Hoe herken ik aanplant, inzaai en verwildering?

Gestart door nielseimers, april 30, 2020, 15:25:53 PM

Vorige topic - Volgende topic

nielseimers

Het is grijs gebied. We accepteren in principe geen zeldzame of gebiedsvreemde soorten binnen de begrenzing van tuinen. Ook wanneer een soort schijnbaar spontaan verschenen is. Het is in 99% van de gevallen toch opzettelijk of onopzettelijk aangevoerd. We hebben niet de intentie om alle twijfelgevallen te gaan bevragen en nuances te leggen van wat wel en wat niet geaccepteerd wordt. Daarom is al langere tijd geleden besloten dat we bij twijfelgevallen binnen tuinen gewoon streng blijven en deze niet accepteren. Wel mag je de waarneming voor jezelf behouden, het is jouw waarneming en jij mag er mee doen wat je wil.

sosef001

Dag Niels en Tekenaar,
Dank voor jullie reacties. Ik blijf het wel een vreemde reden vinden om een waarneming af te keuren. Het lijkt dan in een geval als dit waar de identificatie niet het probleem is alsof er iets frauduleus werd ingevoerd (De waarnemer zegt wel dat hij spontaan is verschenen maar wij denken daar anders over.....). Let wel, de Floron richtlijn geeft toch helder aan dat spontaan in tuinen voorkomende plants wél kunnen worden inghevoerd.... En, met mijn hopelijk heldere notitie erbij, de Activiteit "aangevoerd" en het vinkje bij Ontsnapt lijkt toch helder aangeven waar het hier om gaat. In zo'n geval komt ook de waarneming met een andere kleur op de verspreidingskaart van de soort te staan (afgekeurde waarbemingen staan daar niet op). Mocht er volgens jaar tóch iemand die soort hier ergens in de buurt vinden, dan komt mijn waarneming in een ander licht te staan. In conclusie, simpelweg afkeuren is wel eenvoudig, maar ik ben niet overtuigd dat het in dit geval de juiste keuze is.

Ook blijft de vraag "Wat is een tuin". Wanneer ik op een moestuinencomplex de onkruiden in overhoekjes en tussen de sla invoer, zal niemand daar een probleem zien. Maar, wanneer die moestuin zich achter mijn huis bevindt, is het plots een waarneming in "Mijn tuin"? En waar ligt de grens tussen moestuin en siertuin.... Afijn, inderdaad grijs gebied, maar minder snel iets afkeuren indien er goede documentatie bij staat, en dan kiezen voor "Ontsnapt" lijkt me gewenst.
vriendelijke groet, Marc Sosef

nielseimers

https://www.floron.nl/Portals/1/Downloads/2022%20handleiding%20inventarisatie-projecten.pdf?ver=WEiQSWLFAkAz9QLmkAUtOg%3d%3d

Pagina 13:
In principe worden alle terreintypen binnen een km-hok geïnventariseerd. Alleen plekken waar getuinierd wordt zoals privétuinen en heemtuinen nemen we niet mee omdat daar niet altijd duidelijk is welke planten 'wild' zijn of aangeplant.



https://www.ndff.nl/wp-content/uploads/2015/12/12.001-Handleiding-inventarisatieprojecten-FLORON.pdf

Pagina 17:
We willen geen waarnemingen van ingezaaide, aangeplante of verwilderde planten in tuinen of heemtuinen.


https://www.floron.nl/Portals/1/Downloads/Flyer%20wel%20niet%20strepen_2022.pdf?ver=K04DeWV4IAzD9zhQ0kzC3g%3d%3d

Afspraak 1: We geven geen waarnemingen door van planten, heesters en bomen die in particuliere tuinen en heemtuinen zijn aangeplant of ingezaaid. Waarnemingen van hier spontaan verschenen planten als bijvoorbeeld Vogelmuur, Madeliefje en Paardenbloem mogen wel worden genoteerd.


