De Nederlandse bijen (Apidae s.l.)

Gestart door Theo MJP, december 15, 2012, 15:30:10 PM

Vorige topic - Volgende topic

Theo MJP

Beste mensen,

Het boek ligt er en dus kan er nu ook op geschoten worden! Prima, ik heb daar geen moeite mee en deel graag diverse, ook kritische, opmerkingen met jullie.
Eind september 2012 waren we in de haast van het productieproces nog bezig met het doorpluizen van de vele teksten samen met redactie en eindredacteur. Toen hebben we er nog vele tientallen fouten en foutjes kunnen uithalen en verbeteringen kunnen doorvoeren. Maar eens is het stop bij een dergelijke uitgave en moeten we 't doen met wat er ligt. Voor mijzelf een moeilijk proces om afscheid te nemen van teksten en andere inhoud, vooral ook omdat je niet alles in eindvorm hebt gezien of gelezen.
Maar ik ben blij met en tevreden over het boek dat er nu ligt; er is weer een belangrijke nieuwe stap gemaakt in de bijenstudies van Nederland.

In een jaar tijd was ons boek uitverkocht. Helaas komt er van ons boek geen herdruk, maar volgens Jan van Tol (mondelinge mededeling 8 feb. 2014) volgt er binnenkort wel een elektronische versie...

Evenals bij de wespenatlas [http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=153486.0 en http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=213842.0] wil ik graag alle commentaren op dit boek verzamelen. Dus als jullie (nog meer) opmerkingen hebben dan graag hier melden. Tevens komen er elk jaar veel nieuwe studies uit over bijensoorten in Nederland en ook die probeer ik hier (samen met gemiste en interessante oude studies) zoveel mogelijk in te voegen. Er komt vast een tweede (hopelijk herziene) druk want er zijn er maar 'n paar duizend gedrukt!  ;) ;)

GroeTheo


De Nederlandse bijen
Verbeteringen en aanvullingen op de eerste druk in 2012

Hieronder een opsomming van verbeteringen en aanvullingen tot op heden ontdekt. Ik nodig jullie hierbij nogmaals uit dit document te verbeteren en aan te vullen.


Opmerkingen gesorteerd per bladzijde
[toelichting: k1 = kolom 1, a2 = alinea 2, r3 = regel 3, vo = van onder]

Blz. 30. Vliegtijd en generaties
k2r7 invoegen na B. hortorum: (zie ook Skyrm et al. 2012)
Blz. 30. Invoegen kader: Slaapgedrag en slaapgezelschappen van bijen
zie Peeters 2012a

Blz. 49. k1, a2 vo
levenscyclys = levenscyclus

Blz. 55. Figuur 1. Een mooiere foto van Albert de Wilde van een koningin van een honingbij zag ik in Trouw op 2 februari 2013: 15 deVerdieping.

Blz. 56. Figuur 4. & Verspreiding van het genus Apis
Blz. 65. Vijanden, ziekten en verdediging
Blz. 66. k1 laatste regel
Blz. 117: k1r9
Blz. 523. Index
Aziatische honingbij = oostelijke honingbij

Blz. 56. Kader Diversiteit en verspreiding van honingbijen
Zie ook Kotthoff et al. 2013.

Blz. 60-61. Dansende bijen
zie ook Couvillon 2012

Blz. 67. Hoofdstuk 7. Parasitaire bijen
Zie ook: Litman et al. 2013;

Bl. 80. Bloemvliegen
zie ook Loonstra & Erkelens 2011

Blz. 85. Waarom zo veel relaties?
r5 schrappen: groepen

Blz. 98. Stedelijk gebied
zie ook Cornelissen 2012, Smit et al. 2012c

Blz. 101. Figuur 1
Dit diagram is helaas fout. Allereerst zijn de kleuren van collectie- en veldgegevens verwisselt. Daarnaast kloppen de aantallen niet omdat per ongeluk het totale aculeatenbestand is gebruikt voor het maken van dit diagram.
Blz. 101. Tabel 1
De collectie van Stichting Bargerveen is inmiddels grotendeels opgenomen in de collectie van Natuurmuseum Brabant te Tilburg.

Blz. 114. Concurrentie met honingbijen
zie ook Velthuis 2012
k1r4vo invoegen na BRUGGE ET AL. 1998, VAN DER SPEK 2012

Blz. 117. Bijen en de mens
zie ook Garibaldi et al. 2013.

Blz. 132. Nestblokken
zie ook Peeters et al. 2012b
zie ook http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=129547.0

Blz. 145. Figuur 12. Streepje naar SM3 ontbreekt.

Blz. 148.
k2 laatste regel na embryo invoegen: (Nieuwenhuijsen 2012b)

Blz. 149.
K1r13: 36 = 37.
K1 in tabel onder 2. zwarte a) rood maken.

