bladwesp op esdoorn. Heterarthrus aceris??

Gestart door thijsdegraaf, april 30, 2017, 21:27:43 PM

Vorige topic - Volgende topic

thijsdegraaf

Een vrij kleine bladwesp. De eitjes werden gelegd in de rand van een esdoornblad. (op drie verschillende plaatsen). Ik zal het blad in de gaten houden op larven. Ik heb nog geen naam gevonden.
Het betreft deze waarneming
https://waarneming.nl/waarneming/view/137613108
Bladwesp onbekend - Symphyta indet. gezien op 2017-04-30 Bergen (NH)
Foto's:










bij voorbaat dank Thijs de Graaf

thijsdegraaf

Heterarthrus aceris is een soort op esdoorn, maar daar zijn geen duidelijke afbeeldingen van. Zoek weer verder.

John Bouwmans

Die groenige ogen passen in elk geval wel bij Heterarthrus.  Kon voor Acer als waardplant al geen bladwespen vinden in de BRC-database.  Heb je 'm verzameld?
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

#3
CiteerHeb je 'm verzameld?
Doe ik nooit, behalve soms om uit te kweken.  :blink: Het is bij een jonge esdoorn, die ik gesnoeid had en weer is uitgelopen. Het is net onkruid bij mij. Ik kan de bladeren in de gaten houden of ze er zo uit gaan zien als hier afgebeeld http://www.ukflymines.co.uk/Sawflies/Heterarthrus_aceris.php

John Bouwmans

Uiterlijk en oogkleur past goed bij Heterarthrus, dus het zou me verbazen als het geen Heterarthrus aceris blijkt te zijn. Zekere de onderste foto vind ik exact passen. De Heterarthrus-soorten die ik zelf had (H. vagans en H. microcephalus), hadden beiden een deels oranje achterlijf.  Mooie vondst Thijs  :duim:  Heb in mijn tuin dit voorjaar 100-en uitkomende Esdoorntjes opgeruimd. En had al 1/2-3/4 emmer esdoornzaadjes voor ontkieming opgeruimd. Had er toch een paar tot boompje moeten laten doorgroeien dus  ;).
Verzamelde overigen zelf eerst ook nooit imago's, hooguit even voor een betere foto als het in het veld te donker was. Maar soorten die niet vanaf foto te determineren zijn, stuur ik nu op naar Ad Mol voor determinatie. Anderen laat ik direct na de fotosessie of het uitkweken weer vrij.
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

#5
De moeder boom staat net bij de buren, maar de zaadjes verspreiden zich door de hele tuin. Het levert inderdaad weer leuke insecten op.
Voor een foto verzamelen doe ik ook wel, maar behalve een snuitkevertje voor Theodoor (op zijn verzoek) en een bloemkopje met larven voor Joke (haar verzoek)  :blink: stuur ik eigenlijk nooit wat op. Maar ik kan me voorstellen, dat het bij jou veranderd is door al het opkweken, wat je doet, .
Bedankt voor het uitzoeken John, dan zet ik hem voorlopig zo weg op Waarneming en wacht nog even op Jorgen. Als er wat met de blaadjes gebeurt, zet ik de foto's er weer bij. Daarna kan ik het geheel naar Nederlands Soortenregister sturen.

thijsdegraaf

#6
Ik ben twee weken op vakantie geweest en had bij thuiskomst nog niet gekeken. Maar volgens mij is het nu wel duidelijk Ik heb drie verschillende mijnen op de foto gezet.
Het betreft deze waarneming
https://waarneming.nl/waarneming/view/140302090
Heterarthrus aceris gezien op 2017-06-15 Bergen (NH)
Foto's:






John Bouwmans

Leuk Thijs! Zit de pop dan in de schijf? Dat is bij Heterarthrus vagans ook het geval. Is me nog niet gelukt om die uit te kweken. https://waarneming.nl/waarneming/view/124002632?_popup=1
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

Volgens mij waren ze leeg, maar ik zal straks nog eens goed kijken.

thijsdegraaf

#9
De rondjes waren leeg, maar ik vond er ook een, waar nog geen echt rondje gevormd was en daar zat er wel eentje. Het bewijs is nu wel rond denk ik. Ik kan hem proberen op te kweken, maar het lijkt me moeilijk zo'n kleintje.  Ik zal ook wat foto's naar Ned. Soortenregister sturen.
Het betreft deze waarneming
https://waarneming.nl/waarneming/view/140311447
Heterarthrus aceris gezien op 2017-06-15 Bergen (NH)
Foto's:








Toelichting:
Uit een mijn gepeuterd.

thijsdegraaf

Ik heb al twee keer geprobeerd de larve in de mijn terug te zetten. Maar een uurtje later zit hij weer onder het blad op de bodem van het bakje. Het was een grote mijn en de andere mijnen waren al leeg. Dus misschien gaat hij verpoppen, maar ik had begrepen, dat hij van een stukje blad een coconnetje hoorde te maken?  :-\ :-\
Foto's zijn doorgestuurd naar Ned. Soortenregister.

RoyKleukers

#11
Naar aanleiding van deze foto's die Thijs voor het soortenregister opstuurde heb ik Ad Mol benaderd. Hij gaf de volgende reactie:
'Van de inlandse Heterarthrus-soorten zijn er 3 die op Acer leven: Heterathrus aceris, H. cuneifrons en H. wuestnei. De eerste 2 leven op Acer pseudoplatanus en de laatste op Acer campestre. Verder zijn er nog 2 potentiële soorten, maar die laat ik maar even buiten beschouwing. Bij de foto's wordt niet opgegeven om welke Acer het gaat, alleen de fotograaf kan daar uitsluitsel over geven. Als het blijkt te gaan om A. pseudoplatanus (wat niet onaannemelijk lijkt) dan is er het het probleem dat beide soorten van A. pseudoplatanus voornamelijk herkenbaar zijn aan de vorm van de mijnen. Ook adulten zijn determineerbaar, maar vrouwtjes alleen aan de vorm van de subgenitaalplaat. Het is dus lastig om te zeggen of dit Heterarthrus aceris is, aangezien de voedselplant niet met zekerheid bekend is, op de foto's geen mijnen staan en ik dit vrouwtje niet onder een binoculair heb kunnen bekijken.
Je zou de foto's op kunnen nemen als Heterarthrus cf. aceris, hoewel ik de indruk krijg dat H. cuneifrons net zo algemeen of wellicht zelfs algemener is. Heterarthrus groep aceris is wellicht een betere optie.'

Dus als er nog bladwespen uitkomen, dan is Ad bereid deze te bekijken en dan kunnen we mogelijk tot een zekere determinatie komen.

Overigens sluit dit aan bij een geval van 'springende zaadjes' die we in 2014 bij EIS binnen kregen: zie https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=20035
EIS-coordinator sprinkhanen

John Bouwmans

#12
Bedankt voor de info Roy. Het ligt dus, zoals vaak bij bladwespen, een stuk ingewikkelder dan ik dacht.
@Thijs: Was al meteen zeker dat het zou gaan om Heterarthrus, maar kende de verschillende "Esdoornsoorten" niet. En H. aceris klinkt dan voor de hand liggend. We zijn op het verkeerde been gezet. Ook vervelend dat op internet zelden betrouwbare en goed gedocumenteerde info is te vinden over bladwespen. Loop daar dagelijks tegen aan. Maar weer wat geleerd. Zal nog wat voorzichtiger worden met mijn aannames  :angel:  En het artikel in Nature today kende ik niet. Leuk om te weten.
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

#13
Bedankt Roy voor alle informatie.
Mijn 'rupsje' zit nog steeds onder het blad. Ik kom er nu niet meer aan. Misschien verpopt hij ook zonder cocon. Anders moet ik kijken of er nog een mijn te vinden is, die nog dicht is. Zal wel moeilijk worden denk ik.
Ik ga uit van A. pseudoplatanus  Spaance aak, Acer campestre is het niet. Die ken ik wel, want die heb ik als heg. Die krijgt de kans niet om zaad te vormen. Ik zal straks de esdoorn ook met duidelijke foto's invoeren op Waarneming.
En meteen een foto hier zetten.

thijsdegraaf

#14
Hier mijn boompje: https://waarneming.nl/waarneming/view/140493915 Hij is al goedgekeurd als Acer pseudoplatanus.

Ik zet de foto's ook hier:







thijsdegraaf

CiteerAls het blijkt te gaan om A. pseudoplatanus (wat niet onaannemelijk lijkt) dan is er het het probleem dat beide soorten van A. pseudoplatanus voornamelijk herkenbaar zijn aan de vorm van de mijnen.

Kunnen we hier wat mee? Ik heb genoeg mijnen.  ;D

John Bouwmans

#16
Hallo Thijs,

Heb nog zitten zoeken op de larven. Als je deze link bekijkt, komt de larve 100% overeen met Heterarthrus aceris: http://www.leafmines.co.uk/html/Hymenoptera/H.aceris15.htm

Ter vergelijking larve Heterarthus cuneifrons: http://www.ukflymines.co.uk/Sawflies/Heterarthrus_cuneifrons.php en http://www.leafmines.co.uk/html/Hymenoptera/H.cuneifrons.htm

en Heterarthrus wuestneii: http://www.ukflymines.co.uk/Sawflies/Heterarthrus_wuestneii.php en http://www.leafmines.co.uk/html/Hymenoptera/H.wuestneii.htm

Omdat de larve overeenkomt met H. aceris mag je er volgens mij vanuit gaan dat ook het eileggend imago naar alle waarschijnlijkheid deze soort betreft.
Voor de mijnen heb ik geen belangstelling. Is me nog niet gelukt om die succesvol uit te kweken.

