Wat is het verschil tussen Plantago afra(Vlozaad) en P.arenaria (Zandweegbree)?

Gestart door Willemien Troelstra, juli 13, 2019, 14:28:08 PM

Vorige topic - Volgende topic

Willemien Troelstra

Wie weet het verschil tussen Plantago afra(Psyllium) en P.arenaria (Zandweegbree)?
Ik heb wat proberen te zoeken maar kan nog geen sleutel vinden. De info op waarneming.nl geeft wel aan dat de bovenste schutbladen verschillen (stomp breedvliezig gerand versus stekelpuntig) en dat de zaden verschillen: glanzend/min of meer dof, maar als dat de enige verschillen zijn wordt het lastig om in het veld op zoek te gaan naar Psyllium.

Zandweegbree
Deze soort is kort stijf behaard, naar boven iets klierachtig. Zij heeft een penwortel en een rechtopstaande of uitgespreide, vertakte stengel, die in de onderste bladoksels bundels van bladen draagt. De bladen zijn zittend , staan tegenover elkaar, soms in kransen, zijn lijnvormig, gaafrandig of onduidelijk getand, grijsgroen, vlak.

De aarstelen zijn langer dan de bladen, zij komen wel uit de bladoksels, maar doordat de bladparen aan de top van de takken dicht bijeenstaan, vormen de bloemaren een soort van scherm. De aren zijn dicht, bolrond tot langwerpig. De onderste schutbladen zijn eirond en loopen in een lange, groene punt uit, die langer is dan de bloemen, de hoogere zijn spatelvormig, stomp, breedvliezig gerand. De voorste kelkslippen zijn spatelvormig, stomp, de achterste lancetvormig, spits. De bloemkroon is wit, onbehaard, met een overdwars gerimpelde buis, die even lang als de kelk is en lancetvormige, spitse slippen. De meeldraden steken ver uit en hebben gele helmknopjes. De doosvrucht is 2-zadig. De zaden zijn glanzend, langwerpig, op de binnenvlakte uitgehold. 1,5-3 dm. Eenjarig. Juni-Herfst.

Vlozaad
Deze soort is behaard. De stengel is aan de voet houtig en liggend, is bochtig en sterk vertakt. De bladen zitten tegenoverstaand of in kransen, zij zijn smal, lijn-priemvormig, aan de top driehoekig, gaafrandig.

De bloemen zitten in eironde hoofdjes op okselstandige stelen, die langer zijn dan de bladen. De schutbladen zijn breed eirond, stomp, de buitenste hebben een lange, kruidachtige punt, de bovenste zijn plotseling stekelpuntig. De kelkslippen zijn ongelijk, de voorste zijn stomp eirond, stekelpuntig, de andere zijn lancetvormig, spits met gewimperde kiel. De bloemkroon is witachtig, onbehaard, de buis is overdwars gerimpeld en draagt toegespitste slippen. De doosvrucht bevat 2 eironde, doffe, op de binnenvlakte uitgeholde zaden. 1-4 dm. Overblijvend. Mei-Augustus.

groet, Willemien Troelstra

Willemien Troelstra

Bij de enige waarneming van Afra (met foto's) van Rutger staat als toelichting: zeer sterk beklierd onder goede vergroting (20-30 x). Verzamelde materiaal gecontroleerd door F. Verloove en aanwezig te Meise. J. Spronk verzamelde nadien wat voor in het herbarium te Eindhoven. 

En dat terwijl in de tekst op waarneming.nl juist over Zandweegbree de bekliering wordt genoemd en niet bij Vlozaad.
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

Deze sleutel heb ik uit New Flora of the British Isles (Stace, 2019). De tweede bijlage geeft nog een korte beschrijving van beide soorten.

nielseimers

Manual of the Alien Plants of Belgium sleutelt de twee soorten ook uit. Je kan nog op de soortnamen klikken voor extra informatie en foto's.

nielseimers

Overigens is de aanwezigheid van klierharen niet voldoende om planten als Plantago afra te bestempelen.

Deze waarneming van Sipke is door Filip Verloove toch als Plantago arenaria gedetermineerd, op basis van de brede steunblaadjes.

Willemien Troelstra

ach ja, de boekenkast doet het beter dan internet! Ik had niet verwacht dat P. afra in Engeland voorkwam. Maar, dat met die klieren is dus een raar verhaal. Beide sleutels geven dat als een duidelijk verschilkenmerk en plotseling is het dus toch geen hard kenmerk... Is dat exemplaar van Sipke dan niet een kruising of zo?

Ik had deze pagina op alienplants http://alienplantsbelgium.be/content/plantago-arenaria wel gevonden, maar omdat daar alleen in de voetnoot naar P. afra werd verwezen nam ik aan dat er geen sleutel op de website zou staan om ze uit elkaar te houden, maar ik had inderdaad niet gezocht.
Dank voor je tips.
groet, Willemien Troelstra

Rien Ondersteijn

Toch schijnt dat 'beklierd' bij Afra behoorlijk van belang te zijn volgens Thomas Meyer.Hij maakt hier t onderscheid met Arenaria [Afra heette vroeger niet voor niets P. hirsuta en P. rugosa] http://www.mittelmeerflora.de/Zweikeim/Plantaginaceae/plan_lin_drus.htm#2 .
Ook lijkt het aantal bloemen mee te tellen.
Groene groe[n]tjes.Rien.