Blz. 150. Bijen doden, prepareren, etiketteren en conserveren
Zie ook Ebmer 2010a.

Blz. 153. Tabel 1.
Nieuwenhuijsen et al. 2012 = Nieuwenhuijsen et al. 2014

Blz. 156. r6: 36 = 37.

Blz. 175.  Melittidae s.l.
r11: in plaats van = naast

Blz. 179.
Een recent onderzoek komt met de hypothese dat mieren en Apoidea zustergroepen zijn (Johnson et al. 2013).
k2r3 invoegen: Zustergroep van de bijen zijn graafwespen uit de parafyletische familie van de Crabronidae (Debevec et al. 2012).

Figuur 8.
Paleohabropoda schrappen.

Blz. 183. Naamlijst
k1 r15vo en r14vo: de auteursnamen van leachella en dorsalis zijn omgewisseld.
k1 r3vo: Pérez, 1841 = Pérez, 1890

Blz. 184. Naamlijst (vervolg)
k2 r11vo: Schmiedeknecht, 1883 = Schmiedeknecht, 1884 (zie Baker 1996)

Blz. 185. Naamlijst Halictus en Lasioglossum
Voor de verdeling van de subgenera van het genus Halictus en Lasioglossum volgen we hier Michener (2007). Echter deze indeling wordt niet ondersteund door gedegen onderzoek en is nog zeer prematuur. Zie bij-voorbeeld het vernietigend commentaar van Ebmer (2011) op het onderscheiden van het subgenus Pachyceble Moure, 1940. Helaas kregen we die studie van Ebmer te laat onder ogen om nog te kiezen voor een andere weg dan hier bewandeld. Ook de verdeling van de subgenera binnen de groep Lasioglossum s.l. staat nog niet vast en zal wellicht in de komende jaren wijzigen (zie Gibbs et al. 2012).

Blz. 194. Andrena argentata zilveren zandbij
zie ook Nieuwenhuijsen 2012a

Blz. 195. Andrena bicolor
Verspreiding aanvullen: ook in China en Mongolië (Xu & Tadauchi 2012).

Blz. 214. Andrena humilis
Levenswijze: het vliegtijddiagram vertoont meerdere waarnemingen in augustus van deze soort. Controle van deze dieren is gewenst.
Aanvullen met Franzén & Nilsson (2013).

Blz. 228. Andrena rosae
zie ook Smit et al. 2012a

Blz. 229. Andrena ruficrus
Verspreiding aanvullen: ook in China en Korea (Xu & Tadauchi 2012).

Blz. 235-236. Andrena vaga - grijze zandbij
zie ook Exeler 2007 (populatie-genetica); Smit et al. 2012b (Stylops); Cerna et al. 2013 (populatie-genetica);

Blz. 240. Anthidium - wolbijen
Taxonomie en Verspreiding: zie ook Gonzalez & Griswold (2013).

Blz 241. Anthidium manicatum
zie ook Nieuwenhuijsen 2011; Heitmans 2013;

Blz. 244. Anthophora aestivalis mooie sachembij
zie ook Smit 2011b

Blz. 248. Anthophora plumipes gewone sachembij
k1r7vo invoegen na Sitaris muralis: (Belgers & Teunissen 2012)

Blz. 250. Biastes truncatus gewone pantserbij
Verspreiding
k1r4: de soort = De soort
Vliegtijddiagram komt niet overeen met de tekst.

Blz. 251. Bombus hommels
k2r2 invoegen: Bij enkele hommelsoorten zoals Bombus jonellus en B. pratorum komt soms een tweede generatie voor, en B. terrestris lijkt recent in Engeland ook gedurende de wintermaanden actief (Skyrm et al. 2012).

Blz. 252. Bombus hommels
Taxonomie, naamgeving
Invoegen op eind: Cryptische soorten van de aardhommel-groep.
Enkele hommelsoorten zijn in het veld zeer moeilijk of (nog) niet met zekerheid te onderscheiden. In Nederland zijn wilgen-, veld- en grote veldhommel, die allen behoren tot de Bombus terrestris-groep, een voorbeeld van dergelijke soorten. Nieuw onderzoek zal duidelijk maken of we deze soorten nog zonder moderne hulpmiddelen (moleculaire technieken, morfometrie, etc.) in het veld kunnen benoemen of dat we hier moeten kiezen voor een andere oplossing zoals het onderscheiden van taxa zoals Bombus lucorum s.l. (Carolan et al. 2012, Williams et al. 2012).

Blz. 253. Bombus hommels
k2r14 invoegen bij referenties: Dellicour et al. 2012a, b

Blz. 254. Koekoekshommels
Tabel 1. Bombus bohemicus is een generalistische koekoekshommel die ook op andere soorten van de Bombus terrestris-groep kan parasiteren (Kreuter et al. 2012).

