Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Wat is dit voor vogel? / Determinatie => Vogels => verschil Matkop en Glanskop => Topic gestart door: Ben Gaxiola op november 05, 2009, 23:30:49 PM

Titel: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: Ben Gaxiola op november 05, 2009, 23:30:49 PM
In een aankondiging van het nieuwe nummer van British Birds stond:

"Separation of Willow Tit and Marsh Tit in Britain: a review Richard K. Broughton
Separation of the British races of Willow Tit Poecile montana and Marsh Tit P. palustris is notoriously difficult. Numerous identification criteria have been proposed during the past 50 years, based primarily on information gained from examination of birds in the hand, although none are judged to be wholly reliable. The best separation feature for birds in the field is considered to be voice (cursivering van mij; BG), yet the vocal repertoires of both species have not been fully documented. Despite some work to assess the reliability of distinguishing characteristics, some current texts continue to place emphasis on discredited  criteria for field identification, or on those of use only for in-hand examination. This paper reviews the separation criteria in the current literature in order to clarify the most important and reliable characters for the separation of this species pair. New information is provided from examination of skins and live birds, and on diagnostic vocalisations. A clarification of the races occurring in Britain is also provided. Recommendations are made for the key criteria to be used for field, photographic and in-hand identification, with a primary focus on voice, bill marks, cheek pattern, plus wing and tail measurements and the presence or absence of a clear wing panel.'"

Ben erg benieuwd waar ze dat op baseren, dus als iemand met BB dat met ons wil delen...

Bvd Ben

Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 12:05:27 PM
Nou, net het artikel gelezen :P In principe zijn dus de determinatiekenmerken al bekend :)
Kort gezegd, voor de rest even zelf het artikel regelen (heb hem niet digitaal), 95% van de Glanskoppen heeft een wit vlekje op de BOVENsnavelbasis, 96% (of andersom) van de Matkoppen heeft dat niet. Geluid is beste kenmerk, vlekje beste kleedkenmerk, daarna de wang (duidelijk tweekleurig = Glanskop, buffy nekveertjes = Matkop (heeft ongeveer de helft van de Matkoppen)). Vleugelveld is ook wel een kenmerk, maar er is te veel variatie/overlap/te objectief.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Rikstar op november 25, 2009, 12:15:59 PM
hoi Thijs,

kun jij doormiddel van een foto zeggen wat je bedoeld met witte bovensnavelbasis?
net een aantal foto's van matkoppen bekeken maar kan nog niet ontdekken wat je daarmee precies bedoeld.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 12:26:53 PM
Pfoeh, nu heb ik dus waarschijnlijk mijn vertaling even niet goed gedaan. Glanskop heeft het witte vlekje en Matkop niet!! Ga het zo in bovenstaande post veranderen

Voorbeelden:
Glanskop mét wit vlekje http://waarneming.nl/waarneming/view/44759758
Matkop zónder wit vlekje http://waarneming.nl/waarneming/view/44897099
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 12:32:34 PM
Nog een toevoeging: http://blx1.bto.org/pdf/ringmigration/24_2/broughton1.pdf
Een iets ouder artikel (2008), minder uitgebreid (andere is echt 5 keer groter), maar met duidelijke uitleg van het vlekje. Zelfde hoofdauteur!
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Ben Gaxiola op november 25, 2009, 12:35:24 PM
Thijs,

Bedankt! Nog een vraag (ik zie mezelf nl. voorlopig nog niet het artikel hebben geregeld):

kun je geluid specificeren?

Is het de roep of de zang of allebei. Hoelang moet je luisteren etc.

Groet, Ben

Edit: vraagt speelt bij mij niet meer. Ik ben even de berichten nagegaan: mijn geheugen was aan de haal gegaan met een bericht van Frank over de verwarring met andere soorten bij broedvogelinventarisaties in de Kempen.


Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 13:20:24 PM
Dat stuk heb ik een beetje overgeslagen omdat de geluiden mij al bekend zijn..
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: frankneijts op november 25, 2009, 13:29:22 PM
Citaat van: Thijs Fijen op november 25, 2009, 12:32:34 PM
Nog een toevoeging: http://blx1.bto.org/pdf/ringmigration/24_2/broughton1.pdf (http://blx1.bto.org/pdf/ringmigration/24_2/broughton1.pdf)
Een iets ouder artikel (2008), minder uitgebreid (andere is echt 5 keer groter), maar met duidelijke uitleg van het vlekje. Zelfde hoofdauteur!

