Richtlijnen invoer planten waarneming.nl

Gestart door Hinko, april 07, 2008, 10:38:14 AM

Vorige topic - Volgende topic

Hinko



Richtlijn voor het invoeren van plantenwaarnemingen in Waarneming.nl

Deze richtlijn is bedoeld om duidelijk te maken van welke waargenomen planten we graag willen dat ze worden gemeld en welke informatie daarbij van belang is. De doelstelling van Waarneming.nl is het verzamelen van verspreidingsgegevens van wilde planten. Daarbij gaat het om planten die zich ergens spontaan uit zaad of plantendelen hebben gevestigd. Bij deze definitie duiken al meteen twee vragen op. Wat zijn wilde planten en hoe kunnen we zien of de plant ergens "spontaan" gekomen is.

Onder wilde planten zouden we kunnen verstaan alle soorten die op de Standaardlijst van de Nederlandse flora staan. Zie hiervoor de link en opmerking onder aan de handleiding. Toch zijn we er dan nog niet, want er zijn planten die op weg zijn om op de Standaardlijst te komen, maar nog niet aan alle inburgeringseisen voldoen. Dat kunnen soorten zijn die autonoom hun weg vinden in de Nederlandse steden en buitengebieden en soorten die een poging doen om een plaats te vinden in de Nederlandse flora  Als dat voor een van deze twee groepen lukt, kan dit leiden tot een plaats op de Nederlandse standaardlijst.

Om uit de complexe materie toch een correct beeld te destilleren van de ontwikkelingen in de Nederlandse flora, is het van belang de benodigde aanvullende informatie te geven. Het karakteriseren van waarnemingen in het buitengebied (boerenland, reservaten en andere natuurterreinen) zal veelal niet zo moeilijk zijn. Het is vooral in en rond de steden en dorpen waar de mens constant met de begroeiing in de weer is dat onduidelijkheden ontstaan.   


Enkele invoeritems

Gedrag
Onder gedrag kan de herkomst worden aangegeven van de plant die je gaat invoeren.  Hier kunnen de volgende items worden aangegeven;

Ter plaatse; als je geen speciaal 'gedrag' aangeeft komt dit bij je waarneming te staan.
Natuurlijk; om te benadrukken dat je (vrijwel) zeker bent dat de plant er op een natuurlijke wijze is gekomen.
Verwilderd;  als planten na vermoedelijke uitzaai, aanplant of aanvoer zich goed kunnen handhaven of zelfs uitbreiden.
Aangevoerd; aangevoerd met grond, stenen, puin, tussen plantaardig afval.
Aangespoeld; door water aangevoerd.
Aangeplant; met opzet geplant. Dit 'gedrag' is voornamelijk bedoeld voor bomen en struiken.
Ingezaaid; met opzet ingezaaid.
Verzameld (in collectie); materiaal van bewaard. Hier wordt voornamelijk herbariummateriaal mee bedoeld.
Microscopisch onderzocht, materiaal aanwezig.
Microscopisch onderzocht; met een microscoop bekeken op determinatiekenmerken.

Los hiervan kun je twee items aanvinken; Zeker en Ontsnapt;

Zeker; Als je onzeker bent over je determinatie kun je het hier standaard aangevinkte zeker uitvinken.
Ontsnapt; Dit moet alleen aangevinkt worden als het soorten betreft van de standaardlijst (inheemse planten) die buiten hun bekende verspreidingsgebied verwilderen.  Ook bij inheemse planten waarvan je verwildering vermoedt gebruik je een Escape. Zie ook de richtlijn hieronder.


De richtlijn

Wat mag je invoeren ?

1.  Alle soorten van waarneming.nl die niet als verwilderd, aangeplant, ingezaaid kunnen worden aangemerkt. Bij soorten die niet als inheems staan aangemerkt is Escape niet nodig.

2. Aangeplante en ingezaaide planten (ook bomen en struiken) buiten privétuinen, maar alleen van de beschikbare soorten op waarneming.nl én met toevoeging 'gedrag' aanplant of inzaai.

