Hoe soortenrijk zijn onze nederlandse bossen?

Gestart door markmeijrink, februari 06, 2009, 18:47:28 PM

Vorige topic - Volgende topic

markmeijrink

Hoe soortenrijk zijn onze nederlandse bossen nu eigenlijk?

Aanleiding
Geïnspireerd door een ander topic binnen dit subforum leek het mij  leuk om eens uit te zoeken hoe soortenrijk onze nederlandse bossen nu eigenlijk zijn.

Kader
Om de discussie die straks zal volgen meer structuur te geven zou ik proberen het kader te schetsen. Dit omdat discussies anders vaak leiden tot onbeargumenteerde 'welles <--> nietes'-verhalen. Daarnaast is het fijner als het een en ander helder is.

Om tot een zinnig antwoord te komen hoe soortenrijk onze bossen zijn zullen we eerst onderscheid moeten maken in bostypen. Er zijn verschillende indelingen voorhanden die een verregaande indeling hanteren (b.v. indelin v. broekbossen, Stortelder et al., 1998). Mij lijkt de indeling die het Handboek Natuurdoeltypen (Bal et al., 2001) diepgaand genoeg. Die indeling waarna de bostypen in onderstaand schema zijn afgebeeld zijn hieruit afkomstig.

Klassen
Om een waarde toe te kennen aan het voorkomen van het aantal soorten gebruiken we klassen. De klassen dienen echter wel juist toegepast te worden. Zou kan men het waardeoordeel beïnvloeden door lage(re) klassen te hanteren.

B.v. indien men stelt dat een hoge soortenrijkdom van vaatplanten bestaat uit het voorkomen van >20 soorten zullen veel bostypen de score 'zeer hoog' krijgen. Het moge duidelijk wezen dat dit niet de bedoeling is.

Daarom is het belangrijk dat de klassen juist gekozen worden. Jullie hulp is dus welkom! Zelf heb ik al een voorzetje gedaan.

Uitleg sheet
Per bostype zullen we een score gaan bepalen per soortgroep. Hieruit komt een totaalscore. Hieruit kunnen we afleiden hoe soortenrijk onze bossen zijn en welk bostype het soortenrijkst is!

Omdat misschien niet alle bostypen iedereen evenveel zeggen heb ik voorbeelden bijgevoegd per bostype (naar: Bal et al., 2001).

Het score overzicht geeft de aantallen per soortgroep weer die nodig zijn voor een klasse.

Doel / Waarde oordeel
Het is nu de bedoeling dat we samen tot een waardeoordeel m.b.t. de soortenrijkdom komen. Een ieder heeft vaak specifieke kennis in huis m.b.t. een specifieke soortgroep, dus dat komt goed van pas!

Het wil echter niet betekenen dat we de biodiversiteit dan wel natuurwaarde vaststellen deze bestaan namelijk uit meer elementen zoals: vervangbaarheid, zeldzaamheid, zeldzaamheid binnen EU etc. Dit even ter verduidelijking

M.v.gr. Mark

markmeijrink

O, ja voor ik het vergeet!

Laten we eerst de klassen vaststellen voordat we allemaal beginnen met roepen. Bij mossen had ik nog moeite dus....hulp is welkom.

M.v.gr. Mark

markmeijrink

#2
Mmmm, ja

da's een punt. Maar dan zou ik korstmossen apart van mossen moeten opnemen. En wat macrofungi, kun jij aan de hand van de bostypen zoals hierboven gepresenteerd bepalen hoeveel soorten macrofungi gebonden en/of voorkomen in een desbetreffend type? In iedergeval zal ik de aantallen per klassen wat betreft de paddestoelen moeten aanpassen dus. Heb jij tevens een voorstel welk interval / indeling te hanteren bij de klassen van de paddestoelen en zwammen (macrofungi)?

M.v.gr. Mark

markmeijrink

Gerrit,

dus als ik het goed begrijp stel je voor om gewogen scores toe te passen?

M.v.gr. Mark

Jeroen Nagtegaal

Zou je de libelen, reptielen en amfibien er wel erin opnemen? De Dagvlinders is mischien eens kijken naar het aantal bos gebonden soorten, zijn er ook niet heel erg veel toch?
Verder zijn er toch aardig wat vogels, die kunnen denk ik dus hoger gezet worden.
Groet, Jeroen Nagtegaal
Moderator subforum Ringen

Een geringde vogel gezien of gevonden.
Meld het hier of mail naar ringonderzoek@gmail.com

markmeijrink

oke ik snap je. Maar in eerste instantie gaat het om de totaalscore per bostype. Later zouden we nog een overzicht kunnen maken per soortgroep.

b.v. de hoogste mycologische soortenrijkdom komt voor binnen X-bostype, en voor de avifauna enz. enz.

