Chrysomela populi óf saliceti ????????? Wie helpt ?

Gestart door bas waanders, juli 27, 2014, 11:17:45 AM

Vorige topic - Volgende topic

bas waanders

Ik zou graag willen weten welke soort dit is
Het betreft deze waarneming
http://waarneming.nl/waarneming/view/86687922
onzeker Groot Populierenhaantje - Chrysomela populi gezien op 2014-07-26 Schinveld - Rode Beekdal Zuid
Foto's:


bij voorbaat dank Bas Waanders

jck

Saliceti is onwaarschijnlijk in Limburg volgens de boeken. Volgens mij is deze niet met zekerheid te determineren.

James

bas waanders

Dan maar uitgaan van de soort die er wél voorkomt :-) Populierenhaantje onzeker ?
http://www.amazingmacro.com

Arp

#3
Om ook deze vraag iets te beantwoorden.

In Nederland en België is een aantal van min of meer "dergelijke" goudhaantjes met zwartig halsschild en rode dekschilden te vinden:Daarnaast kan de kleurcombi nog bij een aantal andere Chrysomelidae voorkomen, maar die zijn op habitus snel uit te sluiten. Datzelfde geldt eigenlijk voor de Gonioctena's - die toch al zelden ongevlekte dekschilden en een geheel zwart halsschild hebben - en voor Chrysolina polita. Ik noem ze even, zodat beginners niet vergeten deze ook te vergelijken.

Als we alleen naar de Chrysomela's kijken wordt het lastiger. Iemand die ze allemaal goed kent zal ze waarschijnlijk min of meer gemakkelijk op habitus in één oogopslag uit elkaar kunnen houden, wat al bij de grootte begint en vervolgens over de exacte vorm van het halsschild gaat. Maar van foto zijn dat soort dingen heel veel moeilijker te beoordelen. De grootte zie je niet en de vorm van kever/halsschild krijg je op foto meestal onder een verkeerde hoek aangeboden. Bovendien zal er maar een handjevol mensen in Nederland zijn die ze überhaupt eventueel "van een afstandje" min of meer zeker op naam kan brengen (afgezien van de kontvlek). Voor de rest van ons blijft er niks anders over dan goed naar de kenmerken kijken en die zijn meestal op foto niet goed te zien.

Zelf ken ik, zoals iedereen, populi tot vervelens toe, maar de andere twee nagenoeg niet. Dankzij Theo Kiewiet heb ik alleen saliceti een keer beter kunnen bekijken aan de hand van een zwikje verzamelde exemplaren van Ameland op alcohol (bedankt Theo! :) ). Dat is fantastisch voor de morfologie, maar kleurnuances en houding van de levende kever leer je er niet van. Wat hieronder staat is dus hoofdzakelijk "boekjeswijsheid".

Hèt hamerkenmerk voor populi is de zwarte vlek op het einde van de dekschildnaad. C.saliceti en tremula hebben dat niet (zie bijlage). Beide kunnen hier ipv de zwarte vlek hooguit een beetje donkerder bruinig gekleurd zijn, of de kever is helemaal zwart (zeldzaam). Eigenlijk ben je dan klaar. Als je hieraan denkt terwijl je de kever voor de lens hebt, dan heb je 99,99999% van alle rood-zwarte Chrysomela die je tegenkomt correct op naam.

Alle andere kenmerken zijn moeilijker te fotograferen en veel lastiger van foto te beoordelen. Fotografeer dus altijd de kont van deze rood-zwarte kevers.

Als het een Chrysomela is (dus niet Chrysolina polita of een Gonioctena) en de kever heeft geen zwarte stip op de kont, dan neem je de kever mee. Altijd.

De andere kenmerken om de vreselijk algemene populi van de twee zeldzame af te zetten zijn de inkeping van het derde tarslid (verstopt achter het vierde(!): populi duidelijk diep ingekeept, de andere niet/nauwelijks) en de bestippeling van verdikte rand van de dekschilden (enkele rij bij populi, dubbel bij de andere twee). Dat laatste heb ik aan saliceti bekeken en ik kan je verzekeren dat het géén "fotokenmerk" is  :rolleyes: :-X

Voor onderscheid tussen saliceti en tremula is vooral een goede scherpe foto recht dorsaal op het halsschild nuttig zodat de vorm én de groeven duidelijk herkenbaar zijn. Verder kun je dan ook weer naar de tarsen kijken: tremula met twee uitstekende tandjes aan de onderkant van het uiteinde van het laatste tarslid, saliceti (en populi) daar eventueel wel met scherpe hoeken, maar niet in tandjes uitgetrokken. Ook dit is van foto lastig. Ik heb foto's van saliceti waar je zou zweren dat het een tandje is, uit een andere hoek weer niet.

Verspreiding en waardplant zijn hooguit van beperkt nut om een keuze tussen saliceti en tremula iets waarschijnlijker te maken (populi zit "overal" en op "alles"). Ch. tremula diep in het binnenland en eigenlijk alleen nog maar in Limburg en vooral op jonge Ratelpopulier (maar ook op Wilg); Ch. saliceti vooral langs de kust en met een voorkeur voor Wilgen (Kruip- en Bittere), maar ook op Ratelpopulier.

Dus: Kont bekijken en indien geen zwarte stip, dan kever meenemen.

