Eerst een goede raad: vragen van het type 'is ..... een goede kijker?' leveren meer reacties op als je die vraag in de onderwerp-regel zet inplaats van het nogal onduidelijke 'Toch maar (weer?): een goede instapverrekijker'. Ik vermoed dat in jou geval iets als 'advies gevraagd m.b.t. tot aanschaf van instapkijker van ong. € 250' de beste reacties oplevert.
Getallen als 6,5x21 en 8x42 kun je lezen als (vergroting)x(diameter van het objectief). Het objectief is de lens die tijdens het gebruik naar het object (de vogel of vlinder) toegekeerd is. De lens die het dichts bij het oog zit heet het oculair. Tussen het oculair en objectief zitten nog een aantal andere lenzen, de prisma's.
Je vlinderkijker van 6,5x21 vergroot dus 6,5 maal en heeft een objectief met een diameter van 21 mm, een 8x32 vergroot 8x en heeft een objectief van 32 mm, een 8x42 vergroot 8x en heeft een objectief van 42 mm, een 10x42 een vergroting van 10x en een objectief van 42 mm.
Anders dan Matthijs suggereert heeft de diameter van het objectief niet veel met de grootte van je blikveld te maken en een objectief van 42 mm heeft lang niet altijd een breder blikveld dan een van 32 mm. De
Eden XP 8x32 bijvoorbeeld, heeft een iets groter blikveld dan de
Eden HD 8x42: respectievelijk 131 en 129 m. op 1000 meter.
Als je twee overeenkomstige kijkers hebt (zelfde merk, zelfde type, zelfde coating, zelfde soort prisma's etc.) met dezelfde vergroting is een kijker met een groter objectief lichtsterker en zwaarder dan een kijker met een kleiner objectief.
De lichtsterkte van een kijker hangt af van (1) de vergroting en de diameter van het objectief (hoe meer ie vergroot, hoe minder lichtsterk; hoe groter de diameter, hoe hoger de lichtsterkte) en (2) de hoeveelheid licht die de kijker doorlaat (dit heet de transmissie)
Met betrekkig tot (1):
Als je de diameter van het objectief deelt door de vergroting krijg je de diameter van de lichtcirkel die uit het oculair komt. Dit getal wordt de 'uittreepupil' genoemd. De genoemde kijkers hebben dus een uitreepupil van, respectievelijk, 21/6.5 = 3.2 mm, 32/8 = 4 mm, 42/8 = 5.25 en 42/10=4.2 mm.
Binnen bepaalde grenzen is,
bij gelijke transmissie, de lichtsterkte van een kijker evenredig met het kwadraat van de uitreepupil: als de uitreepupil bij de ene kijker 2x zo groot is dan bij de andere is de lichtsterkte van die kijker 4x zo groot.
Binnen bepaalde grenzen, zei ik. Het zal duidelijk zijn dat de waargenomen lichtsterkte niet alleen afhangt van de diameter van de lichtbundel die uit de kijker komt maar ook van de diameter van je pupil. De diameter van je pupil past zich aan aan de hoeveelheid licht die er op valt. Als er minder licht opvalt wordt de pupil groter. Als je jong bent varieert je pupil tussen de 2 en de 7 mm. Vanaf je 20ste daalt de maximale diameter van je pupil, tegen de tijd dat je veertig bent wordt je pupil niet groter dan 5 mm, veel 70-tigers komen tot 4 mm. Als je tegen de veertig loopt levert een 8x65 vergeleken met een 8x42 van hetzelfde type dus meer gewicht, minder licht, een kleiner blikveld en een legere portemonnee.
Met betrekking tot (2) (de transmissie): het zal duidelijk zijn dat een kijker die veel licht door laat lichtsterker is dan een die weinig licht door laat. De lichtdoorlatendheid van een kijker wordt door veel factoren bepaald en de technieken om de transmissie te verbeteren zijn in de loop der tijd beter en goedkoper geworden. Tien jaar geleden was een dakkantkijker met 90% transmissie alleen in de duurste categorie verkrijgbaar, tegenwoordig heb je aan € 250 genoeg.
Toen ik jong was, was 7x50 de standaard voor vogelkijkers, later werd het 8x42, de laatste jaren hoor en zie ik dat langzamerhand steeds meer vogelaars de voorkeur geven aan een goede 8x32, zeker als het budget beperkt is en/of het gewicht een probleem.
De Eden XP 8x32 (met een transmissie van 90%) is niet minder lichtsterk dan de Eden HD 8x42 (met een transmissie van 80%), maar hij weegt aanzienlijk minder, is veel helderder en heeft minder randonscherpte. De Eden XP 8x32 is dus in alle opzichten beter dan de Eden HD 8x42 en valt binnen het aangegeven budget van € 250. De
Eden XP 8x42 komt qua helderheid en randonscherpte overeen met de Eden XP 8x32 en is lichtsterker dan deze, maar daarom nog niet in alle opzichten beter: hij weegt veel meer en valt met € 290 buiten het aangegeven budget.
Overigens wordt de mate waarin je een vogel dichter bij kunt halen (opnieuw binnen bepaalde grenzen) alleen bepaald door de vergroting. Dus met iedere 8x kijker haal je de vogels in dezelfde mate dichterbij.