleen de achteruitgang opvalt maar dat nooit de vraag wordt gesteld waarom die beesten eerst zo zijn toegenomen. Voor zover bekend kwam de Kuifleeuwerik nog niet zo lang in Nederland voor.  In feite zijn we wat de Kuifleeuwerik betreft terug in de 19e eeuw.
Herman van der Meer

Bart van Hoogstraten

Citaat van: HPM op oktober 19, 2011, 21:29:50 PM
Citaat van: Oenanthe op oktober 19, 2011, 20:47:48 PM
In Spanje is de kuifleeuwerik nog wijd verspreid. Zou daar ooit onderzoek zijn gedaan naar hun manier van leven> Welke factoren bepalen het voorkomen en de overleving? Of zou de soort te gewoontjes en te saai gekleurd zijn om serieuze onderzoekers te interesseren?

Een merkwaardig fenomeen bij dit soort gevallen is dat eigenlijk altijd alleen de achteruitgang opvalt maar dat nooit de vraag wordt gesteld waarom die beesten eerst zo zijn toegenomen. Voor zover bekend kwam de Kuifleeuwerik nog niet zo lang in Nederland voor.  In feite zijn we wat de Kuifleeuwerik betreft terug in de 19e eeuw.

Wat ik me eigenlijk dus de hele tijd afvraag in deze kwestie -> Kan de Kuifleeuwerik aangemerkt worden als cultuurvolger, op het niveau als van de Huismus?
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

Oenanthe

Ja, hij is een cultuurvolger want in ongerepte natuurgebieden vind je hem niet. Maar het nadeel van cultuurvolger zijn is dat de cultuur zo veranderlijk is. Huismussen kunnen zonder mensen niet leven maar met de hedendaagse mens kan hij dat ook steeds minder goed. Geldt ook voor de kuifleeuwerik.
Veel succes allemaal,

Maarten Verrips

Fred Hustings

Citaat van: HPM op oktober 19, 2011, 21:29:50 PM
Citaat van: Oenanthe op oktober 19, 2011, 20:47:48 PM
In Spanje is de kuifleeuwerik nog wijd verspreid. Zou daar ooit onderzoek zijn gedaan naar hun manier van leven> Welke factoren bepalen het voorkomen en de overleving? Of zou de soort te gewoontjes en te saai gekleurd zijn om serieuze onderzoekers te interesseren?

Een merkwaardig fenomeen bij dit soort gevallen is dat eigenlijk altijd alleen de achteruitgang opvalt maar dat nooit de vraag wordt gesteld waarom die beesten eerst zo zijn toegenomen. Voor zover bekend kwam de Kuifleeuwerik nog niet zo lang in Nederland voor.  In feite zijn we wat de Kuifleeuwerik betreft terug in de 19e eeuw.
Klopt. Maar dat komt ook omdat de opkomst met veel vragen omgeven is. Het is zelfs onduidelijk of de vestiging in de vroege 19e eeuw (wordt wel in verband gebracht met de legers van Napoleon die uit Rusland terugkwamen; leuke maar 'woeste theorie') niet in feite herovering is geweest van eerder verloren gegaan areaal. De soort kwam in het Rijnland in de 16e eeuw voor tot bij Keulen, maar is er in de 17e eeuw (extreem koud!) weer verdwenen (Glutz von Blotzheim). De vroege 19e eeuw, met weer opwarmend klimaat en (aanpassing aan) opkomende verstedelijking, was blijkbaar uitermate geschikt om grote delen van West-Europa te (her)overen. Evenzeer blijkt de late 20e eeuw, door een kluwen aan oorzaken, blijkbaar dermate ongeschikt voor deze soort dat een eveneens grootschalige verdwijning uit West-Europa het gevolg was. 

migratorius

Volgens mij zijn er wel wat oorzaken aan te wijzen.
1. De sterke toename van het autoverkeer. Voor een soort die vooral op de grond fourageert is een auto natuurlijk een groot gevaar.
2. Toename van katten en honden. Dit zal de broedvogels geen goed gedaan hebben.
3. Vermesting. Open zanderige grond is veel minder te vinden dan vroeger en Kuifleeuweriken houden er van zand. Bezemkruiskruid vond ik in de buurt van Breda in 1987 (waar knooppunt Zonzeel werd aangelegd), terwijl Kuifleeuwerik toen al erg zeldzaam was (ik hoorde de laatste in 1989 op weg naar m'n dienstkeuring), maar de bermen groeiden toen al dicht en nu zijn ze helemaal vet-groen... Het is niet zo gek dat de laatste Kuifleeuweriken zich bij tankstations bevinden waar de giftige stoffen de begroeiing armzalig houden.

JanHein

Oenanthe

Citaat van: migratorius op oktober 20, 2011, 20:40:53 PM
Het is niet zo gek dat de laatste Kuifleeuweriken zich bij tankstations bevinden waar de giftige stoffen de begroeiing armzalig houden.

JanHein

Alle benzinestations in Nederland zijn inmiddels gesaneerd. Er zitten geen giftige stoffen meer in de grond en zeker niet in concentraties die invloed hebben op de hoogte van de vegetatie. Anders zouden de kuifleeuweriken ook wel vergiftigd zijn. Voor het overige zou je best gelijk kunnen hebben.
Veel succes allemaal,

Maarten Verrips

Bart van Hoogstraten

Citaat van: Oenanthe op oktober 19, 2011, 21:44:02 PM
Ja, hij is een cultuurvolger want in ongerepte natuurgebieden vind je hem niet. Maar het nadeel van cultuurvolger zijn is dat de cultuur zo veranderlijk is. Huismussen kunnen zonder mensen niet leven maar met de hedendaagse mens kan hij dat ook steeds minder goed. Geldt ook voor de kuifleeuwerik.

