Strigamia maritima of transsilvanica??!

Gestart door Arp, februari 13, 2009, 05:36:41 AM

Vorige topic - Volgende topic

Arp

Laatst even een kwartiertje over terwijl het nog net licht was en even op een braakliggend terrein rondgekeken en onder een rottend stronkje een Strigamia-dame opgepikt.

Beest was met 41-43mm duidelijk groter dan de S. acuminata's die ik uit de regio ken en ook de 49 pootparen is volgens de specificatie van Matty en Chris wat aan de hoge kant voor S. acuminata (37-47 - een Franse bron meldt max 43). Ook de antenne lijkt wat aan de korte kant voor die soort, dus ik laat hem afvallen  B)

Maar dan wordt het bizar. Als ik even van alleen de Nederlandse soorten uit ga, blijven dus S. crassipes en S. maritima over. Je zou dan maritima ook meteen af willen laten vallen, niet bepaald kustgebied hier, maar ook crassipes is hier niet eerder gevonden als ik de literatuur erop nasla. Ga ik dan voor de zekerheid toch naar de kenmerken kijken dan krijg ik er een toch veel eerder een maritima-gevoel bij dan crassipes, maar beide heb ik nog niet eerder gevonden dus ook niet echt vergelijkingsmateriaal.

In elk geval heb ik sterk de indruk dat ik op de laatste segmenten de genoemde naadjes, c.q. niet-versmolten pleurieten zie, maar misschien kijk ik naar de verkeerde plekken. Anderzijds zie ik ook ventraal niet echt een 'donkere' streep over de buik, maar juist eerder een lichte - ook al geen sterk argument voor crassipes. Voor de andere kenmerken moet het beest dood en onder de microssoop denk ik (veel beter dan wat ik nu heb gaat met de camera niet lukken).

Enfin, qua boekjeswijsheid zou ik het dus voorlopig op Strigamia maritima houden, maar dat lijkt gruwelijk bizar ... tenzij ... het is een industrieterrein aan de binnenhaven van het Twentekanaal. Hier wordt dus allerlei vracht over land en water aangevoerd. Het terrein zelf ligt al jaren braak, op de google-kaartjes is nog een "houtwal" te zien die er volgens mij al braakliggend op gegroeid was (20 jaar ofzo?) en waar twee jaar geleden nog een zwerver/landloper woonde. Het hele terrein is vorig jaar 'gerooid' en nu dus een tamelijk kale ruigte met grassen en kruidachtigen waar een kudde schapen op is losgelaten. Het terrein is bijzonder slecht gedraineerd en vaak sompig. De bodem is een zotte mengelmoes van rijke aarde en (vermoedelijk) opgespoten zand. Eventueel zou zo'n kustbeest dus zelfs van oudsher meegekomen kunnen zijn toen het gebied is opgespoten???

Enfin, is het dus een ontheemde maritima, of zie ik het verkeerd en is het toch 'gewoon' een crassipes (en is die dan idd nieuw voor Twente, of was die hier eigenlijk toch al bekend?) ... of .... is het misschien iets buitenlands (S. transsilvanica?) ... ???

En nou niet flauw doen en zeggen dat het een te groot gemuteerde acuminata is - dan ga ik huilen hoor!  :gap:




Meer plaatjes bij de waarneming  ^_^
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

Hmmm, heb wat gegevens voor S.  transsilvanica opgesnord en één van de kenmerken daarin is het geringe aantal poriën op de heupjes van de eindbenen. Het is me helaas aleen niet helemaal duidelijk wat "meetelt" en wat niet.

