IJsvogels in de mist (3 oktober 2005)

Gestart door Pim, oktober 03, 2005, 18:49:24 PM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Foto's op www.natuurverslaving.nl

Morning has broken, like the first morning
Blackbird has spoken, like the first bird
Praise for the singing, praise for the morning
Praise for the springing fresh from the world
(Cat Stevens)

Met bovenstaand liedje in gedachten en zonder verdere religieuze motieven fietste ik (3 oktober 2005) al bij het eerste daglicht langs de Hoge vaart en Noorderplassen te Almere. De door mensenhanden gecreëerde plas en vaart hebben met een laag ochtendmist erboven iets sprookjesachtig. Zelfs de talrijke hengelaars die meestal stoïcijns langs het water zitten lieten het vanmorgen vroeg tot mijn genoegen afweten.

Bij de Lepelaarplassen aangekomen zag ik een bever door het water glijden, het was een juveniel exemplaar. Bij een volwassen bever steekt alleen de kop boven het water uit, maar bij jongere exemplaren ook een deel van het lichaam. Langs de kant was een tweede, ditmaal een adulte bever, hard aan het werk. In de serene ochtendsfeer kon je de werkzaamheden al van verre horen. Een wilg werd vakkundig afgeknaagd.

Een bever houdt geen winterslaap, dit jaargetijde maak je zelfs een grotere kans om een bever aan het werk te zien. Onophoudend slepen ze takken aan naar hun burcht. Tenzij het water niet meer in vloeibare vorm aanwezig is, maar als een laag ijs over de sloten en plassen.

"Bij nadering van de herfst gaan bevers gewoon door met het afknagen van bebladerde takken in de omringende bossen, om zich daarmee te voeden. Maar ze slepen ook takken naar hun burcht en duwen ze onder water. Zo vormen ze een wintervoorraad; in het ijskoude water blijft het loof tamelijk fris en groen. Dan wordt het winter......De vorst trekt ook in de hoop modder, biezen en takken die het dak van de beverburcht vormen, en maakt die zo hard als beton. De wilgen rond hun burcht zijn nu kaal, maar een deel van hun takken, compleet met het loof, ligt in de koelkast op de bodem. Als ze iets willen eten zwemmen de bevers er vanuit hun burcht onder het ijs door naar toe, ongezien door de buitenwereld. De dagen worden steeds korter. Het is altijd aardedonker in de burcht, en ook door het ijsdak dringt maar heel weinig licht. Toch houden bevers een dag-en nachtritme in stand, met afwisselende perioden van activiteit en slaap, net als in de zomer. Weliswaar wordt bij het vorderen van de winter het daglicht dat dit ritme oproept steeds zwakker en korter van duur, tot de bevers de dagelijkse cyclus van licht en donker daarbuiten nauwelijks meer opmerken. Maar ze werken volgens hun eigen klok. Hartje winter blijven ze zelfs nog langer actief dan normaal, zelfs wel twintig uren achtereen, voor ze het tijd vinden een uiltje te knappen".
(Bron: "Over zoogdieren" – D. Attenborough).

De lepelaarhut (Lepelaarplassen – Almere) was mijn verblijfplaats voor de komende uren. Bij binnenkomst zag ik een ijsvogel zitten op een rietstengel aan de linkerzijde van de vogelkijkhut. Ik kon twee foto's maken alvorens de vogel wegvloog. Dit naar aanleiding van twee heren die de hut binnenkwamen en luidruchtig vroegen: "Nog wat gezien vandaag?"
"Ja, een ijsvogel daarnet" antwoordde ik schuchter.
                           
Een ijsvogel kwam zitten op het eerste eilandje en plotseling vlogen er zelfs drie exemplaren rond het eiland met keien. De eerstvolgende anderhalf uur zag ik zo nu en dan een ijsvogel voorbijschieten, maar geen enkele exemplaar kwam even foerageren voor de hut. Het aantal dodaarzen was wel duizelingwekkend, rechts van de hut telde ik maximaal zevenentwintig exemplaren bij elkaar, een enorm aantal. Op de gehele plas bleef de teller op 35 steken. De meeste dodaarzen waren al in winterkleed, maar enkele van deze fuutachtige waren nog in opvallend zomerkleed gestoken. Er zaten ook nog prille juveniele exemplaren tussen die zelfs nog een gestreepte kop hadden. Soms voerden de dodaarzen een balletvoorstelling op, ze kwamen dan omhoog uit het water en leken verticaal gestrekt aan een soort baltsritueel te doen. De zachte herfst zal ook de dodaarshormonen activeren.

Op de plas zwommen ruim zeventig pijlstaarten. Het waren voor het grootste deel pijlstaarten in eclipskleed, maar ook al enkele woerden in prachtkleed. Helemaal aan de overkant van de plas zwommen twee vogels die van achteren (door het vele dons) aan een dodaars deden denken, maar allereerst groter waren en het lijf was zwartgrijs. Het meest opvallende kenmerk waren de rode ogen. Het waren twee geoorde futen in winterkleed. De tafeleend was de meest algemene watervogel ter plaatse met vele honderden exemplaren (gisteren zelfs bijna 1100 exemplaren, maar vandaag beduidend minder). Ook zag ik drie man en drie vrouw rosse stekelstaart. Een vrouw adult havik kwam ik duikvlucht langs de rietrand en bezorgde de dodaarzen een hartverlamming. Ook was een juveniele (overwegend bruin gekleurde) havik enkele malen te zien. Een tjiftjaf kon niet genoeg krijgen van zijn favoriete liedje en ook waterrallen waren veelvuldig te horen, éénmaal zag ik een waterral langs de rietrand lopen. Het is opvallend hoe luidruchtig de waterrallen de laatste week zijn, op vele plekken hoor je dit gillende speenvarken. Een door de herfstzon nog gelere grote gele kwikstaart vloog langs de kijkhut.

Bij het Trekvogelgraslandje (Lepelaarplassen – Oostvaardersdijk) was het nog steeds armoe troef, maar dat zal het dozijn witte kwikstaarten vast niet met mee eens zijn en ook de foeragerende spreeuwen zullen er een andere mening op na houden. Een tiental baardmannetjes vlogen luid roepend over richting het noordoosten. "Een baardman vliegt met snorrende vleugelslag op rechte koers, zijn lange staart steekt achteruit – als een miniatuurfazant". (Bron: Vogels in de vlucht – Dominic Couzens). Het is nu een prima tijd om groepen baardmannetjes luidruchtig boven rietvelden te zien vliegen, ik zag vandaag zestig exemplaren (op diverse plekken te Almere), maar met een beetje meer geduld kun je dit aantal alleen al bij de Lepelaarplassen overtreffen.

Het Jan van den Boschpad (zuidelijke kant Oostvaardersplassen) bracht me bijna een klapekster. Met de kijker zag ik zeer ver bovenin een dode boom een mogelijke klapekster zitten, maar met de telescoop erop was de vogel gevlogen. Halve waarnemingen tellen helaas niet. Vanaf de uitkijkheuvel een vijftal grote zilverreigers en drie lepelaars. Aan de horizon voerden edelherten een klucht op, namelijk het indrukwekkende bronstritueel. Een torenvalk, bruine kiekendieven, haviken en buizerden waren namens het roofpietenfront aanwezig. Een zomertaling eclipskleed zwom tussen de smienten en wintertalingen. Ook kon ik nog twee boerenzwaluwen aan mijn daglijst toevoegen.



met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl