TekenIngaand op de behoefte aan informatie over teken een topic over herkenning van de soorten. Alhoewel 1 pootpaar teveel voor insecten, heb ik het toch even hier geplaatst.
Er zijn twee families van teken in Noordwest Europa:
- Ixodidae, Harde Teken. Teken met de monddelen voor het lichaam uitstekend, van boven af zichtbaar. Bovenzijde met een groter of kleiner rugschild.
- Argasidae, Zachte Teken. Teken met de monddelen onder het lichaam, niet zichtbaar van boven af. Bovenzijde zonder rugschild.
Harde Teken - IxodidaeBinnen de Ixodidae zijn er 5 genera in Noordwest Europa, die met de volgende tabel op morfologische kenmerken uit elkaar te houden zijn.
Tabel1a. Anale groeve gaat achterlangs de anus -> 2
1b. Anale groeve gaat voorlangs de anus -> Ixodes
2a. Ogen aanwezig, op de zijkant van het rugschild; Trochanter 1 (dijring, zit voor de dij) zonder driehoekige spits -> 3
2b. Ogen afwezig; Trochanter 1 op de topachterand met een driehoekige spits -> Haemaphysalis
3a. De vorm van de basisplaat tussen palpen en rugschild rechthoekig, met parallele zijranden -> 4
3b. De vorm van de basisplaat tussen palpen en rugshcild 6hoekig, aan de zijkanten driehoekig uitgetrokken -> Rhipicephalus (zuidelijke soorten, soms geimporteerd)
4a. Palpen ongeveer even lang als breed; rugschild 'versiert' met tekening -> Dermacentor
4b. Palpen langer dan breed; rugschild vrijwel eenkleurig -> Hyalomma (zuidelijke soorten, soms geimporteerd)

Dorsaal = rugzijde
Ventraal = buikzijde
Wat op de tekening 'porose area' heet is in de tabel basisplaat genoemd.
LevenscyclusAls de teek op een gast gevonden wordt, kan ook die informatie gebruikt worden. Er zijn namelijk 2 typen levenscyclus: Exofiel en Endofiel. Op basis van de Belgische soorten (Fain, 1990) worden voorbeelden gegeven.
Exofiele tekenDeze teken wisselen van gast door op sprieten en takken te klimmen en te wachten tot een gast langskomt. Daar laten ze zich op vallen en zuigen bloed. Is de gast ongeschikt of zijn ze volgezogen, dan laten ze zich weer vallen. Dit soort teken zuigt bloed bij een grote variatie aan diersoorten.
- Ixodes ricinus
- Ixodes hexagonus
- Ixodes canisuga
- Ixodes trianguliceps: op kleine zoogdieren.
- Dermacentor reticulatus
- Rhipicephalus sanguineus: kan waarschijnlijk onze winter niet overleven (Fain, 1990).
- Haemaphysalis punctata
Endofiele tekenDeze teken zijn gebonden aan de nesten en holen van de gasten. Ze zuigen bloed bij de gast, maar gebruiken het nest om te vervellen en van gast te wisselen. Hierdoor zijn ze sterk aan bepaalde diersoorten gebonden, namelijk zoogdieren en vogels die dit soort vaste verblijfplaatsen hebben.
- Ixodes pari: bij Koolmees, soms andere vogels.
- Ixodes lividus: bij Oeverzwaluwen.
- Ixodes vespertilionis: bij vleermuizen.
Tabel voor de vrouwtjes van exofiele teken (naar Hillyard, 1996)Soortkeuze gebaseerd op Fain (1990), op Nederlandsesoorten.nl kan ik de teken niet vinden.
1a. Anale groeve gaat voorlangs de anus; palpen meer dan 2 maal zo lang als breed -> 2
1b. Anale groeve gaat achterlangs de anus; palpen slechts 1,5 maal zo lang als breed of zelfs korter -> 5

anale groeve bij Ixodes.
2a. Basis van het eerste palplid zonder driehoekig uitsteeksel -> 3
2b. Basis van het eerste palplid met een driehoekig uitsteeksel aan de buitenrand -> Ixodes trianguliceps
3a. Palpen lang, langer dan de breedte van de basisplaat waar ze op vastzitten, gezien van boven -> Ixodes ricinus
3b. Palpen kort, korter dan de breedte van de basisplaat -> 4
4a. Coxa 1 aan de basis in een dunne punt uitgetrokken -> Ixodes hexagonus
4b. Coxa 1 aan de basis breed driehoekig -> Ixodes canisuga
5a. Coxa 1 aan de buitenzijde met een lange tand die richting basis teruggebogen is. Op eerste gezicht kan de coxa in tweeen gespleten lijken; trochanter 1 zonder driehoekige tand aan de top -> 6
5b. Coxa 1 zonder teruggebogen tand aan de buitenzijde, met en klein tandje aan de basis; trochanter 1 met een brede driehoekige tand aan de top -> Haemaphysalis punctata

Haemaphysalis.
6a. Basisplaat (waar palpen opzitten) 6hoekig, met puntig uitgetrokken zijden -> Rhipicephalus sanguineus
6b. Basisplaat rechthoekig, met parallele zijden -> 7

Rhipicephalus.
7a. Palplid 3 van boven gezien (dan eigenlijk het enige zichtbare lid) van onder afgerond; tand op coxa 1 begin halverwege de coxa en divergeert iets -> Dermacentor marginatus
7b. Palplid 3 van boven gezien met een tandje aan de basis buitenzijde; tand op coxa 1 begint vrijwel aan de basis en ligt dicht tegen de coxa aan -> Dermacentor reticulatus

Dermacentor reticulatus, met tandje aan basis en lengtevergelijking palpen aangegeven.
Zachte teken - ArgasidaeTwee soorten in Belgie (Fain, 1990):
- Argas reflexus. Endofiele teek bij duiven.
- Argas vespertilionis. Endofiele teek bij vleermuizen.
LiteratuurFain A. 1990. Les Tiques de Belgique (Acari: Ixodoidea). Studiedocumenten van het KBIN 58. KBIN, Brussel.
Hillyard P.D. 1996. Ticks of Northwest Europe. Synopis of the British Fauna (new series) 52. FSC publications.