Koolzaadhauwgalmug - Dasineura napi ?!?

Gestart door Arp, november 08, 2018, 02:49:40 AM

Vorige topic - Volgende topic

Arp

Beste Galbakken,

Gisteren was ik met wat oude kiekjes van gallen bezig en kwam er eentje tegen die ik niet makkelijk (plaatjeskijkend  :rolleyes: ) kon vinden in de literatuur die ik heb. Okay, dan dus met de waardplant zoeken ... ach k*k - moet ik nou echt een plant op naam brengen? Helluuuup!

Dus ik heb hier op het forum maar eens gevraagd wat men van de plant denkt te kunnen maken.

Tot dusver was ik gestrand bij Brassicaceae en wellicht zelfs Brassica  (?) en daarmee ben ik op het spoor gekomen van een Koolzaadhauwgalmug - Dasineura napi die op internet matig gedocumenteerd is (weinig foto's) en met precies 0 waarnemingen (nouja, nu dus even eentje :) ).

Staat niet in de veldgids van Roelof Jan Koops en ook niet in het nieuwe boek van Arnold Grosscurt ... wel twee keer in de DvL maar met tekeningen die me niet heel veel verder helpen.

De foto die Floris er van maakte ziet er behoorlijk anders uit, maar de platen op bladmineerders.nl lijken er al wat meer op. Mja ... uit Hongarije

Iets zegt mij dan dat ik weer eens geweldig zit mis te kleunen en iets heel erg algemeens over het hoofd zal zien, maar ik kom er niet goed uit dus ...

Het betreft deze waarneming:

Koolzaadhauwgalmug - Dasineura napi gezien op 2008-07-03 Hengelo (Ov) - Wilderinkshoek

(datum is geen tikfout - nogal "oude doos" dus zegmaar)

Foto's:





Toelichting:
Destijds braakliggend terrein. Heden bebouwd.
bij voorbaat dank Arp
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

IngridA

Vriendelijke groet, Ingrid
(met verontschuldigingen dat ik niet in het Nederlands schrijven kan, zie mijn introductie in m'n eerste bericht.)

wouterbosgra

#2
Witte roest al overwogen? Die kan ook heel erg sterk op gallen gelijkende misvormingen voortbrengen en is bovendien zeer algemeen. De kleur is ook wel typisch... zeker in combinatie met de witte plekjes op de derde foto...

https://waarneming.nl/soort/photos/26524

Arp

Hoi Ingrid en Wouter,

Tsjonge - daar wordt het niet makkelijker van  :rolleyes:  ;D  :wacko:  O0

@Ingrid: Das sieht auch nochmal nach einer sehr guten Möglichkeit aus die ich dann mal auf dem Grund gehen muss, was ich dazu finden kann. Jedenfalls sieht man "löcher"-ähnliches auf meine Bilder die vieleicht auf alte Bohrlöcher deuten könnten?!?

@Wouter: Hele mooie optie die ik totaal niet was tegengekomen bij het zoeken! Toch is het niet meteen mijn eerst keuze. Ik zie behalve de door jou genoemde witte vlekjes nergens iets wat erop duidt en als ik die groter uitsnijd (bijlage) denk ik eigenlijk dat het teruggeslagen lapjes van de huid van de hauw zijn in samenhang met de schade midden in die gal? (uitsluiptoestandgevaldinges of heeft een predator de larfjes gevonden?)
Is die witte roest van koolzaad/raapzaad bekend? Ga ik in elk geval even napluizen ...

Dank!!
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

#4
Okay, langzaam wordt het duidelijker geloof ik ... interessante materie weer  :blink:

Voor zover de dingen nu correct in mijn hoofd op hun plaats beginnen te vallen lijkt het me aannemelijk dat we hier met het volgende te maken hebben:

Koolzaadhauwgalmug - Dasineura napi (jun.syn. = Dasineura brassicae)
Enerzijds is er de Koolzaadhauwgalmug Dasineura napi (Loew, 1850), beschreven door Loew als Cecidomyia napi. Die is hisorisch kennelijk lang hoofdzakelijk als Dasineura brassicae (Winnertz, 1853) door het leven gegaan. Het Nederlads Soortenregister geeft deze synonymie en toont slides van de mug die origineel onder deze naam benoemd zijn.

In veel Literatuur zal de mug waarschijnlijk nog onder deze oude naam opduiken en er is hier en daar nogal wat gerommel mee:

  • Fauna Europaea kent de naam Dasineura brassicae helemaal niet.
  • Op waarneming komen beide doodleuk naast elkaar voor met dezelfde Nederlandse naam maar zonder synoniem te zijn gemaakt (ga ik melden): D.brassicae / D.napi.
  • Op Wikipedia heet het beest doorgaans D. brassicae, o.a. in de Duitse en Engelse.
  • Ook onder de naam D. brassicae komt de mug niet voor in de gallenboeken van Koops en Grosscurt
Er was dus al wel precies één waarneming van deze soort, namelijk van Floris, onder die oude naam - opvallend: óók uit 2008(!), maar van de andere kant van het land!

