Spechtenfestival op de Utrechtse heuvelrug

Gestart door Pim, maart 16, 2005, 20:34:28 PM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Elk jaar ongeveer halverwege maart reis ik af naar de Utrechtse heuvelrug om de koning der bosvogels te ontmoeten, de zwarte specht. Vorig jaar trof ik vijf exemplaren, maar dat is geen garantie voor de toekomst. Vanuit het vlakke Almere (en ver onder zeeniveau) nam ik de boemeltrein naar het station Driebergen-Zeist (via Utrecht). De Nederlandse spoorwegen bezuinigen volgens mij ook al op ramenlappen dus een beetje slaperig naar buiten staren zat er niet in. Jammer want vooral het stuk langs het Naardermeer is een fraai stuk spoor.

Te Driebergen nam ik een bus naar het dorp Leersum in de provincie Utrecht. Circa 10.00 uur was ik wandelklaar en liep al meteen het bos in. Vergezeld door grote bonte spechten, vinkenzang, boomklevers en staartmezen kwam ik door boswachterij Leersum (Staatsbosbeheer) en het grootste onderdeel hiervan: Het Leersumse veld. Hier zijn o.a. aangeplante dennenbossen en enkele vennetjes. Er is ook een klassieke vogelkijkhut (zie: www.vogelkijkhut.nl) van waaruit je over één van de vennen kijkt. In de zomer een goede plek voor geoorde futen en jagende boomvalken, maar het lag er nu nog relatief uitgestorven bij (in de zomer kan het ook rustig zijn). Slechts enkele tientallen kuifeenden en een groepje grauwe ganzen gaven act de presence. Vanuit het bos klonk meerdere malen de lachende roep van een groene specht.  
           
Eerder al liep ik over een heideveld en zag een mannetje roodborsttapuit bovenin een zaailing van een naaldboom zingen, in de buurt trof ik ook een mogelijke huwelijkskandidaat aan. In de lucht gaven enkele boomleeuweriken hun bekende vliegshow. Het dennenbos was opvallend rustig, normaal hoor ik hier veel goudhaantjes en enkele zwarte mezen. De aanwezigheid van een fors vrouwtje havik werd niet op prijs gesteld door enkele zwarte kraaien.

Aan de rand van het vennengebied van het Leersumse veld trof ik vier mannetjes geelgors aan. Ze waren luid aan het zingen. Wat een prachtige felle kleur geel is die kop, wie verzint zoiets? Deze vogel is voor mij een bijzonderheid want in mijn eigen vogelgebieden is het een zeer zeldzame gast. Op een heideveld telde ik later nog vier heren geelgors. Buizerds cirkelden in de steeds blauwer wordende lucht. Op de heide trof ik ook nog een mannetje (zomerkleed) roodborsttapuit, deze vogel tref ik gelukkig nog vaak aan in het duingebied. Ik keek wel even raar op toen in het bos een haas overstak, maar de akkers waren niet ver te zoeken. Vanuit het bos hoorde ik een kleine bonte specht roepen, een soort niet veel groter dan een mus. Zijn zang is goed te onderscheiden van zijn grotere broer.

Vervolgens betrad ik de Amerongse berg/bos (Staatsbosbeheer/ Utrechts landschap), evenals het Leersumse veld onderdeel van het Nationale park "De Utrechtse heuvelrug".

De Amerongse berg:
Het Amerongse Bos is één van de oudste bossen op de Utrechtse Heuvelrug. Dat is op zichzelf niet zo bijzonder omdat de meeste bossen op de Heuvelrug pas ongeveer honderd jaar oud zijn. Het Amerongse Bos steekt hier echter met kop en schouders bovenuit: sommige grove dennen dateren uit 1770 en delen van het gebied doen met hun enorme woudreuzen, weelderige ondergroei en reusachtige, omgevallen stammen denken aan een oerbos. Het bos dankt zijn leeftijd aan de kasteelheren van het in de Amerongse Bovenpolder gelegen kasteel Amerongen. Zij lieten het bos aanleggen om er te kunnen jagen. Naast zijn ouderdom heeft het Amerongse Bos nóg een bijzonderheid. Het bos ligt namelijk op de 69 meter hoge Amerongse Berg, het hoogste punt van de Utrechtse Heuvelrug. Aan de zuidrand van het bos liggen oude bouwlanden met een aantal gerestaureerde tabaksschuren. In één van deze historische tabaksschuren is informatiecentrum de Amerongse Bergschuur gevestigd. Naast de Bergschuur ligt een kunstmatige grafheuvel die een beeld geeft van de (vele) grafheuvels in de omgeving. (Bron: Het Utrechts landschap)

Het gebied was ik nog geen drie minuten binnen of ik hoorde links van het pad de klagende zang van een zwarte specht gevolgd door een aantal lachsalvo's. Deze lachende roep werd beantwoord door een tweede exemplaar aan de andere kant van het pad. Zo ging het minutenlang verder. In de verte hoorde ik een derde exemplaar roffelen. Sommige mensen zullen zich misschien afvragen: kun je een zwarte specht herkennen aan de roffel? Zeker weten! Je hebt even het idee dat het gaat om een militair oefenterrein als je de machinegeweerroffel hoort, maar dan weet je het zeker daar zit weer zo'n schitterende specht. Ik besloot het exemplaar aan de linkerkant eens te gaan bekijken en ging rustig zitten op een boomstam, na even zoeken zag ik haar (zwarte specht met rood alleen op achterkruin) aan een boom "geplakt"  zitten en een fractie later overvliegend. Dit zijn voor mij bijzondere momenten, ze roepen herinneringen op aan de nog mooiere Magelhaenspecht in de oerbossen van Vuurland te Patagonië.

