Vliegenpoppen in aardhommelnest

Gestart door wilde, juli 21, 2020, 13:36:14 PM

Vorige topic - Volgende topic

wilde

Al vele jaren houd ik hommels in nestkasten in mijn tuin.
In 2020 is er slechts 1 broednest gestart (aardhommel).
Dit nest leek voorspoedig te ontwikkelen, maar eind juni zag ik geen darren en jonge koninginnen heb ik geheel niet gezien.
Bij het opruimen van deze nestkast waren er relatief weinig larven van hommelwasmotten. Dan kan het geen groot broednest (meer) geweest zijn.

Opvallend was bij het uit de kast halen van het restant nestmateriaal, dat er zeer veel poppen van vliegen aanwezig waren. Ik heb er wat verzameld: er waren 2 vrij grote poppen (misschien Volucella?), meer dan 100 donkere (zwart met iets rode gloed) poppen (Brachicoma devia?) en ook meer dan 100 kleinere gele/oranjebruine poppen.

Op de donkere poppen liepen kleine mijten (0,57 mm). Misschien zijn het gewoon stuifmeelmijten, want die hebben ongeveer die grootte.
Bijgaand wat foto's. Herkent iemand wat?

De vliegenpoppen zal ik proberen uit te kweken. Pieter van Breugel die mij recent bezocht heeft er ook wat meegenomen en zal hetzelfde proberen. Dan wordt mogelijk duidelijk van welke vliegen de poppen zijn en waarom het aardhommelnest waarschijnlijk mislukt is. De boosdoeners zijn dan mogelijk de larven van Brachicoma devia  geweest. De schijnen hommelbroed volledig te verwoesten door de massaliteit. Ze zouden parasiteren op de hommellarven en niet op afval van het nest.
Graag commentaar.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

wilde

#1
Van de donkere poppen (midden op de 1e foto) heb ik er een eerste serie uitgekweekt.
Ik had 12 poppen gebruikt en er zijn er inmiddels een stuk of 10 uitgekomen.
Mijn probleem is nu
1. welke soort is het?
2. man of vrouw?

Ik vermoed dat het de soort Brachicoma devia is vanwege de vondst van de poppen in een mislukt hommelnest (aardhommel).
Deze vliegen kunnen een geheel hommelnest vernielen door de massa vliegenlarven die het hommelbroed opvreten.

Voor de soort Brachicoma devia vond op internet een Duitse site met foto's van het mannelijk genitaal.
Ik heb geprobeerd zo iets te zien, maar dat is me niet gelukt. Dan is het in de eerste plaats wel handig als ik zeker weet wat een man is.

Ik denk dat nr. 54 een man is en nrs. 61 en 69 een vrouw, maar dan meer naar de vorm van het achterlijf gekeken: de vrouwtjes zijn dikker lijkt me.
Wie helpt mij verder?



Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

paulhoekstra

de mijt is een roofmijt, waarschijnlijk uit de familie Parasitidae, maar daarvoor heb ik meer aanzichtshoeken nodig.

Volgens mij zijn alle 3 de exemplaren mannen, bij vrouwen van Sarcophagidae ziet het uiteinde van het achterlijf er anders uit. Als de beesten vers zijn (of opgeweekt) dan kan je makkelijk met een speltje het genitaal open klappen.

Ik twijfel of het het genus Brachicoma is, die hebben een iets meer vooruitstekend snoetje dan jouw exemplaren. Ik denk dat jouw exemplaren tot de onderfamilie sarcophaginae behoren (Brachicoma behoort tot de paramacronychiinae). De verschillen kan ik niet helemaal goed zien, volgens Pape (1987) moet bij paramacronychiinae de achtercoxa kaal zijn aan de achterkant (posterior side), het notopleuron moet 2 sterke borstels hebben en met of zonder extra haartjes en sterniet 3 en 4 moeten meer of minder verborgen zijn onder de randen van de tergieten. Bij sarcophaginae hebben de achtercoxa haren aan de achterkant, heeft het notopleuron 2 sterke borstels, 2 iets smallere borstels en met of zonder extra haartjes en sterniet 3 en 4 moeten duidelijk zichtbaar zijn.
groeten,
Paul

wilde

#3
Bedankt Paul voor het commentaar.
Met mijn primitieve kennis van vliegen dacht ik dat de achterlijfpunt van vrouwtjes een puntje vertonen en bij de mannetjes een bolletje.
Nu zag ik inderdaad wel bolletjes en bij enkele een klein puntje. Dat was kennelijk geen goed kenmerk. Bij nr. 69 heb ik het genitaal al open geklapt, maar ik herken er geen kenmerken in van B. devia.
Ik heb er nog een stuk of 5 in de vriezer liggen. Daarbij zal ik nogmaals proberen het genitaal open te klappen.

