Groene gaasvlieg in Noordelijke Vogezen: soortnaam?

Gestart door Harm digitaal, augustus 24, 2014, 12:02:13 PM

Vorige topic - Volgende topic

Harm digitaal

k zou graag willen weten welke soort dit is
Het betreft deze waarneming
http://observado.org/waarneming/view/87425665
Gaasvlieg onbekend - Chrysopidae indet. gezien op 2014-07-15 France - Dabo
Foto's:














bij voorbaat dank Harm Alberts
Met vriendelijke groet Harm Alberts

Arp

Hoi Harm,

Niet meegenomen zeker? Zijn de originelen groter? (kop en vleugeladering groter - die laatste zo groot mogelijk)
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Harm digitaal

#2
Dag Arp,
Inderdaad uitsluitend foto's gemaakt,
Ik heb nog wat extra detailfoto's toegevoegd (zie boven).
Geeft dat voldoende aanknopingspunten voor determinatie?
Is het misschien Chrysopa pallens?
Met vriendelijke groet Harm Alberts

Arp

Het zal een wat donkere Peyerimhoffina gracilis zijn. Dat vermoeden had ik al door de slanke vleugelvorm en de adering die nu herkenbaar(der) is past er precies bij. Normaal is de vlek op de kop/wang (voor de ogen) roder en heeft de vleugelmembraan wat troebele, melkwittige vegen. Dat is hier niet duidelijk, maar beide "kenmerken" zijn ook (erg) variabel. Deze soort was m'n eerste indruk van het beest en de adering versterkt dat alleen, c.q. bevestigd het. Het is qua kleuring helemaal een aparterig beestje (naar donker verkleurd), dus dat die kleurlenmerken er wat naast zitten is niet zo verbazingwekkend.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Harm digitaal

Bedankt Arp voor de determinatie :duim:
Ik pas de waarneming aan.
Heb ik de andere gaasvlieg die ik in Dabo gezien heb op 15-07-2014 wel goed gedetermineerd?
http://observado.org/waarneming/view/87458682
Met vriendelijke groet Harm Alberts

Arp

#5
Hallo Harm,
Citaat van: Harm digitaal op augustus 25, 2014, 23:37:23 PM
Heb ik de andere gaasvlieg die ik in Dabo gezien heb op 15-07-2014 wel goed gedetermineerd?
http://observado.org/waarneming/view/87458682
Nee :)

De afgelopen dagen heb ik er een tijd (voor nop) mee zitten puzzelen omdat de situatie rondom een aantal soorten in de prasinus-groep van het huidige genus Pseudomallada erg problematisch is. Heb dus veel tijd besteed aan het bij elkaar scharrelen van info en weer een hoop bijgelezen, maar kon ook een hoop niet vinden (verlanglijstje Naturalis-bieb).

Het was beter geweest als ik wat langer naar de foto's had gekeken. Bij de eerste blik was me niet opgevallen dat het achterlijf van het beest ventraal zwart is - had dat voor schaduw of onduidelijkheid wegens door de vleugels heen kijken gehouden, maar als je twee keer kijkt is het onmiskenbaar.

Dat beest is dus Pseudomallada ventralis.

Desondanks plemp ik hier even wat neer wat ik ondertussen half-af voorbereid had. Handig om online te hebben voor de volgende Pseudomallada uit Frankrijk.



Pseudomallada is geen eenvoudig genus en zeker niet voor fotodeterminatie. Historisch is er veel verwarring en geschuif binnen het genus, met soorten die gesynoniemiseerd zijn en weer uit de synoniemie zijn gehaald. Hierdoor zijn veel beschrijvingen, analyses van de variabiliteit en vergelijkingen met soorten onderling niet accuraat (gebaseerd op aannames van synoniemie) en zijn ook de verspreidingsgegens veelal onbetrouwbaar.

In het verlengde hiervan is ook de genusnaam historisch een stuk of wat keren omgezet, met als bekendste recente alternatieve namen Anisochrysa en Dichochrysa, waarbij er gelukkig voor ons inhoudelijk niet veel veranderd is (geen Europese soorten erin of eruit).

Met name het standaardwerk voor determinatie (Aspöck, Aspöck & Hölzel 1980: Die Neuropteren Europas - verder afgekort als NE) moet daarom voorzichtig gebruikt worden.

Ten opzichte van de in dit determinatiewerk als Anisochrysa behandelde soorten geeft Fauna Europaea (FE) voor Frankrijk alvast twee soorten meer, die in NE nog synoniem zijn met A. prasina: Pseudomallada abdominalis en P. marianus.