Maar voegt het BB-artikel iets wezenlijks (behalve het geluid dan) toe aan wat in dit artikel staat? Want de inhoud uit dit laatste artikel hebben we al eens besproken n.a.v. een post van Christian t.b.v. een eerder topic over dit determinatievraagstuk.
Overigens gaat het niet alleen om het lichte vlekje op de bovensnavel (bij Glanskop....) maar ook om een lichte streep langs de snijrand van de bovensnavel (oppassen voor lichteffecten!).
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 22:33:51 PM
Het is naar mijn mening wat meer statistisch verantwoord onderbouwt. Ook worden andere determinatiekenmerken (of mogelijke determinatiekenmerken) wat beter/uitgebreider behandeld. Maargoed, als je van mij geloofd dat het nu statistisch verantwoord is om te zeggen dat het witte vlekje (met name dat kenmerk wordt aangehaald, in mindere mate het witte lijntje) het enige harde kleed-determinatie kenmerk is, voegt het weinig toe.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 22:42:17 PM
Oke, het voegt ook nog wat toe aan de 'wang'-kenmerk. Laat ik die nu net niet meer in mijn hoofd hebben nu :P
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 25, 2009, 22:50:37 PM
Met het artikel kan misschien nog een keer naar deze waarnemingen gekeken worden:
http://waarneming.nl/waarneming/view/3199950 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3199950)
http://waarneming.nl/waarneming/view/3304672 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3304672)
http://waarneming.nl/waarneming/view/3513204 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3513204) (denk een glanskop..)
http://waarneming.nl/waarneming/view/3845070 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3845070)
http://waarneming.nl/waarneming/view/40477941 (http://waarneming.nl/waarneming/view/40477941) (er is al commentaar gegeven, alleen geen reactie)
http://waarneming.nl/waarneming/view/41033945 (http://waarneming.nl/waarneming/view/41033945) Staat bij geluid onmiskenbaar van Matkop, maar goed wel een wit vlekje (en zelfs snijrand!)
http://waarneming.nl/waarneming/view/40977030 Glanskop?, habitat klopt ook beter.
http://waarneming.nl/waarneming/view/41124857
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: frankneijts op november 25, 2009, 23:24:31 PM
Citaat van: Thijs Fijen op november 25, 2009, 22:50:37 PM
Met het artikel kan misschien nog een keer naar deze waarnemingen gekeken worden:
http://waarneming.nl/waarneming/view/3199950 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3199950)
http://waarneming.nl/waarneming/view/3304672 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3304672)
http://waarneming.nl/waarneming/view/3513204 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3513204) (denk een glanskop..)
http://waarneming.nl/waarneming/view/3845070 (http://waarneming.nl/waarneming/view/3845070)
http://waarneming.nl/waarneming/view/40477941 (http://waarneming.nl/waarneming/view/40477941) (er is al commentaar gegeven, alleen geen reactie)
http://waarneming.nl/waarneming/view/41033945 (http://waarneming.nl/waarneming/view/41033945) Staat bij geluid onmiskenbaar van Matkop, maar goed wel een wit vlekje (en zelfs snijrand!)
http://waarneming.nl/waarneming/view/40977030 (http://waarneming.nl/waarneming/view/40977030) Glanskop?, habitat klopt ook beter.
http://waarneming.nl/waarneming/view/41124857 (http://waarneming.nl/waarneming/view/41124857)

Volgens mij alle 8 Glanskoppen met alleen een klein vraagtekentje bij de eerste 2... Geval no. 6 toont fraai hoe voorzichtig je moet zijn met de 'verzekering' van de waarnemer(s) dat het geluid toch echt duidelijk van deze of gene soort was/is.
Denk dat de ontdekking van de lichte snaveltekening bij Glanskop, in twijfelgevallen zo mogelijk aangevuld met andere kenmerken, een enorme stap voorwaarts is in dit moeilijke determinatie-vraagstuk en in elk geval op foto's dikwijls goed te doen. Ik blijf sceptisch t.a.v. determinatie op grond van geluid: voor ervaren waarnemers klip en klaar meestal maar voor vogelaars die niet goed bekend zijn met de 2 soorten is het toch erg lastig ben ik bang. Ben dan ook benieuwd wat daarover in het BB-artikel wordt gezegd.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: HPM op november 26, 2009, 00:19:52 AM
Citaat van: frankneijts op november 25, 2009, 23:24:31 PM

Denk dat de ontdekking van de lichte snaveltekening bij Glanskop, in twijfelgevallen zo mogelijk aangevuld met andere kenmerken, een enorme stap voorwaarts is in dit moeilijke determinatie-vraagstuk en in elk geval op foto's dikwijls goed te doen. Ik blijf sceptisch t.a.v. determinatie op grond van geluid: voor ervaren waarnemers klip en klaar meestal maar voor vogelaars die niet goed bekend zijn met de 2 soorten is het toch erg lastig ben ik bang. Ben dan ook benieuwd wat daarover in het BB-artikel wordt gezegd.