Blz. 259. Bombus cullumanus waddenhommel
k1r2 invoegen na verdwenen: (Williams et al. 2013)

Blz. 262. Foto: Boomhommel Bombus hypnorum,
werkster = man

Blz. 263. Bombus lapidarius
zie ook Peeters 2011

Blz. 274. Foto
Dit is geen mannetje Bombus terrestris maar zeer waarschijnlijk B. lucorum/magnus.

Blz. 276. Bombus veteranus zandhommel
k1r6 toevoegen: zie ook Maebe et al. (2013)

Blz. 278. Chalicodoma ericetorum - lathyrusbij
Verspreiding: zie ook Ebmer 2010b.

Blz. 282. Chelostoma rapunculi grote klokjesbij
zie ook Milet-Pinheira et al. 2012

Blz. 283. Coelioxys afra - schubhaarkegelbij
k2 r8vo: tergiet 7 = tergiet 6

Blz. 284. Coelioxys alata - kielstaartkegelbij
zie ook Slaats 2010

Blz. 284. Coelioxys aurolimbata - gouden kegelbij
zie ook Smit 2013 (1v 29-7-2013 Duiven, bij nesthulp in tuin)

Blz. 285. Coelioxys aurolimabata - gouden kegelbij
Verspreiding: zie ook Ebmer 2010b.

Blz. 288. Colletes - zijdebijen
Zie ook Janvier 2012.

Blz. 289. Colletes - zijdebijen
Invoegen r9vo: Een parasiet van imago's van de Colletes-succinctus-groep is zeer waarschijnlijk de blaaskopvlieg Zodion kroeberi (de Bree & Smit 2012).

Blz. 292. Colletes halophilus schorzijdebij
Verspreiding: schrappen: Ierland,

Blz. 293. Colletes hederae klimopbij
Verspreiding: Peeters 2010; Dellicour et al. 2014;

Blz. 297. Colletes succinctus heizijdebij
k1r10vo: (HN eigen waarneming). = (Nieuwenhuijsen 2012a).

Blz. 297. Dasypoda pluimvoetbijen
Verspreiding
r3 33 soorten = 34 soorten
en invoegen op eind van de zin (MICHEZ ET AL. 2004a, b, MICHEZ 2005, MICHEZ & PAULY 2012)

Blz. 297. Dasypoda hirtipes
k2 zie ook van den Bijtel & Aptroot 2012

Blz. 304. Epeolus viltbijen
k1r5: 5-8 mm. = 5-11 mm.

Blz. 306.
Epeolus tarsalis schorviltbij
k1r8: 6-8 mm. = 6-11 mm.
Epeolus variegatus gewone viltbij
k2r6: 7-9 mm = 7-9,5 mm;
k2r7: 6,5-8 mm. = 6,5-9,5 mm.

Blz. 309. Halictus groefbijen
De tweede zin onder de titel is qua stijl niet correct. Er lijken wat woorden te zijn weggevallen. Ik denk dat de aanduiding 'tergiet 6' ook niet juist is. Het betreft mijns inziens tergiet 5, ook voor Lasioglossum [commentaar AdW].

Blz. 313. Halictus quadricinctus
zie ook Peeters et al. 2012c.

Blz. 316. Halictus smaragdulus - emeraldgroefbij
zie ook Pauly et al. 2015 en Batley et al. 2016;

Blz. 319. Hoplitis - metselbijen
Verspreiding, habitat en levenswijze, zie ook Sedivy et al. 2013a,b en c.

Blz. 322. Hoplitis claviventris - geelgespoorde houtmetselbij
Blz. 322. Hoplitis leucomelana - zwartgespoorde houtmetselbij
Verspreiding: zie ook Ebmer 2010b.

Blz. 324. Hoplitis tridentata
zie ook Smit 2011b

Blz. 325. Hylaeus - maskerbijen
Voor de arealen van soorten zie ook Proshchalykin & Dathe (2012). Voor de biologie zie ook Janvier 2012.

Blz. 334. Hylaeus gredleri - zompmaskerbij
Verspreiding
k2 Habitat r4: de vindplaats De Doort bij Echt (LI) staat niet op de verspreidingskaart.

Blz. 341. Lasioglossum groefbijen
r2: tergiet 6 = tergiet 5

Blz. 361. Lasioglossum quadrinotatum kleine bandgroefbij
zie ook Heitmans & Loonstra 2012

Blz. 377. Megachile lagopoda - grote behangersbij
Deze soort is op het laatste moment nog toegevoegd aan de lijst. De Nederlandse naam is enigszins ongelukkig gekozen omdat we al een grote bladsnijder (Megachile willughbiella) hadden (zie blz. 382). Helaas kon dit niet meer veranderd worden in de drukproeven.

