Spikkelspanners komen vaak op licht en zijn lekker groot. Zelfs de kleinste soort is, zeker voor een spanner, nog behoorlijk aan de maat. Toch valt determinatie vaak niet mee. Er zijn een flink aantal soorten, 17 als je de uitgestorven of een enkele maal waargenomen meerekent, en 12 die elk jaar op meerdere plekken in Nederland voorkomen, en sommige zijn zeer algemeen. De meeste soorten zijn erg variabel, en er zijn ook vaak vaag getekende, erg donkere of versleten exemplaren die nog lastiger te determineren zijn. Er zij echter specifieke kenmerken voor elke soort en ken je die eenmaal dan valt de determinatie vaak mee. Na validatie van honderden (of misschien wel meer) foto’s van spikkelspanners, vallen een aantal valkuilen op. Daarom hier een aantal tips voor de determinatie.
Het verloop van de dwarslijnen op de voorvleugel is één van de belangrijkste kenmerken om de soorten uit elkaar te houden. Die wisselen ook wel wat binnen de soorten, maar geven meestal wel houvast. Vliegtijden en verspreiding verschillen ook tussen soorten, maar ook daar is natuurlijk veel overlap, en afhankelijk van het weer vliegen soorten soms wat eerder of later. Kijk daarom altijd naar de combinatie van meerdere kenmerken, vliegtijden en verspreiding. Als hulpmiddel in bijlage het verloop van de dwarslijnen (overgetrokken van foto’s) en de vliegtijden bepaald aan de hand van de waarnemingen ingevoerd in waarneming.nl. De dwarslijn het dichtst bij de vleugelwortel wordt de binnenste dwarslijn genoemd. Verder per soort een aantal tips en foto’s gelinkt van waarneming.nl.
De volgende twaalf soorten komen in Nederland voor (min of meer op volgorde van algemeen naar zeldzaam, met gelijkende soorten onder elkaar gezet), en hebben elk hun eigen topic onderdeel:
Gewone Spikkelspanner - Ectropis crepusculariaTaxusspikkelspanner - Peribatodes rhomboidariaGeveerde Spikkelspanner - Peribatodes secundariaRingspikkelspanner – Hypomecis punctinalisGrote Spikkelspanner – Hypomecis punctinalisVariabele Spikkelspanner – Alcis repandataWitvlekspikkelspanner – Parectropis similariaBerkenspikkelspanner – Aethalura punctulata Satijnen Spikkelspanner – Deileptenia ribeataVierkantspikkelspanner – Paradarisa consonariaGeringde Spikkelspanner – Cleora cinctariaKorstmosspanner – Cleorodes lichenariaVerder zijn de Gevlekte Spikkelspanner, de Zuidelijke Spikkelspanner, de Gespikkelde Korstmosspanner en de Baardmosspikkelspanner ooit in Nederland waargenomen, maar de kans om ze te zien is zo klein dat ik die hier niet behandeld heb. Tenslotte is er ook nog de Zwartvlekspikkelspanner, maar die lijkt niet zo erg op de andere Spikkelspanner en is alleen in Rotterdam Zuid gevonden. Raadpleeg voor deze soorten (en de andere)
vlindernet of
lepiwiki.
Kijk ook bij de
Belgische tips voor meer informatie (Klik daar op de zwarte pijl achter Spikkelspanners om de pdf te downloaden).
Voor verdere op- of aanmerkingen hou ik me aanbevolen. Tenslotte alle fotografen bedankt (laat me weten als je niet wilt dat je foto jier gelinkt wordt, dan zoek ik een alternatief) en iedereen die spikkelspanners heeft ingevoerd op waarneming.nl ook bedankt, zonder die enorme hoeveelheid data was het anders niks geworden.