Zie plaatje:
  • De groene dingen lijken me duidelijk
  • De gele zijn echt een stuk kleiner maar wel mooie rondjes - gewoon poriën van verschillende grootte? Of tellen die niet mee?
  • Bij de rode ben ik me niet helemaal zeker of het 'vlekjes' zijn of poriën, maar slecht zichtbare poriën lijkt plausibel
  • Het blauwe spul/vlekkerige kan ik niet duiden
Een beetje afhankelijk van wat er meetelt zou het dan inderdaad op S. transsilvanica kunnen duiden, of net in een overlap gebied komen waarbij het nog een (te grote en te veelpotige) acuminata zou kunnen zijn met extreem weinig poriën ...
:rolleyes:

S. transsilvanica en S. maritima lijken beide niet erg plausibel, maar S. transsilvanica wellicht toch 'mogelijker'. S. crassipes geloof ik steeds minder in ... of dus toch een 'extreme' acuminata - extreem lang en veel poten en extreem weinig poriën  :unsure:

Terzijde - maar wel markant: Deze  tabel geeft overigens voor maritima "bis 35 mm" ?! Maar opvallend ook als kleur "blaß gelb" en dat dan ook voor acuminata, hetgeen mij althans zwaar doet vermoeden dat ze hoofdzakelijk naar gekrompen en verkelurde alcohollijkjes hebben gekeken??!

Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Robert Heemskerk

Mooie kruipercollage Arp  :duim:

Misschien wordt er in de omgeving regelmatig gronstoffen vervoerd? (vrachtschepen vrachtwagens)

Arp

Hoi Robert,

Nou ja, het is een industrieterrein, maar in een redelijk rustige, nog niet erg in gebruik genomen hoek. Tussen het braakliggende terrein en het Twentekanaal zit wel iets van een containeroverslagbedrijf, en een stukje Akzo, maar ik zie er eigenlijk altijd alleen maar dichte vrachtwagens rijden, de andere kant op staat een stoffige steenbrekerij - daar wordt natuurlijk wel aarde/rotzooi aangevoerd, maar geen idee waar vandaan allemaal.

Ik zag net trouwens dat net over de grens in NRW mogelijk ook al wel eens S. transsilvanica gevonden is - de soort staat in elk geval op deze lijst die door Peter Decker opgesteld is, dus daar heb ik wel vertrouwen in. Ik mail hem dus maar even om te vragen hoeveel en waar  ^_^

Mijn 2 centjes staan voorlopig in elk geval op die soort  :whistle:  
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

David Tempelman

#4
schitterend
volgens mij is alles wat je aanwijst een pore, maak ze maar allemaal groen  :lol:
met vriendelijke groet,
David

Arp

#5
Citeervolgens mij is alles wat je aanwijst een pore, maak ze maar allemaal groen  :lol:
Hoi David - dank je  ^_^

Bedoel je ook die vlekken bij de blauwe pijlen of alleen de gele en rode rondjes?

Het wordt er hoe dan ook allemaal niet eenduidiger op.

Ondertussen heb ik begrepen dat crassipes en transsilvanica dusdanig dicht bij elkaar moeten liggen dat sommige auteurs gerede twijfel hebben aan de scheiding van de soorten. Ik ben nog aan het puzzelen, maar plemp hier maar alvast neer waar momenteel mijn "pijnpunten" liggen:
  • Pleurit van laatste segment WEL/NIET versmolten met pretergieten: Vind ik moeilijk te beoordelen, maar heb van mijn kiekjes toch iets eerder het idee dat ik een bobbel/naad zie. Mede de reden dat ik aanvankelijk op S.maritima gekomen was. Hoe dit kenmerk er bij S.tran. uit hoort te zien is me nog niet duidelijk, maar ik vermoed dus eerder hetzelfde als bij crassipes (wel versmolten).
  • Sternieten met/zonder groef waardoor wel/geen donkere middenstreep: Heel duidelijk een lichte middenstreep vind ik, waardoor ik dus ook S.cras. zou laten afvallen en in NL dan op S.mari. zou zijn gekomen. Haal ik S.tran. erbij dan weet ik het even niet. De groef moet minder duidelijk zijn dan op crassipes, maar ik weet niet of dat genoeg is om er een lichte middenstreep van te maken ipv van een donkere???
  • Poriën op de heupjes van de eindbenen: Vind ik tamelijk tegenstrijdige gegevens/aantallen over, maar tot nu toe krijg ik de indruk dat S.tran. er relatief weinig zou moeten hebben. Ik vind aantallen van 4-5 (zelden) tot 7-8, met uitschieters naar max 9 of in andere literatuur ook "tot 10". Voor crassipes heb ik het nog niet helemaal uitgeplozen, maar heb de indruk dat de meeste aantallen opgeven van meer dan 10 met zelden 9. Grensgevallteje dus?!
Enfin - kortom - ik moet het beest nog maar eens uitnodigen voor een nieuwe fotosessie om te kijken of ik ook de poriën op de sternieten en de details van de kop allemaal wat beter erop kan krijgen  - en vriendelijk vragen oftie nou snotverdorie stil wil zitten <_<

