Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Bijen wespen en mieren => Bladwespen => Topic gestart door: John Bouwmans op juni 06, 2018, 15:59:36 PM

Titel: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus; 1 imago + 7* sluipwesp
Bericht door: John Bouwmans op juni 06, 2018, 15:59:36 PM
Ruim 2 weken geleden vond ik een blad met net uitgekomen larven van de Palissadenbladwesp op opslag van Ratelpopulier. Larven waren zo klein dat ik benieuwd was of ik ze op zou kunnen kweken. Had het in 2015 al een keer geprobeerd, maar dat leverde toen alleen sluipwespen op ( zie https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=328063.msg1831909#msg1831909 ). Dat was een van mijn eerste bladwespkweken trouwens.

Maar kreeg de larven volgroeid en op 29 en 30 mei waren 8 larven verpopt. Maakten een cocon op het blad. Vandaag is al een eerste imago, een vrouw, uitgekomen. Dus dat is zo'n 8 dagen na het maken van de cocon. Razendsnel. Benieuwd of de andere cocons nog meer imago's opleveren de komende dagen.

Het betreft deze waarneming: https://waarneming.nl/waarneming/view/157142271 (https://waarneming.nl/waarneming/view/157142271)
Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus gezien op 2018-05-23 Veenendaal - West
Foto's:
status 23-5-2018; 8 larven op blad opslag Ratelpopulier
(https://waarneming.nl/fotonew/9/16897589.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/1/16897591.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/4/16897594.jpg)

status 27-5-2018; inmiddels al behoorlijk gegroeid
(https://waarneming.nl/fotonew/5/16955745.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/6/16955746.jpg)

status 29-5-2018; al 2 larven tussen blad verpopt
(https://waarneming.nl/fotonew/0/16989330.jpg)

status 30-5-2018; alle 8 larven tussen blad verpopt.
(https://waarneming.nl/fotonew/5/17004815.jpg)

Op 6 juni 2018 al eerste imago (F) uitgekomen
(https://waarneming.nl/fotonew/3/17120043.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/6/17120046.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/7/17120047.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/1/17120051.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/5/17121845.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/8/17121848.jpg)

Toelichting:
Op opslag van Ratelpopulier; Een blad meegenomen om uit te kweken met circa 8 larven. Waren 27/5 al behoorlijk gegroeid. Op 29/5 eerste 2 tussen blad verpopt en 'n 3e al aan cocon begonnen. Op 30/5 waren alle 8 larven verpopt tussen blad. Op 6 juni al een eerste imago (F) uitgekomen.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus
Bericht door: Fonsv op juni 06, 2018, 18:00:23 PM
Wederom fijn, nog nooit zo'n imago gezien! Zeer opvallend die zwarte tarsen op de achterpoten.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus
Bericht door: John Bouwmans op juni 06, 2018, 18:09:16 PM
Had nog wat blad van Ratelpopulier liggen (voer voor andere larve). Even bijgevoegd en het juist uitgekomen imago begon meteen met de eileg. Verbaas me daar elke keer weer over. Meteen aan de slag voor het voortbestaan van de soort.

direct na uitkomen eileggend op Ratelpopulier
(https://waarneming.nl/fotonew/6/17123966.jpg)

en bij deze waarneming foto's van een man: https://waarneming.nl/waarneming/view/122113273

Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus
Bericht door: Josee op juni 08, 2018, 09:15:24 AM
En de snelheid van de totale cyclus  :o Graag weer meegekeken en -gelezen  :duim:
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus
Bericht door: Auratus op juni 08, 2018, 09:24:55 AM
Mooi gedocumenteerd wederom!
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus
Bericht door: John Bouwmans op juni 08, 2018, 09:29:04 AM
Bedankt Josee en Jan voor de complimenten. Stimuleert om meer van deze topics te gaan maken.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en sluipwespen
Bericht door: John Bouwmans op juni 10, 2018, 12:52:11 PM
Vanmorgen, 10-6-2018, sluipwesp uitgekomen uit cocon Palissadenbladwesp. Terwijl ik foto's aan het verwerken was ook nog een 2e sluipwespje uitgekomen. Lijken dezelfde soort. Bij een eerdere kweek van de Palissadenbaldwesp had ik ook al sluipwespen en lijken veel op deze. Die zijn toen door Kees Zwakhals onderzocht. Ging om Olesicampe, mogelijk O. pubescens. (deze waarneming: https://waarneming.nl/waarneming/view/109094177 )