Blz. 392. Nomada armata - knautiawespbij
zie ook Smit 2012

Blz. 402. Nomada melathoracica - vlekpootwespbij
Verspreiding aanvullen: Langs pad aan de noordzijde van de Curfsgroeve werd 1 man gefotografeerd door Arno van Stipdonk op 2 juni 2013. Zie http://waarneming.nl/waarneming/view/76528455

Blz. 406. Nomada rhenana - kale wespbij
Verspreiding: zie ook Slieker & Vis (2012) die een vangst vermelden van 1ex. 1 juni 1963 Echt De Doort leg. J.H.N. Pijfers. Controle van deze meest recente melding is gewenst.

Blz. 408. Nomada sexfasciata grote wespbij
zie ook Smit 2012

Blz. 417. Osmia bicornis - rosse metselbij
k2, r3vo: invoegen voor kweken: te

Blz. 418. Osmia caerulescens - blauwe metselbij
Verspreiding: zie ook Ebmer 2010b.

Blz. 424. Osmia uncinata
r3vo: enrode = en rode
zie ook Koel 2010, Willems 2010.

Blz. 430. Sphecodes - bloedbijen
Levenswijze: zie ook Habermannová et al. 2013.

Blz. 444. Stelis breviuscula - gewone tubebij
Verspreiding: zie ook Ebmer 2010b.

Blz. 451. Xylocopa
k2r1: Het aantal houtbijsoorten in Europa betreft zeker niet 8 zoals vermeld in Fauna Europaea, maar eerder 5 of 6 soorten (zie ook http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=135756.0).

H20. Literatuur
Blz. 474.
Nieuwenhuijsen et al. 2012 = Nieuwenhuijsen et al. 2014



Nieuwe literatuur
Hier zijn alleen de referenties opgenomen die hierboven worden genoemd en niet in de literatuurlijst van de atlas zijn vermeld.

