Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Insecten (overig) => Topic gestart door: Margreet Kwh op oktober 05, 2014, 16:31:51 PM

Titel: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, Cariblatta spec.
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 05, 2014, 16:31:51 PM
Ik zou graag willen weten welke soort dit is
Het betreft deze waarneming
http://waarneming.nl/waarneming/view/88987377 (http://waarneming.nl/waarneming/view/88987377)
onzeker Bladluis onbekend - Aphidoidea indet. gezien op 2014-10-04 Haarlem - Molenwijk
Foto's:
(http://waarneming.nl/fotonew/9/7525799.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/2/7525802.jpg)

Toelichting:
vondst in potplant (Phaleonopsis); door de twee achterlijfsuitsteeksels denk ik aan een bladluis, maar dat kan verkeerd zijn. Lengte: ca 6mm (lijf), breedte: ca. 3 mm (lijf); lange voelsprieten (langer dan lijf) ; achterlijfsprieten gestreept en omhoog gericht.

bij voorbaat dank,
Margreet Kouwenhoven
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant, Phaleonopsis.
Bericht door: Arp op oktober 05, 2014, 16:58:38 PM
Hoi Margreet,

Heb je' m nog?

Het is een jonge Heidekakkerlak. Ik ben materiaal aan het verzamelen voor een nieuwe sleutel en heb nog geen goede foto' s kunnen maken van de ontwikkeling van deze soort, dus zou zeer geinteresseerd zijn om deze veder op te kweken ...
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant, Phaleonopsis.
Bericht door: Arp op oktober 05, 2014, 17:08:13 PM
Uhhmmmm ... ik ben weer eens wat te snel .... had over het potplant heengelezen ...  :rolleyes:

Corrigeer dus naar: Jonge kakkerlak - mogelijk exoot - en zou het beest dus absoluut nog graagerder uit willen kweken ;)
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant, Phaleonopsis.
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 05, 2014, 17:10:55 PM
Ja ik heb hem nog! Je moet me even helpen hoe ik hem of haar het best kan versturen.
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant, Phaleonopsis.
Bericht door: Arp op oktober 05, 2014, 17:13:55 PM
Helemaal top  :duim:

Ben even aan het koken etc. maar stuur je straks een PeeBeetje :)
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 05, 2014, 17:18:14 PM
Prima, hij zit in het loeppotje te wachten.
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Arp op oktober 05, 2014, 18:34:14 PM
Het is bij nader inzien toch wel een aparterig uitziend beestje - zeker ook gezien de afmeting. Ben erg benieuwd  :blink:

Kijk nog even goed of er geen andere zitten. Als het beestje samen met een plant of potgrond geimporteerd is dan is de kans groot dat er een ootheek in/aan de plant of grond zat. Een ootheek ziet er ongeveer zo uit als in de bijlage - misschien zie je zoiets ook nog ergens?

Anyway, de kans is groot dat er dan meer jonge kakkerlakjes uitgekomen zijn. Bedenk dus ook of er in de afgelopen maand planten nieuw zijn binnengekomen, of verpot. Dat zijn dan de meest waarschijnlijke kandidaten om nog eens beter te bekijken.
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 05, 2014, 21:13:55 PM
Deze plant is heel recent in huis gekomen. Ik zal morgen bij daglicht eens gaan zoeken naar ootheken. De "grond" bestaat uit stukjes schors; zo'n Phaleonopsis zit in een plastic container en heeft luchtwortels; in het wild groeit hij als epifyt.
Het beestje kwam tevoorschijn nadat ik de plant voor het eerst had gedompeld.
Edit: toen ik zojuist een stukje schors optilde, zag ik een tweede exemplaar zitten.
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Arp op oktober 05, 2014, 21:53:35 PM
Spannend, spannend ...  ;D

Dan wordt het ook interessant om uit te vinden waar die plant vandaan komt (in eerste instantie handel/kweker, maar misschien dus ook land ...)
Titel: Re: Onbekend beestje (bladluis?) gevonden in potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 05, 2014, 22:57:55 PM
Ja, die herkomst lijkt me ook belangrijk. Het is een plant van de supermarkt in de naburige wijk. Ik kan daar eens navragen waar ze hun planten vandaan hebben. Wordt vervolgd.
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 06, 2014, 16:00:20 PM
Helaas heb ik bij daglicht nog geen oötheken kunnen vinden.
En over de herkomstkwestie: navraag bij de buurtsuper leverde doorverwijzing naar het hoofdkantoor op. Daar buigt men zich nu over de vraag naar de herkomst van de plant. Ik heb erbij uitgelegd dat het voor wetenschappelijk onderzoek is.
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Arp op oktober 06, 2014, 18:25:56 PM
Bedankt voor de update Margreet. Als ik morgen detailfoto's kan maken ga ik het beestje ook eens aan Prof. Dr. Horst Bohn voorleggen :)
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 09, 2014, 11:39:51 AM
De herkomst is een consortium van kwekers. Ik hoop dat het beestje al is aangekomen, Arp?
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Arp op oktober 10, 2014, 14:30:17 PM
Beestje is goed aangekomen - heb ook al wel wat foto's gemaakt, maar heb ze nog niet kunnen bewerken omdat m'n PC nog niet opnieuw is ingericht (hard disk crash). Komt hopelijk vannacht  :-\
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op oktober 10, 2014, 16:08:10 PM
Gelukkig! En Sterkte!
Titel: Cariblatta
Bericht door: Arp op november 22, 2014, 01:40:16 AM
Hallo Margreet,

Deze week is het beestje eindelijk verveld tot imago :)

Na lang zoeken heb ik iets passends gevonden, waarvan ik denk dat het niet kan missen: Het zal een Cariblatta sp. zijn. Een genus uit de nieuwe wereld, hoofdzakelijk Centraal- en Zuid-Amerika (twee soorten uit de VS) met volgens de Cockroach Speciesfile (http://cockroach.speciesfile.org/common/basic/Taxa.aspx?TaxonNameID=1176748) een kleine 80 beschreven soorten. Het zal een hele klus worden (zo niet onmogelijk?) om het beest een volledige soortnaam te geven, want ik schat in dat het bijna ondoenlijk zal blijken om alle documentatie voor de bekende 80 soorten boven water te krijgen, al ga ik dat uiteraard wel zoetjesaan proberen. Maar voorlopig houd ik het dus op Cariblatta spec. (http://waarneming.nl/soort/info/717472).

De species file deelt ze in als onderfamilie Pseudophyllodromiinae in de familie Ectobiidae en daarmee in directe verwantschap met o.a. Supella longipalpa die in Europa vrij algemeen als exoot voorkomt en in Nederland de naam Huiskakkerlak (http://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=157117&cat=160) heeft gekregen. De Ectobiidae worden door het Nederlands Soortenregister (http://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=157108) Blattellidae genoemd, dus heb ik de nieuw aangemaakte verzamelsoort Cariblatta spec. (http://waarneming.nl/soort/info/717472), net als de andere Nederlandse "Ectobiidae" op waarneming voorlopig ook in de familie Blattellidae gestoken (we volgen het soortenregister daarin).

Enerzijds zijn Cariblatta dus nauw verwant met "schadelijke" of "hinderlijke" soorten zoals Supella longipalpa en iets verderaf Blattella germanica, anderzijds vallen ze in dezelfde groep als onze "Boskakkerlakken" uit de geslachten Ectobius, Capraiellus en (sinds kort) Planuncus die in onze huizen niet goed kunnen overleven.

Ik durf er nog geen duidelijke uitspraak over te doen of dit een beest is dat potentieel in huis kan voortplanten en dan "lastig" kan worden, maar het zou me niks verbazen als die mogelijkheid aanwezig is. Het feit dat ze kennelijk transport naar en verblijf in supermarkten en woningen overleven lijkt in die richting te wijzen.

Op deze plaats ook nog even de doorverwijzing naar het beest van Hinko (http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=302624.0) aan Amaryllisbollen van de markt in Leeuwarden. Binnen twee weken dus twee waarnemingen van deze soort op verschillende plekken in Nederland. Dat beest is dus ongetwijfeld op veeeeel meer plekken terechtgekomen.

