(invasieve)exoten

Gestart door wimtegels, mei 22, 2008, 16:49:02 PM

Vorige topic - Volgende topic

wimtegels

Misschien ten overvloede, maar toch lijkt het me goed even stil te staan bij wat exoten nu eigenlijk zijn. Ik denk dat iedereen er wel een idee van heeft. En bij vele soorten zullen we het ook gelijk eens zijn. Als ik Nijlgans roep.........

Hoe komen we nu echter tot een goede definitie van exoten?

Poging 1
Planten of dieren die niet op eigen kracht een gebied binnen zijn gekomen.


Definitie lijkt logisch, maar raakt kant nog wal. Zeker wat betreft planten. Veel planten laten zich verspreiden door wind, dieren of water. Dan zouden die dus wel heel erg gemakkelijk het stempeltje exoot krijgen.

Poging 2
Planten of dieren die, bewust of onbewust, door de mens in een nieuwe biotoop zijn binnengebracht.


Wordt denk ik al een beetje beter. Toch voldoet ook deze definitie niet. Sommige planten of dieren bereiken een gebied op eigen kracht en worden toch als exoot aangemerkt. Zo zijn sommige vissoorten op eigen kracht via het Main-Donaukanaal vanuit Zuid Europa in het stroomgebied van de Rijn terecht gekomen. Dit lijkt behoorlijk op een natuurlijke verspreiding. Toch worden deze soorten door sommige wel en door anderen niet als exoot aangemerkt. Als ook deze soorten exoten zijn dan moeten we ons aan poging 3 tot definiëren wagen.

Poging 3
Planten of dieren die bewust of onbewust door de mens een nieuwe biotoop zijn binnengebracht, dan wel soorten waarvoor door de mens verspreidingsmogelijkheden zijn geschapen die van nature niet aanwezig zijn, en die buiten invloed van de mens de nieuwe biotoop nooit zouden kunnen bereiken.


Kern van definitie 3 is het feit dat de mens de isolatie van bepaalde soorten heeft doorbroken.
Ook deze definitie kent nog haken en ogen. Een heleboel cultuurvolgers zouden Nederland best wel kunnen bereiken. Maar zonder de totaal veranderde biotoop zou de soort mogelijk niet in dit gebied kunnen leven. Zijn dit ook exoten?

Eenmaal een exoot, altijd een exoot?
We hebben meer exoten dan we denken. Wat is eigenlijk de status van de fazant? Is dat nog een exoot.
En wat te denken van de stinzen flora? Voor velen een enorm waardevol aspect van onze natuur. Voor anderen een verzameling exoten.

Hoe komen we nu uit deze exotische discussie over exoten??

In een volgende bijdrage zal ik ingaan op het begrip invasief.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

Sommige soorten zijn invasief, anderen niet. Wat betekent dit nu? Daar hoort een klein stukje populatiedynamica bij.
Vrijwel iedere soort die zich in een nieuw gebied vestigt heeft het aanvankelijk een beetje moeilijk. Het gebied heeft waarschijnlijk iets andere kenmerken dan het gebied waar de soort vandaan komt. De soort zal daar aan moeten wennen. Nu komt ook het belang van genetische variatie om de hoek kijken. De individuen uit de soort zijn verschillend. De ene kan zich gemakkelijker aan het nieuwe gebied aanpassen, de ander sterft misschien wel. In het begin zijn er weinig exemplaren van de soort. Dit kan er soms toe leiden dat het moeilijk is een voortplantingspartner te vinden. Dit soort factoren zorgt er voor dat het aantal individuen van de nieuwe soort de eerste periode na vestiging slechts beperkt is en blijft.

Dit verandert als de soort zich eenmaal aan het gebied aangepast heeft. Binnen de soort heeft mogelijk een selectie plaatsgevonden. Struggle for life, survival of the fittest. Dit algemeen principe is maar al te vaak verkeerd vertaald. Het betekent niet vechten om het bestaan, de sterkste overleefd. Nee, de juiste vertaling is: Vechten om het bestaan, overleven van de best passende. De individuen die het best in de nieuwe omgeving passen overleven.
Heeft de soort zich eenmaal aangepast, dan zien we de populatie snel groeien naar de maximale populatie voor dat gebied. In de grafiek zien we de lijn dan snel omhoog gaan.

Hoe hoog die omhoog gaat is voor iedere soort anders. Uiteindelijk, als de soort ongeveer zijn maximum omvang bereikt heeft, vlakt de lijn weer af. Op deze manier ontstaat de zogenaamde S-kromme. Deze kromme is karakteristiek voor de meeste soorten. Ook voor niet exoten!  De kromme is schematisch afgebeeld op het bijgevoegd plaatje.

Invasieve exoten zullen een grote populatieomvang bereiken. De nijlgans kan wederom als voorbeeld worden gebruikt.

Als een exoot invasief is hoeft de soort nog niet automatisch problematisch te zijn. Daar zal ik in een volgende bijdrage verder op in gaan.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

LNV overweegt alleen actie tegen een exoot als deze flinke schade veroorzaakt aan de natuur (of dat naar verwachting kan gaan doen). Tegen de meeste exoten, die geen schade veroorzaken, zal LNV niets doen.

Ik voorzie grote problemen in dit beleid. En dit aan de hand van hetgeen ik in het vorige bericht heb proberen te schetsen.

De meeste soorten zullen in het begin helemaal niet invasief overkomen. In deze, voor de soort relatief zwakke periode, bestaat er nog kans dat je de soort uit kunt roeien.

