Historische verspreidingsgegevens in kaart gebracht

Gestart door BartAbc, februari 01, 2021, 11:52:19 AM

Vorige topic - Volgende topic

BartAbc

Sinds anderhalf jaar zijn er veel gedetailleerde verspreidingsgegevens van de Nederlandse Flora beschikbaar uit de periode 1850 - 1950. De gegevens zijn grotendeels afkomstig van oude streeplijsten per 'kwartierhok', destijds verzameld door de IVON (Instituut voor Vegetatie-onderzoek van Nederland). Alle gegevens zijn gedigitaliseerd door Joop van Heeswijk. Die heeft daar 10 jaar over gedaan. Het 'FLORIVON'-bestand is vrij beschikbaar, maar mede door de omvang is moeilijk toegankelijk. Ook ontbreken soortnummers, recente soortnamen en RD-coördinaten.

http://www.verspreidingsatlas.nl:8085/ipt/resource?r=florivon

Om de gegevens toegankelijk te maken heb ik van elke soort een verspreidingskaart gemaakt met dezelfde opzet als in de Nieuwe Atlas van de Nederlandse Flora (2009/2011). Deze kaarten zijn nu vrij beschikbaar. Op de kaarten staan niet alleen de gegeven van het nu opgeleverde FLORIVON-bestand, maar ook de gegevens uit de eerste inventarisatieronde van de Atlas van de Nederlandse Flora (Rijksherbarium, 1980-1989). Daar blijken belangrijke verschillen tussen te bestaan.

Een register van de verspreidingskaarten is hier onder te vinden. Klik op een naam voor de juiste kaart.

https://verspreidingskaart.nl/Oude-Atlas-van-de-Nederlandse-Flora.pdf


Een Excel-bestand met alle opgenomen soorten met aantallen uurhokken vind je hier:

https:/verspreidingskaart.nl/AantallenFlorivonEnANF.xlsx

Zoals gezegd zijn er grote verschillen met de data van de eerste ronde van de Atlas van de Nederlandse Flora (ANF, 1980-1989). Die zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op dezelfde streeplijsten van de IVON.

Het eerste wat opvalt is dat een groot aantal soorten uit het FLORIVON-bestand ontbreekt in de ANF. Deze soorten waren niet opgenomen omdat ze als uitheems werden beschouwd. Het gaat dan om adventieven die aangetroffen werden op haventerreinen, spoorwegterreinen, bij graansilo's etc. Sommige van die soorten hebben we in recente jaren weer teruggezien, maar van andere soorten hebben we (voor zover ik kan nagaan) nooit meer wat gehoord. Soorten met de aanduiding 'nieuw*' waren tot 2005 bij Floron niet bekend.

Er zijn ook waarnemingen die wel bekend waren in de oude ANF-bestanden, maar niet in het nu opgeleverde FLORIVON-bestand. Dat komt vaak doordat een andere bron nu niet is gedigitalieerd: de oude 'meldingskaartjes' uit de archieven van het vroegere Rijksherbarium, waarop vaak juist de meest bijzondere waarnemingen stonden genoteerd.

Andere verschillen ontstaan doordat er voor de ANF en FLORIVON andere keuzes gemaakt zijn. Waarnemingen van inheemse soorten die buiten het bekende verspreidingsgebied vielen zijn soms weggelaten in het FLORIVON-bestand. In totaal gaat dit om ruim 12000 waarnemingen. Voor een uitgebreidere bespreking van de methode zie:

https://phytokeys.pensoft.net/article/30069

In de ANF wordt in sommige gevallen gebruik gemaakt van het 'variant'-teken. Dat gebeurt wanneer er onzekerheid was over de oorspronkelijkheid van een groeiplaats, of over de herkenning van de soort. De verspreiding van bijna alle boom- en struiksoorten werd met zo'n variant-teken aangegeven, omdat men er van uitging dat die in veel gevallen aangeplant waren. In het FLORIVON-bestand is dit onderscheid niet gemaakt.

In het Florivon zijn ook waarnemingen opgenomen van 'moeilijke' taxa, zoals Paardebloemen. Deze ontbreken in de ANF.

Tenslotte zijn er verschillen terug te voeren op de vroegere kaartprojectie. Bij de inventarisatie door de IVON werd met topografische kaarten gewerkt met een iets andere uitsnede dan de moderne kaarten. In sommige gevallen levert dat een verschuiving op van meer dan een kilometer. Daarnaast werd er niet per kilometerhok geïnventariseerd, maar per 'kwartierhok'. Dit had een oppervlakte van 1,01 x 1,25 km. 16 kwartierhokken (4 x 4) vormden samen een 'uurhok', wat ook een andere oppervlakte had dan de moderne uurhokken. In de ANF zijn de vroegere streeplijsten per 'kwartierhokje' toebedeeld aan de vroegere uurhokken, en daarna weergegeven met de moderne kaartprojectie. Nu de ligging van de kwartierhokken bekend is in de nieuwe kaartprojectie komen ze soms in een ander uurhok terecht.
vriendelijke groeten Bart Vreeken

voor het weerverleden van Nederland zie http://www.logboekweer.nl