Kleine roze schijfjes in drooggevallen beek = Sphaerosporella brunnea

Gestart door rmorsink, juli 09, 2022, 18:27:05 PM

Vorige topic - Volgende topic

rmorsink

Ik zou graag willen weten welke soort dit is.

Hallo,

Deze zo'n 2-3 mm grote roze schijfjes heb ik gevonden in een drooggevallen beek.
Ze groeien op de bodem.
De buitenzijde lijkt wat behaard. Deze haren zijn gesepteerd en wat bruin/roze van kleur.
Ik heb de haren nog niet gemeten.
De sporen zijn rond met één oliedruppel: 12-14 mu.
In Melzer treed er een gele verkleuring op.
In Lugol heb ik geen reactie gekregen.

Welke soort zou dit kunnen zijn? Of in welke richting zou ik kunnen zoeken?

Het gaat om deze waarneming: https://waarneming.nl/observation/248490058/.
50 Paddenstoel onbekend - Fungi indet. vruchtlichaam
datum: 2022-07-09
locatie: Rossum (Ov) - Roderveld (OV)

foto's:

















Kleine 2 mm grootte roze schijfjes groeiend op de bodem van een drooggevallen sloot. Ze lijken kleine randharen te bezitten. Deze zijn wat bruinig/roze van kleur. Sporen: rond met een oliedruppel in het midden. 12-14 mu. Verkleuring bij het gebruik van Melzer.
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

rietvanoosten

#1
Sphaerosporella (Ballonbekertje) denk ik,  2 Soorten op Verspreidingsatlas:
https://www.verspreidingsatlas.nl/0694010#
Zag dat je Bruin ballonbekertje eerder hebt gevonden in Drenthe
https://waarneming.nl/observation/224835874/

Paddenstoelenatlas Drenthe:
Bruin ballonbekertje (S. brunnea) blz. 695:
"Ze zijn vleeskleurig tot kastanjebruin en aan de buitenkant bezet met bruine, kronkelige haren; de randharen zijn aan de top toegespitst."
Rossig ballonbekertje (S. hinnulea) blz 399:
"De buitenzijde is aanvankelijk purperbruin, later lichtbruin, en bezet met bochtige, wat dikwandige, stompe haren."
met vriendelijke groet, Riet

rmorsink

Hoi Riet  :blink:.

Bedankt voor je reactie!

Daar had ik zelf niet eens bij stilgestaan dat het een Sphaerosporella zou kunnen zijn.
Ik heb het Bruin Ballonbekertje - Sphaerosporella brunnea 2 keer eerder gevonden op een brandplek, met goed ontwikkelde vruchtlichamen.
Die vruchtlichamen waren op het begin bekervormig en later schotelvormig. ( wellicht waren deze dat ook, maar dat heb ik nu niet kunnen zien). 

Deze vondst groeit op een plek in een beek waar geen zonlicht komt ( heb hem gevonden met behulp van een zaklamp  ;D )
Wellicht dat dit effect heeft op de groei van de vruchtlichamen. Ze zijn ook veel kleiner dan de gevonden exemplaren van de brandplek.

De sporenvorm, en de sporenmaten komen in ierdergeval overeen.
Op de plek heb ik wel oude flesjes en bierdoppen gevonden ( ook wat brandresten in het bos ernaast, wellicht dat daarvan iets in de beek is gekomen ?) De soort komt ook voor op zandige vochtige grond, er hoeft geen brandplek aan wezig te zijn overigens.

Als ik naar de kleur van de vruchtlichamen kijk en de toegespitste randharen zou ik neigen naar het Bruin ballonbekertje -  Sphaerosporella brunnea.

Ik zal mij eens verder verdiepen in de twee soorten :-).

Vriendelijke groet,
Ronald.
 
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

rietvanoosten

In ieder geval weer een mooie vondst Ronald!  :blink:
met vriendelijke groet, Riet

wimperzwam

Een enkele opmerking bij deze vondst. Ronde sporen zijn geen argument meer om soorten in een apart geslacht te stoppen (zie bv. Scutellina). Moleculair onderzoek heeft laten zien dat genoemde soort binnen het geslacht Trichophaea past. Sph. brunnea wordt wel als typisch voor brandplekken gezien. Vondsten van vrij kale vochtige bodems zijn meestal lichter van kleur en worden (werden) wel als afzonderlijke soort beschouwd Sph. hinnulea. Beide soorten zijn microscopisch niet of nauwelijks te onderscheiden. Of het hier een of daadwerkelijk twee soorten betreft? Of dit al eens moleculair uitgezocht is, weet ik niet uit het hoofd.

Mvgr.,
Henk Huijser.

rmorsink

Hoi Henk,

Bedankt voor de toelichting!