De andere soorten waar Ad Mol op doelt (had hij me toevallig onlangs doorgegeven) zijn:
Heterarthrus flavicollis (Gussakovskij, 1947): op Acer platanoides [nog niet inlands, wel potentieel]
Heterarthrus leucomela (Klug, 1818): op Acer campestre [nog niet inlands, wel potentieel]
Heterarthrus leucomela (Klug, 1818): op Acer pseudoplatanus [nog niet inlands, wel potentieel]
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

#17
Hallo John,

Bedankt voor je uitzoekwerk.  :duim: Ik heb mijn Spaanse aakheg nagelopen (zie je veel in Bergen). Daar zitten geen mijnen in.
Als die foto's allemaal kloppen zou je toch inderdaad van Heterarthrus aceris uit moeten gaan. Ook wat betreft de wesp. Het is een klein boompje, waardoor de kans op twee wespensoorten niet groot is.
Ik heb naar Ned. Soortenregister foto's van wesp, mijn en larve gestuurd. Dus blijkbaar ziet Ad Mol het toch anders. Ik weet niet of hij dit topic ook volgt, want ik ben nieuwsgierig naar zijn reactie.
Wacht even af anders stuur ik hem wel een mailtje.

John Bouwmans

Weet ook niet of Ad regelmatig het forum bezoekt. Je kunt hem altijd mailen. Heb zelf in het bladwespenseizoen bijna wekelijks contact met hem. Zal hen bij gelegenheid anders even op dit topic wijzen, temeer daar we onlangs contact hebben gehad over bladwespsoorten die Esdoorn-gebonden zijn. Ad zal zich bij het valideren waarschijnlijk baseren op de kenmerken die op de foto zichtbaar zijn. Een aantal onderscheidende kenmerken kunnen echter op een foto niet te zien zijn en als die nu juist bepalend zijn voor het vaststellen van de soort, dan kun je die alleen op basis van de foto dus niet met 100% zekerheid valideren. Dan heb je ook aanvullende info nodig. Ik denk zelf dat de boomsoort, de vorm van de mijn en het uiterlijk van de larve, gecombineerd met het eileggend imago voldoende duidelijkheid geven. Mail Ad gewoon even. ( http://www.eis-nederland.nl/werkgroepen/vliesvleugeligen)
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf


thijsdegraaf

CiteerIk heb naar de foto's gekeken die je op het forum hebt gezet. De esdoorn is Acer pseudoplatanus en de mijnen zitten in de bladpunten en niet in het centrale deel van het blad. Deze combinatie wijst inderdaad op Heterarthrus aceris. De lege rondjes in de mijnen zijn een soort poppenkamers. Het deel van het blad dat er uit is gevallen beschermt de larve gedurende de winter. Als je goed zoekt onder de esdoorn, kun je vermoedelijk wel wat van deze cirkelvormige stukje blad vinden. Als er daar een aantal van in een potje doet en dat op een niet al warme plek neerzet (bv. in een schuur waar de temperatuur 's winters niet al te hoog is), komen er wellicht in het voorjaar adulte bladwespen uit. Deze kunnen dan weer worden gebruikt om de determinatie te verifiëren.

Antwoord van Ad.
Mijn larfje leeft nog steeds, maar niet in de mijn. Ik zal nog naar rondjes zoeken, maar tussen al het onkruid (wilde tuin   ;) ), wat daaronder groeit, zal het niet meevallen.

thijsdegraaf

Zoeken naar schijfjes heeft tot nu toe niets opgeleverd. O.a. de braam zit in de weg en als je een vrij stukje hebt, is er een laag half vergane bladeren.  :rolleye:


John Bouwmans

Citaat van: thijsdegraaf op juni 22, 2017, 22:31:58 PM
Soort staat nu in Ned Soortenregister: http://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=165516&cat=CTAB_MEDIA

Daarmee is de determinatie toch wel vastgesteld lijkt me. Mooi  :duim:  Jammer dat deze larvefoto ( https://waarneming.nl/foto/view/13891048) er niet bij staat, want die is volgens mij kenmerkend.
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf


thijsdegraaf

Ik had al een tijdje niet in het bakje gekeken. De larve ziet er popachtig uit. Maar ik weet niet of hij er zo uit hoort te zien. Misschien meer een uitgedroogde larve.  :-\ Hij zit niet in zo'n uitgesneden schijfje. Ik heb de foto nog niet bi de waarneming gezet, want dan vervalt de goedkeuring.

John Bouwmans

Het lijkt mij wel een beetje op een uitgedroogde prepop. Heb zelf soms ook larven die er een beetje zo uit zien, en dan niet meer verpoppen. Gewoon nog een poos bewaren en afwachten of het nog wat wordt. Ben benieuwd.
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

Bedankt John. Ik verwacht er niet te veel van. Dat bladschijfje is niet voor niets.

John Bouwmans

Heb een keer zoiets gehad dat wel 2 imago's opleverde, waarschijnlijk Eulophidae:(https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352524.msg1937693#msg1937693.) Dus wie weet.
Vriendelijke groet,
John Bouwmans

Link Topic-selectie (kweekresultaten, metamorfoses, etcetera). https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=352513.msg1937618#msg1937618

thijsdegraaf

Die had ik nog niet van je gezien.  :duim: We wachten af. Ik kan hem ook aan mijn wantsje voeren: https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=398581.0  ;D