Edit/P.S. voor het idee:
Geraadpleegde bronnen onder andere:
  • Matty Berg (1999) Naamlijst van de Nederlandse duizendpoten (Myriapoda: Chilopoda) in Nederlandse Faunistische Mededelingen, nr.8, pp.67-76. (PDF)
  • Matty Berg en Chris Evenhuis (2001) Determinatietabel voor de nederlandse duizendpoten (myriapoda: chilopoda) in Nederlandse Faunistische Mededelingen, nr.15, pp.41-78. PDF) en bijbehorende errata uit NFM-17 PDF) - Sleutel!
  • Bestimmungsschlüssel für die Linotaenidae Deutschlands op myriapoden-info.de - Sleutel!
  • Hundertfüßer (Chilopoda) vorläufige Artenliste NRW (Peter Decker, 2007) op Natur in NRW
  • Etienne Iorio (2008-2009) Détermination des Chilopodes français d'après photo op het forum van insecte.org (versie februari 2009).
  • Etienne Iorio (2007) A new contribution to the knowledge of centipedes of eastern France (Chilopoda). In Shubartiana, Nr.2, pp.1-12 (PDF)
  • Brolemann, H.W. (1930) Myriapodes Chilopodes, in Faune de France n° 25, (PDF). Let op: Oud en zonder S.crassipes, waarbij die dieren zeer waarschijnlijk onder S.acuminata zijn meegenomen en dus ook de kenmerken van die soort niet kloppen!
  • Bonato, Lucia; Minelli, Alessandro; Spungis, Voldemars (2005) Geophilomorph Centipedes of Latvia (Chilopoda, Geophilomorpha). In Latvijas entomologs, Vol.42, pp.5-17. (PDF) - Sleutel!.
  • ...
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

mberg

Hej Arp,

Een lastig geval, welke vanaf foto niet is op te lossen. Ik zou het beest graag bekijken om uitsluitsel te geven.

Enkele opmerkingen:
- Het laatste paar poten is niet op gezwollen, we hebben dus te maken met een vrouwtje, die gemiddeld meer segmenten hebben dan mannetjes.
- Met 49 segmenten kun je S. acuminata echt uitsluiten. Vrouwtjes hebben maximaal 41 segmenten, meestal minder. Ook de kleinste van de drie soorten.
- Het habitat sluit S. maritima uit. Deze soort is zo specifiek inzijn habitat (en zo zeldzaam) dat introductie in het binnenland uitgesloten kan worden, maar zeg nooit nooit. Laten we zeggen: hoogst onwaarschijnlijk.
- Het kenmerk "pleuriet wel/niet versmolten met pretergiet" is alleen te zien op het laatste pootdragende segment! Je moet kijken naar het dunne segment tussen de twee aanliggende grote segmenten (tussen het 'tweede'en 'derde' segment van achteren). Op de fot kan ik het niet goed zien.
- De groeve aan de onderkant van de segmente (het pleuriet) is niet donker, maar een groeve in het pleuriet, met dezelfe kleur als het segment dus.
- ik ben het met je eens dat een aantal kenmerken die je noemt beter bij S. maritima passen dan S. crassipes. Beide soorten zijn trouwens identiek in kleur.

