FAQ (invasieve) exoten

Gestart door Dylan, mei 22, 2008, 10:57:12 AM

Vorige topic - Volgende topic

Dylan

In deze post zullen vragen en antwoorden worden verzameld uit andere posts op dit forum.
Dylan Verheul
Mede-oprichter Waarneming.nl

tekenaar

#1
Vraag: wat is een exoot?

Antwoord:

Achter de schermen heb ik voor admins al eens een "Nederlandse vertaling" gemaakt van de internationaal binnen de biodiversiteitsconventie gebruikte defiities. Die heb ik wel eens ergens in een ander bericht gecopieerd, maar het lijkt me goed de lijst hier nog eens te geven, dus bij deze:


- inheems: de soort is door natuurlijke areaaluitbreiding in Nederland terechtgekomen en handhaaft zich tenminste twee generaties in Nederland. Hieronder vallen ook regelmatig terugkerende wintergasten en doortrekkers die zich niet in Nederland voortplanten.

- dwaalgast: op indivduele basis komen exemplaren zonder menselijke hulp in Nederland terecht en incidenteel kan voortplanting plaatsvinden. Zonder "nieuw binnenkomende" exemplaren handhaaft de soort zich niet in Nederland. Een dwaalgast wordt meestal ook gezien als "inheems".

- exoot: door menselijk toedoen in Nederland terechtgekomen soort. Deze term is niet specifiek genoeg om te gebruiken bij individuele soorten. (De "alien species" uit de biodiversiteitsconventie.)

- ingeburgerde exoot: door menselijk toedoen in Nedeland terecht gekomen voor 1498 (of, afgerond, 1500) en handhaaft zich zonder hulp van mensen (de "archeofiet" van de botanisten)

- invasieve exoot: door menselijk toedoen in Nederland terecht gekomen na 1498 (1500) en veroorzaakt problemen voor de natuur en/of voor de economie. (Vrijwel de "Invasive Alien Species" uit de biodiversiteitsconventie).

- escape/release: door menselijk toedoen in Nederland terechtgekomen maar handhaaft zich niet zonder menselijke hulp. Incidenteel plant de soort zich wel voort in Nederland maar zonder nieuwe uitzettingen/aanplant/ontsnappingen zou de soort uit Nederland verdwijnen.

- gehouden dieren: dieren die achter een omheining worden gehouden en die individueel geregistreerd/gemerkt worden (o.a. de meeste graasrunderen, paarden en schapen). Ook de dieren die duidelijk een eigenaar hebben (ganzen en kippen bij een boerderij, bijvoorbeeld). (de "gehouden dieren" uit de gezondheids en welzijnswet voor dieren)

- aangeplante planten: planten die als individu op een bepaalde plaats zijn geplant dan wel zijn ingezaaid. Ook opgeslagen graanplanten langs de wegrand vallen hieronder.

- herintroductie: oorspronkelijk inheemse soort die plaatselijk was uitgestorven en door mensen is teruggebracht.

Het jaar waarin Columbus Amerika ontdekte wordt in de biodiversiteitsconventie aangehouden als beginpunt van intercontinentaal transport van soorten. Dit tijdstip wordt steeds vaker internationaal aangehouden om aan te geven welke soorten als invasieve exoten moeten worden beschouwd. Het jaar 1900 wordt ook gebruikt, maar dat geeft het idee dat na een jaar of 100 exoten ineens minder "erg" worden, wat alleen maar veroorzaakt wordt doordat na 100 jaar geen mens zich meer herinnert hoe het voor het verschijnen van die soorten toeging! Internationaal gebruiken vooral veel botanisten 1498 (1500) als "grenspunt" en niet 1900.

Uiteraard kan het gebeuren dat na verloop van tijd soorten van "escape" tot "invasieve exoot" moeten worden "gepromoveerd". Nieuwe "ingeburgerde exoten" krijgen we er alleen bij wanneer uit onderzoek blijkt dat sommige "inheemse" soorten toch als exoten moeten worden beschouwd.

Een enkele soort kan zowel "inheems" zijn (brandgans als wintergast) als "invasieve exoot" (brandgans als broedvogel). Ook kunnen soorten zowel dwaalgast als escape zijn (o.a. de vele beoordeelsoorten bij de vogels). Bij indivduele waarnemingen moet het hiervoor mogelijk zijn een klassificatie van een soort te "overrulen".

Voor mijn werk houd ik me veel met exotenproblematiek bezig en dit lijkt me, mede op grond van internationale literatuur, het beste onderscheid. Zal wel voor- en tegenstanders hebben, maar dat houd je toch.

------------------------------------------------
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/