Niet altijd klip en klaar, maar wel als ze het goede geluid maken. Het biotoop kan ook een
aanwijzing zijn.
Een probleem met die in het veld moeilijk zichtbare uiterlijke kenmerken is dat je er bij een
broedvogelinventarisatie weinig aan hebt. Je moet het dan vaak alleen met het geluid doen
en als je mazzel (en tijd) hebt met een meestal ongunstig kijkerbeeld.
Met andere woorden: Het kan misschien van pas komen voor vogelaars met een overvloed
aan tijd en telelenzen (en voor ringers natuurlijk), maar verder lijken mij zulke kenmerken van
weinig practisch nut.

--
Groeten, Herman van der Meer

Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Thijs Fijen op november 26, 2009, 12:22:12 PM
Opvallend dat ik in de Matkop-foto's bovenstaande foto's vond die mij Glanskoppen leken, maar andersom nog geen 1! Tenminste geen overtuigende.

Over roep: uitgebreide beschrijving van roepjes en zang van beide soorten in het artikel, eveneens wat sonogrammen en links naar de geluiden die op de site van BB te vinden zouden zijn.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: HPM op november 26, 2009, 13:00:31 PM
Hier http://www.britishbirds.co.uk/sounds.htm

--
Groeten, Herman van der Meer
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: frankmeer op november 26, 2009, 17:13:26 PM
Citaat van: Thijs Fijen op november 25, 2009, 22:42:17 PM
Oke, het voegt ook nog wat toe aan de 'wang'-kenmerk. Laat ik die nu net niet meer in mijn hoofd hebben nu :P

Een illustratie van het wangkenmerk is te vinden in http://www.birdforum.net/showthread.php?t=107725 (http://www.birdforum.net/showthread.php?t=107725),
reactie 5. Zie hier ook de bijlage van reactie 2.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: HPM op november 26, 2009, 17:57:53 PM
Het wangkenmerk staat volgens mij in iedere beetje vogelgids.

--
Groeten, Herman van der Meer


Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: frankneijts op november 26, 2009, 18:00:38 PM
Citaat van: Thijs Fijen op november 26, 2009, 12:22:12 PM
Opvallend dat ik in de Matkop-foto's bovenstaande foto's vond die mij Glanskoppen leken, maar andersom nog geen 1! Tenminste geen overtuigende.

Over roep: uitgebreide beschrijving van roepjes en zang van beide soorten in het artikel, eveneens wat sonogrammen en links naar de geluiden die op de site van BB te vinden zouden zijn.

Tja,  in elk geval wat Brabant betreft heb ik de meeste "Glanskoppen" (behalve rond Vught en een enkele bij Cuyck) inmiddels wel 'geruimd' denk ik..... 8)
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: frankneijts op november 26, 2009, 18:11:42 PM
Citaat van: HPM op november 26, 2009, 00:19:52 AM
Citaat van: frankneijts op november 25, 2009, 23:24:31 PM

Denk dat de ontdekking van de lichte snaveltekening bij Glanskop, in twijfelgevallen zo mogelijk aangevuld met andere kenmerken, een enorme stap voorwaarts is in dit moeilijke determinatie-vraagstuk en in elk geval op foto's dikwijls goed te doen. Ik blijf sceptisch t.a.v. determinatie op grond van geluid: voor ervaren waarnemers klip en klaar meestal maar voor vogelaars die niet goed bekend zijn met de 2 soorten is het toch erg lastig ben ik bang. Ben dan ook benieuwd wat daarover in het BB-artikel wordt gezegd.

Niet altijd klip en klaar, maar wel als ze het goede geluid maken. Het biotoop kan ook een
aanwijzing zijn.
Een probleem met die in het veld moeilijk zichtbare uiterlijke kenmerken is dat je er bij een
broedvogelinventarisatie weinig aan hebt. Je moet het dan vaak alleen met het geluid doen
en als je mazzel (en tijd) hebt met een meestal ongunstig kijkerbeeld.
Met andere woorden: Het kan misschien van pas komen voor vogelaars met een overvloed
aan tijd en telelenzen (en voor ringers natuurlijk), maar verder lijken mij zulke kenmerken van
weinig practisch nut.

