minder blad aan de bomen?

Gestart door Geum rivale, november 20, 2020, 21:03:53 PM

Vorige topic - Volgende topic

Geum rivale

Een kennis van me, die in de groenvoorziening werkt, denkt dat er na de droge zomers minder blad aan de bomen zit. Ik had het niet gemerkt. Is iemand anders wel zoiets opgevallen?
Kees van Reenen

Rien Ondersteijn

Wél minder en veel kleinere vruchten, zoals de noten merk ik.
Misschien waren de bladeren van sommige bomen ook iets kleiner dan normaal.
Groene groe[n]tjes.Rien.

Sipke Gonggrijp

Zeker minder. Na een te lange droge periode werpt een boom een deel van zijn blad af. De boom maakt dan nog wel nieuw blad aan maar niet in gelijke aantal terug.

Olt Zult

Begin juni 2019 waren hier de bomen ook minder zwaar bebladerd dan de jaren hiervoor. Dit was behoorlijk opvallend. Zeker toen op de late avond van 4 juni enkele zeer zware valwinden ten noorden van Roden massaal op de bomen beukten, bleven veel minder bebladerde bomen staan. In de bossen en op de houtwallen waar de bomen door de droogte(?) van 2018 en 2019 behoorlijk minder blad bezaten, was het schade percentage tussen de 10 en 25%, de productiebossen in de Zulther bossen waar de bomen goed in het blad zaten lag het percentage rond de 60-75%.

Naar mijn eenvoudige mening is het minder dragen mede het gevolg van droogte en de waterhuishouding in bepaalde gebieden.

Rien: Op het gebied van vruchten zag ik juist eerder een toename bij de Zomereik, Hazelaar, Meidoorn en Hulst. Daarnaast ook veel Eekhoorntjes.

Rien Ondersteijn

Op notengebied had ik [en vele anderen hier in de buurt] veel noten-maar bijna allemaal waren ze leeg....
Groene groe[n]tjes.Rien.

Olt Zult

Dat zou heel goed mogelijk kunnen zijn, maar de hazelnoten werden hier wel veel geplukt. Eigenlijk niets over gehoord dat de kwaliteit slecht was, heb daar echter ook niet naar gevraagd. Tamme kastanjes waren er ook veel, dit tot groot genoegen van enkele Chinese buren die emmers vol mee naar huis namen. Tja, en de eiken... zie maar: https://waarneming.nl/observation/198972584/

Martijn van Sluijs

Wat betreft de bladgroei: ja, dat loopt redelijk samen met de 'kwaliteit' van het groeiseizoen. Bij een jaar met gunstige groeiomstandigheden is de totale biomassa van de bladeren inderdaad doorgaans hoog, en in een slecht jaar is de biomassa laag. Hetzelfde geldt voor de toename van de houtige biomassa. Dat is bijvoorbeeld terug te zien in de groeiringen (jaarringen) van bomen, die in gunstige jaren breder zijn, en in ongunstige jaren smaller zijn.

Of een jaar 'gunstige groeiomstandigheden' heeft, is grofweg afhankelijk van drie dingen: de waterbeschikbaarheid, de hoeveelheid zonlicht, en de specifieke biologie van de soort. In de praktijk betekent dit dat de soort, groeiplaats, temperatuur, neerslag, en de verdeling over het jaar van die laatste twee een redelijk goede voorspeller zijn. Waarom is dit ook soortafhankelijk? In een droog jaar met gemiddeld hoge temperatuur heeft een soort die tot in zuid Frankrijk voorkomt doorgaans minder te leiden dan een soort die tot in midden Scandinavië voorkomt. Dit komt puur door de biologie en 'niche' die de soort bezet, hoe verder de omstandigheden in een willekeurig jaar buiten die natuurlijke 'niche' liggen, hoe meer stress die soort ondervindt.

Bij de vruchtzetting is dit geheel wat complexer. Daar is het niet één op één zo dat een jaar met gunstige groeiomstandigheden leidt tot veel vruchtzetting. Dat komt door (tenminste) twee verschijnselen:

1. Eens in de ca. vier jaar dragen veel bomen flink meer vrucht dan in de andere jaren. Dit noemt men een 'mastjaar'. Dit lijkt een mechanisme te zijn wat zich (vrijwel) onafhankelijk van de gunstigheid van de groeiomstandigheden in dat jaar voordoet. Het doet zich vooral voor bij beuken, eiken en kastanjes, en niet of nauwelijks bij bijvoorbeeld bessenstruiken. Om die reden wordt gedacht dat dit verschijnsel een evolutionaire herkomst heeft, en niet willekeurig is.

De soorten waarbij dit dus voorkomt zijn voor de verspreiding van nakomelingen ervan afhankelijk dat een deel van de noten/vruchten niet op wordt gegeten. Wanneer ieder jaar dezelfde hoeveelheid vruchten geproduceerd zou worden, stabiliseert de populatie van de soort die de vruchten consumeert, waardoor ieder jaar slechts een klein aantal van de vruchten niet zou worden opgegeten en zou kunnen gaan kiemen.

Wanneer een boom eens in de vier jaar een (flink) groter aantal vruchten produceert, worden deze doorgaans wel verspreid/'verstopt' (door bijvoorbeeld oa eekhoorns in NL), maar wordt een groter deel dan normaal niet geconsumeerd, omdat de populatie van de 'predator' daarvoor te laag is. In het voorjaar na zo'n mastjaar is het aantal kiemplanten dan ook hoger. De jaren na zo'n mastjaar is de vruchtzetting dan weer normaal, en slinkt de populatiegrootte van de predator (die doorgaans in zo'n mastjaar iets stijgt) weer terug. Vier jaar later is het dan weer tijd voor de bomen om weer zo'n overschot te creëren.

Lang verhaal kort: netto geeft dit patroon van vruchtzetting meer nakomelingen dan ieder jaar dezelfde hoeveelheid vruchten produceren omdat in een mastjaar niet alles geconsumeerd kan worden.

Deze verklaring/theorie verklaart ook gelijk waarom dit verschijnsel niet of nauwelijks zichtbaar is bij bessenstruiken. Deze ondervinden geen nadeel wanneer alle vruchten geconsumeerd worden, want daar zijn deze soorten juist van afhankelijk voor het verspreiden van nakomelingen.

Een zelfde soort verschijnsel is overigens zichtbaar bij fruitbomen, maar dan heet het een 'beurtjaar'. Voor zover ik weet komt die alleen voor bij gedomesticeerde soorten, die door veredeling zodanig veel biomassa aan de vrucht besteden, dat als er niet gedund wordt, dat het volgende jaar minder bloesem, en dus vruchten, verschijnt omdat de 'energie' daar simpelweg niet voor is. Wanneer niet gedund wordt ontstaat dan ook een soort cyclus, met het ene jaar veel, en het andere jaar weinig vruchten. Voor zover ik weet komt dit dus niet in de natuur voor, en is het een resultaat van domesticatie.

2. Als een boom of struik stervende is, of onder veel stress  staat, komt het vaak voor dat er juist heel veel vruchten aan komen. Vanuit evolutionair oogpunt is het dan handiger om alle laatste energie te steken in het produceren van nakomelingen, dan het proberen te redden van zichzelf, omdat dit waarschijnlijk toch al een verloren zaak is. Dit verschijnsel geeft vaak een vertekend beeld over de gezondheid van een boom, omdat het onintuïtief is dat een boom vol met vruchten stervende zou zijn.
Vriendelijke groeten,
Martijn