Waarnemingseffect

Gestart door Thijs Fijen, april 14, 2013, 22:38:18 PM

Vorige topic - Volgende topic

Thijs Fijen

Vandaag zat ik op de fiets na te denken over hoe waarnemers waarnemingen invoeren en dat ik bij mijzelf ook verschillende tactieken heb. Dit maakt het gebruiken van de database ontzettend moeilijk. Ik zal even een voorbeeld geven om duidelijk te maken wat ik bedoel.


Als je naar de soortenkalender van waarneming.nl kijkt zie je bij een flink aantal soorten (met name jaarrond aanwezigen) een opvallende waarnemingspiek in week 52 en 1. Toevallig valt dat samen met het beginnen van een nieuw jaar en dus het invoeren van jaarlijsten. Ik doe daar zelf vrolijk aan mee. Nou is het natuurlijk niet per se waar dat er in die weken meer Pimpelmezen aanwezig zijn in Nederland. Toch komt dit zo naar voren in deze statistieken.


Ik heb grofweg 4 verschillende 'groepen' aan vogelsoorten met elke een andere invoerstrategie:
- Altijd invoeren (zeldzame soorten; schaarse soorten (denk aan Sneeuwgors))
- 9 van de 10 keer invoeren (soorten als Grote Zilverreiger; Bruine Kiek)
- Zomergasten/wintergasten die ik bij aankomst en rond de vertrekdatum steevast netjes probeer bij te houden maar in het midden van het seizoen nauwelijks invoer. (Tjiftjaf, Kramsvogels et cetera)
- 'Lijstjes'soorten. Soorten die ik nauwelijks invoer, tenzij ze nog ergens voor 'meetellen'. (Koolmees etc). Echter hier zit ook nog een soort van subcategorie, want als ik 50 koolmezen bij elkaar heb voer ik dat wel in. Dus extremen voer ik wel in (en dat geldt in mindere mate ook voor vorige categorie).


Wat wil ik hier mee. Ik denk dat de database voor statistische doeleinden ontzettend veel meer waard kan zijn als waarnemers voor deze soorten aangeven in welke categorieën ze deze grofweg indelen. Er zijn er natuurlijk nog meer (trektelposten voeren alles in; zeldzame regiosoorten voer ik altijd in), maar als veel mensen een dergelijke categorie toekennen aan een soort krijgen we op den duur een goed beeld van hoe 'waardevol' de database is voor de soort. Bijvoorbeeld als je weet dat 90% van de waarnemers een Kleine Zilverreiger áltijd invoert, dan weet je dat de verspreidingskaart die je dan bekijkt best betrouwbaar is. Of dat er dit jaar écht minder Kleine Zilverreigers zijn (fictief voorbeeld).


Natuurlijk houdt SOVON zich goed bezig met meetnetten en hebben daar nóg betrouwbaardere gegevens over. Ik denk alleen dat er ook ontzettend veel data verborgen zit in deze, moeilijk te analyseerbare, losse waarnemingen.


Goed, tot zo ver mijn hersenspinselen. Geef vooral commentaar als je daar iets voor voelt.
Thijs Fijen

Botervlieg

Voor mij persoonlijk is dat een reden om zoveel mogelijk als ik aan het waarnemen ben (dus niet 24/7 maar "als ik aan het waarnemen ben") "alles" te registreren wat ik tegenkom.
Al is het een koolmees, huismus of paardenbloem.

Met het project van "Natuur in Haarlem" waar ik mee bezig ben, probeer ik ook aan de volgers mee te geven dat "elke waarneming waardevol" is.
Want zij zeggen ook wel eens "ja jij ziet van alles terwijl ik alleen maar simpele merel zie" maakt niet uit, voer het alsjeblieft in!

Als je bijvoorbeeld naar verspreidingskaartjes kijkt, zie je dat ook algemene soorten zoals merel, koolmees, gaai, etc lang niet in elk sub-gebied van Haarlem gemeld is.
En zéker niet elk jaar of élke maand waarin het aanwezig is.

Laatst een van-gedachte-wisseling over gehad met iemand die ik ken. Het is afhankelijk van wat je invoert, wat je later uit de gegevens kunt halen.
Als je het alleen de eerste keer invoert dat je een soort ziet, dan krijg je als gegeven "de soort komt hier voor".
Hoe vaker en in hoe meer (sub)gebieden je het invoert des te meer je kunt zien als verspreiding en mate van aanwezigheid.
(Ja, ik ben me ervan bewust dat het geen wetenschappelijk onderzoek is, maar dat het losse waarnemingen zijn. Dus dat je het niet met zekerheid kunt zeggen en dat je altijd rekening moet houden met waarnemers effect etc etc.)