--
Groeten, Herman van der Meer

Beetje kort door de bocht Herman:
Alle kenmerken die helpen om moeilijk uit elkaar te houden vogels goed te kunnen herkennen zijn natuurlijk welkom. Zeker die van gewone standvogels waar al generaties vogelaars zich de tanden op stuk bijten getuige de vrachten aan "waarnemingen" die inmiddels alleen al op deze site met veel moeite zijn omgezet in "de" andere soort. Natuurlijk lijkt de bruikbaarheid van dit snavelkenmerk nu nog wat beperkt maar gezien het steeds grootschaliger gebruik van telescopen, ook in het bos (!) en de ontwikkelingen in de digitale fotografie waardoor steeds meer waarnemingen inmiddels vergezeld gaan van foto's, zullen ook "kleine" kenmerken steeds vaker mee gaan tellen. Buiten dat: goed vogels determineren kost in veel gevallen tijd ja, toch niks mis mee als dat resultaten afwerpt?


Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: HPM op november 26, 2009, 19:13:22 PM
Frank,
Vanuit mijn positie is het helemaal niet kort door de bocht. Uiteraard is elk onderscheidend kenmerk
welkom, maar aan zo'n in het veld moeilijk zichtbaar snavelkenmerk heeft een inventariseerder van
(broedende) zangvogels weinig. Die gebruikt voornamelijk zijn oren en daarnaast een gewone kijker.
Ik ga echt geen telescoop en camera met grote lens meenemen en een hoop tijd besteden omdat er
ergens Mat- en/of Glanskoppen zitten. Dat doe ik ook niet voor Fitis/Tjiftjaf en Bosrietzanger/Kleine
karekiet, terwijl het zichtbare verschil tussen die paren heel wat minder is dan bij Mat/Glans.
Ik verwacht ook niet dat het BB-artikel een doorbraak in de herkenning in het veld zal betekenen.
Daarvoor lijken de soorten gewoon teveel op elkaar. Maar als ik het tegenkom zal ik het met
belangstelling lezen en ik hoop dat veel mensen dat zullen doen.

--
Groeten, Herman van der Meer


Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: JohanvantBosch op februari 12, 2011, 18:14:21 PM
Voorlopig dit topic sticky gemaakt, maar mochten jullie betere suggesties hiervoor hebben, dan zijn ze welkom.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop in British Birds
Bericht door: Norman op februari 12, 2011, 23:23:20 PM
Citaat van: HPM op november 26, 2009, 19:13:22 PM
Frank,
Vanuit mijn positie is het helemaal niet kort door de bocht. Uiteraard is elk onderscheidend kenmerk
welkom, maar aan zo'n in het veld moeilijk zichtbaar snavelkenmerk heeft een inventariseerder van
(broedende) zangvogels weinig. Die gebruikt voornamelijk zijn oren en daarnaast een gewone kijker.
Ik ga echt geen telescoop en camera met grote lens meenemen en een hoop tijd besteden omdat er
ergens Mat- en/of Glanskoppen zitten. Dat doe ik ook niet voor Fitis/Tjiftjaf en Bosrietzanger/Kleine
karekiet, terwijl het zichtbare verschil tussen die paren heel wat minder is dan bij Mat/Glans.
Ik verwacht ook niet dat het BB-artikel een doorbraak in de herkenning in het veld zal betekenen.
Daarvoor lijken de soorten gewoon teveel op elkaar. Maar als ik het tegenkom zal ik het met
belangstelling lezen en ik hoop dat veel mensen dat zullen doen.

--
Groeten, Herman van der Meer

Ik ga met Herman mee in dezen. Als ik 's ochtends voor het werk een inventarisatierondje ga doen (circa 3 uurtjes), neem ik echt nooit mijn scope mee. Veel te onhandig als je mobiel wilt zijn en daarnaast weinig praktisch om een rondhippende mees lang genoeg in beeld te krijgen om een snavelvlekje te zien. Ik ga voor het geluid en mocht ik er 1 op 20 hierdoor verkeerd benoemd hebben, so be it. Ik geloof niet dat mijn telling hierdoor kwalitatief beduidend minder is dan wanneer ik dat wel zou doen.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: erikwouda op december 06, 2011, 22:14:31 PM
Wat me wel verbaast is dat je niet 'Poecile indet' ofzo kunt invoeren.
Daar is vaak alle reden toe.