De sluipwespjes van vandaag betreft deze waarneming: https://waarneming.nl/waarneming/view/158178754 (https://waarneming.nl/waarneming/view/158178754)
Olesicampe spec. gezien op 2018-05-23 Veenendaal - West
Foto's: (allemaal foto's van eerste uitgekomen wespje)
(https://waarneming.nl/fotonew/0/17185430.jpg)

(https://waarneming.nl/fotonew/5/17185445.jpg)


verpopt.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: Josee op juni 10, 2018, 22:21:12 PM
Wonderlijk.... waren het dan toch verschillende larfjes?
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: John Bouwmans op juni 11, 2018, 08:55:12 AM
Citaat van: Josee op juni 10, 2018, 22:21:12 PM
Wonderlijk.... waren het dan toch verschillende larfjes?

Nee Josee, de larven zijn uitwendig hetzelfde. De sluipwesp ontwikkelt zich inwendig in de larve (endo-parasiet) en komt pas nadat de bladwesplarve een cocon heeft gemaakt uit de larve en ontwikkelt zich dan verder in de cocon van de bladwesp.
Misschien dat de stackingfoto's van Kees Zwakhals in dit topic over 'n sluipwesp in een cocon van een (https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=390808.msg2092909#msg2092909) het wat inzichtelijker maken.

Er zijn ook sluipwespen die uitwendig als ectoparasiet op hun gastheer leven, zoals te zien is in dit topic over een ecto op een strekspin: https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=388926.msg2085702#msg2085702
En dan zijn er sluipwespen over rupsen die voor het verpoppen de rups verlaten en zelf een cocon maken: Kan daar zo vlug geen fotoserie van vinden. Maar wel van deze schildwesp die net een kever heeft verlaten en een cocon gaat maken: https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=387385.msg2079531#msg2079531

Maar om terug te komen op het uitkweken van de Palissadenbladwesp. Het Palisaden-imago was pas de eerste die ik heb kunnen uitkweken. Van de 8 larven die ik had en die verpopt zijn, zijn al weer 3 sluipwespen uitgekomen. Bij mijn eerste poging in 2016 leverde de kweek ook alleen sluipwespen op. Die zijn er dus erg vroeg bij want deze larven waren net uit het ei toen ik het blad verzamelde. (kweek 2016: https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=328063.msg1831909#msg1831909 )

Uitwendig is in dus niks aan de baldwesplarve te zien, al heb ik het idee dat ze voor het verpoppen wat rustelozer zijn dan andere larven. Maar dat is meer een gevoel.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: Josee op juni 11, 2018, 09:50:24 AM
Super uitleg! Hartelijk dank John  :duim: Die sluipwespen zijn echt hebzuchtige kolonialen en niet erg kieskeurig qua gastheer dan wel -vrouw. Mooi die foto's van Kees Zwakhals! Had niet gedacht dat je helemaal niets zou zien aan zo'n larfje. Het bestuderen waard dat gedrag van de larven!

Ik vind ze wel mooi die sluipertjes en fotografeer ze graag, hoewel ze veelal schichtig en snel weg zijn.

Erg graag gelezen John nogmaals dank en fijne dag!
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: John Bouwmans op juni 11, 2018, 20:00:41 PM
Van de 8 verzamelde Palissaden-bladwesplarven zijn al 6 sluipwespen uitgekomen. Op 11/6 is een cocon nog niet uitgekomen, maar dat zal ook wel weer een sluipwesp worden. Alle sluipwespen lijken dezelfde soort. Stuur ze op voor determinatie.

(https://waarneming.nl/fotonew/4/17215004.jpg)
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: Fonsv op juni 11, 2018, 20:14:49 PM
Lijkt me ook weer richting Olesicampe spec. te gaan. Een geslacht trouwens dat ik tot nu toe nog nooit op waarnemingen.be/waarneming.nl had gezien, dus weer zeer leuke info.  :blink:  Nu, sowieso zijn die palissadenbladwespen misschien ook niet super algemeen.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: John Bouwmans op juni 11, 2018, 20:26:16 PM
Denk het ook Fons. Stuur ze op voor determinatie. Misschien levert het deze keer wel een harde soortnaam op. Vorige keer was het waarschijnlijk/mogelijk/ richting Olesicampe pubescens. Nu meer materiaal beschikbaar voor onderzoek.