Baker, D.B., 1996. The dates of Schmiedeknecht's Apidae Europaeae. - Archives of Natural History 23 (2): 295-298.
Batley, M., A. Pauly, J.R. Gollan, M.N. Ashcroft & G. Sonet, 2016. Re-identification of an exotic bee introduced to the Hunter Valley region, New South Wales - Seladonia hotoni (Vachal, 1903) (Hymenoptera: Halictidae). - Australian Entomologist 43 (3): 109-112.
Bijtel, H. van den & A. Aptroot, 2012. Kleurdimorfisme bij mannelijke pluimvoetbijen, Dasypoda hirtipes (Hymenoptera: Melittidae s.l.). - Entomologische Berichten 72 (1-2): 91-93.
Bree, E. de & J.T. Smit, 2012. Zodion kroeberi, een nieuwe blaaskopvlieg voor Nederland (Diptera: Conopidae). - Nederlandse Faunistische Mededelingen 38: 55-61.
Carolan, J.C., T.E. Murray, U. Fitzpatrick, J. Crossley, H. Schmidt, B. Cederberg, L. McNally, R.J. Paxton, P.H. Williams & M.J.F. Brown, 2012. Colour patterns do not diagnose species: quantitative evaluation of a DNA barcoded cryptic bumblebee complex. - PLoS ONE 7 (1): e29251. http://www.plosone.org/article/fetchObject.action?uri=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0029251&representation=PDF
Cerna, K., J. Straka & P. Minclinger, 2013. Population structure of pioneer specialist solitary bee Andrena vaga (Hymenoptera: Andrenidae) in central Europe: the effect of habitat fragmentation or evolutionary history? - Conservation Genetics 14: 875-883.
Couvillon, M.J., 2012. The dance legacy of Karl von Frisch. - Insectes Sociaux 59: 297-306.
Cornelissen, A.C.M., 2012. Bijen in en rond de stad; een literatuurstudie. - Entomologische Berichten 72 (1-2): 120-124.
Debevec, A.H., S. Cardinal & B.N. Danforth, 2012. Identifying the sister group to the bees: a moluecular phylogeny of Aculeata with an emphasis on the superfamily Apoidea. - Zoologica Scripta 41: 527-535. http://www.danforthlab.entomology.cornell.edu/files/all/debevec_etal_2012.pdf
Dellicour, S., R. de Jonghe, D. Roelants & D. Michez, 2012a. Oligolectisme de Bombus brodmannicus delmasi Tkalcu 1973 (Hymenoptera, Apidae): observations et analyses. - Osmia 5: 8-11. http://homepages.ulb.ac.be/~nvereeck/PDF_OSMIA5/Dellicour_et_al_2012_Bombus_brodmannicus.pdf
Dellicour, S., N.J. Vereecken & D. Michez, 2012b. Bombus gerstaeckeri Morawitz 1881 (Hymenoptera, Apidae): observations sur la biologie d'un bourdon localisé et oligolectique. - Osmia 5: 12-14. http://homepages.ulb.ac.be/~nvereeck/PDF_OSMIA5/Dellicour_et_al_2012_Bombus_gerstaeckeri.pdf
Dellicour, S., P. Mardulyn, O.J. Hardy, C. Hardy, S.P.M. Roberts & N.J. Vereecken, 2014. Inferring the mode of colonization of the rapid expansion of a solitary bee from multilocus DNA sequence variation. - Journal of Evolutionary Biology 27: 116-132.
Ebmer, A.W., 2010a. Sammeln, Präparieren und Mikroskoptechnik von Wildbienen mit besonderer Berücksichtigung der Furchenbienen (Apoidea, Halictidae). - Entomologica Austriaca 17: 67-82. zie http://www.landesmuseum.at/pdf_frei_remote/ENTAU_0017_0067-0082.pdf
Ebmer, A.W., 2010b. Östliche Verbreitungsgrenzen mitteleuropaïscher Megachilidae in China entsprechend Fauna Sinica 44, Hymenoptera, Megachilidae, von Wu Yanru. - Linzer biol. Beitr. 42 (1): 599-611. zie http://www.landesmuseum.at/pdf_frei_remote/LBB_0042_1_0599-0611.pdf
Exeler, N., 2007. Strong genetic exchange among populations of a specialist bee, Andrena vaga (Hymenoptera: Andrenidae). - Conservation Genetics 9: 1233-1241.
Franzén, M. & S.G. Nilsson, 2013. High population variability and source-sink dynamics in a solitary bee species. - Ecology 94 (6): 1400-1408.
Garibaldi et al., 2013. Wild pollinators enhance fruit set of crops regardless of honey bee abundance. - Science 339 (6127): 1608-1611.
Gibbs, J., S.G. Brady, K. Kanda & B.N. Danforth, 2012. Phylogeny of halictine bees supports a shared origin of eusociality for Halictus and Lasioglossum (Apoidea: Anthophila: Halictidae). - Molecular Phylogenetics and Evolution 65: 926-939.
Gonzalez, V.H. & T.L. Griswold, 2013. Woolcarder bees of the genus Anthidium in the Western Hemisphere (Hymenoptera: Megachilidae): diversity, host plant associations, phylogeny, and biogeography. - Zoological Journal of the Linnean Society 168: 221-425.
Habermannová, J., P. Bogusch & J. Straka, 2013. Flexible host choice and common host switches in the evolution of generalist and specialist cuckoo bees (Anthophila: Sphecodes). - PLoS ONE 8 (5): e64537. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3656848/pdf/pone.0064537.pdf
Heitmans, W.R.B. & A.J. Loonstra, 2012. Anoetus alicola: bodyguard van de kleine bandgroefbij, Lasioglossum quadrinotatum, nieuw voor Nederland. - Entomologische Berichten 72 (1-2): 76-84.
Heitmans, W.R.B., 2013. Taxonomische identiteit van de wolbijenmijt Sennertionyx manicati; nieuw voor Nederland met vermelding van de vindplaatsen. - Entomologische Berichten 73 (6): 226-236.
Janvier, H., 2012. Comportement d'Abeille Colletidae (Hymenoptera). - Entomofauna Monographie 2: 1-181.
Johnson, B.R., M.L. Borowiec, J.C. Chiu, E.K. Lee, J. Atallah & P.S. Ward, 2013. Phylogenomics resolves evolutionary relationships among ants, bees, and wasps. - Current Biology 23: 1-5.  http://twileshare.com/uploads/1-s2.0-S0960982213010567-main_.pdf
Koel, H., 2010. Speciaal natuurbeheer voor bijen heeft succes! - Natuuronderzoek 20 (3): 5-7.
Kotthoff, U., T. Wappler & M.S. Engel, 2013. Greater past disparity and diversity hints at acient migrations of European honey bee lineages into Africa and Asia. - Journal of Biogeography 40: 1832-1838.
Kreuter, K., E. Bunk, A. Lückemeyer, R. Twele, W. Francke & M. Ayasse, 2012. How the social parasitic bumblebee Bombus bohemicus sneaks into power of reproduction. - Behav. Ecol. Sociobiol. 66: 475-486.
Litman, J.R., C.J. Praz, B.N. Danforth, T.L. Griswold & S. Cardinal, 2013. Origins, evolution, and diversification of cleptoparasitic lineages in long-tongued bees. - Evolution 67 (10): 2982-2998.
Loonstra, A.J. & J. van Erkelens, 2011. Leucophora obtusa, een nieuwe bloemvlieg voor Nederland (Diptera: Anthomyiidae). - Nederlandse Faunistische Mededelingen 36: 15-21.