Op insecte.org heeft Pierre Tillier bovendien een soortenlijst voor Frankrijk neergezet waarin ook nog eens Pseudomallada benedictae weer als zelfstandige naam opduikt. Deze was in NE synoniem met A. zelleri.

Gebruik ik die lijsten all inclusive, dan kom ik op de onderstaande soortenlijst voor Pseudomallada in Frankrijk. Ik probeer met kleurtjes en opmerkingen alvast wat schifting aan te brengen:

"Bruinige" soorten

  • Pseudomallada genei (Rambur 1842) Bruinig beest
  • Pseudomallada venosus (Rambur 1842) Bruinig beest zonder interantennevlek etc
  • Pseudomallada venustus (Holzel 1974)  Bruinig beest zonder interantennevlek etc
"Groenige" soorten

  • Zonder interantennevlek:

    • Pseudomallada clathratus (Schneider 1845) ZONDER interantennevlek
    • Pseudomallada flavifrons (Brauer 1850) ZONDER interantennevlek etc
    • Pseudomallada granadensis (Pictet 1865) ZONDER interantennevlek etc
    • Pseudomallada inornatus (Navàs 1901)  ZONDER interantennevlek etc
  • Met interantennevlek:

    • Pseudomallada abdominalis (Brauer, 1856) ex prasina, zie uitleg
    • Pseudomallada benedictae (Séméria, 1976) ex zelleri, zie uitleg
    • Pseudomallada ibericus (Navàs 1903) MET of ZONDER interantennevlek!! Kop geel met rood
    • Pseudomallada marianus (Navàs 1905) ex prasina, zie uitleg
    • Pseudomallada picteti (McLachlan 1880) Meestal thorax met middenbaan en kop rode vlekken
    • Pseudomallada prasinus (Burmeister 1839) zie uitleg
    • Pseudomallada subcubitalis (Navàs 1901) A1 in voorvleugel basaal zwart
    • Pseudomallada ventralis (Curtis 1834) ?Abdomen ventraal glanzend zwart
    • Pseudomallada zelleri (Schneider 1851) o.a. schedel met zwarte vlekken
De problemen liggen in de prasina-groep:

Pseudomallada abdominalis (Brauer, 1856)
Friedrich Brauer beschreef deze soort in 1850 als "Chrysopa abdomine punctata" en past naar geldende naamgevingsmores in 1856 de naam zelf aan in Chrysopa abdominalis, maar merkt erbij op dat het misschien slechts een variant van prasina betreft. Rostock hakt in 1888 de knoop door en brengt abdominalis bij Chrysopa prasina onder.
Pas in 1998, 18 jaar na het verschijnen van het standaardwerk "Die Neuropteren Europas" (Aspöck, Aspöck & Hölzel, 1980) publiceert Hölzel de soort weer als geldige soort. Dit volgt op de vaststelling dat er regelmatig populaties van "Ansisochrysa prasina" gevonden worden die zich aan naaldbomen ontwikkelen (ipv loofhout) en de eitjes individueel afzetten in plaats van gebundeld zoals bekend van prasina. Hij geeft een herbeschrijving van de soort met ook enkele uiterlijke kenmerken die doorgaans diagnostisch lijken te zijn en meldt dat de soort vooral van prasina te onderscheiden doordat de dwarsaders zwart zijn (zonder te specificeren welke dwarsaders). Dit gaat in elk geval voor het costaalveld op. Verder heeft abdominalis donkere vlekken op het achterlijf (zie foto's hier)

In de Katalog van 2001 en ook op FE en NLSR geldt abdominalis vandaag onbetwist als goede soort. Voor identificate kan Hölzel (1998) gebruikt worden of het boekje van SanMartin et al. (2005).

Pseudomallada marianus (Navàs 1905)
Zeer verwarrende statusgeschiedenis:

  • Beschreven door Navas 1905 (als hoofdzakelijk groenig)
  • Gesynoniemiseerd met prasina (door Navas 1927???)
  • In NE synoniem met prasina
  • Kennelijk (volgens andere pubs) door Duelli 1989 uit synoniemie gehaald (moet de Duelli nog vinden)
  • In de Katalog (2001) is deze weer synoniem met prasina, MAAR wordt ook een waslijst gegeven voor het gebruik van de naam "marianus" waar de Katalog de interpretaties van abdominalis aan geeft: "Mallada marianus auct. (nec NAVAS): PANTALEONI 1988 (Vb); DUELLI 1989 (Ökol.Vb); PANTALEONI 1990a (Ökol.Vb); SEMERIA 1991b (Vb); H. ASPÖCK 1992 (List); IORI & al. 1995 (Vb); LETARDI & PANTALEONI 1996 ( V b ) - F D!
  • In een aantal publicaties van na de Katalog (2001), o.a. Canard et al. (2007) is het weer een geldige soort?!?
Ook op FE monenteel (zonder literatuuropgave) een geldige soort, o.a. voor Frankrijk, maar ik heb dus geen publicatie gevonden die de synoniemie in de Katalog weer weerlegt.