Sipke Gonggrijp

Beklierd of niet kan Plantago arenaria dus zijn, sterk beklierd zelfs. De steunblaadjes zijn het belangrijkste onderscheid met Plantago afra. Zoals eerder gemeld.

Willemien Troelstra

Maar, als ik hiermee nog een keer naar de waarneming van Rutger uit 2012 kijk: https://waarneming.nl/waarneming/view/72001871
valt die dan ook af als P. afra, want de bovenste steunblaadjes in de bloeiwijze zijn daar toch breed? Die waarneming is volgens de toelichting van Rutger ook voorgelegd aan en goedgekeurd door Philip Verloove. Blijkbaar is Philip van gedachten gewijzigd over wat doorslaggevend is?
groet, Willemien Troelstra

nielseimers

Tsja, dat is een goede vraag. Wat mogen wij hier als betrouwbare kenmerken hanteren?

Plantoon

Uit Flora Iberica. Vrij vertaald:
- Bracteeën allemaal gelijkend; sepalen onderling gelijkaardig, scherp; beharing vnl klierachtig --> P. afra
- Onderste bracteeën duidelijk langer dan de bovenste, sepalen onderling verschillend, de voorste stomp, de achterste spits; beharing vnl zonder klieren --> P. arenaria

Plantoon

Groeiplaats en biotoop (eveneens Flora Iberica)
P. afra: weiden met eenjarigen op droge grond; 0-1020m; overal in Spanje maar zz in het Noorden en en het Noordwesten;
P. arenaria: zandgronden, meestal vochige; 0-800m; verspreid in de noordelijke helft van Spanje;

Plantoon

Stengelbeharing
P. afra: 2 lagen beharing, beide beklierd en ±afstaand: korte 0,2mm en langere tot 0,7 mm
P. arenaria: 1 laag afstaande haren hoofdzakelijk zonder bekliering en tot 1mm

argusoog

Citaat van: Willemien Troelstra op juli 14, 2019, 00:21:40 AM
Maar, als ik hiermee nog een keer naar de waarneming van Rutger uit 2012 kijk: https://waarneming.nl/waarneming/view/72001871
valt die dan ook af als P. afra, want de bovenste steunblaadjes in de bloeiwijze zijn daar toch breed? Die waarneming is volgens de toelichting van Rutger ook voorgelegd aan en goedgekeurd door Philip Verloove. Blijkbaar is Philip van gedachten gewijzigd over wat doorslaggevend is?

Zonder mij verder in deze specialistische discussie te willen mengen, wil ik jullie even opmerkzaam maken op het feit dat mijn waarneming uit 2016 op dezelfde plek is goedgekeurd als P. arenaria. Dit was mij al eerder opgevallen en vond ik opmerkelijk. Het betreft deze waarneming: https://waarneming.nl/observation/120336138/
Met vriendelijke groet,
Paul Janssens

Plantoon

De wnn op Observado laten wel een beeld zien van de habitus en er zijn ook wat goede close-ups (enkel goedgekeurde bekijken want er zitten nogal wat twijfelgevallen bij):
P. afra
P. arenaria

Plantoon

Aan Paul Janssens: je wn lijkt me terecht goedgekeurd. De habitus klopt en alle kenm. zijn zichtbaar. Prima foto's !

Willemien Troelstra

Ik heb de vraag ook aan Rutger voorgelegd en die weer aan Filip Verloove omdat hij indertijd de waarneming van Rutger heeft goedgekeurd. De conclusie is dat Filip op dit moment ook niet goed weet welke kenmerken doorslaggevend zijn en constateert dat er meerdere waarnemingen zijn van duidelijk beklierde exemplaren die echter op andere punten toch Zandweegbree lijken te zijn. Hij verwees naar deze sleutel (verzameling) voor plantago's: http://ashipunov.info/shipunov/plantago/plantagineae_key.pdf De sleutel voor de groep van arenaria/afra is echter in het Latijn en dat beheers ik niet voldoende om te begrijpen wat er staat. Mijn indruk is echter dat de bekliering daarin niet gebruikt wordt.
groet, Willemien Troelstra

marcel234

Citaat van: nielseimers op juli 14, 2019, 00:28:31 AM
Wat mogen wij hier als betrouwbare kenmerken hanteren?

Uiteindelijk is er maar 1 kenmerk en dat zijn de brede steunblaadjes onder de bloeiwijze en dat is te zien op de volgende foto's?
En vallen die steunblaadjes af als de bloemen uitgebloeid zijn?



versus
http://www.fwtwente.nl/afb_plantago_afra_2021-e.jpg

Pieter Stolwijk

Citeerenige waarneming
.

Er is nog een waarneming van P. afra uit 227-502.
Zie ook: http://www.fwtwente.nl/afb_plantago_afra_2021.html

Misschien van enig nut.
Vr. groet, Pieter Stolwijk


Floristische Werkgroep Twente