Maebe, K., I. Meeus, J. Maharramov, P. Grootaert, D. Michez, P. Rasmont & G. Smagghe, 2013. Microsatellite analysis in museum samples reveals inbreeding before the regression of Bombus veteranus. - Apidologie (in druk), zie http://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2Fs13592-012-0170-9
Michez, D., 2005. Dasypoda (Megadasypoda) intermedia spec. nov. (Hymenoptera: Apoidea: Melittidae), a new species from Iran. - Zoologische Mededelingen Leiden 79 (6): 123-127. http://www.repository.naturalis.nl/document/42088
Michez, D. & A. Pauly, 2012. A new species of the palaearctic genus Dasypoda Latreille 1802 (Hymenoptera: Dasypodaidae) from the Great Rift Valley in Ethiopia. - Zootaxa 3181: 63-68.
Milet-Pinheiro, P., M. Ayasse, C. Schlindwein, H.E.M. Dobson & S. Dötterl, 2012. Host location by visual and olfactory floral cues in a oligolectic bee: innate and learned behavior. - Behavioral Ecology 23: 531-538.
Nieuwenhuijsen, H., 2011. Mijten op Anthidium manicatum. - HymenoVaria 3: 50.
Nieuwenhuijsen, H., 2012a. Over de zilveren zandbij (Andrena argentata) en de heizijdebij (Colletes succinctus) in de Schoorlse Duinen. - HymenoVaria 5: 44-46.
Nieuwenhuijsen, H., 2012b. Twee gynandromorfen van de rotsbehangersbij (Megachile pilidens). - HymenoVaria 5: 47-49.
Pauly, A., J. Devalez, G. Sonet, Z.T. Nagy & J.-L. Boevé, 2015. DNA barcoding and male genital morphology reveal five new cryptic species in the West Palearctic bee Seladonia smaragdula (Vachal, 1895) (Hymenoptera: Apoidea: Halictidae). - Zootaxa 4034 (2): 257-290.
Peeters, T., 2011. Vliegverkeer bij een steenhommelnest op de Sijsten (Hymenoptera: Apidae: Bombus lapidarius): 69-72. In: T. Cramer & P. van Wielink, Natuurstudie in De Kaaistoep. Verslag 2010 16e onderzoeksjaar. - TWM, KNNV-afd. Tilburg & Natuurmuseum Brabant, 119 pp.
Peeters, T.M.J., 2012a. Slaapgedrag en slaapgezelschappen van solitaire bijen (Apidae s.l.). - Entomologische Berichten 72 (1-2): 85-90.
Peeters, T., J. van Kemenade, H. Spijkers & P. van Wielink, 2012b. Bijenhotels in De Kaaistoep. Angeldragende wespen en bijen in 2010 en 2011: 57-62. In: T. Cramer & P. van Wielink (red.), Natuurstudie in De Kaaistoep. Verslag 2011, 17e onderzoeksjaar. - TWM Gronden B.V., KNNV-afdeling Tilburg & Natuurmuseum Brabant, 132 pp.
Peeters, T.M.J., I. Raemakers, J. Kuper, A. Ovaa & T. van Noordwijk, 2012c. Steilwandjes bij Bemelen, een voor bijen onmisbaar onderdeel van het hellingschraallandcomplex. - Natuurhistorisch Maandblad 101 (9): 164-169.
Proshchalykin, M.Y. & H.H. Dathe, 2012. The bees of the genus Hylaeus Fabricius 1793 of the Asian part of Russia, with a key to species (Hymenoptera: Apoidea: Colletidae). - Zootaxa 3401: 1-36.
Raemakers, I. & T. Faasen, 2012. Bijzondere planten en insecten in de Curfsgroeve. - Natuurhistorisch Maandblad 101 (4): 63-73.
Sedivy, C., S. Dorn, A. Widmer & A. Müller, 2013a. Host range evolution in a selected group of osmiine bees (Hymenoptera: Megachilidae): the Boraginaceae-Fabaceae paradox. - Biological Journal of the Linnean Society 108: 35-54.
Sedivy, C., S. Dorn & A. Müller, 2013b. Evolution of nesting behaviour and kleptoparasitism in a selected group of osmiine bees (Hymenoptera: Megachilidae). - Biological Journal of the Linnean Society 108: 349-360.
Sedivy, C., S. Dorn & A. Müller, 2013c. Molecular phylogeny of the bee genus Hoplitis (Megachilidae: Osmiini) - how does nesting biology affect biogeography? - Zoological Journal of the Linnean Society 167: 28-42.
Skyrm, K.M., S. Rao & W.P. Stephen, 2012. A scientific note on a trend towards bivoltinism in Western North American bumblebees. - Apidologie 43: 82-84.
Slaats, J., 2010. Een kielstaartkegelbij (Coelioxys alata) in de Peel. - HymenoVaria 1: 12-14.
Slieker, F. & R. Vis, 2012. De collectie bijen, wespen en mieren is digitaal ontsloten. - Straatgras 24 (3): 61-62.
Smit, J., 2011a. Hoplitis tridentata vestigt zich in de Gelderse Poort. - HymenoVaria 3: 52-53.
Smit, J., 2011b. Een onverwachte vondst van de mooie sachembij Anthophora aestivalis in de Gelderse Poort (Hymenoptera: Apidae). - Nederlandse Faunistische Mededelingen 36: 111-114.
Smit, J., 2012. Verwacht en uiteindelijk gevonden in de Gelderse Poort: de broedparasieten Nomada armata en Nomada sexfasciata (Hymenoptera: Apidae). - Entomologische Berichten 72 (1-2): 36-40.
Smit, J., A.J. Loonstra & A. de Wilde, 2012a. De roodrandzandbij Andrena rosae weer op de goede weg (Hymenoptera: Apidae)? - Nederlandse Faunistische Mededelingen 37: 29-37.
Smit, J., J.T. Smit, V. Middelman & R.P. Vos, 2012b. Struikelen over Stylops op De Stompert (Strepsiptera: Stylopidae). - Nederlandse Faunistische Mededelingen 38: 1-7.
Smit, J., F. van der Meer, E. van der Spek & W. Klein, 2012c. Wilde bijen in Deventer 2012. - Eigen uitgave, 47 p.
Smit, J., 2013. De gouden kegelbij Coelioxys aurolimbata teruggevonden in het rivierengebied (Hymenoptera: Apoidea: Megachilidae). - Nederlandse Faunistische Mededelingen 40: 39-41.
Spek, E. van der, 2012. Effecten van honingbijen, Apis mellifera, op insecten in natuurterreinen. - Entomologische Berichten 72 (1-2): 103-111.
Velthuis, H.H.W., 2012. Diversiteit en concurrentie bij bijen. - Entomologische Berichten 72 (102): 6-13.
Willems, E., 2010. Waarnemingen aan de Bosmetselbij (Osmia uncinata) te Malle. - Nieuwsbrief sectie Hymenoptera van de NEV, Bzzz 31: 37-38.
Williams, P.H., J. An, M.J.F. Brown, J.C. Carolan, D. Goulson, J. Huang & M. Ito, 2012. Cryptic bumblebee species: consequences for conservation and the trade in greenhouse pollinators. - PLoS ONE 7 (3): e32992. http://www.nhm.ac.uk/research-curation/research/projects/bombus/Williams&al12_Bombus.pdf
Williams, P.H., A. Byvaltsev, C. Sheffield & P. Rasmont, 2013. Bombus cullumanus - an extinct European bumblebee species? - Apidologie 44: 121-132. Zie http://download.springer.com/static/pdf/989/art%253A10.1007%252Fs13592-012-0161-x.pdf?auth66=1384857200_72a364a3c74265c372ec4f1aeff5309c&ext=.pdf
Xu, H. & O. Tadauchi, 2012. Revision of the subgenus Euandrena of the genus Andrena of Eastern Asia (Hymenoptera: Apoidea: Andrenidae). - Esakia 52: 77-90. https://qir.kyushu-u.ac.jp/dspace/bitstream/2324/25400/1/esakia_no52-12.pdf