Het klopt dus wel wat je zegt, maar het moge duidelijk zijn dat privé-tuinen grijs gebied zijn en dat het beter is om deze bij inventarisaties gewoon te negeren. Natuurlijk doet niemand moeilijk over algemene soorten als Vogelmuur en Madeliefje, maar als het om zeldzame en bovendien gebiedsvreemde soorten gaat, dan trekken we toch de grens.

RutgerB

#93
Ik heb wel eens grondige feedback gegeven op die regels van Floron. Ik begrijp ze, maar voor een geoefende botanist is het botaniseren in tuinen toch  interessant en zeker ook nuttig. Die regels kloppen naar mijn idee dus niet helemaal. Specifiek deze regel

CiteerWe willen geen waarnemingen van ingezaaide, aangeplante of verwilderde planten in tuinen of heemtuinen.

klopt volgens mij ook niet helemaal: Volgens mij bedoelt men dat waarnemingen van verwilderde planten die daar ook zijn ingezaaid of aangeplant, ongewenst zijn. Denk aan zaailingen direct onder een aangeplante boom nog in de tuin zelf. Dat zijn geen echte verwilderingen. Komt er een Reuzenberenklauw, Duivelswandelstok, Hemelboom vanuit een aanliggend perceel je tuin ingekropen? Dat zijn juist wel interessante waarnemingen en ik neem aan dat Floron het daar volmondig mee eens is.

Die Eironde leeuwenbek met de bijgevoegde verklaring zou ik gewoonweg accepteren, eventueel met een aanduiding aangevoerd. Een afkeuring zonder reden / vraag / commentaar vind ik in ieder geval niet ok en ik zou eerder uitgaan van een vergissing van de desbetreffende validator.

Nathalie De Somer

#94
Deze tuinwaarneming is in Oost-Zeeuws-Vlaanderen waar ik actief inventariseer.

Voorafgaand dat Marc de waarneming van Eironde leeuwenbek invoerde, vroeg hij in de app groep van onze lokale plantenwerkgroep hoe hij de zeer bijzondere vondst als waarneming zou invoeren.

Ik voorzag hem van het advies om de waarneming niet in te voeren, op basis van opgezochte informatie over deze kalkminnende soort, zeldzaamheid, historische gegevens, huidige verspreidingsdata. Daaruit concludeerde ik dat spontane vestiging onwaarschijnlijk was... maar het is wel bijzonder leuk voor Marc dat de soort er groeit.

De gegevens op een rijtje:

De soort Eironde leeuwenbek is in Oost-Zeeuws-Vlaanderen uitermate zeldzaam.
Er is een historische vondst in 1937, in Terneuzen, op kalkrijke klei. De soort is sindsdien niet meer gevonden. Ref Flora Zeelandica 2017.
Alle historische vondsten in Zeeuws-Vlaanderen zijn in de nabijheid van de kust in kalkrijke gebieden. Op de pleistocene zandgronden (25 km verder) waar Marc woont aan de grens met België zijn geen historische vondsten. Ref Verspreidingsatlas.nl
Het verspreidingsmechanisme van de soort laat geen grote afstanden overbruggen tussen historische vindplaats en locatie van de tuin.
In waarnemingen.BE zijn er geen vondsten in aangrenzend Vlaanderen, de soort komt voor in Wallonië.
De soort komt wel voor in Nederland en vooral op rivierklei, zoals in het gebied waar Marc voorheen woonde in Dodewaard, waar veel van zijn huidige tuinplanten vandaan komen, deze zijn jaren geleden in potten met grond verhuisd naar de huidige tuin in Clinge.
In Observation.org zie je de soort in de zuidelijke helft van Frankrijk. Ook uit deze gebieden zijn soorten in de botanische tuin aangeplant.
In de botanische tuin van Marc wordt de grond op vele plaatsen met kalk aangerijkt voor de kalkminnende soorten... en dat geeft mooie resultaten.

We hebben er vanuit de plantenwerkgroep enkele jaren geleden op gewezen dat de wilde onkruiden uit zijn tuin zoals Akkerereprijs, Bleekgele droogbloem wel als waarneming mogelijk zijn... deze waarnemingen zijn intussen ook ingevoerd. Deze soorten zijn zeer algemeen in de streek en daar is geen twijfel over het natuurlijke karakter.