In de Nordic macromycetes (2000) (blz 119) staat geciteerd: S. hinnulea is here considered a synonym. Several authors prefer to use this name for the form wich grows on clayey soil.

Verder is er in 2007 een artikel verschenen van Perry et al waarin dit staat beschreven. Daarin staat inderdaad geschreven dat Sphaerosporella binnen het geslacht Trichophaea past, ze hebben dezelfde anamorf ( Dichobotrys) (als veel van de soorten Trichophaea). De kleuren van Sphearosporella kan heel er verschillen. Auteurs geven een naam aan de hand van het habitat waar ze in groeien. Microscopisch zien ze inderdaad weinig tot geen verschil.

Perry, B.A., Hansen, K., & Pfister, D.H. 2007. Een fylogenetisch overzicht van de familie Pyronemataceae (Ascomycota, Pezizales). Mycological Research, 111 (5), p. 549-571.

https://pfistergroup.oeb.harvard.edu/files/dpfister/files/perry_pyronemataceae.pdf

Als het habitat dan belangrijk is om er een voorlopige naam aan te geven, moet ik nog wat beter kijken op de plek zelf.
Eens kijken of ik misschien oude houtskoolresten in de beek (waar ze groeien) kan vinden.

Anders houd ik het op Sphaerosporella spec, dat lijkt me dan het beste  :blink: .

Vriendelijke groet,
Ronald.
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

rmorsink

#6
Op Ascofrance heb ik verschillende discussies gevolgd en gelezen over Sphaerosporella, en zal als ik meer informatie heb over mijn gevonden exemplaren daar vragen of ze er meer over deze vondst kunnen/willen vertellen (R. Dougoud en N. van Vooren).

In verschillende discussies wordt sterk gesuggereerd dat veel mycologen na 2011/2013 gevonden Sphaerosporella hebben onderzocht, dat Sphaerosporella brunnea en Sphaerosporella hinnulea als synoniemen worden bestempelt. Echter zijn dit volgens mij aannames door mycologen die de soort hebben bestudeerd, en weet ik niet of dat moleculair is onderzocht. Ze zien deze twee soorten wel als 1 soort.

Maar ook de kleurtermen zijn zeer variabel (vaak subjectief) omdat veel kleurtermen door verschillende auteurs is gebruikt:

roodachtige verkleuring van Sphaerosporella'
hinnulea en de aanwezigheid van enkele tinten paars in zijn jonge apothecia' waren
benadrukt als onderscheidende karakters door Rifai (1968).

hymeniumkleur werd beschreven als 'bleek- tot donkerbruin' voor Sphaerospora brunnea
en 'roodbruin' voor S. hinnulea door Seaver (1928), terwijl hij in zijn sleutel tot soorten
'roodbruin' werd gebruikt voor beide taxa.

Kleur 'roodbruin' werd gegeven voor S. hinnulea en 'lichtgeel' voor S. brunnea door Massee
(1895).

Sphaerosporella brunnea werd ook beschreven als lichtbruin tot bruin
of roodbruine door Rifai (1968).

kleur van Paiza
confusa Cooke werd door Cooke (1876) zelfs als somber bruin gegeven,
terwijl de naam is aangehaald als synoniem onder zowel Sphaerosporella brunnea
(Seaver 1928) en Sphaerosporella hinnulea (Rifai 1968). Deze gevonden exemplaren groeiden tussen het gras op de bodem en werdt gedetermineerd als Sphaerosporella hinnulea, echter bleek naderhand kleine fragmenten houtskool tussen het substraat te zitten.

Volgens: Notes on Sphaerosporella (Pezizales), with Reference to British Records
Y. -J. Yao; B. M. Spooner
Kew Bulletin, Vol. 51, No. 2. (1996), pp. 385-391
.
is er ook geen verschil tussen het habitat en de kleur van de soorten Sphaerosporella brunnea en Sphaerosporella hinnulea.

Echter volgens verschillende vergelijkingen zou het enige verschil de kleur zijn (René Dougoud), echter is de kleur ook sterk variabel en wijkt ook soms af van wat er over beschreven staat. Abiotische factoren spelen hierin een grote rol (bijvoorbeeld invloed van licht).
Volgens Italiaans onderzoek is Sphaerosporella brunnea niet 100% gebonden aan brandplaatsen, deze is namelijk ook een mycorrhiza soort bij Ilex sp, en groeit wellicht ook gewoon op de bodem. 

Een lastige, maar leuke en interessante discussie over Sphaerosporella.

Wordt nog vervolgd  :blink:

Vriendelijke groet,
Ronald.

Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

rietvanoosten

Wat een onderzoek Ronald!
Leerzaam en erg leuk om te volgen!  :blink:
met vriendelijke groet, Riet

rmorsink

Ik heb bericht gekregen van Nicolas van Vooren,

Er is geen twijfel dat het inderdaad gaat om een Sphaerosporella (of Trichopaea als synoniem).
Sphaerosporella brunnea moet worden beschouwd als een koolstofhoudende soort.
Omdat mijn gevonden exemplaren niet op houtskoolresten (zo niet met het blote oog zichtbaar) groeit, is het waarschijnlijk een andere soort.
Ik moet mijn materiaal goed bewaren, het kan nuttig zijn voor een toekomstig onderzoek.

Naast de gevonden Spharerosporella heb ik wel verschillend afval gevonden, zoals flesjes en doppen gevonden. Sommige waren verbrand, dus is het aannemelijk dat er wel houtskoolresten in de nabijheid moet zitten, ook omdat er een vuurplaats in de nabijheid in het bos is gevonden.
Het is alleen niet met het blote oog zichtbaar omdat de beek veel water afvoerd tijdens de winter en lente. Ik denk dat de houtskoolresten zijn meegevoerd met het water en de kleinere delen in de bodem achter zijn gebleven.
Maar dat kan ik niet hard maken, dus blijft het een twijfelgeval  :blink:

Vriendelijke groet,
Ronald.
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

wimperzwam

Nog een paar opmerkingen: "een koolstof houdende soort" ?,  je bedoelt een soort van brandplekken. Brandplekken vormen een bijzonder biotoop waar soorten voorkomen die meestal niet in andere biotopen voorkomen. De oorzaak hiervan is dat brandplekken vaak sterk basisch zijn door de bij de verbranding gevormde as. Er bestaat het vermoeden dat soorten die niet of nauwelijks te onderscheiden zijn, door het duidelijk verschil in biotoop (groot verschil in zuurgraad), toch wel zullen verschillen. Kan me niet voorstellen dat verbrand plastic hetzelfde resultaat geeft als het verbranden van hout. Ik kan je verzekeren dat er vondsten gedaan zijn op plekken zonder brandsporen die zeker ook niet basisch waren. Ken de "soort" van vochtig zand van recent afgegraven grond (natuur ontwikkeling) of inderdaad van oevers en op de bodem van recent opgedroogde sloten. Ik denk niet dat de "soort" erg zeldzaam is aangezien ik de soort in mijn omgeving op verschillende plaatsen zeker 8x gevonden heb.

Mvgr.,
Henk Huijser.

rmorsink

Dag Henk,

Met een koolstofhoudende soort bedoel ik inderdaad een soort van brandplekken. ( het vertalen van het Engels ging niet helemaal goed naar het Nederlands. )

Met het verbrande plastic probeer ik aan te geven dat er in iedergeval brandbaar materiaal in de beek terecht is gekomen, niet dat het plastic in verband staat met de groeiplaats. Verbrand hout heb ik in het bos zo'n 10 meter van deze plek gevonden. Dus is het niet onwaarschijnlijk dat er op die plek in de beek verbrand hout heeft gelegen. (dan is de vraag of de soort daarop groeit bijvoorbeeld).

Bedankt voor de toelichting dat u de "soort" hebt gevonden in verschillende milieus.

Vriendelijke groet,
Ronald.   
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

rmorsink

#11
Vandaag ben ik weer terug geweest om de plek nog eens grondig te bekijken.

Op een aantal andere plekken komen nieuwe exemplaren tevoorschijn. Op deze plek ligt wel veel houtskool van verbrand hout ( ook in de bodem).
Deze groeien strak naast houtskool, in de bodem heb ik het daar ook gevonden.

Met deze bevindingen houdt ik het toch op Sphaerosporella brunnea.
Op de foto kun je de houtskool goed zien liggen. In de bodem zit het ook.



Vriendelijke groet,
Ronald 
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

rietvanoosten

met vriendelijke groet, Riet

wimperzwam

Is deze vondst ook in die droog gevallen beek?

Mvgr.,
Henk Huijser.

rmorsink

Ja deze is ook in die drooggevallen beek. Door de bui van afgelopen donderdag is er wat zand en dergelijke weggespoeld. Nu kun je de houtskoolresten heel mooi zien op die plek. Nog geen meter verwijderd van de andere plek waarmee ik dit topic starte.

Vriendelijke groet,
Ronald.
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/

wimperzwam

Denk niet dat er iemand nog problemen mee heeft deze vondst Sph. brunnea te noemen. Stroomt er nog wel eens water door deze beek? Wie stookt er nu een vuurtje op de bodem van een beek?

Mvgr.,
Henk Huijser.

rmorsink

Bedankt voor de reactie Henk.
Ja klopt, een beetje een rare plek voor een vuurtje te stoken. Het bier wat er in de buurt lag zal ook wel een reden hebben in welke toestand ze waren denk ik  :blink:.

Groet,
Ronald.
Vriendelijke groet,
Ronald
http://www.rmnatuurfotografie.nl/