Neem nu bijvoorbeeld de kruisspin. Is in Haarlem pas in "alle jaren" pas op 15 plekken ofzo gemeld. Je "weet" misschien dat ie overal voorkomt, maar dat blijkt niet uit de gegevens.
In sommige wijken is een merel of koolmees nog nooit ingevoerd. Komt die soort daar niet voor dan? Zitten er op de ene plek heel veel van een soort en op een andere plek heel weinig?

Thijs, kijk, als je dat wilt, eens in het gebied of de gebieden waar je vaak komt, naar die verspreidingskaartjes en ga eens na of een andere manier van waarnemen (bijv vaker de "gewone" soorten melden) voor jou ook nuttig kan zijn. Het heeft mij persoonlijk best wel verbaast dat van bepaalde soorten zo weinig meldingen worden gedaan. Ondanks dat ik dat vermoeden wel al had en me soms ook wel een beetje kan storen aan mensen die alleen dingen invoeren "die nog nooit eerder in dat gebied zijn gemeld". Ja oke die waarnemingen zijn absoluut ook nuttig, maar neem als het even kan de rest gelijk ook even mee. Zonde van de verloren informatie. Maarja. Daar mag iedereen zijn eigen keus in maken en die zal ik (proberen te) respecteren.

Groetjes, Marleen


Thijs Fijen

Dag Marleen,

Bedankt voor je reactie. Echter mijn post was niet geschreven als pleidooi om alles in te voeren. Dat is een geheel andere discussie. Het stuk was bedoeld als poging om meer informatie te halen uit de losse waarnemingen-database door middel van het vastleggen van verschillende invoerstrategieën. Zoals je zelf aangeeft voer jij (praktisch) alles in, een waardevol gegeven voor iemand die de database wil analyseren.

Thijs Fijen

Botervlieg

Hallo Thijs,

Ik snap je punt wel. Maar hoe meer waarnemers je hebt, hoe minder dat uitmaakt, denk ik. Dan maakt het volgens mij minder uit dat niet iedereen alles meld.
Als de een alle huis/tuin/keuken beesten doet, de ander alle vogels, weer een ander .... dan krijg je toch een aardig beeld denk ik.

Maar het is afhankelijk van welke gegevens je invoert, welke informatie je daar later weer uit kan halen. Denk ik.

Groetjes, Marleen

Thijs Fijen

Citaat van: M. Baltus op april 15, 2013, 11:12:36 AM
Maar het is afhankelijk van welke gegevens je invoert, welke informatie je daar later weer uit kan halen. Denk ik.

Precies! Dus als waarnemers vastleggen welke gegevens ze invoeren, weten mensen die er informatie uit willen halen bij welke waarnemers ze moeten kijken.
Thijs Fijen

hiskodevries

Thijs,
Je draait het om. Degene die data wil analyseren moet achterhalen wat de intentie is /was van de waarnemer.
Voor veel soortgroepen is het waarnemerseffect te verwaarlozen. Je bedoeld in je topic waarschijnlijk de moeilijkste, met losse waarnemingen, te bekijken soortgroep: Vogels.
Als het om andere soortgroepen gaat kun je prima bekijken of het verspreidings gebied groter/kleine wordt, moeilijker wordt het om fluctuaties in aantallen te destilleren.
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

HPM

Citaat van: Thijs Fijen op april 15, 2013, 11:14:05 AM
Citaat van: M. Baltus op april 15, 2013, 11:12:36 AM
Maar het is afhankelijk van welke gegevens je invoert, welke informatie je daar later weer uit kan halen. Denk ik.

Precies! Dus als waarnemers vastleggen welke gegevens ze invoeren, weten mensen die er informatie uit willen halen bij welke waarnemers ze moeten kijken.

Als het al te vinden zou zijn, heb je weinig aan waarnemers die zeggen niet alles in te voeren. Dat zou alleen helpen als ze zouden zeggen welke soorten ze wel hebben aangetroffen maar niet hebben ingevoerd, en dan kunnen ze ze dus net zo goed wél invoeren.
Het enige wat echt helpt zijn volledige inventarisaties/ streeplijsten per gebied/hok.
Herman van der Meer

Botervlieg

Citaat van: hiskodevries op april 15, 2013, 11:19:04 AM
Als het om andere soortgroepen gaat kun je prima bekijken of het verspreidings gebied groter/kleine wordt.

Is dat niet juist het waarnemerseffect?

Er zijn nu (volgens mij) veel meer waarnemers die naar slakken, springstaartjes etc kijken dan paar jaar terug.


hiskodevries

CiteerEr zijn nu (volgens mij) veel meer waarnemers die naar slakken, springstaartjes etc kijken dan paar jaar terug.
Dat is zeker zo. Voor dit soort soortgroepen moet je uitkijken bij analyzes.
Voor de soortgroepen 1 t/m 5 zit het wel aardig snor.
Dat kun je redelijk bepalen via http://waarneming.nl/gmap_visits_v3.php
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0