Om lange dialogen en de speculaties over afkomst te vermijden, trekken validatoren een praktische grens en wijzen tuinwaarnemingen van zeldzame soorten af. Dat is in lijn met de validator handleiding. Het is belangrijk dat validatoren zo consistent mogelijk tegenover waarnemers proberen te zijn. Dat is ook vanuit waarnemers oogpunt wenselijk.

Afwijzen van deze waarneming is m.i. consistent met de Floron flyer 'Wild, Verwilderd of Ingezaaid': "Afspraak1: We geven geen waarnemingen door van planten, heesters en bomen die in particuliere tuinen zijn aangeplant of ingezaaid. Waarnemingen van hier spontaan verschenen soorten zoals madeliefje etc mogen wel worden genoteerd.
Afspraak 2: Buiten particuliere tuinen en heemtuinen mogen alle planten worden genoteerd, geef bij planten die niet wild of verwilderd zijn wel altijd de oorsprong aan.

Er zijn bij deze vondst geen redenen om van deze afspraken af te wijken. We ontgoochelen waarnemers door hun mooie tuinvondst niet te valideren en op de verspreidingskaart te zetten, maar het is een praktische en gezonde begrenzing. De waarnemer kan een waarneming behouden, onafhankelijk van de validatiestatus. Waarnemers kunnen in dialoog gaan met de validator door de tekstboxen onder de waarneming te gebruiken.

Ik hoop van harte dat de soort in het wild in de regio Oost-Zeeuws-Vlaanderen wordt gevonden.

vriendelijke groet,
Nathalie

Willemien Troelstra

Beste Marc,

Dit is een lastige situatie. Omdat het een inheemse zeldzame plant zijn we als validatoren extra kritisch met het goedkeuren van waarnemingen. Goedkeuren van deze waarneming zou het verspreidingsbeeld sterk beïnvloeden omdat de soort hier nooit in deze buurt is gevonden. We willen niet de suggestie wekken dat Eivormige spiesleeuwenbek zich uitbreidt als dat niet zo is. Dat kan namelijk het signaal afgeven dat het wel goed gaat met deze soort, dat hij minder bescherming nodig heeft terwijl het niet waarschijnlijk is dat hij hier stand zal houden of zich vanuit deze plek zal uitbreiden. Er zijn de laatste tijd nogal wat mensen die op basis van verspreidingsgegevens conclusies trekken over de vooruitgang van de natuur die onterecht zijn. Dat kan onder andere komen door 'vervuiling' van het verspreidingsbeeld met incidentele niet standvastige vondsten.

Je geeft bij de waarneming aan dat je in je tuin kalk hebt aangebracht. Dat is nou precies een reden waarom het goed is om terughoudend te zijn met het opnemen van deze waarneming in de NDFF. Aanpassing van de grondsoort maakt plantengroei mogelijk die in de omgeving niet voorkomt. Het klopt dat als je er het label aangevoerd aanhangt de waarneming als 'niet-wild' wordt gelabeld. Maar, deze soort is ook als akkeronkruid op plekken geherintroduceerd waar hij voorheen wel van nature voorkwam. Deze tuinvondst zou op de verspreidingskaart de suggestie wekken dat dit een vergelijkbare situatie is. Ik ben het daarom wel eens met de keus van de validator om te zorgen dat deze waarneming niet in de NDFF terecht komt als een (semi-natuurlijke) vondst van Eironde leeuwenbek.
groet, Willemien Troelstra

