Hoofdmenu

Speciesisme

Gestart door Ron13, juni 05, 2020, 10:32:36 AM

Vorige topic - Volgende topic

Ron13

Als natuurliefhebber en vogelaar die al geruime tijd meeloopt vraag ik me het volgende af: Hoe is het toch mogelijk dat je als natuurliefhebber of vogelaar een specieisistische en/of antropocentrische denkwijze kunt hebben of bij kunt dragen aan het doden van vogels en vernietiging van habitat en natuur in het algemeen? Voorbeelden: Een hoen observeren, terwijl er 's avonds een ander hoen op je bord ligt? Natuurliefhebbers die pro jagen zijn? Die vliegen, zowel voor vakantie als ook om vogels in het buitenland te bekijken? (wetende dat ganzen worden vermoord om vliegtuigen te laten vliegen en de schade die vliegen aan natuur in het algemeen toebrengt). Overal waar een zeldzame of redelijk zeldzame waarneming is gedaan snel naartoe rijd met een voertuig dat loopt op fossiele brandstof? Als we weten wat voor schade intensieve landbouw en met name de vee industrie toebrengt aan natuur (klimaatverandering, stikstofuitstoot, pesticiden, overbemesting, mestfraude, zoönosen en meer) waardoor natuurgebieden (en we hebben er hier al zo weinig) schade oplopen of zelfs verdwijnen, we toch dierlijke producten blijven consumeren? Zelf heb ik jaren geleden de daad al bij het woord gevoegd door veganist te worden, me in te zetten voor dieren op diverse manieren (vrijwilligers werk, voorlichting, actievoeren), ik heb geen auto (nooit gehad ook, niet eens een rij bewijs, ben nu 49), vlieg niet, leef minimalistisch (heb geen tv en geen gsm/smartphone/mobiel, gewoon nog vaste aansluiting), ga niet naar horeca, leef straight edge (geen drank, drugs), heb enkel een laptop (gekregen, tweedehandsje), sowieso veel tweedehands spul, fiets overal naartoe (af en toe de trein als ik ergens naartoe moet wat verder weg is en ik er op een bepaalde tijd moet zijn) en meer. Streven is om samen met mijn vrouw in een tiny house te gaan wonen, al dan niet met gelijkgestemden, zoveel mogelijk zelfvoorzienend te gaan leven, permacultuur/voedselbos, geen stroom meer, off grid. Nu zeg ik niet dat iedereen moet doen wat ik doe, maar vraag me af of mensen die zo met natuur bezig zijn en zelf ook veel ellende zullen zien hier bij stil staan? Wat wij als natuurliefhebbers doen om de schade te beperken of voorkomen? Hier überhaubt bij stil staan?  Ron

Rudy

Vermoedelijk denken alle natuurliefhebbers na over deze dingen. En vast een heleboel die tenminste proberen wat in hun vermogen ligt om te doen wat goed is voor de natuur en na te laten wat slecht is. Iedereen heeft daar zo zijn of haar ideeën bij, dus hoe dat in de praktijk uitvalt zal nogal verschillen van persoon tot persoon. Sommige dingen zijn ook gemakkelijker te doen of na te laten dan andere.

Alle bijdragen om het goede te doen en het slechte na te laten zijn welkom. Maar we moeten ons ook realiseren dat we simpelweg met veel te veel mensen zijn op deze planeet om alle negatieve invloeden op natuur en milieu uit te bannen. Jouw levenswijze heeft zo te lezen al een behoorlijk kleinere footprint qua belasting op de aarde dan veel andere mensen. Maar nog niet zo klein als van een jager-verzamelaar in de tijd voor de Neolitische Revolutie. Het is bijvoorbeeld 'ns becijferd dat we een maximale biodiversiteit halen wanneer er niet meer dan 7 tot 10 miljoen mensen zijn op aarde, die leven zoals de jager-verzamelaar van toen. Krijg je meer mensen, dan komt de biodiversiteit onder druk te staan door de activiteiten van de mens. Dat zijn dus maar weinig mensen, en tegenwoordig is de wereldbevolking ruwweg een factor 1000 groter.

Een erg forse reductie van de wereldbevolking en drastische verandering van levenswijze is nodig als je natuur en milieu echt nul schade wil berokkenen. Niet gemakkelijk, tenzij je volledig "Pentti Linkola" gaat. Maar dat roept weer andere discussies op.

