Fitis/Tjiftjaf, kwestie van goed kijken...

Gestart door frankneijts, april 08, 2008, 22:05:58 PM

Vorige topic - Volgende topic

frankneijts

Hoewel de moderne veldgidsen hun best doen enig licht te werpen op deze determinatiekwestie, lijkt het in de praktijk nog niet zo eenvoudig. Dat blijkt ook uit de reacties op dit forum als deze kwestie (weer) eens aan de orde komt. Nu hebben we het natuurlijk niet over zingende vogels: het verschil in zang is zelfs voor een volstrekte leek duidelijk, mits-ie eenmaal weet wie welk geluid maakt. Het gaat dus om vogeltjes die hun bek niet opendoen. Vooralsnog eerst het voorjaar: jonge vogels in het najaar verschillen namelijk qua kleur nogal van oudere vogels en deels gelden daarvoor dus andere definities.
Ik ga proberen het op ca. dezelfde manier te doen als bij de 'boomkruipers'. Dus de kwestie in min of meer hapklare brokken zien te behandelen.
Om te beginnen de hele vogel. Daarbij hoort ook gedrag en voor een oplettende waarnemer kan daarmee de zaak al beslist worden vóór-ie ook maar 1 veer fastoenlijk heeft kunnen zien! De ANWB-gids was dacht ik de 1e moderne veldgids die 't meldde maar een aantal waarnemers had dit zelf al uitgevogeld: Tjiffen slaan tijdens hun (fourageer-)acties met hun staart naar beneden en Fitissen niet, zo simpel is het. Niks nieuws: in een Engels boek las ik ooit dat Tjiffen daarom in India (wintergast) 'tailwagger' worden genoemd: staartwipper dus.
Maar goed, het schijnt toch een tamelijk onbekend fenomeen te zijn dus daarom ook de andere kenmerken maar eens onder de loupe. Bekijk bijgaande foto's eens goed en let op vorm gehele vogel, snavelvorm, handpenprojectie e.d.
Detaillering volgt.
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

frankneijts

#1
Kijkend naar de koppies zijn er subtiele verschillen in snavelvorm te zien:
Tjiftjaf heeft een ietsje puntiger, priemsnaveltje terwijl bij Fitis de snavel een ietsje dikker en stomper is. Het zit 'm vooral in de kromming van boven- en ondersnavel. Die van Fitis doet vaagjes denken aan die van een Sylvia (Tuinfluiter, grasmussen enz.). Dat past ook en beetje bij de vogel die in zijn geheel wat groter oogt (maar nauwelijks is!), terwijl Tjiftjaf meer een echte Phyllo is.
Bij Fitis is de ondersnavel meestal duidelijker licht (gelig) van kleur met een tamelijk scherp donker puntje: bij Tjftjaf is de ondersnavelpunt over een groter deel donker met een vager begrense, meer rozige basis. Ik zal hier nog wat duidelijekr fotootjes van uploaden.
Vorm en kleur van de wenkbrauwstreep zijn erg lastig goed te beoordelen: zij veranderen met de houding van de kop en de lichtinval.
Het onderste ooglid is bij Tjiftjaf vaak iets duidelijker omdat het wat meer wit is terwijl bij Fitis het meestal geler is en wat minder afsteekt tegen de vaak ietsje groeniger kop.
Bij Tjiftjaf is de oorstreek iets egaler, bij Fitis vaak iets duidelijker gevlekt.
Al met al veelal erg subtiele verschillen die zorgvuldig waarnemen vereisen.
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

frankneijts

#2
Als je het zo van dichtbij bekijkt valt dat kenmerk van de ondersnaveltekening toch een beetje tegen.... Op enige afstand lijkt het vaak duidelijker valt me op. Fitis B heeft het duidelijkste donkere puntje maar ook dit is dus blijkbaar wat variabel en afhankelijk van het (zon-)licht!
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

frankneijts

#3
Gewoonlijk zijn Fitissen een ietsje geler op de onderzijde, met name op de borst. Soms vormt het geel een min of meer duidelijke borstband die vrij duidelijk afsteekt tegen de witachtige buik (let op mogelijke verwarring met Fluiter!). Bij Tjiftjaf bestaat het geel meer uit afzonderlijke 'vlekjes' of 'streepjes' waardoor het (veel) minder opvalt en dus nietof nauwelijks contrastreert tegen de ook minder witte buik. Sommige Tjiffen hebben zelfs een eerder bruinachtige borstband.
(Nogmaals: voor jonge vogels in het najaar gelden andere criteria!)
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