Dan nu de classificatie qua macrofungi

klasse 1 ... lage soortenrijkdom              
klasse 2 ... gemiddelde soortenrijkdom  
klasse 3 ... redelijke soortenrijkdom      
klasse 4 ... hoge soortenrijkdom            
klasse 5 ... zeer hoge soorten rijkdom    

Misschien dat jij hier aantallen bij kan geven?

M.v.gr. Mark    

markmeijrink

#6
CiteerZou je de libelen, reptielen en amfibien er wel erin opnemen? De Dagvlinders is mischien eens kijken naar het aantal bos gebonden soorten, zijn er ook niet heel erg veel toch?
Verder zijn er toch aardig wat vogels, die kunnen denk ik dus hoger gezet worden.
Een aantal libellen heeft toch een deelbiotoop in bossen, een voorbeeld hiervan zijn de winterjuffers. Imago's zijn naar mijn meing relatief gebonden aan bos als deelbiotoop, of maken hier dusdanig gebruik wat het rechtvaardigd om in iedergeval libellen als soortgroep mee te nemen.

Wat betreft dagvlinders zijn er zeker een aantal die gebonden zijn aan bos. Bont zandoogje (o.a open dennebossen), dan nog een aantal utopievlinders als bosparelmoervlinder, ijsvogelvlinder, weerschijnvlinders, boswitje etc. De vraag is dan alleen hoe relevant is een soort voor een bepaald type. Het is ondoenlijk om ieder bosperceel individueel te beoordelen op het voorkomen.

Voor amfibieën is bos zeker belangrijk denk aan overwintering!

Reptielen hebben deelbiotopen in bos, b.v. de ringslang komt voor in broekbossen (laagveengebieden).

Qua vogels ben ik uitgegaan van broedgevallen, als je daar ook vanuit gaat dan moeten de aantallen idd. omhoog. Doe maar een voorstel?

M.v.gr. Mark

jan cuppen

Die drie libellen hebben niks met welk bossen te maken. In ieder willekeurig bos(type) in Nederland kun je op een goede dag (mei/juni)(veel) meer dan 50 soorten kevers waarnemen. Het op correcte wijze determineren is/kan een probleem (zijn).
Met vriendelijke groeten,

Jan Cuppen

markmeijrink


1. Eikenhakhout en - middenbos    (klasse 5)                      
2. Elzen-essenhakhout en -middenbos (klasse 1)
3. Eiken-haagbeukenhakhout en -middenbos (heuvelland) (klasse 4?)
4. Eiken-haagbeukenhakhout en-middenbos (zandgronden) (klasse 5)
5. Park-stinzenbos (klasse  1?)
6. Ooibos (klasse ?)
7. Laagveenbos (Elzenbroekbos) (klasse 1)
8. Hoogveenbos (Berkenbroekbos) (klasse 1)
9. Opgaand bos van arme zandgronden (klasse 4? veel grove den in dit type)
10. Opgaand eiken- en beukenbos van lemige zandgronden (klasse 4)
11. Opgaand bos van voedselrijke, vochtige gronden (klasse 1)
12. Opgaand bos van bron en beek (klasse 1/2?)
13. Opgaand eiken-haagbeukenbos (heuvelland) (klasse 4?)
14. Opgaand eiken-haagbeukenbos (zandgronden) (klasse 5)

Zoiets?

M.v.gr. Mark

markmeijrink

#9
CiteerDie drie libellen hebben niks met welk bossen te maken.
Dijkstra et al. (2002) Ned Fauna dl. 4 vermelden o.a dat S. paedisca eieren afzet in schors van Zwarte els en Wilg en aantal planten die vaak in of nabij Elzenbroekbos voorkomen. Maar goed ik moet toegeven dat de gebondenheid erg relatief is zeker wanneer het gaat om een bostype. Dan zouden dus alle libellen geschrapt kunnen worden?

M.v.gr. Mark

jan cuppen

Citeer
CiteerDie drie libellen hebben niks met welk bossen te maken.
Dijkstra et al. (2002) Ned Fauna dl. 4 vermelden o.a dat S. paedisca eieren afzet in schors van Zwarte els en Wilg en aantal planten die vaak in of nabij Elzenbroekbos voorkomen. Maar goed ik moet toegeven dat de gebondenheid erg relatief is zeker wanneer het gaat om een bostype. Dan zouden dus alle libellen geschrapt kunnen worden?

M.v.gr. Mark
Geloof ik direct. Het zijn dan wel takken die boven water moeten hangen want anders zijn de larven ten dode opgeschreven wanneer de eieren uitkomen. Ik zou in zo'n project libellen schrappen.