Kom Palissadenbladwesp-larven met enige regelmaat tegen op Populierenopslag in deze omgeving. Maar zie zelden larven die groter zijn dan 3-5 mm.  Op blad dat ik bijna dagelijks naloop zijn ze snel (1-2 dagen) verdwenen. Cocons vind ik nooit. Gaan in de vrije natuur misschien wel de grond in, of in elk geval richting maaiveld / strooisellaag. Imago's zie ik eigenlijk nooit. Pas 1 keer 2 exemplaren tegen gekomen. Daarom blij dat ik nu een vrouwtje uit heb kunnen kweken.

Dat je ze weinig ziet komt misschien ook omdat veel bladwespen (de vrouwtjes) vrijwel direct na uitkomen eileggend zijn op de waardplanten vaak is dat op de onderzijde van het blad en daar blijven ze vaak ook. In het veld vallen ze dan soms op door een schaduwvlekje als bladeren door de zon beschenen worden.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus en op 10/6 ook sluipwespjes
Bericht door: Fonsv op juni 11, 2018, 20:30:58 PM
Wederom interessant! Ik heb het geluk gehad ooit één keer de larven te vinden op Abeel eind augustus, maar een imago heb ik nog nooit gezien. Ik moet wel zeggen dat populier ook niet meteen een plant is die ik vlug zou gaan bekijken.
Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus; 1 imago + 7*sluipwesp
Bericht door: John Bouwmans op juni 12, 2018, 15:44:33 PM
Samenvatting kweek:  Op opslag van Ratelpopulier; Op 23 mei een blad meegenomen om uit te kweken met circa 8 larven. Waren 27/5 al behoorlijk gegroeid. Op 29/5 eerste 2 tussen blad verpopt en 'n 3e al aan cocon begonnen. Op 30/5 waren alle 8 larven verpopt tussen blad. Op 6 juni al een eerste imago (F) Palissadenbladwesp uitgekomen. Nadat ik wat blad van Ratelpopulier had bijgevoegd, begon het wespje direct met de eileg. Nadat op 6 juni imago was uitgekomen, zijn op 10,11 en 12 juni in totaal 7 sluipwespjes (Olesicampe) uitgekomen. Slecht 1 van de 8 bladwesplarven heeft dus tot adult gebracht. Overige 7 geparasiteerd. Zou zo maar kunnen dat het kleinste/jongste  larve rechts onder op larvenfoto het uiteindelijk heeft gered tot adult en dat de 7 anderen toen al "bezocht" waren door sluipwesp.

eindresultaat kweek op 12 juni; van de 8 larven slechts één 1 bladwespadult en 7 sluipwesp-imago's
(https://waarneming.nl/fotonew/0/17227490.jpg)

Titel: Re: Kweek: Palissadenbladwesp - Stauronematus platycerus; 1 imago + 7* sluipwesp
Bericht door: John Bouwmans op juni 19, 2018, 14:41:52 PM
Kreeg vandaag het volgende bericht van Kees Zwakhals:

"zoals ik al meldde zijn de dieren inmiddels geprepareerd en ik heb er ook al naar gekeken.
Het is maar goed dat je alle dieren hebt gestuurd want er blijkt iets heel bizars aan de hand te zijn. Bij deze exemplaren is sprake van een extreme variatie in de vleugelnervatuur. Zo ontbreekt bij enkele exemplaren zelfs de tweede teruglopende ader. De aanwezigheid daarvan is een van de kenmerken waarmee de familie Ichneumonidae zich onderscheidt van de Braconidae. Zo'n extreme variatie heb ik nog nooit gezien. Hiermee vergeleken is de aan- resp, afwezigheid van de areolet in één of beide voorvleugels slechts een kleinigheid hoewel dat bij de determinatie een belangrijk kenmerk is.
Al met al is het wel mogelijk dat het om Olesicampe gaat, .... "

Wordt vervolgd t.z.t.

Ben zelf benieuwd of alle sluipwespjes wel tot dezelfde soort behoren. Kan natuurlijk ook zijn dat de Palissadenbladwesplarven door verschillende sluipwespjes zijn geparasiteerd.

Aanvulling van KZ: "Alle dieren behoren zeker tot dezelfde soort. Wat zo bizar is, is de geweldige variatie om niet te zeggen aberratie binnen die soort. Zo erg heb ik dat nog nooit gezien. De soort behoort ook zeker tot de Ichneumonidae, subfamilie Campopleginae, en niet tot de Braconidae."