Ben Wielstra

CiteerKijkend naar de koppies zijn er subtiele verschillen in snavelvorm te zien:
Tjiftjaf heeft een ietsje puntiger, priemsnaveltje terwijl bij Fitis de snavel een ietsje dikker en stomper is. Het zit 'm vooral in de kromming van boven- en ondersnavel. Die van Fitis doet vaagjes denken aan die van een Sylvia (Tuinfluiter, grasmussen enz.). Dat past ook en beetje bij de vogel die in zijn geheel wat groter oogt (maar nauwelijks is!), terwijl Tjiftjaf meer een echte Phyllo is.
Bij Fitis is de ondersnavel meestal duidelijker licht (gelig) van kleur met een tamelijk scherp donker puntje: bij Tjftjaf is de ondersnavelpunt over een groter deel donker met een vager begrense, meer rozige basis. Ik zal hier nog wat duidelijekr fotootjes van uploaden.
Vorm en kleur van de wenkbrauwstreep zijn erg lastig goed te beoordelen: zij veranderen met de houding van de kop en de lichtinval.
Het onderste ooglid is bij Tjiftjaf vaak iets duidelijker omdat het wat meer wit is terwijl bij Fitis het meestal geler is en wat minder afsteekt tegen de vaak ietsje groeniger kop.
Bij Tjiftjaf is de oorstreek iets egaler, bij Fitis vaak iets duidelijker gevlekt.
Al met al veelal erg subtiele verschillen die zorgvuldig waarnemen vereisen.

Tjif heeft een liever, ronder kopje dan Tifis. Vind ik erg opvallend.

frankw

#5
in Vogels in Vlucht las ik, geloof ik, dat fitis meestal lager in de struiken oid zitten/zingen, en tjiffen meestal op een hoog (uitstkende) post. Ik weet niet ofdat ook een bruikbaar kenmerk is? Mij is t eigenlijk nooit opgevallen, maar heb er derhalve ook nooit opgelet :wub:

edit: interessant topic weer Frank! :duim:  

frankneijts

CiteerTjif heeft een liever, ronder kopje dan Tifis. Vind ik erg opvallend.
Klopt. Sowieso lijkt Tjif meestal wat ronder (kortere vleugels!), pluiziger en (daardoor) wat 'liever' dan de vaak wat slanker, 'gerekter' (langere vleugels!) en 'strakker' (koppatroon vaak net iets markanter) lijkende Fitis. Uiteraard kan e.e.a. worden beïnvloed door de (gemoeds-)toestand van de vogel, de wind, temperatuur etc. maar in veel gevallen zijn de verschillen redelijk duidelijk.  
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

frankneijts

Citeerin Vogels in Vlucht las ik, geloof ik, dat fitis meestal lager in de struiken oid zitten/zingen, en tjiffen meestal op een hoog (uitstkende) post. Ik weet niet ofdat ook een bruikbaar kenmerk is? Mij is t eigenlijk nooit opgevallen, maar heb er derhalve ook nooit opgelet :wub:

edit: interessant topic weer Frank! :duim:
In zoverre bruikbaar Frank dat als ze zingen er eigenlijk geen probleem is!  
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

frankw

dat lijkt me duidelijk.  :duim:  

dom natuurlijk van me: als ze op een zangpost zitten, dan zingen ze meestal ook hehehe :wub:  

oceanodroma

Ook aan de 'call' (het 'Tuiit')kun je Fitis (of voor Ben Tifis) en Tjif goed uit elkaar houden. De Fitis Heeft een heldere fluittoon terwijl de Tjif duidelijk een 'j' in de call heeft ('Tjuiit').
Dit wordt in een sonagram helemaal duidelijk maar is ook in het veld best goed te onderscheiden.
Dimitri Mulder
oceanodroma

frankneijts

CiteerOok aan de 'call' (het 'Tuiit')kun je Fitis (of voor Ben Tifis) en Tjif goed uit elkaar houden. De Fitis Heeft een heldere fluittoon terwijl de Tjif duidelijk een 'j' in de call heeft ('Tjuiit').
Dit wordt in een sonagram helemaal duidelijk maar is ook in het veld best goed te onderscheiden.
Afgezien van het feit dat er inderdaad dikwijls waarneembare verschillen hoorbaar zijn in de roep Dimitri, is dat eigenlijk niet het onderwerp in dit item.
Groeten,

Frank

"When logic and proportion have fallen sloppy dead...
Remember what the dormouse said: feed your head!"
Grace Slick in 'White Rabbit'

oceanodroma

CiteerAfgezien van het feit dat er inderdaad dikwijls waarneembare verschillen hoorbaar zijn in de roep Dimitri, is dat eigenlijk niet het onderwerp in dit item.

Mijn fout! Niet goed gelezen dat over de snavel op elkaar houden.
Toch helpt 'een combinatie van' als die krengen niet zingen het beste!
Dimitri Mulder
oceanodroma

frankw

Citeerin Vogels in Vlucht las ik, geloof ik, dat fitis meestal lager in de struiken oid zitten/zingen, en tjiffen meestal op een hoog (uitstkende) post. Ik weet niet ofdat ook een bruikbaar kenmerk is? Mij is t eigenlijk nooit opgevallen, maar heb er derhalve ook nooit opgelet :wub:
overigens kan dit 'kenmerk' wat mij betreft direct weer over boord.. Heb er een beetje opgelet en ik kan er nou niet echt een duidelijke lijn in zien.. ofwel, waar ik ze zie zitten ze hoog en laag, links, rechts, dwars door elkaar....