Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Bijen wespen en mieren => Topic gestart door: John Bouwmans op februari 24, 2014, 11:13:43 AM

Titel: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: John Bouwmans op februari 24, 2014, 11:13:43 AM
Vorig jaar vond ik op 24 juli (deze waarneming (http://waarneming.nl/waarneming/view/77816201?_popup=1)) een larve van Cimbex femoratus op Berk. Twee dagen later zat deze larve nog steeds op exact hetzelfde blad en ik zag geen nieuwe vraatsporen. Dacht daarom dat deze op het punt zou staan om te verpoppen. Uit nieuwsgierigheid naar het verpoppingsproces heb ik 'm toen verzameld. Had in mei 2010  (http://waarneming.nl/waarneming/view/48221893?_popup=1)al eens een imago gevonden, en was daar toen van onder de indruk.

Had op Wikipedia (http://nl.wikipedia.org/wiki/Berkenknopwesp) gelezen dat "De bastaardrupsen spinnen in de herfst een cocon aan twijgen, waarin de verpopping plaats vindt. De berkenknopwesp komt gewoonlijk in april of mei van het volgende jaar uit de cocon, maar het is ook mogelijk dat ze enkele jaren als pop overleven."
De larve die ik verzameld had op 26 juli verpopte al 2 dagen later. En nu wachten tot hij uitkomt natuurlijk. Bewaar de pop binnen en vroeg me al af of er een koude periode nodig zou zijn om het uitkomproces te activeren.

Bij de door Arp verzamelde info  (http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=135756.msg1566677#msg1566677)over Bladwespen stond deze link (http://www.nev.nl/pages/publicaties/eb/nummers/2009/69-3/101-110.pdf) naar dit artikel van Blommers, L.H.M. (2009) Het kweken van bladwespen Hymenoptera: Symphyta).Entomologische Berichten, vol.69(3), pp.101-110. Daarin staat dat "Larven van grote soorten als Cimbex en Tenthredopsis die in de zomer binnengehaald worden kunnen rustig tot eind oktober doorgroeien."
Dat was bij mijn exemplaar dus niet het geval. Vraag me daarom af of dit een normale verpopping was of misschien toch een soort stress-reactie/verpopping.

In het artikel van Blommers staat ook een heel stuk over diapauze en verlengde diapauze:
diapauze in monovoltiene bladwespen te beëindigen, is ook nu nog weinig te zeggen. Meestal echter komen sommige dieren meteen uit en andere een of meer generatieduren later.Omdat ik geen enkele ervaring heb met uitkweken van rupsen of larven, ben ik benieuwd naar (praktijk-)ervaringen van anderen. De grote uitdaging bij het kweken van bladwespen is het bij deze dieren gewone verschijnsel van 'overliggen', of meer officiëel: de verlengde diapauze. Niet alle dieren komen tegelijk uit; de diapauze van de voorpop of eonimf wordt niet altijd bij de eerste gelegenheid beëindigd. Bij univoltiene dieren verschijnen niet alle adulten na één winter; de 'overliggers' verpoppen niet, maar blijven eonimf om pas na twee jaar of meer uit te komen.Wat het optreden van verlengde diapauze bepaalt is nog niet erg duidelijk. Wellicht is het soms een aangeboren eigenschap, zoals bij sommige Cimbicidae – Trichiosoma laterale Leach en C. connatus – die bij Snellen van Vollenhoven (1863, 1864) altijd na twee winters uitkwamen. Maar het is ook heel goed mogelijk dat in deze gevallen de (pre)poppen te weinig aan winterkou blootgesteld werden. Over deze inductie, dat wil zeggen de grootte en duur van een koudebehandeling die nodig is om de ?

Is het bijvoorbeeld verstandig om het potje met de cocon nu nog buiten te zetten? Of blijft het gewoon een kwestie van afwachten?

Zie ook deze recent bij iemand in België uitgeslopen Meidoorn-bladwesp (http://waarnemingen.be/waarneming/view/81713198).