Ron13

Als iemand die zich ook bezig houd met groen anarchisme, deep ecology, primivitisme begrijp ik wat je zegt. Waar ik altijd huiverig voor ben is ecofascisme, zoals je als voorbeeld aangaf, de denkwijze van iemand als Pentti. Wie ben ik, zijn wij, te bepalen wie leeft en sterft? Dat we met teveel mensen op deze aarde zijn is discutabel. Velen beweren dat er nog ruimte genoeg is en er eerder een distributie probleem is dan bijvoorbeeld een voedseltekort. Kijkend naar het westerse dieet valt daar zeker iets voor te zeggen. Weinigen nemen veel meer dan ze nodig hebben terwijl anderen weinig tot niets hebben.

Dat er een plafond komt is zeker waar. We kunnen niet oneindig blijven groeien. Op een planeet waar ruimte en grondstoffen eindig zijn is de manier waarop wij leven complete waanzin. Een reden (er zijn er meer) waarom mijn vrouw en ik bewust gekozen hebben om geen kinderen te "nemen".

Om met zijn allen terug te keren naar het jager/verzamelaar bestaan is nu niet realistisch. Daarvoor zijn we met veel teveel mensen. Ikzelf zou op dit moment een leven in kleine gemeenschappen, wonend in een tiny house, permacultuur bedrijvend, etc een goede optie vinden. Misschien een wat evenwichtiger tempo kiezen om langzaamaan terug te keren naar natuur. Er zijn primitivisten die veganistisch leven en enkel terug willen naar een bestaan van verzamelaar, niet als jager. Er schijnen ook stammen geweest te zijn die voornamelijk of helemaal plantaardig leefden. Maar goed, nogmaals, nu naar de natuur terugkeren met zijn allen is niet haalbaar. En wat je zegt mensen hebben er verschillende ideeën over.

De afschaffing van kapitalisme, kolonialisme, overheden, machtsstructuren, hiërarchie, worden bijvoorbeeld (er zijn er meer) genoemd als oplossing. John Zerzan (als één van velen) noemt beschaving HET probleem. Ik denk dat hij daar gelijk in heeft. De agrarische revolutie en domesticatie luidde het begin in van onze overheersing over de wereld en zette daarmee onvermijdelijk problematiek zoals kapitalisme, onderdrukking, oorlogen, etc in gang.

Wel vind ik dat wat we kunnen doen, we ook zouden moeten doen. Onze verantwoording nemen.Sommige dingen zijn heel gemakkelijk en andere dingen moeilijker, wat je al aangeeft. Zal ook per persoon verschillen. Dingen zoals niet vliegen, veganisme, recyclen, minder consumeren, en meer van dat soort dingen lijken me heel haalbaar voor de meesten.  Ikzelf blijf ook ontwikkelen, lezen, leren en stappen nemen om mijn voetafdruk nog kleiner te maken.

Rudy

#3
Om even bij de laatste zin van jouw post te blijven, het is bewonderenswaardig dat je nog meer stappen wil zetten. Zelf denk ik er ook wel 'ns over na, maar om verschillende redenen is het weinig concreet. De motivatie is trouwens niet alleen voor natuur en milieu an sich. Ik heb een tijdje in het buitenland gewoond, en hoewel daar plaatsen zijn waar ook een heleboel mensen dicht op elkaar leven, er was daarbuiten veel natuur en ruimte waar je naar toe kon gaan. Daar kun je dagen dwalen in de natuur zonder ook maar iemand tegen te komen. Weer terug in Nederland werd ik bewust hoe vol en druk het hier eigenlijk is, en ik kan er maar moeilijk aan wennen. Ergens "ontsnappen" aan de drukte en alles wat daar bijhoort is bijna onmogelijk. En dan woon ik op een plek waar het naar Nederlandse begrippen dunbevolkt is. In natuurgebieden kom je (soms best veel) mensen tegen, bijna overal hoor je op de achtergrond geluiden van verkeer en is echte stilte ver te zoeken. Voor mij zou de plek ook heel belangrijk zijn waar ik zou willen wonen, als ik zou kiezen voor een wat radicalere verandering van levenswijze. Nederland is dan niet zo geschikt, dan ergens in het buitenland. Maar verhuizen naar het buitenland heeft ook zo z'n nadelen, dat weet ik uit ervaring.