Een paar libellen vallen toch echt in het niet bij groepen als planten, paddenstoelen, mossen en kevers om enkele voorbeelden te noemen waarbij zeer direct allerlei voedselrelaties liggen. Er komen in Nederland meer dan 500 soorten kevers die uitsluitend in dood hout en boombewonende paddestoelen voorkomen, daarnaast talrijke fytofage en bodembewonende (strooisellaag) soorten.  
Met vriendelijke groeten,

Jan Cuppen

waterland01

Wat de korstmossen betreft, moet het niet al te moeilijk zijn om een classificatie te maken. Veel bossen in Nederland hebben relatief weinig korstmossoorten, slechts enkele specifieke (bijvoorbeeld malebossen, eikenhakhout/eikenstrubben, oude parken en ''oud'' loofbos) beduidend meer. En nogal wat zeldzame, gevoelige soorten zijn beperkt tot 1 of 2 van die boshabitats. Als je aantal soorten en zeldzaamheid/gevoeligheid/internationaal belang bij elkaar neemt, zullen de malebossen op de Veluwe en oude parken en ''oud bos'' (bijv. Asserbos, Het Loo) waarschijnlijk het hoogst scoren.

Henk Timmerman
Henk Timmerman

Windekind

Hoi Mark,


Wat is eigenlijk het uitgangspunt met betrekking tot de bostypen ?
Ga je uit van volledig ontwikkelde en in zo natuurlijk mogelijk ontwikkelde bossystemen (voor zover bekend) ? Of speelt de staat van de bostypen in nederland een rol.

Met vriendelijke groet,
Elmar Prins

Goyatlah

Citeer
Citeer
CiteerDie drie libellen hebben niks met welk bossen te maken.
Dijkstra et al. (2002) Ned Fauna dl. 4 vermelden o.a dat S. paedisca eieren afzet in schors van Zwarte els en Wilg en aantal planten die vaak in of nabij Elzenbroekbos voorkomen. Maar goed ik moet toegeven dat de gebondenheid erg relatief is zeker wanneer het gaat om een bostype. Dan zouden dus alle libellen geschrapt kunnen worden?

M.v.gr. Mark
Geloof ik direct. Het zijn dan wel takken die boven water moeten hangen want anders zijn de larven ten dode opgeschreven wanneer de eieren uitkomen. Ik zou in zo'n project libellen schrappen.

Een paar libellen vallen toch echt in het niet bij groepen als planten, paddenstoelen, mossen en kevers om enkele voorbeelden te noemen waarbij zeer direct allerlei voedselrelaties liggen. Er komen in Nederland meer dan 500 soorten kevers die uitsluitend in dood hout en boombewonende paddestoelen voorkomen, daarnaast talrijke fytofage en bodembewonende (strooisellaag) soorten.
Ik eigenlijk niet. Vermoed dat Houtpantserjuffer (Lestes viridis) bedoeld wordt, die inderdaad haar eieren in bomen (en struiken) legt. Dit zijn meestal wilgachtige bomen, maar ook bv Gagel en Berk worden volgens mij wel gebruikt. De soort is daarom ook een cultuurvolger die je bij allerlei park- en tuinvijvers kunt vinden.
S.paedisca daarentegen lijkt in nederland afhankelijk van grootschalig laagveen als voortplantingsbiotoop (met flink wat Lisdodde-achtige planten en snel opwarmende delen - de gehele voortplantingscyclus duurt tenslotte maar een paar weken). Buiten voortplantingstijd migreert de soort naar beschut en snel opwarmend wintermilieu, bv kleine heideveldjes, wellicht af en toe bij bosranden, maar zeker niet in het bos.

Verder zijn er maar enkele soorten die in de schaduw jagen. Smaragdlibel doet dat, de verwante Metaalglanslibel vermoed ik ook, en de Blauwe Glazenmaker heeft vaak een voorkeur voor beschaduwde weggetjes.

Bomen worden ook als overnachtingsplaats gebruikt, maar dan lijkt me dat het belangrijker is wat voor soort watertjes in de buurt zijn, dan wat voor bostype, of zelfs of een boom alleenstaand is of onderdeel van een bos.
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

elscare

Hallo allen,

hoe hoog scoort Amelisweerd in flora en faunawaarden?  

wimtegels

Ik heb het idee dat ik nog al wat bostypen mis en verder dat er weinig aandacht is voor de leeftijd van het bos. Maar dat kan aan mij liggen.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

sympecma

Zweefvliegen zijn ook een goede indicator groep voor bostypen. Zie ook het artikel van Menno Reemer in Journal of Insect Conservation. Samenvatting vind je hier. EIS heeft ook een ander rapport gemaakt, die uitgebreider op de materie ingaat dan in het artikel beschreven is.
Groeten,

Maarten de Groot