De reeds gelinkte foto op de website van Floris/Grada is van die waarneming. Daar wordt de synonymie overigens correct weergegeven :)
De gallen op de foto´s van Floris zien er best wel anders uit dan op mijn foto's, maar daar is een verklaring voor(!) Zie verder onderaan ...

Koolzaadsnuitkever - Ceutorhynchus obstrictus ( = C. assimilis sensu auct.)
Dan is er de "Koolzaadsnuitkever"(?) Ceutorhynchus obstrictus. Ook hier hebben we te maken met naamsverwarring maar van een andere orde. Het beestje dat een gaatje boort in de hauwen van Brassicaceae (etc .) is jaaaaaaaarenlang door het leven gegaan als Ceutorhynchus assimilis en een ander kevertje, dat de eitjes legt onder in de stengels (of wortelhals) is altijd Ceutorhynchus obstrictus genoemd, maar de namen waren ongemerkt verwisseld geraakt. Toen dat boven kwam drijven is er kennelijk getracht bij de ICZN voor te dragen de situatie zo te laten, maar dat is afgewezen (informatie uit "Die Rüsselkäfer Baden-Würtembergs" - ik heb het allemaal nog niet nageplozen). De kever die de eitjes in de hauwen legt moet vandaag dus Ceutorhynchus obstrictus heten.
Ook hier komen beide kevers voor op waarneming.nl, maar hier is dat juist (ze zijn niet synoniem, maar alleen lang verwisseld), maar er zal misschien nog wel even een keer beter naar de Nederlandse naam en naar de inhoud van de waarnemingen gekeken moeten worden(?) Ga ik met Theodoor opnemen.

Samenhang
De galmug kan haar eitjes alleen zelf afzetten in zeer jonge vruchten, van minder dan 1cm. Ik ga er blind vanuit dat dit dan de gallen oplevert zoals weergegevn in de foto's van Floris zoals deze:


Kennelijk is de huid van de oudere hauwen te dik voor de mug. Maaaarrrrrr... als de snuitkever een gaatje geboord heeft in een hauw om haar eitjes erin te dumpen, dan kan de mug er achteraan komen en ook haar eitjes door het gaatje in de hauw leggen. De larven kunnen dan vrijelijk door de hauw kruipen en van binnenuit knagen en dit zal dan uiteindelijk de veel grotere gallen over de hele hauw opleveren zoals in mijn plaatjes hierboven.

Fantastisch samenspel weer - erg leuk om uit te zoeken :)

Nu is de vraag hoe ik dit moet classificeren. Deze gal ontstaat alleen door het samenspel van kever en mug. Als alleen de kever de hauw bevolkt zal deze iets dikker en gelig worden, meer zoals op de foto's van bladmineerders.nl en pflanzelgallen.de(?!?).
Wellicht dat ook de exacte waardplant een rol speelt bij het uiterlijk van de gal, maar ik heb toch zwaar het buikgevoel dat juist de dikke rode zwellingen van de hauw veroorzaakt zullen worden door de interactie met de galmuglarven die dankzij het gat van de kever in de hauw konden komen.

Strikt genomen is de galmug in deze situatie misschien te beschouwen als een inquiline en is de gal veroorzaakt door de snuitkever, maar ik ga er wel tamelijk stellig van uit nu dat deze opgezwollen rode vorm van de gal door de mug veroorzaakt wordt.

Dus: Hoe pakken de echte gallenkenners dit aan? Is dit dan een gal van de snuitkever, of een gal van de mug. Hoe willen jullie dit ingevoerd hebben?!? 
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

Okay, volgens een plantenadmin (Willemien Troelstra) is de plant Herik. De meeste kevers en muggen schijnen niet heel soortspecifiek te zijn, dus misschien kan bovenstaande theorie nog steeds, maar ik moet nu toch eerst maar weer eens een hoop over "pests" aan Herik gaan lezen.

Wel opvallend: Ook met Sinapis arvensis vind ik geen vergelijkbare foto's van gallen - behalve de foto helemaal onderaan op de al gelinkte pagina van bladmineerders.nl. Die lijkt veel op de gal van Floris aan Koolzaad.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

10 jaar later ...

Wouter stelt bij de waarneming voor om er toch "Witte roest" van te maken.

Ik kan op internet geen vergelijkbare plaatjes vinden van dusdanig vergroeide hauwen ten gevolge van Witte roest, maar dat zegt ook niet alles natuurlijk.

De plaatjes die voor Dasineura napi/brassicae (ook deels met sterk verdikte hauwen) te vinden zijn vind ik meer in de buurt komen. Overigens heb ik zojuist aangevraagd om brassica eindelijk als synoniem van napi te definiëren, maar dat terzijde.

Ik ben gestopt met beestjes/natuur-gepuzzel en wat mij betreft mag Wouter zich lekker uitleven en er Witte roest van maken, maar hij geeft zojuist aan ook niet helemaal zeker te zijn.

Kennelijk is het geen heel erg alledaagse vergroeiing die dan toch "leuk" zou moeten zijn om goed te documenteren.

Mijn wilde theorietje van 10 jaar geleden, hierboven ergens, (door snuitkever veroorzaakte gal waar de galmug dan weer eitjes in legt), is wellicht wat ver gezocht, maar misschien heeft iemand anders nog een idee/mening?
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)