Is de stijgende lijn eenmaal begonnen, dan zijn de meeste soorten niet meer uit te roeien. Dan wordt het dweilen met de kraan open. Er moeten dan steeds kapitalen uitgegeven worden om de soort in toom te houden. Denk bijvoorbeeld maar aan de bisamratten bestrijding. Deze soort raken we nooit meer kwijt.

De afweging is dan de volgende: In een vroeg stadium alle exoten te vuur en te zwaard bestrijden of accepteren dat een aantal soorten invasief zullen worden. Deze laatste soorten blijven dan tot in de lengte van dagen geld kosten en schade toebrengen een onze eigen natuur.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

Zijn nu alle exoten problematisch?
Daar is niet zomaar een eenduidig antwoord op te geven. Eigenlijk hangt dat heel erg samen met de streefbeelden die je hebt.
In sommige gevallen zijn exoten ingevoerd om de taken van uitgestorven dieren over te nemen. Vaak gaat het hierbij niet echt om andere soorten maar om ondersoorten.

Sommige zien de Oost-Europese bever als een andere ondersoort dan onze oorspronkelijke bever. Ook hier kun je vraagtekens bijzetten. Als de isolatie tussen de verschillende populaties is ontstaan door menselijk handelen dan is het bestaan van ondersoorten al een onnatuurlijk gegeven.

Veel van de stinze planten worden niet als een probleem gezien. Het is ook maar de vraag of je een exoot altijd als een exoot moet blijven bestempelen.

Van sommige soorten is het echter zeer duidelijk dat ze problematisch zijn. Neem bijvoorbeeld Prunus serotina. Ook wel de bospest genoemd.
De soort is bewust ingevoerd uit Amerika. Men dacht toen de bodem structuur van dennenbossen  kunnen verbeteren en te verrijken.

Uiteindelijk was deze plant er verantwoordelijk voor dat de oorspronkelijke ondergroei van onze bossen op plaatsen helemaal verdween. Het lijkt vrijwel onmogelijk te zijn deze plant nog uit te roeien.

Een meer recente problematische exoot is de Japanse duizendknoop (Fallopia japonica) Deze plant vormt waar hij voet aan wal heeft gekregen gigantische monoculturen.

Sommige exoten gedragen zich zeer bescheiden en vormen verder geen probleem. We kunnen daarbij bijvoorbeeld denken aan de fazant.

Een exoot wordt over het algemeen als problematisch gezien als de soort een bijdreiging vormt voor inheemse soorten. Dit kan zijn oorzaak vinden in het feit dat de nieuwe soort de inheemse soort predeert of  dat het voedselconcurrenten zijn. Verder nemen sommige exoten de nestgelegenheid van inheemsen in beslag.

Verder kunnen exoten ziektes meebrengen waarvoor ook inheemse dieren vatbaar zijn.

Een ander gevaar is hybridisatie. Door menging van genetisch materiaal verliest de inheemse soort zijn oorspronkelijke eigenschappen. Dit zal meestal alleen dan gebeuren als er sprake is van ondersoorten. In alle andere gevallen is de kans op vruchtbare nakomelingen klein.

Waarom zijn de exoten hier een probleem, en in hun gebied van herkomst niet?
Normaal gesproken maken alle organismen in een gebied een co-evolutie door. Hierdoor kan de prooi zich aanpassen aan de ontwikkelingen van de predator. En kunnen planteneters zich geleidelijk aanpassen aan de veranderende samenstelling van de plantengemeenschappen. Over het algemeen gaat het proces van de evolutie geleidelijk.

Komt er nu een plotseling een dier (of plant) uit een ander gebied, dan hebben de organismen maar weinig tijd om zich aan elkaar aan te passen. Heel vaak zal de exoot het loodje leggen. Omdat het klimaat niet goed is of er geen geschikt voedsel aanwezig is.
Af en toe past een exoot in een niet bezette niche. Een dergelijke exoot zal zich zonder al te veel problemen in de nieuwe ecologie inpassen.

Maar af en toe s de exoot de sterkere partij. Hij past soms nog beter in de hier aanwezige levensomstandigheden dan de oorspronkelijk organismen. Daarmee wordt een schok in de evolutie veroorzaakt. De gevolgen hiervan zijn aanvankelijk nauwelijks te voorzien. Het kunnen flinke verstoringen van het voedselweb zijn. Inheemse soorten kunnen zelfs verdwijnen.

Is dit nu echt heel erg? Op termijn zal het wel meevallen. De evolutie zal er wel weer wat van maken. Maar op de korte termijn zet het de hele zaak op zijn kop. En voor ons dierbare soorten kunnen voorgoed verdwijnen.

Ik wens de d Commissie voor Invasieve Exoten veel wijsheid en succes.
Ik hoop eigenlijk dat het een commissie tegen Invasieve Exoten is!
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

tekenaar

#4
Achter de schermen heb ik vor admins al eens een "Nederlandse vertaling" gemaakt van de internationaal binnen de biodiversiteitsconventiegebruikte defiities. Die heb ik wel eens ergens in een ander bericht gecopieerd, maar het lijktme goed de lijst hier nog eens te geven, dus bij deze:


- inheems: de soort is door natuurlijke areaaluitbreiding in Nederland terechtgekomen en handhaaft zich tenminste twee generaties in Nederland. Hieronder vallen ook regelmatig terugkerende wintergasten en doortrekkers die zich niet in Nederland voortplanten.

- dwaalgast: op indivduele basis komen exemplaren zonder menselijke hulp in Nederland terecht en incidenteel kan voortplanting plaatsvinden. Zonder "nieuw binnenkomende" exemplaren handhaaft de soort zich niet in Nederland. Een dwaalgast wordt meestal ook gezien als "inheems".