sosef001

Beste Nathalie en Willemien,
Dank voor jullie bijdragen aan deze nuttige discussie! Ik sprak met Niels af dat hij de mogelijkheid om deze waarneming met Activiteit=aangevoerd goed te keuren gaat bespreken op het adminforum. De uitkomst daarvan zal ik natuurlijk respecteren.
Nathalie probeert op allerlei manieren duidelijk te maken dat het hier om een niet-natuurlijke maar waarschijnlijk aangevoerde vestiging gaat. Daar ben ik het helemaal mee eens. Echter, de kern van het probleem is hoe je vervolgens met zo'n waarneming omgaat, omdat je via het systeem vrij eenvoudig kunt aangeven dat de waargenomen planten waarschijnlijk zijn aangevoerd. Het goedkeuren daarvan zou geen invloed moeten hebben op gegevens over natuurlijke verspreiding, want daar zou je dergelijke waarnemingen dus uit moeten filteren. Het blauwe blokje op de kaart maakt iedereen daar nog eens extra attent op. Er is b.v. voor deze zelfde soort een waarneming uit 2008 van een ingezaaide populatie net aan de andere kant van de westerschelde: https://waarneming.nl/observation/40978758. Later is in de directe omgeving (ik geloof nog geen 100 m verderop...) de soort ook gevonden, maar omdat die onnatuurlijke populatie in het systeem staat wteen we nu wat de oorsprong van die nieuwe vindplaats waarschijnlijk is.....
Ik lees dat Niels net heeft besloten even een stap terug te doen als validator, maar hoop dat hij dit nog interessant genoeg vindt om het aan te kaarten (of mogelijk heeft hij dit al gedaan).
Mijn inzet is om de regels voor iedereen helder te krijgen. Als de NDFF echt dit type waarnemingen van spontaal optredend maar hoogst waarschijnlijk aangevoerd materiaal (en inzaai?) niet in het systeem wil hebben, dan moet men ook de stap zetten om die categorieën onder Activiteit eruit te halen. Maar, ik pleit er dus voor om ze wél op te nemen, mét uitleg, en mét een duidelijk label waaruit blijkt dat het geen natuurlijke vestiging betreft.
vriendelijke groet,
Marc

sosef001

#97
Dag Niels,
De waarneming van Eironde leeuwenbek spontaan in mijn tuin is definitief afgekeurd, want is een gebiedsvreemde soort. Zoals aangegeven respecteer ik jullie besluit. Ik denk wel dat dan het FLORON pamflet hierover op dit punt dient te worden aangepast. Er zal n.l. altijd discussie blijven over "spontaan in mijn tuin". Welke soort is nu gebiedsvreemd, en welke niet? Dat is een glijdende schaal en dus zal er discussie blijven over individuele gevallen. Dat is jammer en kan worden voorkomen wanneer men alles dat spontaan (geen aanplant, geen inzaai) opkomt als waarneming valideert, maar bij gebiedsvreemde soorten het label Aangevoerd meegeeft. De vraag rijst wat FLORON/NDFF nu feitelijk wil met de data? Tuinen zijn n.l. in ons overbevolkte land ook belangrijke plekken voor biodiversiteit, zowel voor planten als voor dieren, en kunnen ook een bron zijn voor verwildering van exoten en/of invasieven. Dat is voor de NDFF ook belangrijk. Ik blijf het daarom een goed idee vinden om hierover binnen FLORON (en evt. breder) nogmaals een goede discussie te voeren.

tekenaar

#98
Door deze werkwijze gaan we nieuwe vestigingen van soorten missen. Zowel spontaan als ingebracht. Zowel inheems als invasieve exoten, al dan niet van de Unielijst. Hiermee valt een belangrijke signaleringsfunctie van waarneming.nl weg.

Ook is het een negatief signaal naar vooral beginnende, enthousiaste waarnemers.

En wat is nu helemaal nog natuurlijk in Nederland (en Belgie)? Wanneer we alle ooit aangevoerde soorten systematisch uit de waarnemingen houden, blijft weinig over, ben ik bang.

de enige geldige reden om zulke waarnemingen af te keuren, lijkt mij om te voorkomen dat iemand soorten verplaatst zodat hij aparte waarnemingen op zijn lijst krijgt.