wilde

Op p. 297 wordt in de één na laatste alinea het woord 'gastheer' gebruikt voor een parasitaire vlieg. Dat zal toch niet juist zijn. We spreken toch van een gastheerbij of waardbij over het insect dat geparasiteerd wordt en niet van een 'gastheer' als het een parasiet betreft?
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Arp

Voor wie het boek onderweg beschikbaar wil hebben om wat na te slaan, maar niet te zwaar wil slepen is op bestuivers.nl ook een digitale versie beschikbaar in verschillende formaten, alsmede een paar andere toffe bijenboeken.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)


wilde

#4
Op pagina 314 wordt Halichtus scabiosae besproken door Frank van der Meer. Hij is echter niet helemaal correct denk ik.

Hij begint als volgt: Vrouwtjes met opvallende lichtgele okerkleur, gevormd door haarbanden op voor- en achteranden van tergiet 2-3.
.........tussenzin...............
Tergiet 4 heeft alleen zichtbare rand op achterrand.

Die beschrijvingen (T2-3 en T4) zijn per definitie niet geldend in het algemeen.
Ook T4 heeft volle haarbanden op zowel voor- als achterrand, behalve op de laatste foto (465_02). Daarbij lijkt de basisband op T4 gering, bijna afwezig. Het betreft echter 3 foto's van hetzelfde dier. Zelfs op T5 (dus die met het groefje) is de basisband nog (gering) aanwezig.