- exoot: door menselijk toedoen in Nederland terechtgekomen soort. Deze term is niet specifiek genoeg om te gebruiken bij individuele soorten. (De "alien species" uit de biodiversiteitsconventie.)

- ingeburgerde exoot: door menselijk toedoen in Nedeland terecht gekomen voor 1498 (of, afgerond, 1500) en handhaaft zich zonder hulp van mensen (de "archeofiet" van de botanisten)

- invasieve exoot: door menselijk toedoen in Nederland terecht gekomen na 1498 (1500) en veroorzaakt problemen voor de natuur en/of voor de economie. (Vrijwel de "Invasive Alien Species" uit de biodiversiteitsconventie).

- escape/release: door menselijk toedoen in Nederland terechtgekomen maar handhaaft zich niet zonder menselijke hulp. Incidenteel plant de soort zich wel voort in Nederland maar zonder nieuwe uitzettingen/aanplant/ontsnappingen zou de soort uit Nederland verdwijnen.

- gehouden dieren: dieren die achter een omheining worden gehouden en die individueel geregistreerd/gemerkt worden (o.a. de meeste graasrunderen, paarden en schapen). Ook de dieren die duidelijk een eigenaar hebben (ganzen en kippen bij een boerderij, bijvoorbeeld). (de "gehouden dieren" uit de gezondheids en welzijnswet voor dieren)

- aangeplante planten: planten die als individu op een bepaalde plaats zijn geplant dan wel zijn ingezaaid. Ook opgeslagen graanplanten langs de wegrand vallen hieronder.

- herintroductie: oorspronkelijk inheemse soort die plaatselijk was uitgestorven en door mensen is teruggebracht.

Het jaar waarin Columbus Amerika ontdekte wordt in de biodiversiteitsconventie aangehouden als beginpunt van intercontinentaal transport van soorten. Dit tijdstip wordt steeds vaker internationaal aangehouden om aan te geven welke soorten als invasieve exoten moeten worden beschouwd. Het jaar 1900 wordt ook gebruikt, maar dat geeft het idee dat na een jaar of 100 exoten ineens minder "erg" worden, wat alleen maar veroorzaakt wordt doordat na 100 jaar geen mens zich meer herinnert hoe het voor het verschijnen van die soorten toeging! Internationaal gebruiken vooral veel botanisten 1498 (1500) als "grenspunt" en niet 1900.

Uiteraard kan het gebeuren dat na verloop van tijd soorten van "escape" tot "invasieve exoot" moeten worden "gepromoveerd". Nieuwe "ingeburgerde exoten" krijgen we er alleen bij wanneer uit onderzoek blijkt dat sommige "inheemse" soorten toch als exoten moeten worden beschouwd.

Een enkele soort kan zowel "inheems" zijn (brandgans als wintergast) als "invasieve exoot" (brandgans als broedvogel). Ook kunnen soorten zowel dwaalgast als escape zijn (o.a. de vele beoordeelsoorten bij de vogels). Bij indivduele waarnemingen moet het hiervoor mogelijk zijn een klassificatie van een soort te "overrulen".

Voor mijn werk houd ik me veel met exotenproblematiek bezig en dit lijkt me, mede op grond van internationale literatuur, het beste onderscheid. Zal wel voor- en tegenstanders hebben, maar dat houd je toch.

------------------------------------------------
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

tekenaar

CiteerAls een exoot invasief is hoeft de soort nog niet automatisch problematisch te zijn. Daar zal ik in een volgende bijdrage verder op in gaan.
Dit is wel een leuke: internationaal wordt invasief gedefinieerd als een exotische soort die een probleem veroorzaakt, hetzij voor de economie hetzij voor de nauur...

Per definitie is een invasieve soort dus ALTIJD een soort die problemen veroorzaakt. Echter, een zich uitbreidende soort hoeft niet altijd invasief te zijn...  
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

tekenaar

#6
CiteerLNV overweegt alleen actie tegen een exoot als deze flinke schade veroorzaakt aan de natuur (of dat naar verwachting kan gaan doen). Tegen de meeste exoten, die geen schade veroorzaken, zal LNV niets doen.

Ik voorzie grote problemen in dit beleid. En dit aan de hand van hetgeen ik in het vorige bericht heb proberen te schetsen.

Roerend mee eens.

CiteerSommige exoten gedragen zich zeer bescheiden en vormen verder geen probleem. We kunnen daarbij bijvoorbeeld denken aan de fazant.

Betekend dat dat er geen probleem is of dat er wel problemen zijn maar die niet bekend zijn omdat niemand er ooit naar heeft gekeken? (Bij dit voorbeeld: invloed van fazanten op reptielenpopulaties, concurrentie met patrijs, ziektenoverdracht richting korhoen???)


CiteerVeel van de stinze planten worden niet als een probleem gezien. Het is ook maar de vraag of je een exoot altijd als een exoot moet blijven bestempelen.

Ja, het zijn per difinitie exoten en dat blijven het. Maar voor de meeste soorten Stinzenplanten is er geen reden om ze te bestrijden.


CiteerVan sommige soorten is het echter zeer duidelijk dat ze problematisch zijn. Neem bijvoorbeeld Prunus serotina. Ook wel de bospest genoemd.
De soort is bewust ingevoerd uit Amerika. Men dacht toen de bodem structuur van dennenbossen  kunnen verbeteren en te verrijken.

Uiteindelijk was deze plant er verantwoordelijk voor dat de oorspronkelijke ondergroei van onze bossen op plaatsen helemaal verdween. Het lijkt vrijwel onmogelijk te zijn deze plant nog uit te roeien.
Deze plant is aangeplant op plaatsen waar de ondergroei was verdwenen doordat zeer dichte bestanden van (ook uitheemse) naaldbomen waren aangeplant. De stelling dat amer. vogelkers de natuurlijke ondergroei heeft verdrongen is dus wat kort door de bocht.

CiteerEen ander gevaar is hybridisatie. Door menging van genetisch materiaal verliest de inheemse soort zijn oorspronkelijke eigenschappen. Dit zal meestal alleen dan gebeuren als er sprake is van ondersoorten. In alle andere gevallen is de kans op vruchtbare nakomelingen klein.

Dat hangt meer af van het gehanteerde soortbegrip (definitie voor "soort") dan van de dieren/planten zelf... En, ook onvruchtbare nakomelingen concurreren met de oudersoorten...
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

tekenaar

poe hee, wa geef jij een boel stof om op te reageren!
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

tekenaar

Ik heb een paar woorden toegevoegd in je plaatje, hoop dat dat ok is:



Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

Leon Olsthoorn

Maar wat doe je met deze informatie? Alle exoten maar bestrijden, puur uit principe en omdat je niet kan uitsluiten of ze ooit een probleem zullen worden?

Ik vind zelf dat je heel erg voorzichtig moet zijn met het bestrijden (dus doden) van dieren, nog voordat je weet óf ze een probleem zullen vormen. Ik besef me dat je hiermee soms te lang wacht en een probleem creëert, maar je voorkomt ook dat je dieren doodschiet die uiteindelijk geen gevaar blijken te vormen.

Ik vindt het onderscheid tussen dieren die hier uit zichzelf komen en die op de één of andere manier met mensen geholpen zijn nogal arbitrair. Als de turkse tortel bijvoorbeeld uit volieres was ontsnapt en niet op eigen kracht hier was gekomen hadden we er nu misschien op staan schieten. Terwijl nu blijkt dat de vogel de afgelopen 60 jaar nauwelijks bekende problemen heeft veroorzaakt (al beschuldigen zommigen hem van de achteruitgang van de zomertortel) en inmiddels zelf op zijn retour is.

Ik vind het pijnlijk om te zien dat er alleen wordt gekeken naar of een dier inheems of uitheems is en er blijkbaar geen enkel gevoel van sympathie bestaat voor het individuele dier.
Als de nijlgans een zeldzame dwaalgast uit Israel was geweest hadden we vanavond nog met z'n allen op de maasvlakte gestaan om hem te bewonderen. Maar omdat we het dier 300 jaar geleden zelf meegenomen hebben is hij nu vogelvrij. En dat onderscheid vind ik schrijnend
Jag gillar blommor, jag gillar träd, jag gillar naturen som den är!

tekenaar

#10
Ik kijk juist wel ook naar het individuele dier. In de beginfase bestrijd je een klein aantal individuele dieren. Einde populatie, potentieel probleem is voorkomen. Als je gaat wachten tot er zeer veel exemplaren zijn, en dan blijkt de soort een probleem te vormen, dan wordt je verplicht tot in het einde der dagen zeer veel individuele dieren te doden om he probleem enigzinds beheersbaar te houden.

Een een exoot die daadwerkelijk een probleem vormt, is een probleem voor zeer veel indivduele dieren (die we meestal niet zien omdat ze stilletjes doodgaan!).

Mischien kan het anders: in de beginfase kan je het kleine aantal dieren ook proberen te vangen en vervolgens in gevangenschap houden (b.v. bij de huiskraaien in hoek van holland). Dit kost geld, heel veel geld, maar als dat beter is? (Huiskraaien, als omnivoren, zal je deels voedsel moeten geven wat van individuele dieren is gemaakt..)

Mijn argument is: beter enkele exemplaren doodschieten van soorten die achteraf (waar je nooit achter komt) geen probleem waren geweest als gedwongen worden zeer veel exemplaren af te schieten van soorten waarbij we te diervriendelijk zijn geweest om in het begin maatregelen te nemen. Hoge prioriteit geven aan soorten die in andere delen van de wereld blijk hebben gegeven een probleem te kunnen worden (huiskraaien...), en niet voor ieder stukje van de wereld eerst afwachten of de soort daar ook gaat doen wat hij elders al lang doet.

Een exoot die in zeer grote aantallen voorkomt heeft altijd invloed, ook al is die invloed niet precies bekend. Ieder dier eet immers iets en heeft een plekje nodig om te leven.

En - ik weet dat dat niet steeds als serieus argument wordt gezien - als we alle dieren zo lang mogelijk in leven willen houden creeren we in feite een zeer onnatuurijke situatie. Diervriendelijk is in mijn ogen dieren een zo natuurlijk mogelijk leven laten lijden, en daar hoort ook doodgaan bij, vaak op zeer jonge leeftijd. Vergelijken bij het aantal inheemse dieren wat dagelijks sterft valt het aantal bestreden exoten in het niet.  

Maar nogmaals: het allerbeste is het om gewoon geen nieuwe exoten los te laten. Voorichting geven dus. Dan voorkom je dat nieuwe exoten een probleem gaan vormen en ook dat individuele dieren worden afgeschoten.

Jou voorstel (wachten of het een probleem wordt) was precies wat de dierenbescherming in Italie beargumenteerde toen jagers enkele losgelaten grijze eekhoorns wilden afschieten. Daar is een langlopende rechtzaak van gekomen. Tijdens dat proces mochten geen eekhoorns worden geschoten. Uiteindelijk verloor de dierenbeschering op basis van gegevens uit Engeland (bekende gegevens, neem ik aan?). Toen hadden de grijze eekhoorns zich echter zodanig weten uit te breiden dat afschot van alle grijze eekhoorns niet realistisch meer is. Gevolg is dat de soort zich over heel (!) Eurazie gaat uitbreiden. Onderwijl kreperen de inheemse rode eekhoorns aan een virusinfectie waarvan de grijze drager is. Zeer veel individuele rode eekhoorns kreperen dus (op een ellendige manier) omdat een paar mensen wilden afwachten of die paar (ook) lieve grijze eekhoorns werkelijk ook een probleem kunnen gaan vormen in Italie. En ja, ik vindt ze echt schattig, maar dat zijn de rode eekhoorns evengoed en is m.i. geen goed argument...
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

wimtegels

Citeerpoe hee, wa geef jij een boel stof om op te reageren!
Dat is wederzijds, heb dadelijk wel even werk om ook weer te reageren. Maar daar is dit topic toch voor :P  
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

CiteerIk heb een paar woorden toegevoegd in je plaatje, hoop dat dat ok is:

Ik had er geen copyright opgezet. Dus dat lijkt me wel okay. Ik zie de door jou toegevoegde woorden als een goede verheldering.

Vooral de plaats waar je de pijl zet dat het probleem zichtbaar wordt. Hier zit het knelpunt. Het probleem wordt pas zichtbaar als bestrijding al heel moeilijk is geworden.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

tekenaar

Ik moet nog even wat kwijt: staar je niet blind op aaibare dieren zoals vogels en eekhoorns. Dat is echt maar het topje van de ijsberg. Waar we het over hebben is het onkruid in je moestuin en de dode bladeren in (alle) paardenkastanjebomen. De Spaanse wegslaken (naaktslakken) die zo massaal groenteplanten opeten dan mensen kilo's gif in hun milieu strooien om de aantallen (ietsje) te verlagen. Gif wat niet nodig was geweest als we die soort nooit (als verstekeling in de kluit van tuinplanten) binnen hadden gehaald.  
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

wimtegels

Citeer[
CiteerSommige exoten gedragen zich zeer bescheiden en vormen verder geen probleem. We kunnen daarbij bijvoorbeeld denken aan de fazant.

Betekend dat dat er geen probleem is of dat er wel problemen zijn maar die niet bekend zijn omdat niemand er ooit naar heeft gekeken? (Bij dit voorbeeld: invloed van fazanten op reptielenpopulaties, concurrentie met patrijs, ziektenoverdracht richting korhoen???)


De door jou omschreven effecten zullen er ongetwijfeld op een bescheiden schaal zijn. Zoals je zelf al aangaf, er kan geen nieuwe soort in enige omvang in een gebied leven zonder invloed op de eologie en het voedselweb te hebben. Of de fazant de korhoen en patrijs echt verdringt weet ik niet. Ze hebben veel jaren samengeleefd in redelijke antallen.

Dat de fazant niet echt incasief is blijkt in mijn bescheiden mening al uit het feit dat er nu nog jagers zijn die ze uit willen zetten om voldoende fazanten te hebben om op te jagen. Ik weet overigens niet wanneer de fazant naar Nederland is gekomen.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

Citeer
CiteerVan sommige soorten is het echter zeer duidelijk dat ze problematisch zijn. Neem bijvoorbeeld Prunus serotina. Ook wel de bospest genoemd.
De soort is bewust ingevoerd uit Amerika. Men dacht toen de bodem structuur van dennenbossen  kunnen verbeteren en te verrijken.

Uiteindelijk was deze plant er verantwoordelijk voor dat de oorspronkelijke ondergroei van onze bossen op plaatsen helemaal verdween. Het lijkt vrijwel onmogelijk te zijn deze plant nog uit te roeien.
Deze plant is aangeplant op plaatsen waar de ondergroei was verdwenen doordat zeer dichte bestanden van (ook uitheemse) naaldbomen waren aangeplant. De stelling dat amer. vogelkers de natuurlijke ondergroei heeft verdrongen is dus wat kort door de bocht.

[
De dichte aanplanten betreffen voornamelijk grove den. De geleerden slaan zich nu nog de koppen in of deze plant al dan niet inheems is.

Het probleem was niet het grootste in deze aanplanten. De aanplanten tonen in begin grote overeenkomsten met een jong bos. Het zogenaamde staakstadium. Dit stadium kenmerkt zich o.a. door het vrijwel geheel afwezig zijn van ondergroei.

Nu we meer natuurlijke bossen hebben, met in potentie ruimte voor en zeer gevarieerde ondergroei, wordt dat vaak gefrusteerd door Amerikaanse vogelkers.

Nog te kort door de bocht?
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

tekenaar

Ik denk dat we "uitzetten voor de jacht"(wat overigens niet mag) beter buiten deze discussie kunen houden. De aantallen die worden uitgezet zijn soms zo hoog dat ze wel invloed op hun omgeving moeten hebben.

De enige exoten waarvan we kunnen aannemen dat ze niet een heel grote invloed hebben zijn die soorten die hier al heel lang zitten en waarvan is onderzocht hoe een gebied/levensgemeenschap veranderd wanneer die soort experimenteel ergens wordt weggehaald. Dat zijn dus ook de enige exoten die je echt niet hoeft te bestrijden. Dat gaat om een zeer klein aandeel van de exoten die zich nu uitbreiden.  
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

wimtegels

Ben ik met je eens. Heb zelf in excursies vaak aandacht gevraagd voor het probleem dat ontstaat als je een massa fazanten uitzet voor de jacht.