Volgens mij staat nog steeds in het statuut dat waarnemingen beoordeeld worden op correcte determinatie, maar dat interpretatie (al dan niet spontaan of inheems) aan de soortbeschermemende organisaties wordt over gelaten.
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

RutgerB

De status per waarneming is niet die bedoelde interpretatie. Het is een noodzakelijke / belangrijke eigenschap van die plantenwaarneming, net als bloeiend, vegetatief etc. , die in 99% van de gevallen makkelijk te bepalen is. Het is ook aan te duiden in Waarneming.nl; aangevoerd, aangeplant, ingezaaid, verwilderd.

Er zijn speciaal voor planten zeer noodzakelijke regels opgesteld, zie ook https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,44968.0.html . Het is in theorie dus zeer transparant wat wel en niet wordt geaccepteerd en daarbij is de status zeer belangrijk.

E. van Wijk

#100
Ha beste mensen, ik (disclaimer: ben een totale leek) heb wat vragen over het al dan niet natuurlijk voorkomen van wat planten die ik heb waargenomen. Hopelijk is dit topic daarvoor de juiste plaats.

Ik zat door mijn oude waarnemingen te gaan en vond twee waarnemingen van Wilde akelei dicht bij elkaar in het uiterste oosten van Amsterdam. Eén net buiten een woonwijk op een erg oude dijk (Diemerzeedijk), één aan het randje van de woonwijk IJburg. Daarnaast ook op dezelfde oude dijk een Beemdooievaarsbek.

1: https://waarneming.nl/observation/273478771/
2: https://waarneming.nl/observation/274549949/
3: https://waarneming.nl/observation/280340036/

Had (1) en (2) zojuist op "verwilderd" gezet, maar weet niet zeker of dit klopt, met name bij waarneming (1). Kan iemand meedenken? Nummer (3) had ik nog niet op verwilderd gezet, maar denk dat dat misschien eigenlijk ook wel op z'n plaats is. Op IJburg worden nogal wat inheemse soorten ingezaaid in bermen; ik denk dat deze plant misschien een uitwas daarvan is en niet deel is van een natuurlijke populatie. De dijk wordt ook wel zo nu en dan gemaaid etc., al lijkt er niets actief te worden ingezaaid. Maar ja, advies is welkom.

Een ander geval betreft deze twee waarnemingen:

4: https://waarneming.nl/observation/276925531/
5: https://waarneming.nl/observation/276924591/

Beide in de Volgermeerpolder: https://nl.wikipedia.org/wiki/Volgermeerpolder
Dit was tot voor een niet al te lange tijd een gifbelt en stond zó vol met mooi bloeiende, zeldzame inheemse soorten dat ik sterk betwijfel of er niet gewoon ooit een keer een boel ingezaaid is, lijkt me eigenlijk wel. Dan moeten deze waarnemingen mogelijk ook als verwilderd worden aangemerkt - ik vind deze locatie echter ook weer een moeilijk geval om te beoordelen.

Hoe dan ook - fijn dus als iemand met wat meer ervaring even meedenkt. Klopt mijn gedachtegang in dezen?

nielseimers

Dag Elbert,

Met Wilde akelei zijn we al enige tijd geleden opgehouden om te labelen met wild/verwilderd. De soort heeft een zeer beperkt wild verspreidingsgebied en verwildert zo gemakkelijk dat dit niet langer zinvol is.

Voor Beemdooievaarsbek maken we het onderscheid nog wel. Op de locatie die je noemt, is deze inderdaad enkele jaren geleden ingezaaid samen met andere zeldzame, gebiedsvreemde soorten.

Dat Waterland heb ik al langer twijfel bij, daar zijn meer potentiële inzaaisoorten waargenomen, maar het biotoop klopt voor het merendeel van deze soorten wel. Dus daar durf ik het niet aan en geef ik het voordeel van de twijfel. Als er toch aan te tonen is dat hier ingezaaid is, dan kunnen we dit altijd alsnog zo labelen.

Je gedachtegangen kloppen dus :blink: Goed dat je hier kritisch mee bezig bent.

E. van Wijk

Helder, dank. Ik heb die Beemdooievaarsbek op de Diemerzeedijk ook maar op verwilderd gezet. De Volgermeerpolder-observaties laat ik dan even voor wat ze zijn.