(http://waarneming.nl/fotonew/8/5176238.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/9/5176239.jpg)
Verpopt op 28 juli 2013:
(http://waarneming.nl/fotonew/0/8093420.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/2/8093422.jpg)


Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. Vandaag ( 7 maart '14) uitgeslopen.
Bericht door: John Bouwmans op maart 07, 2014, 13:08:28 PM
Vanmorgen hoorde ik opeens een tik. Vroeg me af wat het was en meteen zag ik in de perspex-cuvette voor me dat de Cimbex juist was uitgeslopen en probeerde omhoog te klimmen. Heel leuk en boeiend om te zien. Omdat hij steeds van het twijgje afviel, heb ik 'm maar buiten in de tuin in het zonnetje gezet. Kon hij zijn vleugels laten drogen. Na een aantal rek en strek oefeningen en een leging van de darmen vloog hij weg. Bij elkaar van moment van uitsluipen tot wegvliegen duurde 55 minuten. Wilde net de videomodus van mijn camera starten toen hij al wegvloog. Dus geen bewegend beeld helaas. Maar was sneller dan gedacht klaar voor vertrek.

http://waarneming.nl/waarneming/view/82179212 (http://waarneming.nl/waarneming/view/82179212)
Berkenknotssprietbladwesp - Cimbex femoratus gezien op 2014-03-07 Veenendaal - West
Foto's:
(http://waarneming.nl/fotonew/2/6154672.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/4/6154674.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/7/6154677.jpg)


(http://waarneming.nl/fotonew/1/8093401.jpg)


(http://waarneming.nl/fotonew/9/6154679.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/2/6154682.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/3/6154683.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/4/6154684.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/6/6154686.jpg)

(http://waarneming.nl/fotonew/7/6154687.jpg)
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: thijsdegraaf op maart 07, 2014, 13:43:25 PM
Zonder filmpje is het ook een mooie serie John.
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: John Bouwmans op maart 07, 2014, 13:53:00 PM
Bedankt Thijs. Hopelijk overleeft hij het buiten, want hij vliegt nu toch een paar weken vroeger dan normaal. Maar de snelheid van uitsluipen, vleugels drogen etc verbaasde me wel. Heb al de nodige vuurjuffers en glazenmakers in de tuin zien uitsluipen en dat duurde uren voor ze weg vlogen. Deze net binnen het uur. Een imposant en prachtig beestje  :rolleye: . Mijn dag is weer goed in elk geval.
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: hoven op maart 07, 2014, 15:42:01 PM
Prachtig John! Mooie kweek en schitterend beestje
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: John Bouwmans op maart 07, 2014, 15:55:59 PM
Bedankt Alrik.
Zat net wat dingen over deze soort na te zoeken. Dacht dat vanwege het rood op het achterlijf het om een man zou gaan. Had eerder deze vrouw (http://waarneming.nl/waarneming/view/48221893?_popup=1). Zie nu dat er tal van varianten (http://www.biolib.cz/en/taxon/id63140/pos0,200/) bestaan van de Cimbex femoratus. Dit zou dan volgens mij een Cimbex femoratus var. silvarum  (http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id62856/?taxonid=907289)zijn.
Op blz 18 van dit Franse overzicht  (http://www.insecte.org/photos/archives/Liste_Systematique_des_Hymenopteres_Symphytes_de_France.pdf)een lijst met voor Cimbex femoratus de volgende vermeldingen:

Cimbex femorata uchidai Takeuchi, 1931
Cimbex femorata var. biguetina Lepeletier, 1833
Cimbex femorata var. pallida Stephens, 1835
Cimbex femorata var. sylvarum Fabricius, 1793
Cimbex femorata var. silvarum Linné, 1758
Cimbex femorata var. ornata Uchida, 1928
Cimbex femorata var. uchidai Takeuchi, 1931
Cimbex femorata var. unicolor Enslin, 1917
Cimbex femoratus var varians Takeuchi, 1931
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: Jorgen op maart 07, 2014, 16:01:07 PM
De kleur van het achterlijf is bij beide geslachten erg variabel. Op de close-up is wel duidelijk te zien dat het een man is.
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: John Bouwmans op maart 07, 2014, 16:03:24 PM
Bedankt voor de bevestiging Jorgen. Begon al te twijfelen omdat ik als leek in eerste instantie  teveel op de kleur afging. Maar ben al weer wat wijzer.
Bij het ledigen van de darminhoud kwam het geslacht telkens ver naar buiten. Daarom maar vastgelegd. Leek ook alsof het lijf nog wat langer werd bij de rek-en strekbewegingen. Aanvankelijk ruim circa 22-23 mm, maar toen hij wegvloog 25-26 mm schat ik.
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: hoven op maart 07, 2014, 17:23:20 PM
tjongejonge wat een soortgroep zeg... En dan te bedenken dat ik mij in de bladwespen wil gaan verdiepen. Ik denk er nog eens goed over na  :blink:

Maar hoe kom jij tot var. sylvarum?
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: John Bouwmans op maart 07, 2014, 17:57:15 PM
Citaat van: hoven op maart 07, 2014, 17:23:20 PM

Maar hoe kom jij tot var. sylvarum?