Als het inderdaad van het niveau is als van de Huismus moet de volledige oorzaak, denk ik, gezocht worden in een verandering van het menselijke biotoop. Wat is het eigenlijke biotoop van de Kuifleeuwerik voordat het een cultuurvolger werd? Ik heb ze veel gezien in Spanje en in Westelijk Afrika maar eigenlijk ook alleen maar in nabijheid van menselijke nederzetting. Maar waar huisde de KL van nature uit? Voordat dat den Mensch in zijn leven kwam?
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

frankneijts

Een uitgebreide beschrijving van het biotoop is te vinden in het Handbook BWP deel 5, waaronder dit stukje:
"Basic habitat is open, dry, often warm and dusty, flat or gently sloping, with very low or sparse vegetation not covering more than ca. 50% of territory, any trees or shrubs present being widely spaced and not hemming it in."
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

Wouter van der Ham

Wouter van der Ham

Tussen de 11 en 25 jaar? www.JNM.nl

Guus Peterse

Een zeldzame doortrekker, dat is wat er waarschijnlijk overblijft als de laatste lokale kuifleeuweriken verdwenen zijn.
Guus Peterse

Nieuw op mijn weblog: Kaapverdië juli - augustus 2015

Bas vd Burg

Sinds 2000, het laatste jaar dat deze soort broedde in Katwijk, zijn er toch 10 waarnemingen bekend in Katwijk, waaronder 1 mogelijke.
groetjes,

Bas vd Burg
Katwijk ZH



mijn kattukse jaarlijst 2012

lennartv

Op Breskens komt er gemiddeld in 2 jaar één voorbij, waarvan ook één dit jaar. Alle hoop is dus nog niet verloren ;)
Groetjes,

Lennart Verheuvel

www.naturebylennart.com

hiskodevries

Aanwezigen, en dan vooral degene die al wat langer vogelen zou het niet fraai zijn om de teloorgang van de Kuifleeuwerik in beeld te kunnen brengen ?
Wat is daar voor nodig ?
Veel historische data, als je van jouw woonplaats nog oude data hebt liggen voer die aub in, een aantal mensen zijn daar al een tijdje mee bezig zoals rond Katwijk en Ede. Een waarneming per jaar van het totaal aantal kuifleeuwerikken in 1 plaats zou al heel fraai zijn.
http://waarneming.nl/presentie.php?datum_va=19800101&weken=33&diergroep=1&soort=41&interval=y&akt=T
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

Rikstar

je krijgt meer Steppekiekendieven over breskens  ;)

Citaat van: lennartv op november 14, 2011, 17:39:57 PM
Op Breskens komt er gemiddeld in 2 jaar één voorbij, waarvan ook één dit jaar. Alle hoop is dus nog niet verloren ;)
met vriendelijke groeten,
Rik v/d Starre

Rikstar

aan Hisko, ik had in 1998 een zekere kuifleeuwerik in Almere. ik weet alleen niet meer zo goed de maand. is een schatting qua data ook goed?

Citaat van: hiskodevries op november 18, 2011, 13:47:43 PM
Aanwezigen, en dan vooral degene die al wat langer vogelen zou het niet fraai zijn om de teloorgang van de Kuifleeuwerik in beeld te kunnen brengen ?
Wat is daar voor nodig ?
Veel historische data, als je van jouw woonplaats nog oude data hebt liggen voer die aub in, een aantal mensen zijn daar al een tijdje mee bezig zoals rond Katwijk en Ede. Een waarneming per jaar van het totaal aantal kuifleeuwerikken in 1 plaats zou al heel fraai zijn.
http://waarneming.nl/presentie.php?datum_va=19800101&weken=33&diergroep=1&soort=41&interval=y&akt=T
met vriendelijke groeten,
Rik v/d Starre

hiskodevries

voor zulke historische data lijkt mij dat prima, fenologisch klopt het al snel
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

Jeroen Nagtegaal

Citaat van: Rikstar op november 18, 2011, 15:04:00 PM
aan Hisko, ik had in 1998 een zekere kuifleeuwerik in Almere. ik weet alleen niet meer zo goed de maand. is een schatting qua data ook goed?

Citaat van: hiskodevries op november 18, 2011, 13:47:43 PM
Aanwezigen, en dan vooral degene die al wat langer vogelen zou het niet fraai zijn om de teloorgang van de Kuifleeuwerik in beeld te kunnen brengen ?
Wat is daar voor nodig ?
Veel historische data, als je van jouw woonplaats nog oude data hebt liggen voer die aub in, een aantal mensen zijn daar al een tijdje mee bezig zoals rond Katwijk en Ede. Een waarneming per jaar van het totaal aantal kuifleeuwerikken in 1 plaats zou al heel fraai zijn.
http://waarneming.nl/presentie.php?datum_va=19800101&weken=33&diergroep=1&soort=41&interval=y&akt=T
Wel even in de opmerkingen erbij zetten.
Groet, Jeroen Nagtegaal
Moderator subforum Ringen

Een geringde vogel gezien of gevonden.
Meld het hier of mail naar ringonderzoek@gmail.com

Rikstar

#208
met vriendelijke groeten,
Rik v/d Starre

Fred Hustings

Kijk ook eens op de SOVON site bij de Kuifleeuwerik

http://www.sovon.nl/soorten.asp?euring=9720&lang=nl

links boven kun je zelf perioden kiezen en bijv. zien in hoeveel atlasblokken hij nog zat midden jaren zeventig...