De Amerongse berg (69 meter), het hoogste punt van de heuvelrug, beklom ik zonder extra zuurstof, een prestatie op zich. De eerste hommels waren ontwaakt vanonder het bladerdak door het sterke voorjaarszonnetje en vlogen wat verloren rond, evenals een felgekleurde citroenvlinder. Het valt op dat er met zo'n mooie dag meteen veel insecten te zien zijn, ook allerlei spinnetjes en torren. Dat had ik vorige week nog niet zo snel verwacht, de natuur is erg veerkrachtig. Langs het (vandaag gesloten) bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer verliet ik het bos en liep naar de Amerongse bovenpolder.

De Amerongse Bovenpolder
Tussen de steenfabriek bij Elst en de stuw van Amerongen/Maurik ligt de Amerongse Bovenpolder. Deze uiterwaard wordt in het kader van het project Noordoever Nederrijn geleidelijk omgevormd tot een rivieroeverreservaat. Het project Noordoever Nederrijn omvat 40 kilometer nieuwe natuur tussen Arnhem en Wijk bij Duurstede en heeft De Blauwe Kamer als voorbeeldgebied.

Op een weiland zaten twee koperwieken die nu wel heel mooi zijn om te zien. Vanaf het uitkijkplatform heb je een schitterend uitzicht over de Amerongse bovenpolder (zie: www.vogelkijkhut.nl). Ik had echter een aantal handicaps: de zon scheen in mijn gezicht, geen telescoop mee en het was midden op de dag. Toch was deze plek zeer de moeite waard. Er foerageerden zeker vierhonderd grutto's, minimaal twaalf kluten en vele tientallen bergeenden. In de verte vloog boven een weiland een koppel ooievaars. Aan de rand van een bosje nabij het open veld zong een mannetje geelgors. Toen ik het gebied goed bekeek met mijn verrekijker zag ik op een plek twee reeën en even verderop nog drie exemplaren.
Het Kasteel Amerongen (1676) is een prachtig bouwwerk, op een muur zat een witte kwikstaart. In de kasteeltuin, aan de overkant van de slotgracht communiceerden twee groene spechten met elkaar door middel van hun lachende roep. Waarschijnlijk zaten ze beiden aan de andere kant van de dikke boom want ik kreeg ze niet te zien. In het duizend jaar oude dorp Amerongen nam ik een bus naar station Driebergen-Zeist. Onderweg nu schonere ramen en daardoor een fraaie grote zilverreiger bij het Naardermeer en even verder in de polder.
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

boogey55

Je hebt vandaag meer in het ven zien zwemmen, dan ik de laatste keren bij elkaar.
Groet, Pim Frijling
Wolvega

Pim

En dan heb ik nog niet eens die ene tafeleend genoemd :P  
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

boogey55

Groet, Pim Frijling
Wolvega

Rick van der Weijde

Laten die Zwarte Spechten zich nu nog een beetje makkelijk zien? Ik bedoel voor een hopend fotograaf is dat natuurlijk een uitdaging. Ik ben nog nooit op de bewuste berg geweest, maar wil dat als ik jouw verhaal zo lees zeker eens gaan doen. Misschien zelfs ook zonder zuurstof...
Rick van der Weijde
Corotauria Nature Photography

Pim

Zwarte spechten zijn van nature schuw, maar zeker met een goede telelens of digiscopping en veel geduld moet het wel kunnen lukken.
Ze laten in ieder geval duidelijk horen waar ze zitten.
Ik heb ook wel vaker echt dichtbij zwarte spechten gestaan dat ze in nestholte zaten (Veluwe).

Zelf vind ik Amerongse berg een prima plek, vorig jaar 5 exemplaren en vandaag 3.

Succes!
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

Marianne

Afgelopen half jaar vaak naar deze plekken geweest, maar nooit zoveel gezien als jij in één dag! Binnenkort maar weer eens gaan :huh:
Heb je ook het rondje gedaan vanaf de molen bij Elst naar het kasteel? Heel leuk, maar wel laarzen aan, want soms ga je enkeldiep door het water.
groet,
Marianne Cramer

Pim

Vanaf het kijkplatform onderlangs om het kasteel gelopen en te Amerongen op de bus gestapt.

Als je in Almere woont dan zijn alle gebouwen tien kilometer buiten de stad al een verademing (okay, Lelystad niet meegeteld, of laten we heel Flevoland maar even buiten beschouwing laten).

groet,

Pim J.
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl