(Schijn-)dood bij hommels en bijen

Gestart door Jan Zwaaneveld, juni 25, 2007, 12:53:52 PM

Vorige topic - Volgende topic

Jan Zwaaneveld

De afgelopen tijd heb ik meermalen het volgende fenomeen opgemerkt bij diverse soorten hommels en de Tuinbladsnijders die op de bloemen op ons dakterras af komen.

Zodra er sprake is van plotselinge afkoeling, bijvoorbeeld als er wolken voor de zon schuiven op een niet al te warme dag of er een regenbui valt, 'bevriezen' de diertjes. Ze blijven zitten op de bloem waarop ze aan het fourageren waren, maar vouwen hun vleugels over hun lichaam (de Tuinbladsnijders) en stoppen met bewegen. De hommels klampen zich vast aan de bloem waarop ze zitten en houden zich helemaal stil.
Begint daarna de zon weer te schijnen, dan komen ze weer tot leven en gaan verder met waar ze mee bezig waren. Doet het bovenstaande zich echter in de namiddag of avond voor en warmt het niet meer op, blijven de dieren zitten. De volgende ochtend zijn ze dan vaak dood.

Iets dergelijks heb ik ook een keer meegemaakt met een Blinde bij (geen bij, maar goed). Na een tamelijk koude nacht viel er 's morgens eentje uit een hangplant op onze picknicktafel. Hij leek zo dood als een pier. Maar toen ik het diertje in het zonnetje legde, kwam hij langzaam weer tot leven en uiteindelijk vloog hij weg.

Is dit een bekend fenomeen en weet iemand of dit de normale manier is waarop bijen en hommels aan hun eind komen? Ik vraag me namelijk af waarom die beestjes geen schuilplaats zoeken als het ze te koud of te nat wordt. Op ons dakterras zijn genoeg plekjes waar de dieren in ieder geval droog zouden kunnen zitten. Of zijn dit gewoon oude dieren die 'op' zijn?

Bijgaand een paar foto's om e.e.a. te illustreren.
Hieronder: Aardhommel klampt zich vast aan lavendelbloem tijdens regenbui. Deze was de volgende ochtend dood.
Lekker vogelen (mijn vogelblog)

Jan Zwaaneveld

En hier een Steenhommel die zich, toen het in de namiddag afkoelde, vastklampte aan de bloem van een Salvia. Deze zat er de volgende ochtend nog, maar toen het zonnetje eenmaal een tijdje scheen, kwam hij tot leven en vloog vrolijk weg.
Lekker vogelen (mijn vogelblog)

Jan Zwaaneveld

Hier een Tuinbladsnijder die zojuist nog lekker aan het fourageren was, maar zich stil hield toen het ging bewolken en zich nu kletsnat laat regenen (als ze al niet het loodje heeft gelegd).
Lekker vogelen (mijn vogelblog)

Els

Ik zie geregeld bijen en hommels "slapen" op bloemen in de tuin. Ik heb wat fuchsia's staan in de tuin en als ik die dan 's avonds water geef zit er zelfs wel eens een hommel in de bloem verscholen. Heel af en toe vind ik 's ochtends ook een dode hommel op ons pad onder de bloemen. En inderdaad is dit dan op wat koudere of (half) bewolkte dagen.

Wat ik me dan wel afvraag is het volgende: in het voorjaar zie je al heel vroeg hommels vliegen op zoek naar nectar. Als ik het goed begreep zijn dit koninginnen. Op zulke dagen is de temperatuur lager als nu in de zomer als de zon weg is. Kunnen koninginnen daarom bij lagere temperaturen vliegen ofzo? Of hebben ze echt zon licht nodig om zich op te warmen, en houden ze die warmte dan vast dmv hun haren. Ook in de achtertuin nl. die voor een groot deel in de schaduw ligt, komen toch geregeld hommels.  
Els Ouwehand, Katwijk

gardensafari

#4
Hommels zijn volledig aangepast aan ons koude klimaat. Niet alleen helpen de haren bij de isolatie, hommels zijn min of meer "warmbloedig". Ze kunnen namelijk de spieren waarmee wordt gevlogen loskoppelen van de vleugels. Door die spieren nu snel te bewegen wordt warmte opgewekt en die blijft in het lichaam hangen. Hommels hebben daarom een bijna constante lichaamstemperatuur die alleen in de koudste periode van jaar heel laag is.
Slapende hommels zijn bijna altijd hommels die hun vleugels hebben afgekoppeld van hun spieren en die bezig zijn op te warmen (actieve hommels hebben een lichaamstemperatuur van rond de 32 graden).
Daarom kunnen hommelkoninginnen vliegen, zelfs als het vriest. Honingbijen bijvoorbeeld hebben een omgevingstemperatuur nodig boven ik meen 10 graden. Voor hommels geldt dat niet.
Hommels kunnen van ouderdom sterven, maar ook omdat ze niet genoeg energie meer hebben in het lichaam. Om de vliegspieren snel te kunnen bewegen is veel energie nodig en als die op is, is het gebeurd met de hommel. Met name de combinatie kou en vocht kan zoveel energie vergen dat een hommel dood gaat. Ook kan de hommel dood gaan aan parasieten e.d. Daarvan hoeft uiterlijk niet altijd iets te zien te zijn.
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.

Els

Bedankt voor je uitgebreide antwoord. Leuk om te lezen. Je blijft je verbazen hoe de natuur in elkaar steekt.
Els Ouwehand, Katwijk