Ik ben het verder ook met je een dat we dat thema hier maar beter buiten beschouwing kunnen laten.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

g.j. keizer

CiteerPoging 2
Planten of dieren die, bewust of onbewust, door de mens in een nieuwe biotoop zijn binnengebracht.

Sommige planten of dieren bereiken een gebied op eigen kracht en worden toch als exoot aangemerkt.
Poging 3
Planten of dieren die bewust of onbewust door de mens een nieuwe biotoop zijn binnengebracht, dan wel soorten waarvoor door de mens verspreidingsmogelijkheden zijn geschapen die van nature niet aanwezig zijn, en die buiten invloed van de mens de nieuwe biotoop nooit zouden kunnen bereiken.

Kern van definitie 3 is het feit dat de mens de isolatie van bepaalde soorten heeft doorbroken.
En valt de toevoeging aan de wortelkluit van straat- en laanbomen van mycorrhizapreparaten, waarin sporen en hyfen van een in Canada voor herbebossing met naaldbomen gekweekte zuurtolerante stam van de Verfstuifzwam (Pisolithus arhizus) zijn verwerkt, ook onder de invasieve exoten, of is hier slechts sprake van biotoopvervalsing vanwege potentiële verdringing, omdat de oorspronkelijk inheemse (stam van de) Verfstuifzwam alleen op mijnstort in Zuid-Limburg voorkomt en zich verder niet over Nederland verspreidt ? Zie : http://forum.waarneming.nl/forum/index.php?showtopic=32451
Zwamgroet,
Gerrit J. Keizer
www.soortenbank.nl
Paddenstoelen

Corryabbink

#19
Ik weet niet wat allemaal nog tegen te houden is maar van de oorspronkelijke flora en fauna blijft op den duur weinig over. Nederland is bezig een groot parklandschap te worden. Waar maken we ons eigenlijk nog druk over :D

Nederland is multicultureel en dat betreft niet alleen de mensen. Grenzen zijn niet te sluiten voor flora en fauna. Men kan hooguit ergens ingrijpen en ondertussen gaat het elders gewoon door.

Je zou ook anders kunnen denken. Niet kost wat kost proberen te houden wat we hadden maar blij zijn met nieuwe dynamiek!
De exoten redden het dan toch maar!
met groet, Corry

"het is nooit zo donker of het wordt weer licht"

wimtegels

CiteerEn valt de toevoeging aan de wortelkluit van straat- en laanbomen van mycorrhizapreparaten, waarin sporen en hyfen van een in Canada voor herbebossing met naaldbomen gekweekte zuurtolerante stam van de Verfstuifzwam (Pisolithus arhizus) zijn verwerkt, ook onder de invasieve exoten, of is hier slechts sprake van biotoopvervalsing vanwege potentiële verdringing, omdat de oorspronkelijk inheemse (stam van de) Verfstuifzwam alleen op mijnstort in Zuid-Limburg voorkomt en zich verder niet over Nederland verspreidt ? Zie : http://forum.waarneming.nl/forum/index.php?showtopic=32451
Het zou best kunnen dat dat soort organismen ook onder de exoten vallen. Enigste kanttekening daarbij is dat de sporen van dit soort organismen mogelijk overal en altijd in de atmosfeer zijn.

Ik dacht tenminste, maar dat weet ik niet heel zeker, dat jij dat ooit in een ander forum beweerd hebt.

Als dat werkelijk zo is, dan zijn sporenorganismen nooit exoten. Ze kunnen immers p eigen kracht de hele wereld bereiken. Is dat niet zo, dan kunnen sporen organismen ook exoten zijn.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

#21
CiteerIk weet niet wat allemaal nog tegen te houden is maar van de oorspronkelijke flora en fauna blijft op den duur weinig over. Nederland is bezig een groot parklandschap te worden. Waar maken we ons eigenlijk nog druk over :D

Nederland is multicultureel en dat betreft niet alleen de mensen. Grenzen zijn niet te sluiten voor flora en fauna. Men kan hooguit ergens ingrijpen en ondertussen gaat het elders gewoon door.

Je zou ook anders kunnen denken. Niet kost wat kost proberen te houden wat we hadden maar blij zijn met nieuwe dynamiek!
De exoten redden het dan toch maar!
Corry,

Met je stanpunt dat we niet koste wat kost moeten proberen te houden, maar dat we open moeten staan voor dynamiek ben ik helemaal met je eens.

Een veelvoud aan exoten is zekere dynamiek. Ik vrees echter dat het ook dynamiet kan zijn. En daarmee verwoested voor oorspornkelijke processen.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

Corryabbink

#22
CiteerIk vrees echter dat het ook dynamiet kan zijn. En daarmee verwoested voor oorspornkelijke processen.
Hoeft niet op den duur kan het zich ook stabiliseren. Het is momenteel ook wel alles tegelijk. Veel nieuwkomers, gerommel in het landschap, opwarming van de aarde en natuurlijk de grote boosdoener mens die de hele wereld afzeult en al dan niet wetend ertoe bijdraagt dat we steeds meer vervlakking van onze natuur krijgen. Zo zijn er heel veel oorzaken op te noemen.

De factor tijd is in dit soort zaken heel belangrijk. Ook organismen enz. enz. hebben tijd nodig zich om te schakelen tijdens dit proces.