Iets anders, het "westerse" denken blijkt diep te zitten. We hebben vaak de neiging om meer te willen, ongeacht of we het echt nodig hebben, of niet. Ik betrap mezelf er ook op, bijvoorbeeld als ik naar tiny houses kijk, dan denk ik: 'heel leuk, maar wel een beetje klein, kan er niet een bovenverdieping op zodat je wat meer vierkante meters woonoppervlak hebt?'  Dat gaat natuurlijk tegen het hele idee in. Maar zo werkt het wel, we zijn geconditioneerd dat we zulke denkreflexen hebben, valt niet mee om dat te doorbreken.

Bart van Hoogstraten

Ik denk dat je in religie een grote oorzaak moet zoeken. Bijna alle aardbewoners zijn religieus en de strekking van de grootste religies komt op hetzelfde neer: een onzichtbare man in de lucht heeft alles geschapen voor de mens en de mens is geen dier.

Ik ben kinderloos, vegetariër, vind dat ik al genoeg luxe heb en heb een gas- en stroomrekening van € 40,- per maand. Maar ik sta mezelf wel 1x per jaar de luxe toe een vliegreis te maken om nog wat van de laatste beetjes oerwoud te zien en af en toe het land in te reizen om wat leuke soorten of biotopen te zien die ik niet in mijn buurt heb.
97% van de wereldbiomassa zoogdier bestaat nu uit de mens en zijn vee en dat blijft maar gekker worden. De gemiddelde bevolkingsgroei in Afrika is op het moment 8% per jaar (Met Nigeria aan kop met 12%). Ze zijn nu met een half miljard maar als ze dit vast weten te houden zijn dat er in 2050 2,5 miljard. En daar doe je als individu niets aan door in de middeleeuwen te gaan leven of je buurman erop wijzen dat hij slechter bezig is dan jij. Ik kijk dus nog even rond voordat ik verdwijn en voordat het allemaal verdwenen is... En ik voel me niet bezwaard.
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

Ron13

Ruby: Dat van die stappen nemen gaat nu eigenlijk vanzelf. We zijn van ver gekomen kan ik je zeggen. Ik werkte als kok, deed aan "sport" vissen, vloog naar allerlei landen om natuur en wild te bekijken, enz. Het waren meer dingen die gaandeweg bleven hangen. De teruggetrokken gletsjer die we zagen in Columbia Icefield Glacier in Jasper national park in 2007, jagers in Noord Amerika, de veehouderij, documentaires die we zagen en meer. Langzaam aan veranderde ons eetpatroon en onze visie. Het laatste zetje was na aanleiding van een videoclip van Moby and the Void Pacific Choir. We werden meteen veganist. Van daaruit kwam er steeds iets bij en dat ging heel organisch. Het is meer een ontwikkelingsproces en een stukje bewustwording voor ons. Geen palmolie meer bijvoorbeeld. Geen kokosnoten. Recyclen. Groenteabonnement bij een bio boer uit de directe omgeving (die groenten haal je dan zelf op bij een afhaalpunt). Zulke dingen. Later kwam de interesse in Tiny House en Earthships. Beide onmogelijk te realiseren in Nederland overigens. Zeker als je niet kapitaal krachtig bent. Bouwvergunningen, bestemmingsplannen, je wordt er niet goed van. Bovendien is het in het westen nu "hip" en dus betaal je er flink voor wat dan weer de plank mis slaat. De beweging begon ook om, buiten de voetafdruk, schuldvrij of zoveel mogelijk schuldvrij te kunnen leven waardoor je weer veel minder hoeft te werken en vrijer leeft. Ook wij denken dan aan het buitenland voor wat betreft anders wonen. Een verdieping erop is toch niet erg. Al heet het geen Tiny House meer. Trouwens de afmetingen verschillen ook over de wereld. Ik zag een keer een heel mooie van zeecontainers. Twee aan elkaar en één erbovenop. De bovenste als slaapkamer. De eerste deed dan meteen dienst als dakterras. Zag me al helemaal zitten met de kijker haha.

