Even een voorbeeld: in mijn regio is er een gebied waar grote delen overgroeid raken met Amerikaanse guldenroede-monoculturen. Best mogelijk dat hierdoor geen enkele dier- of plantensoort uitsterft. Echter: op guldenroede leven hoofdzakelijk generalistische insecten: een redelijk beperkte set aan soorten. De situatie is nu dat een steeds groter deel van het gebied wordt ingenomen door 2 plantensoorten (canadese en late guldenroede), en een klein aantal diersoorten hiervan sterk profiteerd. De grote oorspronkelijke rijkdom aan andere dier- en plantensoorten moet het doen met een steeds kleiner deel van het gebied.
OK, soortenrijkdom is in absolute zin toegenomen met 2 (2 soorten guldenroede). Er is geen afname van soortenrijkdom (die kan overigens wel gaan komen als het zo doorgaat). Wat er wel is, is een zeer sterke afname van de biodiversiteit. Biodiversiteit is niet uitsluitend "aantal soorten" maar ook de verhouding van de aantallen exemplaren van de verschillende soorten (even-ness), die zelfs in een formule is uit te drukken (maar in de praktijk vaak niet precies te bepalen is omdat je lastig van tig soorten tegelijk aantallen kunt schatten). Heel eenvoudig zit dit zo: neem twee situaties waarin 2 soorten voorkomen (heel erg simplistisch), maar in verschillende aantalsveroudingen:
A: 50 exemplaren soort 1 en 50 exemplaren van soort 2
B: 98 exemplaren van soort 1 en 2 exemplaren van soort 2
Stel je nu voor hoe dat er in het veld uitziet. In situatie A kom je beide soorten tegen. In situatie B kom je alleen soort 1 tegen, terwijl je heel erg je best moet doen om een exemplaar van soort 2 te vinden. De soortenrijkdom is hetzelfde (2 soorten), maar de biodiversteit is in situatie B drastisch lager als in situatie A.
Dit is, simplistisch gesteld, een van de effecten die exoten kunnen hebben. Alleen moet je de aantalen soorten wel ietsje groter nemen, wat een gebied met slechts twee soorten .... Maisakkers scoren nog beter