Kun je het beest opsturen?

Met groet,

Matty Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Matty P. Berg
Coordinator EIS-werkgroep Bodemfauna
Onderzoeker bodemfauna aan de Vrije Universiteit, Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen en Naturalis, Leiden
Aanspreekpunt Sectie Bodemfauna Nederlandse Entomologische Vereniging

Arp

Hoi Matty,

Dank voor je antwoord :)

CiteerHet kenmerk "pleuriet wel/niet versmolten met pretergiet" is alleen te zien op het laatste pootdragende segment! Je moet kijken naar het dunne segment tussen de twee aanliggende grote segmenten (tussen het 'tweede'en 'derde' segment van achteren).
Zo had ik dat ook begrepen inderdaad - ik heb wat meer/grotere kiekjes en had de indruk iets van een scheiding te herkennen, maar zal het nog eens opnieuw proberen.

Is de aanname juist dat transsilvanica wat dit betreft hetzelfde zal zijn als crassipes?

CiteerDe groeve aan de onderkant van de segmente (het pleuriet) is niet donker, maar een groeve in het pleuriet, met dezelfe kleur als het segment dus
Ja, dat is duidelijk, maar volgens de sleutel zou dat moeten resulteren in de indruk van een donkere streep - toch? Of is die brede witte band er altijd en moet ik alleen zoeken naar een heel fijn donker lijntje in het midden daarvan??

Enfin - nog eens betere kiekjes van de sternieten en dat laatste segment proberen. Wat zijn de kenmerken waar jij naar gaat kijken? Dat tandjesgebeuren aan de kop? Haren bij de antennes? Dan probeer ik dat ook nog voor ik haar opstuur (of meenemen naar EIS-dag?) -_-

Welke info/literatuur heb jij voor determinatie S.tran. vs S.cras. - niet dat het nou per se een S.tran. moet zijn, maar als ik het nou toch een keer uitzoek wil ik het ook wel graag op een rijtje hebben   :gap:  
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

#8
Update - The plot thickens ... :

Inmiddels antwoord van Peter Decker gehad. De door mij verlinkte voorlopige checklist NRW was inderdaad precies dat: Een voorlopige checklist, die inmiddels alweer op enige punten aangepast zou moeten worden - niet als "wetenschappelijke publicatie" te gebruiken.

Over S. transsilvanica meldt hij dat de waarnemingen van deze soort in Midden- en West-Europa inmiddels als (varianten van) S. crassipes gezien worden. Het enige goede onderscheidende kenmerk - de donkere buikstreep - is niet alleen variabel, maar verdwijnt ook in preparaten relatief snel (eigen waarnemingen en ref. Spelda 2006 in "Peckiana"). Wel wordt de mogelijkheid opengehouden dat het typemateriaal uit Roemenië inderdaad een andere soort betreft, maar daar is meer onderzoek voor nodig.

Het klopt kennelijk dat de "typische" crassipes uit onze contreien meer poriën zou hebben, en dat dit kenmerk in het verleden ook veel gebruikt is om andere soorten te onderscheiden (zoals Strigamia mediterranea), die nu echter ook als synoniem voor S. crassipes worden gehandhaafd.

Daarmee is de keuze dan dus wel teruggebracht tot crassipes of een zéér onwaarschijnlijke maritima. Aangezien het toch een beetje een niet heel erg typisch exemplaar voor crassipes blijkt te zijn (als het die soort is), en bovendien wellicht één van de eerste uit deze hoek van het land (???) vind ik het wel verantwoord het dier aan een collectie te offeren - bijkomend voordeel: Het stelt mij ook in staat met een onbewegelijk dier (iets) betere public domain kiekjes van de determinatiekenmerken te schieten want die mis ik helaas nog op het www.   -_-
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)