Een ding staat voorop. Alles in de natuur is gericht op overleven en het vernuft om dat te doen is bijzonder groot. Voor de mens denk ik zelfs niet in te schatten!
met groet, Corry

"het is nooit zo donker of het wordt weer licht"

wimtegels

Citeer
CiteerIk vrees echter dat het ook dynamiet kan zijn. En daarmee verwoested voor oorspornkelijke processen.
Hoeft niet op den duur kan het zich ook stabiliseren. Het is momenteel ook wel alles tegelijk. Veel nieuwkomers, gerommel in het landschap, opwarming van de aarde en natuurlijk de grote boosdoener mens die de hele wereld afzeult en al dan niet wetend ertoe bijdraagt dat we steeds meer vervlakking van onze natuur krijgen. Zo zijn er heel veel oorzaken op te noemen.

De factor tijd is in dit soort zaken heel belangrijk. Ook organismen enz. enz. hebben tijd nodig zich om te schakelen tijdens dit proces.

Een ding staat voorop. Alles in de natuur is gericht op overleven en het vernuft om dat te doen is groot.
Corry,

Ik ben het helemaal met je eens dat alles gebaseerd is op keuzes die je maakt.

Voor de natuur zelf maakt het allemaal weinig uit. De natuur heeft geen waardeoordeel. Dit laatste is vaak ons handicap En de natuur heeft tijd. Geen 25 jaar, geen 50 jaar, geen 100 jaar, maar miljoeden jaren.

De natuur zal altijd resulteren in een nieuw dynamisch evenwicht.

De vraag die voor ons overblijft is: Wat is onze taak, onze ruimte en onze verantwoordelijkheid voor die natuur.

Ik ben in ieder geval nog niet zo ver dat ik me zonder slag of stoot over wil geven aan een verder verdringen van inheemse soorten en inhemse processen door een opmars van invasieve exoten.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

Corryabbink

#24
CiteerIk ben in ieder geval nog niet zo ver dat ik me zonder slag of stoot over wil geven aan een verder verdringen van inheemse soorten en inhemse processen door een opmars van invasieve exoten.

Ik geniet van de handigheid van de soorten om te overleven.
B.v. de Grote kroosvaren die in de wintertijd zich terugtrekt onder de dammen die in de sloten liggen. Zo zijn er ettelijke voorbeelden te vinden.

Sommigen van "onze" soorten zullen op den duur ten onder gaan of het handiger moeten spelen.

Troost je ze hebben elders in de wereld ook nieuwe plekken veroverd.
met groet, Corry

"het is nooit zo donker of het wordt weer licht"

apus

CiteerHoe komen we nu echter tot een goede definitie van exoten?

In het artikel uit onderstaande link (Colautti & MacIsaac 2004) worden een aantal definities van exotische soorten behandeld en geschetst hoe introducties van exotische soorten verlopen.

http://web2.uwindsor.ca/courses/biology/macisaac/rob.pdf


Overigens denk ik dat wel heel voorzichtig moeten zijn met het transport en de introductie van exotische soorten. Waarschijnlijk kun je nooit exact voorspellen of een een geintroduceerde soort zich zal vestigen danwel problemen zou kunnen veroorzaken voor de inheemse flora en fauna of voor de economie.
Veel introducties zullen niet succesvol zijn en van de soorten die zich weet te handhaven in een nieuwe omgeving zal slechts een klein deel invasief worden. Ook al is maar een klein percentage van alle introducties problematisch, de gevolgen voor de biodiversiteit kunnen ernstig zijn, bijvoorbeel door hybridizatie en introgressie met nauw verwante soorten (bijv. witkopeend en rosse stekelstaart), maar ook door competitie voor voedsel en nestgelegenheid. Ook kan predatie door exotische soorten leiden tot grote afnames of zelfs (bijna-)uitsterven van inheemse soorten (Zoals nu gebeurt door de introductie van de huiskraai in delen van Afrika).

Omdat de potentiele gevolgen van de introductie van exotische soorten zeer ernstig kunnen zijn denk ik dat we heel voorzichtig moeten zijn met het introduceren van exotische soorten en beter exotische soorten kunnen "verwijderen" voordat ze zich definief vestigen. Nadat ze zich gevestigd hebben is "verwijdering" vaak niet meer mogelijk, dus als je dat wil doen moet dit aan het begin van het introductie-proces gebeuren.
Martijn Hammers

wimtegels

Citeer
CiteerIk ben in ieder geval nog niet zo ver dat ik me zonder slag of stoot over wil geven aan een verder verdringen van inheemse soorten en inhemse processen door een opmars van invasieve exoten.

Ik geniet van de handigheid van de soorten om te overleven.
B.v. de Grote kroosvaren die in de wintertijd zich terugtrekt onder de dammen die in de sloten liggen. Zo zijn er ettelijke voorbeelden te vinden.

Sommigen van "onze" soorten zullen op den duur ten onder gaan of het handiger moeten spelen.

Troost je ze hebben elders in de wereld ook nieuwe plekken veroverd.
Heel aardig van je dat je mij wil troosten Corry ^_^ .

Over het algemeen ben ik een groot voorstander van zo weinig mogelijk ingrijpen in systemen. Ik huil ook echt niet bij iedere soort die uitsterft. Ook uitsterven is een heel natuurlik proces in de evolutie.

Een soort verdwijnt bijna altijd. Hetzij door uitsterven, hetzij door zulke gigantische aanpassingen dat het een andere soort is geworden.

Toch ken ik een heleboel systemen waar ik de exoten kan missen als kiespijn.

Op dit punt schijnen onze opvattingen behoorlijk van elkaar te verschillen. Een goede zaak. Tenmnste een bewijs dat de mens zijn diversiteit nog niet verloren heeft. Hoeven we voorlopig misschien nog niet bang te zijn dat we uitsterven :gap:  
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

wimtegels

Martijn,

Ik heb de link heel even geopend. Lijkt me weer een goed stukje leesvoer over dit thema. Je zult wel begrepen hebben dat ik vooralsnog een voorstander ben exoten in een vroeg stadium te elimineren. Ik deel jou opvatting dat dat in een later stadium niet meer mogelijk is.