Dat de basisband op T4 niet steeds even breed is op de foto's komt zeer vermoedelijk door het intrekken of meer uitschuiven van de tergieten. Bij geprepareerde exemplaren zullen de tergieten niet maximaal uitgeschoven, maar eerder ingetrokken zijn denk ik. Dat zal vermoedelijk de vergissing hebben bewerkstelligd.

Het lijkt me handiger om het wat anders, minder gedetailleerd, te beschrijven, bijv.:
"Op de basis van de middelste tergieten hebben vrouwtjes okerkleurige haarbanden, naast de banden op de tergietranden."
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

wilde

#5
Op pag. 328 geeft Jeroen de Rond bij Hylaeus brevicornis aan dat het vrouwtje een opvallend ronde en dikke kop heeft met een witte gezichtstekening. De tekening kan echter ook geel zijn. De kop is wel opvallend rond, maar zeker niet dik, eerder vrij dun. Vergelijk met een vrouw annularis, die een veel dikkere (en ook ronde) kop heeft of met een vrouw monilicornis.
De aanduiding 'opvallend dikke kop' lijkt mij dan ook onjuist.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Stijn Schreven

Met dank aan Menno Reemer voor de tip:
KNNV komt in juli met een herdruk! Zie hier http://www.knnvuitgeverij.nl/NL/webwinkel/insecten/0/75561
Reserveer snel als je interesse hebt, want mogelijk laten ze de oplage daar nog van afhangen.
Groeten en bedankt,

Stijn Schreven.

wilde

#7
Op pag. 441 geeft Jeroen de Rond aan dat Sphecodes rubicundus een vrijwel geheel rood achterlijf heeft. Dat is niet juist: van de 6 tergieten zijn alleen de tergieten 1, 2 en 3 rood, dus niet zoals bijvoorbeeld bij S. albilabris waar dat wél het geval is.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Ivo Raemakers

Citaat van: wilde op augustus 20, 2015, 12:44:28 PM
Op pag. 441 geeft Jeroen de Rond aan dat Sphecodes rubicundus een vrijwel geheel rood achterlijf heeft. Dat is niet juist: van de 6 tergieten zijn alleen de tergieten 1, 2 en 3 rood, dus niet zoals bijvoorbeeld bij S. albilabris waar dat wél het geval is.

S. rubicundus vrouwtjes zijn wel degelijk veel roder dan de meeste bloedbijen. Tergiet 4 is meestal volledig rood en tergiet 5 voor een groot deel.
De mate van zwartkleuring wil nog wel eens variëren bij bloedbijen, maar de gangbare vorm van rubicundus heeft relatief weinig zwart.
Groet Ivo

wilde

#9
Ik heb er 3 exemplaren van gevangen en gefotografeerd. Ze zijn daarna door Jan Smit gedetermineerd.
Alle 3 exemplaren zijn vrouwtjes en hebben geen spoor van rood op T4. Na T3 is dus alles zwart. De 3 exemplaren zijn van verschillende jaren (2010, 2011 en 2013). Ze zijn exact gelijk in de rood-zwartkleuring. Dat beschouw ik dus als de gangbare vorm en mijn conclusie is daarop gebaseerd.
Op bovenstaande foto van 2010 is er zelfs nog enige zwarting op T3.
Het exemplaar van 2011 heeft zelfs nog meer zwarting op de bovenkant van T3, zie onderstaand.
Ik begrijp je dus niet. Zijn er regionale verschillen bij die soort?
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Ivo Raemakers

Ik de soort van meerdere plekken uit het buitenland en uit collecties. Exemplaren met t4 zwart heb ik volgens mij nooit gezien. Ook in de literatuur zie je voor het soortenpaar rubicundus/ruficrus altijd beschreven staan dat t4 rood is (en t5 meestal ook). Een als je de soort zoekt in google, zul je zien dat de plaatjes van mensen die hun soorten kennen, steeds ook beesten met t4 rood laten zien.

Dat jij 3 jaar op rij zo'n verdonkerd dier bent tegen gekomen is opmerkelijk. Had je toevallig ook mannetjes? Het is een van de weinige soorten bloedbijen waarvan vrouwtjes en mannetjes na de overwintering tegelijk vliegen.
Groet Ivo

wilde

Nee, geen mannetjes gezien. Ze zijn alle 3 in verschillende jaren gevangen in het bos van Clinge (Zeeuws-Vlaanderen). Ik twijfel ook niet aan de determinatie. Ze noemen deze bij hier 'neusbij' en dat is een kenmerk dat zichtbaar is: een ver uitstekende clypeus. Alle 3 zijn opgenomen in de collectie van Naturalis, dus als je daar eens komt kun je ze bekijken.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me