Druk is het hier zeker. Echte natuur is hier niet. Alles wordt "beheerd". Overal hoor je inderdaad achtergrond geluiden of staat er een hek om. Natuur hier moet ook vaak een beleving en hip zijn. Speeltuin erbij, BBQ veldje, dat soort dingen.

Bart: Religie kwam ook met de beschaving. Politiek. Allemaal dezelfde ellende wat mij betreft. Je geeft het zelf al aan. Jij denkt er ook over na en neemt stappen. Dat is juist positief. Voor de rest is het wat een ieder zelf wel of niet wil inleveren. Ik vind alleen wel dat mensen het gesprek met elkaar aan moeten gaan. We kunnen ons niet langer verschuilen achter het zal onze tijd wel duren. En dan nog. Het druppel op de gloeiende plaat argument houd geen steek. Mij gaat het erom wat ik kan doen. Niet wat een ander wel of niet doet. Door te leven zoals ik doe heb ik wel al een aantal mensen weten te inspireren die nu zelf ook allerlei veranderingen aan het maken zijn voor zichzelf. Ook vind ik dat je moet leven naar wat je predikt.

Neem het activisme. Ik kan niet alle dieren redden. In 2017 werden alleen al in Nederland meer dan 640 miljoen dieren geslacht. Alleen in Nederland al. Ik heb niet de illusie al die dieren ooit te kunnen beschermen of redden al doet het me nog zoveel. Maar, red ik één dier, verander ik voor dat dier zijn of haar hele leven. Dat is tenminste iets. Iets dat er niet was als ik niks had gedaan. Iemand die zijn of haar bontkraag afdoet en nooit meer zoiets koopt. Een winkel die stopt met de verkoop van bont en ga zo maar door. Dat volstaat voor mij. Ik ben ook door anderen geïnspireerd. Het is geen kwestie van wie het meeste doet. Wie slechter of beter is. Niemand kan perfect leven in een wereld die zo verziekt is als de onze. Maar we kunnen wel iets doen. Stilstaan bij onze acties. De impact die we maken.

rudi

Ik geloof niet dat de mensheid in staat is de problemen op te lossen, de mens is maar een heel klein stukje natuur en die kan helemaal geen leiding geven aan de natuur. Verder heb ik ook heel veel meningen over dit onderwerp, te veel om allemaal op te noemen.
Mensen die zich bezighouden met natuur zijn opgeleid volgens westerse wetenschappen, gebaseerd op logica en juist logica is de grote sloper van leven, immers leven op een planeet is onlogisch, kijk maar naar andere planeten die zijn allemaal dood. Verder werken positieve maatregelen gericht op de korte termijn averechts op de lange termijn en vice versa. Logica is een onderdeel van filosofie en zo rekbaar als elastiek, je kunt er alle kanten mee op.
Maar goed, concreet denk ik dat Ron dichter bij zijn doelen komt door anderen mee te krijgen in zijn visie dan zelf verder te veranderen, de wet van verminderende meeropbrengsten.
Zelf verbeter ik de biodiversiteit iets door bermen in te zaaien met wilde planten, al is dat maar een druppel.
Ik weiger om met instanties of gemeentes in gesprek te gaan over de natuur, in de gemeente waar ik woon is men niet toe aan verandering, men loopt al 200 jaar lang achter op de rest van Nederland en dat is nauwelijks te veranderen, verder is in gesprek gaan met instanties een erkenning voor de instanties dat zij er verstand van hebben en dat hebben ze niet want ze hebben geen natuurlijke opleiding maar een logische opleiding.
Verder vertrouw ik op de kracht van de natuur, hitte, droogte, virussen. We staan nu voor grote veranderingen of we willen of niet.
Sinds wereldkampioen schaken Kasparov is verslagen door een computer, stelt de mens niet meer zoveel voor, een kind van 12 die goed met internet overweg kan weet meer dan menig professor. Computers kunnen een oplossing aandragen maar zijn afhankelijk van wie aan de knoppen staat. Verder is democratie over de top, want leiders beschikken over big data, die wij als mens niet meer kunnen begrijpen.
Dat Trump altijd domme uitspraken doet is niet omdat hij zo dom is, big data rekent uit wat hij moet zeggen om de verkiezingen te winnen.
Wij mensen zien dat als dom, maar het is weloverwogen, weerstand levert discussie op en dat is weer promotie, hij haalt dagelijks het nieuws.
Er gebeuren dingen die we als mens niet meer snappen. Een oud gezegde: verbeter de wereld begin bij jezelf, werkt veel te langzaam.
De echte verandering zal moeten ontstaan bij de meerderheid die zich bewust wordt dat het anders moet, dat anders is in mijn ogen decentralisatie. Alleen grote groepen mensen kunnen verandering brengen, waarneming is er een voorbeeld van, waarneming levert meer gegevens dan welke centraal geleide natuurorganisatie dan ook. Wat waarneming betreft ben ik toch bang dat geld vooruitgang kan tegen houden, oude organisaties hebben geld en daarmee invloed, wij waarnemers hebben wel iets maar niet genoeg invloed op de site, is mijn mening, wie betaalt bepaalt, en wij leveren gratis waarnemingen aan, maar we bepalen niet want we betalen niet. De nieuwe site is wat mij betreft een voorbeeld van een verslechtering voor waarnemers mogelijk ingegeven door sponsoren met eigen wensen.
Decentralisatie is wat ik denk de oplossing, plaatselijk dingen oplossen, eten kopen bij de boer, de verandering zal zeker niet bij onze politieke leiders onstaan al hoorde ik Rutte wel zeggen betreffende voorkomen van corona besmettingen: we moeten het samen doen met 17 miljoen mensen. Dat is decentraal, een andere oplossing is er niet.
Religie is zo dom nog niet, is mijn mening, het is maar net wat je er uit haalt, het kan een inspiratie bron zijn, maar je kunt er ook op tegen zijn. Logisch gezien moet je er voor of tegen zijn maar natuurlijk gezien kan allebei. Logica sluit dingen uit en de natuur omvat alles.
Ik probeer mijn footprint te verkleinen, maar het gaat pas tellen als velen dat ook doen.
Mijn favoriet: Visdief !
Begonnen mei 2011.
Totaal 62.000 waarnemingen.
Totaal 1170 (alle) soorten.
246 vogelsoorten.
Vriendelijke groet,
R Wortelboer