Pseudomallada benedictae (Séméria, 1976)
Synoniemie met zelleri eveneens verwarrend, alsmede huidige status. Moet publicaties ervoor nog opsnorren.
Officieel te onderscheiden van abdominalis/prasinus/marianus door de aanwezigheid van vlekken op vertex, maar zie hieronder.

Algemeen
Een aantal kenmerken is -zo leert de ervaring- problematisch. Deze zijn variabel of er komen aberraties voor (wat min of meer op hetzelfde neerkomt) en/of ze zijn niet/slecht herkenbaar op foto door lichtval/schaduw of aan alcoholexemplaren in collecties door verkleuring. Genitaalmorfologisch zijn sommige soorten overigens ook niet goed uit elkaar te houden(!) Denk ook aan het Chrysoperla-complex met soorten die nu vooral gedefinieerd zijn op basis van reproductieve isolatie vanwege verschil in baltsliederen.
Feitelijk moet je vaststellen dat er domweg nog meer onderzoek naar deze dieren nodig is om echt goed te begrijpen hoe alles taxonomisch in elkaar steekt. Geklungel met kenmerken en variaties moet gezien worden als de huidige stand van zaken en er zullen zeker nog verschuivingen plaatsvinden en dus ook de diagnose van de soorten zal van tijd tot tijd wel weer worden bijgesteld.

Een paar probleemkenmerken:

  • Interantennaire vlek: Treedt in bijna alle sleutels als kenmerk op, maar is voor sommige soorten (o.a. iberica) zo variabel dat de soort daarom op twee plaatsen uitsleutelt (met en zonder vlek). Ook bij Nederlandse Chrysopidae ben ik exemplaren tegengekomen die een vlek "horen" te hebben, maar waarbij niks te vinden is.
  • Vlekken op vertex Zelfde verhaal. Wordt in alle sleutels gebruikt bij de diagnose, maar in detail moet je vasstellen dat het niet altijd keihard is. Zo geeft de sleutel van SanMartin et al. voor abdominalis geen vlekken op vertex, maar geeft Hölzel (1998) bij het herinstalleren van de soort dit nadrukkelijk wel als "optie".
  • Aderkleur: Vaak gaat het hierbij vooral om de dwarsaders in het costaalveld. Typische configuraties zijn geheel groen, één uiteinde zwart, beide uiteinden zwart (groen in midden) of geheel zwart. Afgezien van het feit dat dit op foto's door lichtval vaak niet goed te beoordelen is, kan bijvoorbeeld het zwart op de uiteinden zelfs onder binoc zo minimaal zijn dat je het niet per se als zwarte uiteinden zou willen interpreteren  :rolleyes: Of wat dacht je op de foto's van Harm van het costaalveld: Vooraan geheel zwart, achteraan groen. Dit lijkt overigens bij ventralis niet ongebruikelijk - wellicht dat de sleutels er daarom maar wijselijk helemaal niks over zeggen voor die soort ;)
  • Kleur 2e antennelid: Dat is het smalle ringetje net boven de dikke voet (scapus) van de antenne. Wordt vaak in sleutels gebruikt als "groen" of "donker/zwart". Ik heb regelmatig exemplaren gezien van soorten waar dit groen zou moeten zijn en waar het dan minimaal lichtbruin is (of donkerder), maar ook eens andersom (zelden dus).
  • Zwarte vlekken op scapus: Veel variabeler dan veel sleutels willen doen voorkomen. Enorm mee oppassen. Heeft voor een bizarre situatie bij Chrysopa phyllochroma/commata gezorgd (zie soortinfo).
Er is vast meer, maar deze schieten me het eerst te binnen - zie het als een kleine bloemlezing  :blink:

Voor literatuur zie bij virtuele determinatie informatie
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Harm digitaal

Pseudomallada ventralis lijkt inderdaad hier de beste kandidaat.
Ik waardeer het dat je zo uitgebreid hebt geïnventariseerd. Dit overzicht kan in de toekomst meehelpen om gaasvliegen van deze groep beter op naam te brengen.
Met vriendelijke groet Harm Alberts