Met de genusnaam in de hand is het natuurlijk makkelijker zoeken en kom je ook sporadische andere meldingen uit Europa tegen, zoals deze uit Slowakije (http://www.roachforum.com/index.php?showtopic=4247). Dat beest ziet er liets anders uit, dus mogelijk een andere soort uit het genus?

Uiteraard ga ik eens goed rondvragen of de beesten elders in Europa al bekend zijn en zo ja, als wat (en hoe) die gedetermineerd zijn en via Hinko heb ik een aanknopingspunt bij een tussenhandel in Noord-Holland om te proberen verder uit te vinden wie de beestjes in Nederland in z'n kassen heeft en verspreid, dus wellicht wordt dit thema nog wel vervolgd :)

Straks zal ik wat meer en grotere foto's uploaden naar wikimedia commons, maar doe er hier alvast een paar bij op "waarneming-formaat" zodat Margreet ze desgewenst bij de waarneming kan voegen. De datum staat in de bestandsnaam, zodat je een beetje een beeld kunt vormen van de ontwikkeling van de vleugelaanzet:
Titel: Cariblatta - imago
Bericht door: Arp op november 22, 2014, 01:41:22 AM
En een paar kiekjes van het imago



Ik ga hier wat meer info/links verzamelen ...

Serie met meer en vooral grotere foto's van nimf en imago op wikimedia commons (https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cariblatta_20141008_nymph_982.jpg)

Reeds gesignaleerd in Europa (maar niet opgenomen in Fauna Europaea (http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=402127) (2014-11-21):Literatuur (chronologisch)
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Douwe van der Ploeg op november 22, 2014, 01:43:41 AM
Goed werk! Heb je contact gehad met Roy Kleukers erover? Die wordt als expert gegeven voor de Blatellidae, misschien dat hij sleutels weet / kennissen heeft..
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Arp op november 22, 2014, 01:57:55 AM
Ha Douwe,

Ga ik zeker doen - en bij Wijnand en Prof. Dr. Bohn navragen wat ze weten, maar eerst even de foto's op commons klaarzetten zodat ik daarnaar kan verwijzen :)
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Douwe van der Ploeg op november 22, 2014, 02:16:13 AM
 :duim: Ben benieuwd! En wat een schattig beestje :D
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Arp op november 22, 2014, 02:17:48 AM
Ja, erg fraai getekend, maar kon desondanks lang niks vinden. Mijn fout: Ik zat meer richting Azië te zoeken  :rolleyes:
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: harry60 op november 22, 2014, 10:19:22 AM
mooi
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, exoot?
Bericht door: Margreet Kwh op november 23, 2014, 17:00:29 PM
Wat een leuk kweekresultaat en prachtige foto's, Arp :duim:
De foto's zijn toegevoegd aan de waarneming, met een opmerking met datum van toevoeging.
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, Cariblatta spec.
Bericht door: Arp op november 23, 2014, 17:43:48 PM
Hoi Margreet,

Hartelijk dank voor het toevoegen van de foto's  :duim:

Ik ga proberen om verder te komen met een nauwkeurigere identificatie, maar zal daar zeker een keer voor naar Naturalis moeten dus dat kan even duren (als het al lukt). Als ik meer weet kom ik het hier uiteraard weer melden :)
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, Cariblatta spec.
Bericht door: Margreet Kwh op november 23, 2014, 20:51:46 PM
Leuk Arp, ik ben heel benieuwd. Bij voorbaat succes gewenst en leuk dat je je zo in dit beest vastbijt. :blink:
Titel: Re: Onbekend beestje uit potplant>>jonge kakkerlak, Cariblatta spec.
Bericht door: Arp op november 23, 2014, 22:08:08 PM
Tja, voor zover ik weet (maar dat is helaas niet ver) zal deze nieuw zijn voor Nederland - zelfs als "incidentele import" - dus toch wel leuk om duidelijk te krijgen :)