3. Verwilderde, ontsnapte of daarvan verdachte  planten buiten privétuinen. Voorzie de inheemse soorten met dit 'gedrag' altijd van een Escape. Dit geldt ook voor stinzenplanten (dat gedeelte dat ook inheems is).  Bij niet-inheemse planten mag een Escape worden aangegeven als de waarnemer daar aanleiding toe ziet, met name bij juist ontsnapte niet-inheemse planten.

4. In privétuinen: Alleen de soorten genoemd onder punt 1.

Belangrijk:  Probeer in te schatten wanneer er twijfel kan ontstaan over je waarneming en ondervang dit door vooraf bij je waarneming een toelichting te geven.


Toelichting punt 1
Let op de uitzonderingen verwilderd, aangeplant en ingezaaid. Wat je daarmee moet, staat uitgelegd in punt 2 en 3.

Toelichting punt 2
Aangeplanten en ingezaaide planten mag je dus melden, maar alléén buiten privé-tuinen, plantenbakken/potten, kassen, gemeenteperkjes, moestuinen, etc. Een aangeplante boom en ingezaaide bloemen in een stadspark, berm of natuurgebied mag je dus altijd melden, mits correct gelabeld als aangeplant of ingezaaid.

Toelichting punt 3
Een aangegeven Escape wordt het onderscheid tussen inheemse planten die van oorsprong in een bepaald areaal voorkomen en inheemse planten die duidelijk buiten hun areaal zijn gevonden en in enige mate verdacht zijn van verwildering uit cultuur. Dit kan heel moeilijk te beoordelen zijn door de waarnemer en is ook voor een belangrijk gedeelte op ervaring gebaseerd.  Die ervaring kun je voor een gedeelte opdoen door bij andere waarnemingen van dezelfde soort te kijken. Dat een plant uit eigen beweging zijn areaal uitbreidt is natuurlijk ook mogelijk. In zulke gevallen kan er twijfel ontstaan maar is een Escape toch nodig. Je kunt bij  een dergelijke waarneming extra informatie geven. De waarneming kan dan mogelijkerwijs, na overleg met een admin toch als waarneming zonder Escape worden geaccepteerd.

Toelichting punt 4
Let ook hier op de uitzonderingen verwilderd, aangeplant en ingezaaid uit punt 1.  Dat mag dus niet in een privétuin. Op waarneming.nl wil men namelijk graag als grens de grens van de tuin aanhouden. De tuin wordt als te kunstmatig gezien, waar niet iedere uitzaaiing en verwildering als serieuze vestiging kan worden gezien. Dat dit soms een glijdende schaal is, zeker in vergelijk met 'openbare tuinen' moge duidelijk zijn.


Voorbeelden:

Bermen in het stedelijk en in het buitengebied
Nu steeds meer gemeenten hun bermen inzaaien met mengsels waarin dubieuze soorten voorkomen, is het van belang hier extra alert op te zijn. Bijvoorbeeld soorten met gevulde bloemen en soorten die in de regio nergens spontaan voorkomen. De inheemse soorten uit dat assortiment altijd invoeren met het item  Escape.

Akkerranden
In steeds meer provincies ( o.a. Zeeland, Limburg en Noord-Holland) zien we dat boeren, gesubsidieerd door de provincie, randen van akkers inzaaien met dubieuze, bloemrijke,  zaadmengsels van niet-gebiedseigen soorten of vormen. Ook daarvoor geldt dat alles wat je niet vertrouwt en inheems is met het item Escape moet worden ingevoerd.

Bossen
Aangeplante bomen en struiken in bossen kunnen gewoon worden ingevoerd. Die kun je invoeren als "aangeplant", met als het om inheemse bomen en struiken gaat een Escape. Bij kruiden is altijd oplettendheid geboden omdat veel mensen de bossen in hun omgeving als een composthoop zien waar ze tuinafval kunnen dumpen. Wat zich van hieruit vestigt gaarne invoeren als "aangevoerd " met, als het om een inheemse plant gaat, een aan te vinken Escape.


