Oproep: Help mee om Xanthium (Stekelnoot) soorten in kaart te brengen

Gestart door nielseimers, september 10, 2020, 11:44:53 AM

Vorige topic - Volgende topic

nielseimers

Oproep: Help mee om Xanthium (Stekelnoot) soorten in kaart te brengen:
Wat wij in Nederland en België jaren lang Late stekelnooot (Xanthium strumarium) noemden, bleek meer overeenkomst te hebben met Grote stekelnoot (Xanthium orientale). Maar ook dit klopt niet helemaal. Verreweg de meeste vondsten betreffen Xanthium saccharatum en Xanthium italicum. De Xanthium soorten zijn nauwverwant en lijken sterk op elkaar. Daarom hebben wij er voor gekozen om Grote stekelnoot als complex te beschouwen en hebben de wetenschappelijke soortnaam van Grote stekelnoot gewijzigd naar Xanthium orientale s.l.

Recent zijn alle waarnemingen van Late stekelnoot omgezet naar de verzamelsoort Late stekelnoot + Grote stekelnoot. In de winterperiode gaan we deze waarnemingen opnieuw bekijken en zo veel mogelijk omzetten naar de correcte soortnaam.

Vanaf heden zijn de soorten binnen dit complex beschikbaar gemaakt op waarneming.nl en waarnemingen.be. Dit betekent dat er weer een hoop te ontdekken valt!

1a.   Stengel bij de bladvoet met doorns, stengelbladen lancetvormig.   Xanthium spinosum
1b.   Stengel zonder doorns, stengelbladen breed (nauwelijks langer dan breed).   2.
2a.   Vruchten 12-15 mm lang, doorns op vruchten kaal of met slappe beharing.   3.
2b.   Vruchten >15 mm lang, doorns op vruchten met stevige beharing.   4. (Xanthium orientale s.l.)
3a.   Vruchten tussen doorns met slappe beharing.   Xanthium strumarium
3a.   Vruchten tussen doorns kaal.   Xanthium pungens
4a.   Doorns op vruchten ver uit elkaar, doorns zeer stevig, sterk omgekruld en sterk beklierd.   Xanthium orientale s.s.
4b.   Doorns op vruchten dicht op elkaar, doorns omgekruld en/of recht, doorns niet beklierd.   5.
5a.   Stengel zonder zwarte punten en strepen.   Xanthium saccharatum
5b.   Stengel met duidelijke, zwarte punten en strepen.   6.
6a.   90-100% van de doorns op de vruchten haakvormig. Doorns relatief lang.   Xanthium italicum
6b.   20-50% van de doorns op de vruchten haakvormig. Doorns relatief kort.  7. Xanthium albinum
7a.   Stengelbladen met hartvormige bladvoet, rijpe vruchten dik, eivormig, 2.5 keer zo lang als breed, doorns 40-50% met hakige top. Xanthium albinum subsp. albinum
7b.   Stengelbladen met wigvormige bladvoet, rijpe vruchten slank, ovaal, 3.5 keer zo lang als breed, doorns 10-30% met hakige top.  Xanthium albinum subsp. riparium

Opmerkingen:

  • Bij het onderscheid tussen Xanthium italicum en Xanthium albinum wordt de lengte van de doorns genoemd. Volgens Blumen in Schwaben zouden de doorns 0,8 tot 1,1 keer zo lang moeten zijn als de doorsnede van het nootje (zonder doorns). Bij Xanthium albinum zouden de doorns 0,5-0,6 keer zo lang moeten zijn. Het lijkt er op dat deze getallen bij beide soorten een stuk lager moeten liggen.
  • Bij het onderscheid tussen Xanthium albinum subsp. albinum en Xanthium albinum subsp. riparium wordt de lengte/breedte-verhouding van de nootjes als onderscheidend kenmerk genoemd. Dit kenmerk hebben we nog niet kunnen bevestigen, we moeten meer waarnemingen van deze soort hebben om de betrouwbaarheid hiervan te kunnen inschatten.
  • Ondanks dat we er al wel even naar kijken, is dit nieuwe materie voor ons. We moeten er nog een hoop ervaring in opdoen.
  • Herbariummateriaal verzamelen voor Naturalis (Leids Herbarium) wordt erg gewaardeerd. In deze handleiding zie je hoe dat moet.

Referenties:
Tekst: Niels Eimers (2020).

erikberkhof

Vriendelijke groeten, Erik


RutgerB



Pieter Stolwijk

5b
CiteerStengel zonder zwarte punten strepen
punten en strepen
punten of strepen

?

Vr. groet, Pieter Stolwijk


Floristische Werkgroep Twente

Pieter Stolwijk

Vr. groet, Pieter Stolwijk


Floristische Werkgroep Twente

nielseimers

Upload maar, als de kenmerken zichtbaar zijn, dan wordt het op naam gebracht. Mogelijk wordt het wel een klusje voor de winter, maar het kan geen kwaad om er nu al naar te kijken.

Rob Koelman

#8
Ik heb de informatie van de tabel hierboven en die in een Facebookbericht van Niels over hetzelfde onderwerp verwerkt tot een tabel op één A4-tje. Handig om in geprinte vorm mee te nemen in het veld...

(Ik hoop dat ik alle informatie correct heb verwerkt; zo niet, dan hoor ik dat graag en pas ik de tekst aan)

Edit: oorspronkelijke versie vervangen door licht herziene versie.
Met vriendelijke groet, Rob