Vanwege deze link (http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id62856/?taxonid=907289) van BioLib.CZ (http://www.biolib.cz/en/taxon/id63140/) kwam ik op sylvarum:
Subordinated taxaNumber of records: 4

varietas Cimbex femoratus var. griffinii (http://www.biolib.cz/en/taxon/id907288/) Leach, 1817
varietas Cimbex femoratus var. pallens (http://www.biolib.cz/en/taxon/id907291/) Lepeletier, 1823

(http://www.biolib.cz/IMG/THN/_124.jpg) (http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id124/)

varietas Cimbex femoratus var. silvarum (http://www.biolib.cz/en/taxon/id907289/) Fabricius, 1793

(http://www.biolib.cz/IMG/THN/_62856.jpg) (http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id62856/)

varietas Cimbex femoratus var. varians (http://www.biolib.cz/en/taxon/id907290/) Leach, 1817

Kwam ook een Deens document tegen en daar gingen ze uit van 4 ondersoorten van Cimbex femoratus. (Hier de Deense link Cimbicidae (http://www.zmuc.dk/entoweb/collections-databaser/hymenoptera/Cimbicidae200603.htm))   Zag bij foto's verschillende kleurvariaties en dacht toen als leek aan onjuist gedetermineerde exemplaren, maar van deze soort komen dus meerder varianten voor.

Boeiend onderwerp Bladwespen. Ga eens kijken of ik meer larven uitkan kweken. Bij deze had ik het geluk dat deze volgens mij op punt van verpoppen stond toen ik 'm verzamelde.
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: Arp op maart 07, 2014, 18:24:43 PM
Prachtige serie John - en fantastische beesten ook die Knotssprietgevaldingesbladwespen  :duim:
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: hoven op maart 07, 2014, 20:09:44 PM
Ik had de site ook bekeken en zag idd maar 2 afbeeldingen van varianten. Weet dus niet hoe de andere 6 eruit zien (als het Franse lijstje klopt) en dus ook niet of het Silvarum is. Maar ik ben met je eens dat deze grote gelijkenis heeft. Ik ken trouwens ook geen recente tabel die tot genus komt, laat staan varianten.

Jouw topic inspireert mij ook om komend jaar ook maar eens larven uit te kweken (proberen iig  :blink:).

Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: John Bouwmans op maart 07, 2014, 20:32:01 PM
Heb op allerlei varianten van Cimbex femoratus afbeeldingen gezocht. Dan vind je van alles, maar of het allemaal klopt weet je nooit en betwijfel ik eigenlijk. Maar de Cimbicidae (http://waarneming.nl/familie/view/10253) is wel een prachtige familie. Hoop er nog maar soorten van tegen te komen.
Titel: Re: Uitkweken larve Cimbex femoratus. >> Uitgeslopen op 7 maart 2014
Bericht door: Arp op maart 07, 2014, 22:40:09 PM
Voor Cimbicidae heb ik dit niet uitgezocht, maar de ervaring met andere diergroepen leert een beetje dat veel "varianten" of zelfs "ondersoorten" vaak toch vooral gebaseerd zijn op kleurverschillen die aanvankelijk (historisch) als nieuwe soort beschreven zijn en later gesynoniemiseerd. Vaker dan niet blijken dit uiteindelijk kleurvariaties op een "traploos" glijdende schaal te zijn, vooral ook afhankelijk van omgevingsfactoren (deels tijdens de ontwikkeling) en/of leeftijd van het imago. Hoe zinvol het dan is om onderscheid te maken is een beetje de vraag. Maar soms is het desondanks handig om er een naam aan te kunnen geven.

Anderzijds kunnen het ook daadwerkelijk genetisch bepaalde kleurvormen zijn. In dat geval is het al "legitiemer" om deze te benoemen (voor zover uitgezocht hoe het genetisch zit). Of dit bij C. femoratus het geval is weet ik niet.

Zeker in het begin zou ik er niet te moeilijk over doen, afgezien dan van de belangrijke realisatie dat er dus een enorme variabiliteit in uiterlijk is die voor verwarring kan zorgen - dat is wel handig om goed in je achterhoofd te houden :)