Al het andere gaat in het veld op foto zo goed als zeker niet lukken (een doodenkele uitzondering met walgelijk goede camera en dito geduld daargelaten ;) )

De kever van Bas zou ik op basis van vindplaats en habitus/halsschild inderdaad als onzekere populi wegzetten.


Bronnen:

  • Winkelman, Jaap (2014) De Nederlandse goudhaantjes (Chrysomelidae: Chrysomelinae) - Entomologische Tabellen, vol.7, 91pp. Leiden: EIS/NEV/Naturalis. info/kopen.
  • Nederlandse Goudhaantjes-webpaginga's (Jaap K. Winkelman)
  • Hubble, David (2010) Test Version 2010: Keys to the adults of Seed and Leaf Beetles of the British Isles. (Coleoptera: Bruchidae, Orsodacnidae, Megalopodidae & Chrysomelidae) PDF (Let op: dit is een Testversie van het iets uitgebreidere boek (2012) hieronder.
  • Hubble, David (2012) Keys to the adults of seed and leaf beetles of Britain and Ireland. - Field Studies Council (FSC) occasional publications vol,156, 136pp.. ISBN  9781908819086. info/kopen.
  • Mohr, K.H. (1966) Chrysomelidae - In: Freude, H.; Harde, K.W.; Lohse, G.H. (eds.) Die Käfer Mitteleuropas, Vol.9, pp.95-299.. Krefeld: Goecke & Evers. PDF
  • Chrysomela Bestimmungstabelle op coleo-net.de
  • Chrysomelidae - Checklist and Iconography (Lech Borowiec, Univ. Wroclaw)
  • ...
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

jck


bas waanders

Daar moest ik even voor gaan zitten ! Geweldig verhaal en ook duidelijk . Dit kevertje zat onder aan een blad , dat heb ik omgedraaid en ben foto's gaan maken . De volgende keer zal ik van verschillende kanten foto's maken , ook dit keer had ik wel de kans maar ik had er geen seconde aan gedacht : dit zal wel een makkie worden voor determinatie [ dacht ik  ;D ] . Mis dus ....... het gebied waar het kevertje voorkomt is de Rodebeekdal zuid . Helaas klopt het kaartje voor geen meter : er zijn twee plassen aangelegd die worden omzoomd door gras , distels , brandnetel , schermbloemigen . Waar ik het kevertje gefotografeerd had daar staan enkele wilgen , maar hij zat op een jong boompje van 50cm hoog , een kenner herkent misschien het blad , dat is mijn ding niet :p Jammer genoeg word nu op dit moment de "buitenring" door het gebied aangelegd ....... Voor mij een geweldig gebied met een rijke biodiversiteit , hoewel het is ingeklemd tussen wegen en dorpen . Ik volg je raad op en houd het ook op Chrysomela populi , zei het onzeker . Bedankt voor alle moeite en de geweldige uitleg ! m.vr.gr. Bas Waanders
http://www.amazingmacro.com

Arp

In het stukje boven heb ik nog wat links en een literatuurlijstje toegevoegd. Zal straks achter elke soort nog wat links naar goede habitusfoto's zetten, dan is het verhaal handiger als referentie.

@Bas: Je kever is natuurlijk gewoon populi, maar ik moet niet willen beweren dat ik het 100% af kan maken. Zelf vind ik populi ook op onkruid honderden meters van Populieren en Wilgen, dus de vindplaats zegt in dat verband niet zoveel.

Als je geen kont hebt, zou je nog kunnen kijken of op één van je foto's de inkeping in het derde tarslid goed te zien is onder het vierde tarslid door. Op de foto boven zou ik me voor kunnen stellen dat dit bij de rechter middenpoot bijna zou kunnen lukken als die groter/scherper is.

Als Jaap binnenkort mee gaat doen als validator is er best kans dat hij hem wel in kan koppen, maar evengoed ook niet - hij is ook erg precies en hecht aan bewijs.

Zojuist heb ik even de waarnemingen-met-foto van tremula "opgeschoond" en er is er eentje blijven staan waarvan ik vermoed dat die juist zou kunnen zijn. Dat ter vergelijking.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

bas waanders

Heel duidelijk hoewel het lijkt of de dekschilden wat meer "doorzichtig" zijn . Maar al met al : ik zal me moeten aanleren alles van verschillende hoeken op de plaat te zetten :-) , thanks !

Arp

Citaat van: bas waanders op juli 27, 2014, 16:04:11 PM
het lijkt of de dekschilden wat meer "doorzichtig" zijn
Die waarneming zal een erg vers exemplaar betreffen, met nog niet volledige uitgekleurde/uitgeharde dekschilden, waardoor die inderdaad transparanter en minder bestipppeld lijken - maar dat is dus niet wat het verschil maakt.

Kijk naar:

  • vorm halsschild - niet mooi vlak/dorsaal genoeg om het goed te zien, maar lijkt de aan de voorhoeken uitgestulpte vorm van tremula te hebben.
  • geen stip op de bips, terwijl je die bijna (net wel/niet?) zou moeten kunnen zien
  • tarslid 3 lijkt nergens ingesneden (en is overal kort/breed - lijkt op populi meestal iets langer) - het is niet goed te beoordelen, maar wel een hint.
  • vindplaats okay voor tremula
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)