Naast mijn desktopbeeldscherm staat nu sinds vandaag weer het laatste potje met 10 poppen. Ze zijn koud in de schuur bewaard.
Als je belangstelling hebt, wil ik er wel enkele opsturen. Stuur me dan een adres. Na warm zetten duurt het een dag of 10 voordat de eerste uitkomen. Ik vind deze poppen belangrijk om te weten welke vliegensoorten op een aardhommelnest parasiteerden, zodanig dat het te gronde ging.

De kleine oranjegele poppen ga ik daarna proberen uit te kweken.

Inmiddels is er vandaag weer een vlieg uitgekomen (ook een man?).
Onderstaand enkele foto's.
1. de sternieten 1-4 zijn alle zichtbaar;
2. de achterzijde van de achtercoxa is niet kaal, want er zitten enkele borstelharen, waaronder 1 grote;
3. op de rand tussen het prescutum en het notopleuron zijn enkele grotere haarborstels te zien, maar niet duidelijk of dat op het notopleuron is.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

nielsyese

Hallo Albert, op foto 69-5758c zie je dat het genitaal niet goed omhoog is geklapt. De surstyli zitten nog naar binnen toe gedraaid volgens mij, die moet je omhoog zien te draaien, dan komt de rest meestal wel mee. Mocht het niet lukken, mag je evt. wel een mannetje naar me opsturen.
Met vriendelijke groet, Niels-Jan Dek

wilde

#5
Bedankt Niels voor je aanbod om er naar te willen kijken. Ik heb bij 3 mannetjes al geprobeerd het genitaal uit te prepareren, maar het lukt mij niet. Nr. 69 is daar een voorbeeld van. Ik stuur dan alle exemplaren die nog gaaf zijn. Nu lijken het allemaal mannetjes te zijn, maar dat zou toch wel heel bijzonder zijn. Een jaar of 10 geleden fotografeerde ik er ook als eens een vrouw van. Die is toen via het forum van Diptera door Liekele Sijstermans benoemd. Misschien zit daar dan ook een vrouwtje bij, want ook dat is voor mij moeilijk vast te stellen. Is het ook interessant om een paar poppen mee te sturen die nog moeten uitkomen? Dan kan je over een dag of 10 een paar levende vliegen zien (en misschien ook een vrouwtje. Met het genitaal correct in beeld zou het voor mij ook moeilijk zijn om een soortnaam te vinden, want ik heb nauwelijks determinatietabellen voor vliegen. Ik ben meer van de bijen en wespen.
Kan je mij je adres even mailen naar ahw (at) ahw,me ?
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

nielsyese

De laatste lijkt me wel een vrouwtje. Ik heb je mijn adres gemaild. Je kunt wel wat poppen meesturen, dan kijk ik wat er uit komt.
De eerste lijken me ook allemaal mannetjes.
Met vriendelijke groet, Niels-Jan Dek

wilde

Niels-Jan heeft voor mij 8 vliegen onderzocht. Er was slechts 1 vrouwtje bij: nr. 52 (laatste 3 foto's hierboven).
Het waren allemaal (als door mij verwacht ogv. de gastheer) Brachicoma devia. Het is wel heel vreemd dat er relatief zeer veel mannetjes uit de poppen kwamen. Misschien is dat een normaal verschijnsel bij sommige vliegensoorten/genera en heeft deze massa mannen een bepaalde functie. Het zal er in elk geval voor zorgen dat de weinige vrouwtjes vermoedelijk merendeels bevrucht zullen worden.
Is het mogelijk dat onbevruchte vrouwtjes toch parasiteren op hommelbroed en op die wijze alleen mannetjes voortbrengen?
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

wilde

De 2 grote bruinachtige poppen heb ik onlangs uitgekweekt. Ik veronderstelde eerder dat het mogelijk Volucellapoppen waren.
Er bleken vrouwtjes Osmia bicornis uit te komen. Dat lijkt wat vreemd om dergelijke poppen in een hommelnest aan te treffen, maar ik heb eerder ook in de toegangscorridoor tot de nestruimte metselwerk van Osmia's aangetroffen.
Het is wel wat vreemd dat deze 2 poppen los in het strooisel onder het hommelnest zaten, zonder gemetselde cel. Die cellen zijn vermoedelijk met het opruimen van de hommelkast of op een andere wijze beschadigd en zodoende lagen de grote poppen tussen de paarhonderd kleine vliegenpoppen van Brachcoma devia.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me