Als we hieraan regelegeving moeten verbinden wordt het een beetje problematischer.

De definities over exoten zijn niet eenduidig.

Een zonnebaars in de Roer is een exoot. Is diezelfde zonnebaars in een tuinvijver ook een exoot? Maakt die tuinvijver deel uit van het ecosysteem?

Een een rattenslang in een tarrarium? Moet exotenbestrijding zo ver gaan dat er gen exotische dieren meer gehouden mogen worden? Of zijn er waterdichte systemen te verzinnen zodt planten en dieren niet meer uit tuinen, vijvers, terraria etc ontsnappen?

Ik vrees dat het probleem veel meer kanten heeft dan we ons realiseren. En ik ben bang dat het simplistisch verbond ons niet kan helpen.
Met vriendelijke groet,

Wim Tegels

Corryabbink

#28
CiteerToch ken ik een heleboel systemen waar ik de exoten kan missen als kiespijn.

Op dit punt schijnen onze opvattingen behoorlijk van elkaar te verschillen. Een goede zaak. Tenmnste een bewijs dat de mens zijn diversiteit nog niet verloren heeft. Hoeven we voorlopig misschien nog niet bang te zijn dat we uitsterven 

In sommige systemen kan ik ze ook missen als kiespijn maar ingrijpen staat bij mij niet voorop.
Wij, mensen, willen alles zo snel mogelijk geregeld hebben en gunnen ons de tijd niet af te wachten hoe de natuur zelf de problemen oplost. Dat kan ook niet altijd omdat de natuur in ons land al niet meer volledig zijn gang kan gaan. Op natuurgebied hebben we teveel verloren niet alleen kwantiteit maar ook aan kwaliteit.

Ondertussen denken we dat alles maakbaar is geworden. Ruimen een oud bos op onder het mom van dat we elder wel weer een nieuw bos maken......
We moeten zuiniger zijn op hetgeen we nog aan natuur hebben en niet direkt klaarstaan dat we wel weer iets kunnen maken. Alles is nu eenmaal niet maakbaar.

Ik hou niet van ingrijpen in natuurlijke processen en zo denk ik ook over de nieuwkomers. Redden ze het dan hebben ze het verdiend. Jammer voor de soort die verdrongen wordt maar dat is dynamiek of evolutie hoe je het ook noemen wilt. Niets blijft stilstaan ook in de natuur niet. Voor zover je in ons land nog over echte natuur spreken kunt dan.

Edit: met natuurlijke processen bedoel ik natuurlijk niet het bewust introduceren van exoten.
met groet, Corry

"het is nooit zo donker of het wordt weer licht"

apus

#29
CiteerEen zonnebaars in de Roer is een exoot. Is diezelfde zonnebaars in een tuinvijver ook een exoot? Maakt die tuinvijver deel uit van het ecosysteem?

Een een rattenslang in een tarrarium? Moet exotenbestrijding zo ver gaan dat er gen exotische dieren meer gehouden mogen worden? Of zijn er waterdichte systemen te verzinnen zodt planten en dieren niet meer uit tuinen, vijvers, terraria etc ontsnappen?

Het is inderdaad een gecompliceerd probleem en niet makkelijk om eenduidige regelgeving hiervoor maken.

Voor beide voorbeelden denk ik dat geldt dat, zolang de zonnebaars en de rattenslang niet ontsnappen uit hun "hok" (tuinvijver of terrarium), je niet kan spreken van een introductie, omdat de soorten niet in het ecosysteem zijn geintroduceerd. Alleen de eerste fase van het introductieproces -transport- is nog doorgelopen, dus voor zover nog geen problemen.

Aan de andere kant blijven beide soorten natuurlijk wel exoten, omdat ze hier van nature niet voorkomen en er geen mogelijkheid is dat ze hier op eigen kracht zijn gekomen. Zolang exotische soorten veel in gevangenschap gehouden worden blijven ze ook ontsnappen en blijven er introducties plaats vinden. Een verbod op het houden van exotische soorten lijkt me niet haalbaar, maar meer voorlichting en regelgeving omtrent het importeren, verhandelen en houden van exoten wel. Ik denk persoonlijk dat het wel goed is om hier met zijn allen goed over na te denken en dat het ook wenselijk is dat het beleid omtrent exoten op sommige punten aangescherpt wordt.

Om een actueel voorbeeld te geven: In Hoek van Holland zit een (nu nog) kleine populatie huiskraaien die zich al jaren kan handhaven, maar nog niet explosief groeit. De huiskraaien zijn waarschijnlijk zelf met boten meegevaren en zouden hier op eigen kracht niet kunnen komen. In diverse landen zijn ze echter heel algemeen geworden en veroorzaken grote problemen voor de inheemse vogelsoorten. Een van de oorzaken voor hun success is waarschijnlijk een pre-adaptatie voor een door mensen aangepase omgeving. Een recente studie liet zien dat het potentiele verspreidingsgebied van huiskraaien enorm is (Nyári et al. 2006). Je weet natuurlijk nooit exact hoe de populatie van zo'n exoot zich zal gedragen (explosief groeien, verspreiden, problemen veroorzaken), maar omdat de gevolgen elders zo groot zijn, snap ik eerlijk gezegd niet waarom er geen actie tegen ondernomen wordt. Heel verstandig vind ik het niet...
Martijn Hammers