Rudy

#7
Citaat van: Ron13 op juni 07, 2020, 19:20:34 PM(...) Noord Amerika (...) Ook wij denken dan aan het buitenland voor wat betreft anders wonen.

Om het daar nog even over te hebben, de mogelijkheden aan de andere kant van de plas zijn er voor iets dergelijks. Immigratie is wel een hobbel die je moet nemen. In mijn geval was het niet moeilijk, wel erg duur. Ik heb daar gewoond, maar het was soms best moeilijk met achterblijvende familie in Nederland. Dus zou ik dat niet meer kiezen, en heb daarnaast m'n portie vliegreizen ook wel gehad. Wanneer ik toch weer naar het buitenland zou verhuizen, dan wel binnen Europa. Zodat je ook zonder vliegtuig redelijk gemakkelijk en snel kan reizen terug naar Nederland, voor bezoek.

Citaat van: rudi op juni 07, 2020, 20:08:25 PMconcreet denk ik dat Ron dichter bij zijn doelen komt door anderen mee te krijgen in zijn visie dan zelf verder te veranderen

In elk geval is het verhaal van Ron voor mij aanleiding om weer 'ns opnieuw over deze onderwerpen na te denken. :)

Bart van Hoogstraten

Citaat van: rudi op juni 07, 2020, 20:08:25 PM
Zelf verbeter ik de biodiversiteit iets door bermen in te zaaien met wilde planten, al is dat maar een druppel.

Zolang je weet waarmee je inzaait is dat allemaal geen probleem want dit is nogal een issue onder floristen.  ;)
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

Ron13

Wij zijn zeker niet in staat om de problemen op te lossen.Wel om ze te maken en te verergeren. Beste zou zijn als we natuur met rust zouden laten.

Er zijn zeker veel meer mensen nodig om echte verandering te brengen. Daarom doe ik ook aan outreach om iets te noemen. Gaat alleen allemaal tergend langzaam en veel mensen weten het wel, maar staan niet open voor verandering. Niemand wil het het idee hebben iets te moeten inleveren of veranderen. Zelfs een kleine verandering is velen al teveel.