Link naar standaardlijst: Standaardlijst Nederlandse Flora (versie Heukels' 23e druk)
Opmerking; De actuele standaardlijst wordt gevormd door de soorten uit de Heukels die zijn weergegeven met het  'gewone' lettertype. Deze zijn ook als zodanig verwerkt op Wrn.nl. Dit zijn de soorten die op 'inheems' staan.


**** oorspronkelijke tekst

N.a.v. enkele curieuse waarnemingen, hieronder kort een paar vuistregels voor het invoeren van planten.

Niet invoeren:
- ingezaaide, aangeplante of verwilderde planten in tuinen en heemtuinen.
- wegbeplanting (bijv. bomen die langs de weg gepland zijn, laanbomen)

Escape ('Esc'):
- bij twijfel over het spontane karakter van de groeiplaats altijd de optie 'esc' aanvinken.

Stinzenplanten:
- Alleen als het een historische vindplaats betreft zo invoeren, anders als 'esc'.

Meer info in de FLORON handleiding (Hoofdstuk 3, p15)

of in dit topic http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=71408.0

Discussiëren over de richtlijn of verwante zaken mag natuurlijk. Ga daarvoor naar dit topic: http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=304916.0
mvgr, Hinko

RutgerB


tekenaar

Idee en opzet heel goed, een paar kanttekeningen/aanvullingen: 

- Als je alle blokjes een nummertje geeft (ergens in een bovenhoekje) kan je makkelijker over dit schema discussieren, ook in forumtopics.

- Schema in de eerste post aan de linkerkant: vraag "inheems", antwoord "ja" = invoeren als "escape"? Hier gaat nog iets mis.

- Ik zou steeds "ja" linksonder in het vakje zetten en "nee" steeds rechtsonder. Staat eleganter en geeft minder kans op vergissingen als een keer links en een keer rechts.

- In heemtuinen ingezaaide soorten die zich daar handhaven en (nog) binnen de heemtuin uitbreiden, nu volgens het schema zijn die niet in te voeren maar ik vindt dit wel een grensgeval. Volgens dit schema zou je stinzenplanten dus niet invoeren.

- blokje tweede regel rechts is onduidelijk want dubbel. Het woord aangeplant komt twee keer voor. Formulering kan denk ik helderder.
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

RutgerB

#3


Citeer- Als je alle blokjes een nummertje geeft (ergens in een bovenhoekje) kan je makkelijker over dit schema discussieren, ook in forumtopics.
Hier alvast een versie met nummertjes. Ik ben niet echt een tekenaar, dus bovenstaande is het beste wat ik kan toveren. Ja en nee niet altijd in dezelfde volgorde vanwege praktische redenen. 13 en 14 zou ik nog kunnen omdraaien.

Citeer- Schema in de eerste post aan de linkerkant: vraag "inheems", antwoord "ja" = invoeren als "escape"? Hier gaat nog iets mis.
Het schema moet je bovenaan beginnen, dus bij vakje 8 ben je al langs 1, 2 en 5 geweest. Bij vakje 2 heb je gekozen voor verwilderd-ja.

Citeer-In heemtuinen ingezaaide soorten die zich daar handhaven en (nog) binnen de heemtuin uitbreiden, nu volgens het schema zijn die niet in te voeren maar ik vindt dit wel een grensgeval. Volgens dit schema zou je stinzenplanten dus niet invoeren.
Het gaat hier expliciet om (kleinere) tuinen. Er wordt geprobeerd om verschil te maken met Parken, buitenplaatsen, begraafplaatsen. De meer openbare gecultiveerde 'natuur'.  Stinzenplanten worden daar in ieder geval wel geaccepteerd. Het verschil tussen de twee groepen is inderdaad soms moeilijk.

In ieder geval is altijd alles in te voeren (en hoef je nooit wat te verwijderen), maar kun je dus opmerkingen of in een enkel geval een afkeuring verwachten.

tekenaar

In 2 vraag je of hij verwilderd of per ongeluk is aangevoerd, zeg je "ja", dan vraag je bij 5 of hij is aangeplant. Dat lijkt me dubbel.