(nb: ik triggerde 2 laatst met een geluidsfragment. Daar reageerden ze prima op, kwamen zelfs dichtbij. Zo is het een stuk makkelijker de soorten uiteen te houden -als je het geluid niet tevoren kent-. Is dit geoorloofd of geldt dit als verstoring?)
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: peter van santbrink op december 14, 2012, 10:19:26 AM
zag gisteren in bos bij Katwijk een Matkop/Glanskop; kon helaas geen foto maken en slechts kort gezien; ik vroeg me af of er ook verschil is in gedrag/biotoop

Deze was alleen vrij rustig en maakte geen geluid, probeerde besjes te "plukken"
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: HPM op december 14, 2012, 10:50:25 AM
Citaat van: peter van santbrink op december 14, 2012, 10:19:26 AM
zag gisteren in bos bij Katwijk een Matkop/Glanskop; kon helaas geen foto maken en slechts kort gezien; ik vroeg me af of er ook verschil is in gedrag/biotoop

Deze was alleen vrij rustig en maakte geen geluid, probeerde besjes te "plukken"

Waar ze beide broeden is er wel een verschil in biotoop. Heel ruw gezegd: Glaskop zit dan in droog bos en Matkop in vochtig tot nat bos. Maar een onderscnheidend kenmerk is het niet, net zo min als 'rustigheid' of het al dan niet maken van geluid.
Je zal toch echt af moeten gaan op de (moeilijke) uiterlijke verschillen en de kenmerkende geluiden.
In Katwijk is de kans zeer klein dat het om een Matkop gaat, dus het beste wat je waarschijnlijk kan doen is je waarneming invoeren als (onzekere) Glanskop.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: erikwouda op januari 02, 2013, 12:45:50 PM
Ik heb n.a.v. dit topic wel paar maal de tweekleurige wang ingezet voor determinatie.
Stukje beter te zien als die vleugelstreep, dat altijd lastig te beoordelen is (lichtinval, kijkhoek etc.).
Nog altijd lastig, maar heb het idee dat dit een betere methode is als via de vleugelstreep.

Intussen heb ik me flink verdiept in de geluiden (leve de MP3 speler).
Dat is toch het makkelijkste.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: frankneijts op januari 02, 2013, 15:40:38 PM
Citaat van: erikwouda op januari 02, 2013, 12:45:50 PM
Ik heb n.a.v. dit topic wel paar maal de tweekleurige wang ingezet voor determinatie.
Stukje beter te zien als die vleugelstreep, dat altijd lastig te beoordelen is (lichtinval, kijkhoek etc.).
Nog altijd lastig, maar heb het idee dat dit een betere methode is als via de vleugelstreep.

Intussen heb ik me flink verdiept in de geluiden (leve de MP3 speler).
Dat is toch het makkelijkste.

Behalve dat de wangvlek lang niet altijd goed te zien of te beoordelen is, is gebleken dat die maar een 'zekerheidspercentage' van ca. 60% biedt. Dat is, om als betrouwbaar ID-criterium te gebruiken, in mijn ogen veel te weinig. Het snavelvlekje is dus veel betrouwbaarder (percentage ca. 95%) alleen soms lastig te zien en/of te beoordelen (bij sterke lichtval bijv.).
Geluiden zijn 'an sich' prima natuurlijk voor de soortbepaling ware het niet dat gebleken is dat hiermee veel fouten worden gemaakt, zelfs door (zeer) ervaren vogelaars. Blijkbaar kent niet iedereen de geluiden van Mat- en Glanskop even goed, interpreteert ze fout en/of verwart ze zelfs met heel andere vogels (Winterkoning bijv.!) en zelfs eekhoorns (!). (Heel) goed oefenen blijft hier de boodschap en dan liefst met echte vogels en niet (alleen) m.b.v. geluidsdragers....
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: Oenanthe op januari 02, 2013, 15:47:39 PM
Helemaal mee eens Frank. Het probleem met echte vogels is alleen dat je nooit zeker weet met welke soort je te maken hebt.
Titel: Re: Herkenning Matkop en Glanskop
Bericht door: erikwouda op januari 29, 2013, 15:42:05 PM
Citaat van: Oenanthe op januari 02, 2013, 15:47:39 PM
Helemaal mee eens Frank.
Yep.