wortelgal op Duizendblad en Schapenzuring

Gestart door rkoops, mei 24, 2013, 20:25:57 PM

Vorige topic - Volgende topic

rkoops

Dag Forumlezers,
Afgelopen week was mijn vrouw in de tuin onkruid aan het wieden en vond op één avond twee voor mij nieuwe gallensoorten. Het zijn twee wortelgallen. De ene komt voor op de wortelhals van Duizendblad en wordt veroorzaakt door de boorvlieg Oxyna flavipennis. De andere wortelgal zit op schapenzuring en wordt veroorzaakt door Apion rubiginosum. Mijn vermoeden is dat beide gallen niet zeldzaam zijn, maar omdat ze verborgen zitten onder de grond worden ze weinig gemeld. Gezien het feit dat het nu het juiste tijdstip is, lijkt het mij leuk als meerder mensen eens keken of ze deze bij hen in de buurt kunnen vinden. Zoekplek zijn schrale bermen en overige schrale vegetaties. Als jullie gallen vinden van Oxyna flavipennis ben ik benieuwd of je altijd maar één larvenkamer aantreft bij doorsnijden. In DvL staat 1 larvekamer terwijl ik meerdere gallen heb dorgesneden en twee larvenkamers heb ontdekt. Mogelijk dat meerdere eieren worden gelegd op één plant waarbij de gallen samengroeien en niet meer als twee gallen herkenbaar zijn?
Ik ben benieuwd. Graaf er lekker op los zou ik zeggen (zie ook foto's)!
Groetjes Roelof Jan
Hartelijke groet,

Roelof Jan

Margreet Kwh

Leuke vondsten, Roelof Jan!
De bovenste gaf mij een aha-erlebnis. Zelf vond ik een wat mij betreft vergelijkbare gal in Den Helder, bovenop een "duintje" in Mariëndal, bij een stenenvijver.
Ik zocht daar naar tuinslakken en werd getroffen door de rode kleur van het knolletje, dat zichtbaar was aan het kleine duizendbladplantje.

De nieuwe editie van Docters van Leeuwen was nog niet verschenen en ik gebruikte de oude editie (3e) en de Oecologische Flora van Nederland (OEF) voor de eerste benoeming als boorvlieg. Ik ben de gal gaan uitkweken, omdat er twee soorten boorvliegen genoemd werden in de Oecologische Flora. Ik dacht toen nog dat het een boorvlieg zou zijn, vanwege de aanduiding "gal in de stengelbasis en/of de wortelstok" (citaat uit OEF, deel 4, blz. 71).

Met hulp van dit forum (Floris Grotenhuis en Jan Willem van Zuilen) heeft het uitkweken en benoemen plaatsgevonden. Er kwam een galmug tevoorschijn, Rhopalomyia millefolii. Deze gal zit volgens de OEF "in de bladoksels en op de bladas" en wordt daar omschreven als "urnvormige, tenslotte glanzende zwarte gallen". (citaten uit OEF, deel 4, blz. 71).

Achteraf zag ik dat de tekening in Docters van Leeuwen overeenkwam met wat ik bij het opensplijten van de gal had waargenomen. Die figuur is ook in de vierde editie van het Gallenboek opgenomen, als afb. 29 op blz. 77 (Gallenboek, 2009).
Ik zie dat er in de vierde editie over de plaats van de gallen staat: "aan de stengel, vooral in de oksels van de bladeren, maar ook aan de stengelvoet" (mijn cursivering, Gallenboek 4e editie, blz. 76).

Mijn waarneming:
http://waarneming.nl/waarneming/view/42868347

Topic voor het uitkweken: http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=77605.msg544817#msg544817

Topic voor het benoemen: http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=79701.new.html#top

met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

Volker

Hoi Roelof

Leuke waarneming!! Deze gal Ik heb nooit gevonden  :'( . Misschien ergens krijg ik ook het geluk ?

Groet Volker

rkoops

Hoi Margreet,

Wat een zoektocht was dat destijds. Maar wel leuk! Goed om te merken dat we sinds die tijd gezamenlijk veel meer kennis hebben gekregen over gallen, gesteund door de 4e uitgave van DvL. Ook goed om te zien zijn de ontwikkelingen in de fotografie van tegenwoordig. De foto's die op dit forum gedeeld worden,  worden van steeds hogere kwaliteit en dragen bij aan een juiste determinatie van soorten. Fijn!

Toen ik jouw waarneming net bekeek dacht ik dat dit ook wel Oxyna flavipennis (Duizendbladboorvlieg) kon zijn. Toch zijn er nog wel verschillen met Rhopalomyia millefolii (Duizendbladgalmug). Overigens is het verschil tussen beide soorten wel heel duidelijk als R. millefolii zich in de bladoksels bevindt. Voor de duidelijkheid heb ik nog een oude en een jonge versie van R. millefolii als bijlage bijgevoegd.

Verschillen:

O. flavipennis                                                 R.millefolii
Vorm:              Rolrond                                                         ei-vormig
Kleur:               licht tot donkerbruin                                     groen-rood later glanzend zwart
Structuur         buitenzijde als aardappelbovist                     top met slippen
Kamers:          Ook wel twee larvenkamers?                         één larvenkamer
Larve:              vliegenlarve                                                    muggenlarve

Als er komende tijd gallen van R. millefolii aan de wortelhals gevonden worden, ben ik benieuwd hoe deze er uit zien. Maak er een goede foto van en deel deze op dit forum!

Hartelijke groet, Roelof Jan
Hartelijke groet,

Roelof Jan

Jan vH

Leuk, ik ga binnenkort ook eens zoeken. In het natuurgebied waar ik inventariseer komen veel schrale bermen voor met Duizendblad en Schapenzuring, dus het zou moeten kunnen. Ik heb ze nog nooit gevonden, maar ook niet echt naar gezocht.
Jan van Harten
Validator Plantengallen

Margreet Kwh

Roelof Jan, dank voor je aanvullingen. Het was inderdaad een spannend proces.
En die vierde editie heeft de belangstelling voor gallen een enorme slinger gegeven!
Jan en Volker, het grappige is dat jullie ook gallen zullen vinden als je niet zoekt, omdat je er onbewust toch op let.
Ik ben benieuwd wat we nog zullen vinden!
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

henkjanvdkolk

Hoi Roelof Jan,

Gave vondsten!!

Weet je of het voldoende is om planten uit de grond te trekken, of dat je ze echt moet uitgraven? Ik heb namelijk wel eens een partij schapenzuring uit de grond getrokken, maar ik vroeg me af of dan de gallen niet gewoon afbreken en in de grond blijven zitten.

Ik ga sowieso eens proberen met een schepje te werk te gaan :)!
Groeten,
Henk-Jan van der Kolk

rkoops

Dag Henkjan,
Uit de grond trekken kan wel, maar dan moet je wel wat rulle (losse) grond hebben. Beide soorten zijn zeer algemeen te vinden. Let bij schapenzuring gelijk even op gele, opgezwollen vlekken op het blad. Er zit namelijk ook een menierood zuningspitsmuisje op de bladeren (Apion frumentarium).
Hartelijke groet, Roelof
Hartelijke groet,

Roelof Jan