Vraag je niet hetzelfde in 5 en 9 en 3? Zo lijkt het schema me ingewikkelder dan nodig. Je kunt die vraag ook direct aan het begin stellen, maar waarom niet zoiets:

1: is de waargenomen plant ter plaatse ingezaaid of aangeplant (ja: niet invoeren of invoeren met de status "aangeplant", nee: dan naar 2)

2: is de plantensoort door menselijk toedoen op deze plek gekomen, bijvoorbeeld transport met grond, inzaai of aanplant in het verleden en daarna heeft de soort zichtzelf uitgezaaid (ja: invoeren met escape; nee: gewoon invoeren)

Hebben we echt veel meer nodig? Problemen ontstaan vooral wanneer waarnemers niet weten of een soort ergens is aangeplant/ingezaaid, maar daarbij helpt een schema niet. Ervaring wel, en die doen de waarnemers vanzelf op  ;D
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

RutgerB

#5
Het schema is een schematische uitleg bij de richtlijn. In je verder best begrijpelijke voorstel herschrijf je die richtlijn en daar ga ik niet mee akkoord.

De verschillende keuzes in de vakjes lijken allicht op elkaar maar zijn een logische vervolg op eerdere vragen.

Voorbeelden van verwerkte richtlijnen;
Van planten die niet in de database zitten willen we liever geen waarnemingen van aanplant en inzaai.
Van planten in tuinen die er ook aangeplant zijn/waren willen we liever geen waarnemingen van verwilderingen.
Van planten die de status inheems hebben en ter plaatse (duidelijk) verwilderd zijn willen we graag dat je dat aangeeft met escape-ja.
Van akkerbouwgewassen aangeplant in akkers etc. willen we liever geen waarnemingen.


Sipke Gonggrijp

Misschien al eens eerder gesteld, maar...wat bedoel je in stap 3 met tuin? Ik zie steeds meer soorten verschijnen, die aangeplant zijn in plantsoenen, die worden dus ingevoerd omdat ze niet in een tuin staan.
Als ik op zo'n waarneming reageer weten mensen ook vaak niet meer hoe die richtlijnen precies werken.

Groet, Sipke.

RutgerB

Binnen de grenzen van een privétuin. In principe mag alle aanplant daarbuiten ook. Natuurlijk wel met de juiste aanduidingen zoals de gestandaardiseerde optie 'aanplant'.

Je volgt het schema als volgt als de soort in waarneming.nl staat; 1-2-9-12-13

Indien de soort niet in waarneming.nl staat als volgt; 1-3-6

Reden; Een soort moet eerst spontaan wild/verwilderd gevonden zijn in Nederland, voordat deze aan de database wordt toegevoegd.

RutgerB

#8
Er is gesleuteld aan de betekenis van escape-ja. Dat betekent vanaf 19-01 2016 'aangeplant, ingezaaid, verwilderd of aangevoerd' tegelijk. De bedoeling is dat je dit specificeert onder de standaarditems die zijn genoemd bij het 'gedrag'. Omgedraaid; als je 1 van die gedragingen invoert, komt er automatische een 'escape' (in brede zin dus) bij.

zie ook deze mededeling. http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=59707.msg1915607#msg1915607

Belangrijk verder:
- alle oude escapes (van voor 19-01 2016) waar niet ook een gedrag bij was aangeduid, zijn eenmalig met terugwerkende kracht op de combinatie verwilderd + 'escape'  gezet
- alle oude waarnemingen met aangeplant, ingezaaid, verwilderd of aangevoerd die nog geen 'escape' hadden, hebben er 1 gekregen
- in de apps en op de site kun je nog steeds escape los aanvinken. Liefst combineer je dit dus met de gedragingen aangeplant, ingezaaid, verwilderd of aangevoerd. Vanaf 19-01 kan dat vinkje dus die 4 gedragingen betekenen.
- als je in de apps het gedrag  'aangeplant, ingezaaid, verwilderd of aangevoerd' aangeeft, komt daar op de site (na het doorsturen dus) automatisch een 'escape' bij.