Overheden ga ik sowieso nooit mee in gesprek. Accepteer hun "gezag" niet eens. Daar gaat nooit verandering uit komen. Hechten meer belang aan geldelijk gewin. Kijk hoe Carola Schouten zich in allerlei bochten wringt om de welgestelde veeboeren en bontfokkers zoveel mogelijk tegemoet te komen. Kijk nu naar de ruimingen van de nertsbedrijven. Worden al die dieren geruimd vanwege corona besmetting en diezelfde bedrijven, die zoals het er nu nog naar uit ziet in 2024 moeten stoppen, worden gecompenseerd vanuit de regering voor hun geleden "verlies". Het verlies van leven wordt weer met geen woord over gerept. Ook niet over het feit dat die vergoeding van ons belastinggeld betaald wordt. Als die nertsenfokkers stoppen krijgen ze daar ook een vergoeding voor. Micha Bouwer, die eerst ook bij farmers defence force zat, zegt zelf in een interview iets van 2 1/2 miljoen op de rekening te hebben. Dat soort mensen geef je dan een vergoeding? Heb niks met de overheid. Is ook maar één van de vele voorbeelden.

Dat ik verander doe ik ook voor mezelf. Vind het heerlijk om me te bevrijden van allerlei onnodige ballast. Neem de smartphone. De dag dat ik die wegdeed was fantastisch! De tv hetzelfde verhaal. Veel dingen die ik laat krijg ik juist heel veel voor terug. Het idee dat ik aan bepaalde dingen niet meer bijdraag geeft ontzettend veel rust.

We zijn van plan in Europa te blijven. Zijn jaren terug verliefd geworden op Noorwegen, maar qua bouwvergunningen en dergelijke is dat net zo moeilijk als Nederland helaas. Grond is wel een stuk goedkoper, net als huizen in somige provincies. Nord og Trondelag bijvoorbeeld. Moeten we wel aan de koud klimaat permacultuur. Weet niet hoe realistisch het is. Duitsland zou een optie kunnen zijn of anders landen als Tsjechië.

Decentralisatie is zeker een 'must" . Vanuit het anarchisme zien we als oplossing kleine lokale groepen en federaties.

Geld corrumpeert dat is een ding dat zeker is. dat zie je bijvoorbeeld bij grote organisaties die heel goed beginnen en later als er salarissen worden getrokken en men afhankelijk wordt van donaties geen echte mening meer durven hebben. Spreken zich ineens niet meer uit tegen bepaalde zaken of zwijgen er gewoonweg over.




Rudy

Citaat van: Ron13 op juni 07, 2020, 23:00:49 PM
(...) Noorwegen (...) Duitsland (...) Tsjechië

Een tijdje terug sprak ik met een stel die een zaakje wilden beginnen in Noorwegen, maar dat werd een teleurstelling. Veel regelgeving, en de Noren gaan daar blijkbaar ook nogal bureaucratisch mee om. Ander land, maar waar wel ruimte is te vinden, Zweden wellicht? Ietsje naar het noorden heb je daar wel te maken met een klimaat dat minder geschikt is om iets te laten groeien, om zelfvoorzienend te kunnen zijn. Een land in oost-Europa is misschien geen gek idee. Tot m'n verrassing, maar er zijn inderdaad mogelijkheden in Duitsland. Vooral in het noordoosten, een voordeel als je daar wil gaan wonen is dat de bevolking in die regio krimpt. Hetzelfde trouwens voor de Baltische staten, maar dat zijn wel kleine landen waar het moeilijk kan zijn om een geschikte locatie te vinden. En het is ietwat een uithoek in Europa.

Ron13

Klopt. Die richtingen zaten wij ook aan te denken. Oost Duitsland, Oost Europa. Een vriendin van ons woont sinds een dik jaar in Zweden. Heeft het daar goed naar haar zin. Erg rustig waar ze woont. Veel wild en natuur.

In Noorwegen heb je inderdaad veel regelgeving. Niet veel anders dan hier. Een compost toilet is al iets wat ze niet willen. Waar in het Noorden de grond goedkoop is zijn de mogelijkheden om zelfvoorzienend te leven inderdaad minder. Staan wel wat kassen end dergelijke, maar het is er niet echt geschikt voor. Waren een aantal jaren terug aan het backpacken rond de Hardangerfjord. Prachtig gebied. Heel veel fruitteelt daar. Plaatsjes als Jondal zijn om verliefd op te worden. Zo mooi daar.